Karar Künyesi
Karar Türü:
Sayıştay 3. Daire Kararı
Karar Tarihi:
1/30/2024
Karar No:
52
Esas No:
474
KARAR
Yerel Basın Kuruluşlarına Haber Yapılması Karşılığında Ödeme Yapılması
İdarenin rutin faaliyetlerinin; yerel basın kuruluşları tarafından haber yapılması karşılığı mevzuata aykırı ödeme yapılması sonucu … TL kamu zararına sebebiyet verildiği iddiasına ilişkin olarak, dosyada mevcut bilgi ve belgeler incelenmiştir.
23.11.1981 tarih ve 17523 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun’un, “Kuruluş” başlıklı 1 inci maddesinde; “İstanbul Büyük Şehir Belediyesinin su ve kanalizasyon hizmetlerini yürütmek ve bu amaçla gereken her türlü tesisi kurmak, kurulu olanları devralmak ve bir elden işletmek üzere İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü kurulmuştur.” şeklinde düzenleme yapılmış, aynı Kanun’un Ek 5 inci maddesindeki; “Bu Kanun diğer büyükşehir belediyelerinde de uygulanır.” hükmü gereği, ... Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü (...) kurulmuştur.
2560 sayılı Kanun’un “Görev ve Yetkiler” başlıklı 2 nci maddesiyle İdareye; içme, kullanma ve endüstri suyu ihtiyaçlarının her türlü yeraltı ve yer üstü kaynaklardan sağlanması ve ihtiyaç sahiplerine dağıtılması; kullanılmış sular ile yağış sularının toplanması; bu kapsamda ihtiyaç duyulan her türlü tesisin etüt ve projesinin yapılması veya yaptırılması gerektiğinde bu projelere göre tesislerin kurulması ya da kurdurulması; bölge içindeki su kaynaklarının, deniz, göl, akarsu kıyılarının ve yeraltı sularının kullanılmış sularla ve endüstri artıkları ile kirletilmesinin önlenmesi, bu konuda her türlü teknik, idari ve hukuki tedbirin alınması; her türlü taşınmaz malın kamulaştırılması veya üzerinde kullanma haklarının tesis edilmesi; taşınır ve taşınmaz malların satın alınması, kiralanması, ekonomik değeri kalmamış araç ve gereçlerin satılması; su ve kanalizasyon idaresinin hizmetleriyle ilgili tesislerin doğrudan doğruya yahut diğer kamu veya özel kuruluşlarla ortak olarak kurulması ve işletilmesi görevleri verilmiştir.
Yukarıda yer verilen düzenlemeye göre, İdare bütçesinden yapılan bir harcamanın kamu gideri olarak kabul edilebilmesi için söz konusu harcamanın, 2560 sayılı Kanun’da belirlenen görevler kapsamındaki bir ihtiyacın karşılanmasına yönelik olması gerekmektedir.
Yapılan incelemede, … Müdürlüğü Harcama Yetkilisi tarafından, periyodik yayın alımı giderlerinde kullanılmak üzere, muhtelif tarihlerde mutemet adına kredi hesabı açıldığı; söz konusu kredi talimatı ile herhangi bir ihale veya doğrudan temin usulüne başvurulmaksızın İdarenin faaliyetleri ile ilgili olarak yazılı yerel basın kuruluşları tarafından yapılan haberler ve internet sitesi haberleri için bu kuruluşlarca düzenlenen fatura ve kredi hesabından ödeme yapılması talimatının ekli olduğu ödeme emri belgelerinin düzenlenmesi suretiyle Rapora konu ödemelerin gerçekleştirildiği görülmüştür.
Sorumluların savunmalarında; söz konusu haberlerin, kurum faaliyetleri ile doğrudan ilgili olduğu, rutin bir nitelik taşımadığı, haberlerin yayımlanması ile tanıtım ve vatandaşın bilgilendirilmesinin amaçlandığı dolayısıyla gerçekleştirilen giderlerin mevzuata aykırı olmadığı iddia edilmişse de;
Rapora konu edilen giderlerin; “..., ...’i Kışa Hazırlıyor”, “...’de Sorunlar Yaşanmadan Çözülüyor”, “... Her Yerde”, “…’in Kanalizasyon Sorunu Çözülüyor” gibi başlıklarla yazılmış İdarenin rutin faaliyetlerini içeren haberlere ilişkin olması, söz konusu haberlerin, basın kuruluşlarının ana faaliyetleri gereği yaptıkları yayımlar olması nedenleriyle İdare bütçesinden bu faaliyetler için yapılan ödemelerin, 2560 sayılı Kanun’da belirlenen görevler kapsamındaki bir ihtiyacın karşılanmasına yönelik olarak değerlendirilmesi hukuken mümkün değildir.
Bu itibarla, mevzuatında öngörülmediği halde, İdarenin Kanun’da belirlenen görevleri kapsamında gerçekleştirdiği rutin faaliyetlerine ilişkin olan ve bir ihtiyacın karşılanmasına yönelik olmayan haberler için ödeme yapılması suretiyle 24.12.2003 tarih ve 25326 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 71 inci maddesinde “kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması” şeklinde tanımlanan kamu zararına sebebiyet verilmiştir.
Oluşan kamu zararından;
5018 sayılı Kanun’un “Harcama talimatı ve sorumluluk” başlıklı 32 nci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “Harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumludur.” hükmü gereğince ilişikli ödeme emri belgelerinde imzası bulunan harcama yetkililerinin ve
31.12.2005 tarih ve 26040 sayılı 3. Mükerrer Resmî Gazete’de yayımlanan İç Kontrol ve Ön Mali Kontrole İlişkin Usul ve Esasların “Ön malî kontrol süreci” başlıklı 12 nci maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan “Harcama yetkilileri, (…) bir veya daha fazla sayıda gerçekleştirme görevlisini ödeme emri belgesi düzenlemekle görevlendirir. Ödeme emri belgesini düzenlemekle görevlendirilen gerçekleştirme görevlileri, ödeme emri belgesi ve eki belgeler üzerinde ön malî kontrol yaparlar. Bu gerçekleştirme görevlileri tarafından yapılan kontrol sonucunda, ödeme emri belgesi üzerine “Kontrol edilmiş ve uygun görülmüştür” şerhi düşülerek imzalanır.” hükmü gereğince ödeme emri belgesini düzenleyen gerçekleştirme görevlilerinin sorumluluğu bulunmaktadır.
Diğer yandan, 2560 sayılı Kanun’un “Yönetim Kurulunun görevleri” başlıklı 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (e) bendine göre; Genel Müdürlükçe önerilecek satın alma ve ihale işlemlerini karara bağlamak ile Genel Müdürlükçe yapılabilecek satın alma ve ihale işlemlerinin üst sınırını belirleyerek Genel Müdüre yetki vermek, Yönetim Kurulunun görevleri arasında olup Yönetim Kurulunun … tarih ve … No.lu “Parasal Yetki Limitleri Üst Sınırı” konulu kararı ile ... TL tutarının altında olan satın alma yetkisi Genel Müdürlük makamına verilmiştir. Anılan tutarın üzerinde olan satın alma ve ihale işlemlerine ilişkin karara bağlama yetkisi ise Yönetim Kurulunda bulunmaktadır. Raporda; mevzuata aykırı ödemelerin toplam tutarının … TL olması gerekçesiyle Yönetim Kurulu Üyelerine sorumluluk tevcih edilmişse de kamu zararı, bahse konu yetki dolayısıyla değil, İdare tarafından muhtelif tarihlerde ... TL tutarının altında olmak üzere, bir ihtiyacın karşılanması kapsamında olmayan haberler için yapılan ödemeler suretiyle harcama süreçlerinde yer alan harcama yetkilileri ile gerçekleştirme görevlilerinin eylem ve işlemleri sonucu meydana gelmiştir. Bu suretle, harcama süreçlerinde yer almayan Yönetim Kurulu Üyelerinin, oluşan kamu zararından sorumlulukları bulunmamaktadır.
Sonuç olarak;
… TL kamu zararının;
Harcama Yetkilisi ... ve Gerçekleştirme Görevlisi …’a müştereken ve müteselsilen ödettirilmesi gerekmekteyse de söz konusu … TL’nin, … tarih ve … numaralı muhasebe işlem fişi ile tahsil edildiği anlaşıldığından, bu tutarla ilgili olarak ilişilecek husus kalmadığına,
6085 sayılı Sayıştay Kanununun 55 inci maddesi uyarınca ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy birliğiyle,
karar verildi.
İdarenin rutin faaliyetlerinin; yerel basın kuruluşları tarafından haber yapılması karşılığı mevzuata aykırı ödeme yapılması sonucu … TL kamu zararına sebebiyet verildiği iddiasına ilişkin olarak, dosyada mevcut bilgi ve belgeler incelenmiştir.
23.11.1981 tarih ve 17523 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun’un, “Kuruluş” başlıklı 1 inci maddesinde; “İstanbul Büyük Şehir Belediyesinin su ve kanalizasyon hizmetlerini yürütmek ve bu amaçla gereken her türlü tesisi kurmak, kurulu olanları devralmak ve bir elden işletmek üzere İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü kurulmuştur.” şeklinde düzenleme yapılmış, aynı Kanun’un Ek 5 inci maddesindeki; “Bu Kanun diğer büyükşehir belediyelerinde de uygulanır.” hükmü gereği, ... Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü (...) kurulmuştur.
2560 sayılı Kanun’un “Görev ve Yetkiler” başlıklı 2 nci maddesiyle İdareye; içme, kullanma ve endüstri suyu ihtiyaçlarının her türlü yeraltı ve yer üstü kaynaklardan sağlanması ve ihtiyaç sahiplerine dağıtılması; kullanılmış sular ile yağış sularının toplanması; bu kapsamda ihtiyaç duyulan her türlü tesisin etüt ve projesinin yapılması veya yaptırılması gerektiğinde bu projelere göre tesislerin kurulması ya da kurdurulması; bölge içindeki su kaynaklarının, deniz, göl, akarsu kıyılarının ve yeraltı sularının kullanılmış sularla ve endüstri artıkları ile kirletilmesinin önlenmesi, bu konuda her türlü teknik, idari ve hukuki tedbirin alınması; her türlü taşınmaz malın kamulaştırılması veya üzerinde kullanma haklarının tesis edilmesi; taşınır ve taşınmaz malların satın alınması, kiralanması, ekonomik değeri kalmamış araç ve gereçlerin satılması; su ve kanalizasyon idaresinin hizmetleriyle ilgili tesislerin doğrudan doğruya yahut diğer kamu veya özel kuruluşlarla ortak olarak kurulması ve işletilmesi görevleri verilmiştir.
Yukarıda yer verilen düzenlemeye göre, İdare bütçesinden yapılan bir harcamanın kamu gideri olarak kabul edilebilmesi için söz konusu harcamanın, 2560 sayılı Kanun’da belirlenen görevler kapsamındaki bir ihtiyacın karşılanmasına yönelik olması gerekmektedir.
Yapılan incelemede, … Müdürlüğü Harcama Yetkilisi tarafından, periyodik yayın alımı giderlerinde kullanılmak üzere, muhtelif tarihlerde mutemet adına kredi hesabı açıldığı; söz konusu kredi talimatı ile herhangi bir ihale veya doğrudan temin usulüne başvurulmaksızın İdarenin faaliyetleri ile ilgili olarak yazılı yerel basın kuruluşları tarafından yapılan haberler ve internet sitesi haberleri için bu kuruluşlarca düzenlenen fatura ve kredi hesabından ödeme yapılması talimatının ekli olduğu ödeme emri belgelerinin düzenlenmesi suretiyle Rapora konu ödemelerin gerçekleştirildiği görülmüştür.
Sorumluların savunmalarında; söz konusu haberlerin, kurum faaliyetleri ile doğrudan ilgili olduğu, rutin bir nitelik taşımadığı, haberlerin yayımlanması ile tanıtım ve vatandaşın bilgilendirilmesinin amaçlandığı dolayısıyla gerçekleştirilen giderlerin mevzuata aykırı olmadığı iddia edilmişse de;
Rapora konu edilen giderlerin; “..., ...’i Kışa Hazırlıyor”, “...’de Sorunlar Yaşanmadan Çözülüyor”, “... Her Yerde”, “…’in Kanalizasyon Sorunu Çözülüyor” gibi başlıklarla yazılmış İdarenin rutin faaliyetlerini içeren haberlere ilişkin olması, söz konusu haberlerin, basın kuruluşlarının ana faaliyetleri gereği yaptıkları yayımlar olması nedenleriyle İdare bütçesinden bu faaliyetler için yapılan ödemelerin, 2560 sayılı Kanun’da belirlenen görevler kapsamındaki bir ihtiyacın karşılanmasına yönelik olarak değerlendirilmesi hukuken mümkün değildir.
Bu itibarla, mevzuatında öngörülmediği halde, İdarenin Kanun’da belirlenen görevleri kapsamında gerçekleştirdiği rutin faaliyetlerine ilişkin olan ve bir ihtiyacın karşılanmasına yönelik olmayan haberler için ödeme yapılması suretiyle 24.12.2003 tarih ve 25326 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 71 inci maddesinde “kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması” şeklinde tanımlanan kamu zararına sebebiyet verilmiştir.
Oluşan kamu zararından;
5018 sayılı Kanun’un “Harcama talimatı ve sorumluluk” başlıklı 32 nci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “Harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumludur.” hükmü gereğince ilişikli ödeme emri belgelerinde imzası bulunan harcama yetkililerinin ve
31.12.2005 tarih ve 26040 sayılı 3. Mükerrer Resmî Gazete’de yayımlanan İç Kontrol ve Ön Mali Kontrole İlişkin Usul ve Esasların “Ön malî kontrol süreci” başlıklı 12 nci maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan “Harcama yetkilileri, (…) bir veya daha fazla sayıda gerçekleştirme görevlisini ödeme emri belgesi düzenlemekle görevlendirir. Ödeme emri belgesini düzenlemekle görevlendirilen gerçekleştirme görevlileri, ödeme emri belgesi ve eki belgeler üzerinde ön malî kontrol yaparlar. Bu gerçekleştirme görevlileri tarafından yapılan kontrol sonucunda, ödeme emri belgesi üzerine “Kontrol edilmiş ve uygun görülmüştür” şerhi düşülerek imzalanır.” hükmü gereğince ödeme emri belgesini düzenleyen gerçekleştirme görevlilerinin sorumluluğu bulunmaktadır.
Diğer yandan, 2560 sayılı Kanun’un “Yönetim Kurulunun görevleri” başlıklı 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (e) bendine göre; Genel Müdürlükçe önerilecek satın alma ve ihale işlemlerini karara bağlamak ile Genel Müdürlükçe yapılabilecek satın alma ve ihale işlemlerinin üst sınırını belirleyerek Genel Müdüre yetki vermek, Yönetim Kurulunun görevleri arasında olup Yönetim Kurulunun … tarih ve … No.lu “Parasal Yetki Limitleri Üst Sınırı” konulu kararı ile ... TL tutarının altında olan satın alma yetkisi Genel Müdürlük makamına verilmiştir. Anılan tutarın üzerinde olan satın alma ve ihale işlemlerine ilişkin karara bağlama yetkisi ise Yönetim Kurulunda bulunmaktadır. Raporda; mevzuata aykırı ödemelerin toplam tutarının … TL olması gerekçesiyle Yönetim Kurulu Üyelerine sorumluluk tevcih edilmişse de kamu zararı, bahse konu yetki dolayısıyla değil, İdare tarafından muhtelif tarihlerde ... TL tutarının altında olmak üzere, bir ihtiyacın karşılanması kapsamında olmayan haberler için yapılan ödemeler suretiyle harcama süreçlerinde yer alan harcama yetkilileri ile gerçekleştirme görevlilerinin eylem ve işlemleri sonucu meydana gelmiştir. Bu suretle, harcama süreçlerinde yer almayan Yönetim Kurulu Üyelerinin, oluşan kamu zararından sorumlulukları bulunmamaktadır.
Sonuç olarak;
… TL kamu zararının;
Harcama Yetkilisi ... ve Gerçekleştirme Görevlisi …’a müştereken ve müteselsilen ödettirilmesi gerekmekteyse de söz konusu … TL’nin, … tarih ve … numaralı muhasebe işlem fişi ile tahsil edildiği anlaşıldığından, bu tutarla ilgili olarak ilişilecek husus kalmadığına,
6085 sayılı Sayıştay Kanununun 55 inci maddesi uyarınca ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy birliğiyle,
karar verildi.
Kararla ilgili sorunuz mu var?