Karar Künyesi
Karar Türü:
Sayıştay 4. Daire Kararı
Karar Tarihi:
3/29/2022
Karar No:
83
Esas No:
282
KARAR
BELEDİYE TARAFINDAN DERNEĞE NAKDİ YARDIM YAPILMASI
…………. Belediyesi tarafından …………. Derneği’ne belediye bütçesinden nakdi yardım (bağış) yapılması hususunun sorgu konusu edildiği görülmüştür.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın “Kamu hizmeti görevlileriyle ilgili hükümler” Bölümünde yer alan “Genel ilkeler” başlıklı 128’inci maddesinde; Devletin, kamu iktisadi teşebbüsleri ve diğer kamu tüzelkişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler, memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görüleceği, memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işlerinin kanunla düzenleneceği hükmü yer almaktadır.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “İstihdam şekilleri” başlıklı 4’üncü maddesinde kamu hizmetlerinin; memurlar, sözleşmeli personel, geçici personel ve işçiler eliyle görüleceği, aynı Kanun’un “Dört istihdam şekli dışında personel çalıştırılamıyacağı” başlıklı 5’inci maddesinde ise, Kanun’a tabi kurumların, dördüncü maddede yazılı dört istihdam şekli dışında personel çalıştıramayacağı belirtilmektedir.
Anılan mevzuat hükümleri uyarınca kamu tüzel kişilerinin yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetleri memurlar, sözleşmeli personel, geçici personel veya işçiler istihdam edilerek yürütüleceği, sayılan istihdam türleri dışında personel çalıştırılamayacağı anlaşılmaktadır.
Kamu idarelerinin özel hukuk tüzel kişisi olan dernekler üzerinden personel istihdam ederek kamu hizmeti sunmaları yukarıda açıklanan hükümlerden ötürü mevzuata aykırılık teşkil etmektedir.
5253 sayılı Dernekler Kanunu’nun “Yardım ve işbirliği “ başlıklı 10’uncu maddesinde, derneklerin kamu kurum ve kuruluşlarıyla, görev alanlarına giren konularda ortak projeler yürütebileceği ve bu projelerde kamu kurum ve kuruluşlarının, proje maliyetlerinin en fazla yüzde ellisi oranında ayni veya nakdi katkı sağlayabileceği belirtilmiştir.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Diğer kuruluşlarla ilişkiler” başlıklı 75’inci maddesinin birinci fıkrasına göre belediyeler, belediye meclisinin kararı üzerine yapacağı anlaşmaya uygun olarak görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda, kamu yararına çalışan dernekler ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir. Ancak, diğer dernek ve vakıflar ile gerçekleştirilecek ortak hizmet projeleri için mahallin en büyük mülki idare amirinin izninin alınması gerekmektedir.
Ayrıca, 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Bütçelerden yardım yapılması” başlıklı 29’uncu maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesinde, genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri tarafından bütçelerinde öngörülmüş olmak kaydıyla; kamu yararı gözetilerek dernek, vakıf, birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere yardım yapılabileceği hüküm altına alınmıştır.
Ancak, 5393 sayılı Kanun’un 75’inci maddesinin üçüncü fıkrasında, 5018 sayılı Kanun’un 29’uncu maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesi ile 5253 sayılı Kanun’un 10’uncu maddesinin belediyeler için uygulanmayacağı belirtilmiştir.
Sorumluların savunmalarında; Belediyenin personel sayısının yetersiz olduğu, 5 adet memur, 2 adet sözleşmeli personel ve 2 adet geçici işçi olmak üzere toplamda 9 personelin mevcut bulunduğu ve bu personel sayısı ile kamu hizmetlerinin yerine getirilmesinin mümkün olmadığı, kamu hizmetlerinin aksatılmadan yürütülmesi için azami 70 personele ihtiyaç duyulduğu, ayrıca Belediye’de 70 personel çalıştırılması durumunda …………. TL belediye bütçesinden bir gider gerçekleşeceği, dernek aracılığı ile personel çalıştırılması durumunda …………. TL tutarında belediye bütçesinde tasarruf sağlandığı belirtilmiş ise de; Rapor ekleri incelendiğinde, Şubat ayında 43, Mart-Nisan-Mayıs-Haziran aylarında 42, Temmuz ayında 41, Ağustos ayında 34, Eylül ayında 33, Ekim-Kasım aylarında ise 32 kişinin maaşının Dernek tarafından ödendiği görülmekte olup, sorumluların 70 kişi üzerinden yapmış olduğu maliyet hesabı tutarlı olmamaktadır.
Kaldı ki, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4’üncü maddesinde kamu hizmetlerinin; memurlar, sözleşmeli personel, geçici personel ve işçiler eliyle gördürüleceği belirtilmiş olup, anılan Kanun’un 5’inci maddesinde de, Kanuna tabi kurumlarda, dördüncü maddede yazılı dört istihdam şekli dışında personel çalıştırılamayacağı hüküm altına alınmıştır.
Öte yandan, savunmalarda yer alan tablolarda …………. Belediyesi’nin 2020 yılı içerisinde 50 adet boş muhtelif memur kadrosunun, 28 adet de boş muhtelif sürekli işçi kadrosunun mevcut olduğu görülmekte olup, Belediye tarafından boş kadroların doldurulması veya Belediyeye ait bir şirket kurularak bu şirket aracılığıyla işçi çalıştırılmasının önünde yasal bir engel de bulunmamaktadır.
Yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, belediyelerin derneklere yardım (bağış) yapması ve bu kapsamda belediye bünyesinde dernek aracılığıyla personel çalıştırılması mümkün değildir.
Sorumlular tarafından söz konusu Dernek ile Belediye arasında müşterek projelerin yürütüldüğü belirtilmekte ise de, savunma eklerinde söz konusu Dernek ile yürütülen müşterek projelere ve Dernekten maaş alan kişilerin belediye bünyesinde çalıştırıldığına dair herhangi bir kanıtlayıcı belge sunulmadığı görülmüştür. Belediye ile Dernek arasında müşterek projeler yürütülse ve Dernekten maaş alan kişiler Belediye bünyesinde çalıştırılsa dahi, Belediye bütçesinden söz konusu Derneğe nakdi yardımda bulunulmasının mevzuata aykırı olduğu açıktır.
5018 sayılı Kanun’un “Kamu zararı” başlıklı 71’inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde kamu zararının belirlenmesinde mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılmasının esas alınacak kriterlerden biri olduğu hüküm altına alınmıştır.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediye başkanının görev ve yetkileri” başlıklı 38’inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde, Belediye başkanının; Belediye teşkilâtının en üst amiri olarak belediye teşkilâtını sevk ve idare etmek ve belediyenin hak ve menfaatlerini korumakla yetkili olduğu belirtilmektedir. Buna göre, verdiği karar ve talimatların doğrudan iş, işlem ve ödeme sürecine dayanak oluşturduğu anlaşıldığından, yapılan ödemelerden belediye başkanının üst yönetici sıfatıyla mali sorumluluğu bulunmaktadır.
5018 sayılı Kanun’un “Muhasebe hizmeti ve muhasebe yetkilisinin yetki ve sorumlulukları” başlıklı 61’inci maddesi gereğince; muhasebe yetkilisi ödeme aşamasında, ödeme emri belgesi ve eki belgeler üzerinde; yetkililerin imzasını kontrol etmekle yükümlüdür. Hem bu yükümlülüğünü yerine getirmemesi hem de “Nakit Ödeme Belgesi” olarak adlandırılmış, mevzuatına aykırı bir belgeye dayalı olarak ödemeleri gerçekleştirmesi nedeniyle muhasebe yetkilisinin sorumluluğu bulunmaktadır.
Ayrıca, ilgili derneğe bağış yapılması için Başkanlık makamına sunulan “Olur” yazısında imzası bulunan ve “Nakit Ödeme Belgesi”nde gerçekleştirme memuru olarak imzaları bulunan diğer sorumluların da ödemlerde sorumluluğu bulunmaktadır.
Bu itibarla, …………. Belediyesi tarafından …………. Derneği’ne belediye bütçesinden nakdi yardım yapılması sonucunda oluşan …………. TL’lik kamu zararının; sorumlularına, ortaklaşa ve zincirleme,
6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53’üncü maddesi gereği işleyecek faizleri ile ödettirilmesine, anılan Kanunun 55’inci maddesi uyarınca İşbu İlamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere,
Oy çokluğuyla,
Karar verildi.
Azınlık Görüşü
Üye ………….’ın karşı oy gerekçesi,
“…………. Belediyesi tarafından …………. Derneği’ne belediye bütçesinden nakdi yardım yapılması hususu ile ilgili olarak,
Yapılan işlemler kanuna aykırı olmakla birlikte, kamu zararının oluşabilmesi için 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 71’inci maddesine göre kamu kaynağında eksilişe neden olunması gerekmektedir.
Söz konusu işlemlerde, kamu kaynağında eksilişe neden olunmadığı ve ödemelerin alınan hizmetin karşılığı olarak yapıldığı görüldüğünden, sorumlular hakkında beraat kararı verilmesi uygun olur.”
…………. Belediyesi tarafından …………. Derneği’ne belediye bütçesinden nakdi yardım (bağış) yapılması hususunun sorgu konusu edildiği görülmüştür.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın “Kamu hizmeti görevlileriyle ilgili hükümler” Bölümünde yer alan “Genel ilkeler” başlıklı 128’inci maddesinde; Devletin, kamu iktisadi teşebbüsleri ve diğer kamu tüzelkişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler, memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görüleceği, memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işlerinin kanunla düzenleneceği hükmü yer almaktadır.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “İstihdam şekilleri” başlıklı 4’üncü maddesinde kamu hizmetlerinin; memurlar, sözleşmeli personel, geçici personel ve işçiler eliyle görüleceği, aynı Kanun’un “Dört istihdam şekli dışında personel çalıştırılamıyacağı” başlıklı 5’inci maddesinde ise, Kanun’a tabi kurumların, dördüncü maddede yazılı dört istihdam şekli dışında personel çalıştıramayacağı belirtilmektedir.
Anılan mevzuat hükümleri uyarınca kamu tüzel kişilerinin yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetleri memurlar, sözleşmeli personel, geçici personel veya işçiler istihdam edilerek yürütüleceği, sayılan istihdam türleri dışında personel çalıştırılamayacağı anlaşılmaktadır.
Kamu idarelerinin özel hukuk tüzel kişisi olan dernekler üzerinden personel istihdam ederek kamu hizmeti sunmaları yukarıda açıklanan hükümlerden ötürü mevzuata aykırılık teşkil etmektedir.
5253 sayılı Dernekler Kanunu’nun “Yardım ve işbirliği “ başlıklı 10’uncu maddesinde, derneklerin kamu kurum ve kuruluşlarıyla, görev alanlarına giren konularda ortak projeler yürütebileceği ve bu projelerde kamu kurum ve kuruluşlarının, proje maliyetlerinin en fazla yüzde ellisi oranında ayni veya nakdi katkı sağlayabileceği belirtilmiştir.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Diğer kuruluşlarla ilişkiler” başlıklı 75’inci maddesinin birinci fıkrasına göre belediyeler, belediye meclisinin kararı üzerine yapacağı anlaşmaya uygun olarak görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda, kamu yararına çalışan dernekler ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir. Ancak, diğer dernek ve vakıflar ile gerçekleştirilecek ortak hizmet projeleri için mahallin en büyük mülki idare amirinin izninin alınması gerekmektedir.
Ayrıca, 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Bütçelerden yardım yapılması” başlıklı 29’uncu maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesinde, genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri tarafından bütçelerinde öngörülmüş olmak kaydıyla; kamu yararı gözetilerek dernek, vakıf, birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere yardım yapılabileceği hüküm altına alınmıştır.
Ancak, 5393 sayılı Kanun’un 75’inci maddesinin üçüncü fıkrasında, 5018 sayılı Kanun’un 29’uncu maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesi ile 5253 sayılı Kanun’un 10’uncu maddesinin belediyeler için uygulanmayacağı belirtilmiştir.
Sorumluların savunmalarında; Belediyenin personel sayısının yetersiz olduğu, 5 adet memur, 2 adet sözleşmeli personel ve 2 adet geçici işçi olmak üzere toplamda 9 personelin mevcut bulunduğu ve bu personel sayısı ile kamu hizmetlerinin yerine getirilmesinin mümkün olmadığı, kamu hizmetlerinin aksatılmadan yürütülmesi için azami 70 personele ihtiyaç duyulduğu, ayrıca Belediye’de 70 personel çalıştırılması durumunda …………. TL belediye bütçesinden bir gider gerçekleşeceği, dernek aracılığı ile personel çalıştırılması durumunda …………. TL tutarında belediye bütçesinde tasarruf sağlandığı belirtilmiş ise de; Rapor ekleri incelendiğinde, Şubat ayında 43, Mart-Nisan-Mayıs-Haziran aylarında 42, Temmuz ayında 41, Ağustos ayında 34, Eylül ayında 33, Ekim-Kasım aylarında ise 32 kişinin maaşının Dernek tarafından ödendiği görülmekte olup, sorumluların 70 kişi üzerinden yapmış olduğu maliyet hesabı tutarlı olmamaktadır.
Kaldı ki, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4’üncü maddesinde kamu hizmetlerinin; memurlar, sözleşmeli personel, geçici personel ve işçiler eliyle gördürüleceği belirtilmiş olup, anılan Kanun’un 5’inci maddesinde de, Kanuna tabi kurumlarda, dördüncü maddede yazılı dört istihdam şekli dışında personel çalıştırılamayacağı hüküm altına alınmıştır.
Öte yandan, savunmalarda yer alan tablolarda …………. Belediyesi’nin 2020 yılı içerisinde 50 adet boş muhtelif memur kadrosunun, 28 adet de boş muhtelif sürekli işçi kadrosunun mevcut olduğu görülmekte olup, Belediye tarafından boş kadroların doldurulması veya Belediyeye ait bir şirket kurularak bu şirket aracılığıyla işçi çalıştırılmasının önünde yasal bir engel de bulunmamaktadır.
Yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, belediyelerin derneklere yardım (bağış) yapması ve bu kapsamda belediye bünyesinde dernek aracılığıyla personel çalıştırılması mümkün değildir.
Sorumlular tarafından söz konusu Dernek ile Belediye arasında müşterek projelerin yürütüldüğü belirtilmekte ise de, savunma eklerinde söz konusu Dernek ile yürütülen müşterek projelere ve Dernekten maaş alan kişilerin belediye bünyesinde çalıştırıldığına dair herhangi bir kanıtlayıcı belge sunulmadığı görülmüştür. Belediye ile Dernek arasında müşterek projeler yürütülse ve Dernekten maaş alan kişiler Belediye bünyesinde çalıştırılsa dahi, Belediye bütçesinden söz konusu Derneğe nakdi yardımda bulunulmasının mevzuata aykırı olduğu açıktır.
5018 sayılı Kanun’un “Kamu zararı” başlıklı 71’inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde kamu zararının belirlenmesinde mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılmasının esas alınacak kriterlerden biri olduğu hüküm altına alınmıştır.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediye başkanının görev ve yetkileri” başlıklı 38’inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde, Belediye başkanının; Belediye teşkilâtının en üst amiri olarak belediye teşkilâtını sevk ve idare etmek ve belediyenin hak ve menfaatlerini korumakla yetkili olduğu belirtilmektedir. Buna göre, verdiği karar ve talimatların doğrudan iş, işlem ve ödeme sürecine dayanak oluşturduğu anlaşıldığından, yapılan ödemelerden belediye başkanının üst yönetici sıfatıyla mali sorumluluğu bulunmaktadır.
5018 sayılı Kanun’un “Muhasebe hizmeti ve muhasebe yetkilisinin yetki ve sorumlulukları” başlıklı 61’inci maddesi gereğince; muhasebe yetkilisi ödeme aşamasında, ödeme emri belgesi ve eki belgeler üzerinde; yetkililerin imzasını kontrol etmekle yükümlüdür. Hem bu yükümlülüğünü yerine getirmemesi hem de “Nakit Ödeme Belgesi” olarak adlandırılmış, mevzuatına aykırı bir belgeye dayalı olarak ödemeleri gerçekleştirmesi nedeniyle muhasebe yetkilisinin sorumluluğu bulunmaktadır.
Ayrıca, ilgili derneğe bağış yapılması için Başkanlık makamına sunulan “Olur” yazısında imzası bulunan ve “Nakit Ödeme Belgesi”nde gerçekleştirme memuru olarak imzaları bulunan diğer sorumluların da ödemlerde sorumluluğu bulunmaktadır.
Bu itibarla, …………. Belediyesi tarafından …………. Derneği’ne belediye bütçesinden nakdi yardım yapılması sonucunda oluşan …………. TL’lik kamu zararının; sorumlularına, ortaklaşa ve zincirleme,
6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53’üncü maddesi gereği işleyecek faizleri ile ödettirilmesine, anılan Kanunun 55’inci maddesi uyarınca İşbu İlamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere,
Oy çokluğuyla,
Karar verildi.
Azınlık Görüşü
Üye ………….’ın karşı oy gerekçesi,
“…………. Belediyesi tarafından …………. Derneği’ne belediye bütçesinden nakdi yardım yapılması hususu ile ilgili olarak,
Yapılan işlemler kanuna aykırı olmakla birlikte, kamu zararının oluşabilmesi için 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 71’inci maddesine göre kamu kaynağında eksilişe neden olunması gerekmektedir.
Söz konusu işlemlerde, kamu kaynağında eksilişe neden olunmadığı ve ödemelerin alınan hizmetin karşılığı olarak yapıldığı görüldüğünden, sorumlular hakkında beraat kararı verilmesi uygun olur.”
Kararla ilgili sorunuz mu var?