Karar Künyesi
Karar Türü:
Sayıştay 3. Daire Kararı
Karar Tarihi:
1/12/2023
Karar No:
79
Esas No:
429
KARAR
Mevzuata Aykırı Aile Yardımı Ödeneği Verilmesi ve Hatalı Oranda Asgari Geçim İndirimi Uygulanması
Eşleri çalışan veya sosyal güvenlik kuruluşundan aylık alan memur ve işçilere mevzuata aykırı olarak aile yardımı ödeneği verilmesi ve hatalı oranda asgari geçim indirimi uygulanması sonucu ………. TL tutarında kamu zararına sebebiyet verildiği iddialarıyla ilgili olarak dosyada mevcut bilgi ve belgeler değerlendirilmiştir.
14.07.1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “Aile yardımı ödeneği” başlıklı 202 nci maddesinde, evli bulunan devlet memurlarına aile yardımı ödeneği verileceği, bu yardımın, eşi her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almayan devlet memuruna 1500 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpılması sonucu bulunacak miktar üzerinden ödeneceği düzenlenmiştir.
Ayrıca, 28.08.2019 tarihli ve 2019/1 Nolu Kamu Görevlileri Hakem Kurulu Kararı ile eş için ödenmekte olan aile yardımı ödeneğine esas gösterge rakamının 2273 olarak uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.
31.12.1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun “Asgari geçim indirimi” başlıklı 32 nci maddesinde; asgari geçim indiriminin; ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari ücretin yıllık brüt tutarının; mükellefin kendisi için % 50’si, çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için % 10’u, çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere; ilk iki çocuk için % 7,5, üçüncü çocuk için %10, diğer çocuklar için % 5’i olduğu ifade edilmiştir.
Bununla birlikte ………. Belediyesi ile ………. (……….) Sendikası arasında imzalanan toplu iş sözleşmesinin Sosyal Yardımlar başlıklı 30 uncu maddesinde; “657 sayılı Kanuna tabi Memurlara ödenen aile ve çocuk yardımı aynı esaslar dahilinde işçilere de uygulanır” hükmü yer almaktadır.
Yukarıdaki mevzuat hükmünden de anlaşıldığı üzere, evli olan devlet memurları ve işçilerin aile yardımı ödeneğinden yararlanabilmesi için eşlerinin her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmaması veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almaması gerekmektedir.
Yapılan incelemede, İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdürlüğünden 2021 yılında aile yardım ödeneği alan personele ilişkin bilgilerin temin edilmesini müteakip ………. Sosyal Güvenlik İlçe Müdürlüğünden aile yardımı alan kişilerin eşlerine ait hizmet dökümlerinin (sigortalılık tescil ve hizmet kayıtları) talep edildiği, Sosyal Güvenlik İlçe Müdürlüğü tarafından gönderilen hizmet dökümlerinin incelenmesi neticesinde; 2021 yılında 1’i memur 6’sı işçi olmak üzere toplamda 7 personelin; eşleri tüm yıl veya belli dönemlerde menfaat karşılığı çalıştığı veya sosyal güvenlik kuruluşundan aylık aldığı halde bu hususu Belediyeye bildirmedikleri ve mevzuata aykırı olarak aile yardımı aldıkları ve hatalı oranda asgari geçim indirimi uygulandığı görülmüştür.
Dolayısıyla, eşleri çalışan veya sosyal güvenlik kuruluşundan aylık alan memur ve işçilere mevzuata aykırı olarak aile yardımı ödeneği verilmesi ve hatalı oranda asgari geçim indirimi uygulanması suretiyle 10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 71 inci maddesinde; “kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması” şeklinde tanımlanan kamu zararına sebebiyet verildiği tespit edilmiştir.
10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 32 nci maddesinde harcama yetkililerinin, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumlu olduğu; 3 üncü maddesinde ise gerçekleştirme görevlilerinin harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanmasından sorumlu olduğu belirtilmiştir.
657 sayılı Kanunun 202 nci maddesi gereğince, aile yardımı ödeneğinden faydalanmak isteyen Belediye personelinin, 15.08.2007 tarihli ve 26614 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Mahalli İdareler Harcama Belgeleri Yönetmeliğinin “Sosyal yardımlar” başlıklı 11 inci maddesinde öngörülen Aile Yardımı Bildirimini vermesi gerekmektedir. Aile Yardımı Bildirimi, aile yardımının ödenmesine esas teşkil ettiğinden personel tarafından bu bildirimin verilmesi bir gerçekleştirme işlemi sayılmakta olup, bildirimde yer alan bilgilerin doğruluğundan bildirimi verenler sorumludurlar.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri çerçevesinde; oluşan kamu zararından harcama yetkilisinin, ödeme emrini düzenleyen gerçekleştirme görevlisinin ve gerçeğe aykırı aile yardımı bildirimi beyan eden memur ve işçi personelin diğer gerçekleştirme görevlisi sıfatıyla sorumluluğu bulunmaktadır.
Bu itibarla; eşleri çalışan veya sosyal güvenlik kuruluşundan aylık alan memur ve işçi personele mevzuata aykırı şekilde aile yardımı ödeneği verilmesi ve hatalı oranda asgari geçim indirimi uygulanması sonucu oluşan toplam ………. TL tutarındaki kamu zararının;
- ………. TL'sinin Harcama Yetkilisi (……….) ………., Gerçekleştirme Görevlisi (……….) ………. ile Diğer Sorumlu (……….) ……….’a
- ………. TL'sinin Harcama Yetkilisi (……….) ………., Gerçekleştirme Görevlisi (……….) ………. ile Diğer Sorumlu (……….) ……….’a
- ………. TL'sinin Harcama Yetkilisi (……….) ………., Gerçekleştirme Görevlisi (……….) ………. ile Diğer Sorumlu (……….) ……….’e
- ………. TL'sinin Harcama Yetkilisi (……….) ………., Gerçekleştirme Görevlisi (……….) ………. ile Diğer Sorumlu (……….) ……….’a
- ………. TL'sinin Harcama Yetkilisi (……….) ………., Gerçekleştirme Görevlisi (……….) ………. ile Diğer Sorumlu (……….) ……….’e
- ………. TL'sinin Harcama Yetkilisi (……….) ………., Gerçekleştirme Görevlisi (……….) ………. ile Diğer Sorumlu (……….) ……….’a
- ………. TL'sinin Harcama Yetkilisi (……….) ………., Gerçekleştirme Görevlisi (……….) ………. ile Diğer Sorumlu (……….) ……….’e
müştereken ve müteselsilen, 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereği işleyecek faiziyle birlikte ödettirilmesine, anılan Kanunun 55 inci maddesi uyarınca ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy çokluğuyla karar verildi.
Azınlık Görüşü:
Üye ……….’ün karşı oy gerekçesi;
“Belediyede görevli personelin çalışan eşleri için gerek aile yardımı ödenmesi gerekse asgari geçim indirimi hesaplanması açıkça mevzuata aykırılık teşkil etmekte ve kamu kaynağında yersiz bir azalmaya sebebiyet vermektedir.
5018 sayılı Kanunun 71 inci maddesinde; “kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması” şeklinde tanımlanan kamu zararının varlığı için sadece kamu kaynağında bir azalmanın varlığı yeterli olmayıp, bu azalmanın kamu görevlisinin kasıt, kusur veya ihmalinden kaynaklanması gerekmektedir. Ayrıca, aynı Kanunun 8 inci maddesinde de; “Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorundadır. ” denilmek suretiyle Sayıştaya karşı hesap verme sorumluluğu olan kamu görevlileri; kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili kişiler olarak öngörülmektedir.
Dolayısıyla rapora konu husus, her ne kadar mevzuata aykırı olsa da; söz konusu ödemelerin ilgili personel tarafından verilen beyanlar üzerine gerçekleştirildiği ve ödemeyi yapan yani 5018 sayılı Kanunun yukarıda yer verilen 8 inci maddesi kapsamında kamu kaynağını kullanma yetkisi bulunan kamu görevlilerinin de bu beyanların doğruluğunu araştırma yükümlülüğünün bulunmadığı dikkate alındığında, ödemeyi gerçekleştiren Harcama Yetkilileri ile Gerçekleştirme Görevlilerine herhangi bir kusur atfedilmesine dolayısıyla da ortaya çıkan fazla ödemeden dolayı kendilerine sorumluluk yüklenmesine imkan bulunmamaktadır.
Bununla birlikte, söz konusu ödemeye ilişkin illiyet bağı kurulabilecek kamu görevlilerinin bulunmaması nedeniyle 5018 sayılı Kanunun 71 inci maddesi kapsamında kamu zararı olarak nitelendirilemeyecek olan fazla ödemenin, yanlış beyanlardan kaynaklandığı dikkate alındığında; 657 sayılı Kanunun “Kişisel sorumluluk ve zarar” başlıklı 12 nci maddesindeki;
Devlet memurunun kasıt, kusur, ihmal veya tedbirsizliği sonucu idare zarara uğratılmışsa, bu zararın ilgili memur tarafından rayiç bedeli üzerinden ödenmesi esastır.
Zararların ödettirilmesinde bu konudaki genel hükümler uygulanır. ...”
hükmü çerçevesinde ilgili personelden tahsil edilmesi gerekmektedir.
Bu itibarla, söz konusu yersiz ödemeye ilişkin tutarların genel hükümlere göre ilgili personelden tahsil edilmesi için Kurumuna (Belediye) yazılması gerekmektedir.”
Eşleri çalışan veya sosyal güvenlik kuruluşundan aylık alan memur ve işçilere mevzuata aykırı olarak aile yardımı ödeneği verilmesi ve hatalı oranda asgari geçim indirimi uygulanması sonucu ………. TL tutarında kamu zararına sebebiyet verildiği iddialarıyla ilgili olarak dosyada mevcut bilgi ve belgeler değerlendirilmiştir.
14.07.1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “Aile yardımı ödeneği” başlıklı 202 nci maddesinde, evli bulunan devlet memurlarına aile yardımı ödeneği verileceği, bu yardımın, eşi her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almayan devlet memuruna 1500 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpılması sonucu bulunacak miktar üzerinden ödeneceği düzenlenmiştir.
Ayrıca, 28.08.2019 tarihli ve 2019/1 Nolu Kamu Görevlileri Hakem Kurulu Kararı ile eş için ödenmekte olan aile yardımı ödeneğine esas gösterge rakamının 2273 olarak uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.
31.12.1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun “Asgari geçim indirimi” başlıklı 32 nci maddesinde; asgari geçim indiriminin; ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari ücretin yıllık brüt tutarının; mükellefin kendisi için % 50’si, çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için % 10’u, çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere; ilk iki çocuk için % 7,5, üçüncü çocuk için %10, diğer çocuklar için % 5’i olduğu ifade edilmiştir.
Bununla birlikte ………. Belediyesi ile ………. (……….) Sendikası arasında imzalanan toplu iş sözleşmesinin Sosyal Yardımlar başlıklı 30 uncu maddesinde; “657 sayılı Kanuna tabi Memurlara ödenen aile ve çocuk yardımı aynı esaslar dahilinde işçilere de uygulanır” hükmü yer almaktadır.
Yukarıdaki mevzuat hükmünden de anlaşıldığı üzere, evli olan devlet memurları ve işçilerin aile yardımı ödeneğinden yararlanabilmesi için eşlerinin her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmaması veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almaması gerekmektedir.
Yapılan incelemede, İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdürlüğünden 2021 yılında aile yardım ödeneği alan personele ilişkin bilgilerin temin edilmesini müteakip ………. Sosyal Güvenlik İlçe Müdürlüğünden aile yardımı alan kişilerin eşlerine ait hizmet dökümlerinin (sigortalılık tescil ve hizmet kayıtları) talep edildiği, Sosyal Güvenlik İlçe Müdürlüğü tarafından gönderilen hizmet dökümlerinin incelenmesi neticesinde; 2021 yılında 1’i memur 6’sı işçi olmak üzere toplamda 7 personelin; eşleri tüm yıl veya belli dönemlerde menfaat karşılığı çalıştığı veya sosyal güvenlik kuruluşundan aylık aldığı halde bu hususu Belediyeye bildirmedikleri ve mevzuata aykırı olarak aile yardımı aldıkları ve hatalı oranda asgari geçim indirimi uygulandığı görülmüştür.
Dolayısıyla, eşleri çalışan veya sosyal güvenlik kuruluşundan aylık alan memur ve işçilere mevzuata aykırı olarak aile yardımı ödeneği verilmesi ve hatalı oranda asgari geçim indirimi uygulanması suretiyle 10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 71 inci maddesinde; “kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması” şeklinde tanımlanan kamu zararına sebebiyet verildiği tespit edilmiştir.
10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 32 nci maddesinde harcama yetkililerinin, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumlu olduğu; 3 üncü maddesinde ise gerçekleştirme görevlilerinin harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanmasından sorumlu olduğu belirtilmiştir.
657 sayılı Kanunun 202 nci maddesi gereğince, aile yardımı ödeneğinden faydalanmak isteyen Belediye personelinin, 15.08.2007 tarihli ve 26614 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Mahalli İdareler Harcama Belgeleri Yönetmeliğinin “Sosyal yardımlar” başlıklı 11 inci maddesinde öngörülen Aile Yardımı Bildirimini vermesi gerekmektedir. Aile Yardımı Bildirimi, aile yardımının ödenmesine esas teşkil ettiğinden personel tarafından bu bildirimin verilmesi bir gerçekleştirme işlemi sayılmakta olup, bildirimde yer alan bilgilerin doğruluğundan bildirimi verenler sorumludurlar.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri çerçevesinde; oluşan kamu zararından harcama yetkilisinin, ödeme emrini düzenleyen gerçekleştirme görevlisinin ve gerçeğe aykırı aile yardımı bildirimi beyan eden memur ve işçi personelin diğer gerçekleştirme görevlisi sıfatıyla sorumluluğu bulunmaktadır.
Bu itibarla; eşleri çalışan veya sosyal güvenlik kuruluşundan aylık alan memur ve işçi personele mevzuata aykırı şekilde aile yardımı ödeneği verilmesi ve hatalı oranda asgari geçim indirimi uygulanması sonucu oluşan toplam ………. TL tutarındaki kamu zararının;
- ………. TL'sinin Harcama Yetkilisi (……….) ………., Gerçekleştirme Görevlisi (……….) ………. ile Diğer Sorumlu (……….) ……….’a
- ………. TL'sinin Harcama Yetkilisi (……….) ………., Gerçekleştirme Görevlisi (……….) ………. ile Diğer Sorumlu (……….) ……….’a
- ………. TL'sinin Harcama Yetkilisi (……….) ………., Gerçekleştirme Görevlisi (……….) ………. ile Diğer Sorumlu (……….) ……….’e
- ………. TL'sinin Harcama Yetkilisi (……….) ………., Gerçekleştirme Görevlisi (……….) ………. ile Diğer Sorumlu (……….) ……….’a
- ………. TL'sinin Harcama Yetkilisi (……….) ………., Gerçekleştirme Görevlisi (……….) ………. ile Diğer Sorumlu (……….) ……….’e
- ………. TL'sinin Harcama Yetkilisi (……….) ………., Gerçekleştirme Görevlisi (……….) ………. ile Diğer Sorumlu (……….) ……….’a
- ………. TL'sinin Harcama Yetkilisi (……….) ………., Gerçekleştirme Görevlisi (……….) ………. ile Diğer Sorumlu (……….) ……….’e
müştereken ve müteselsilen, 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereği işleyecek faiziyle birlikte ödettirilmesine, anılan Kanunun 55 inci maddesi uyarınca ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy çokluğuyla karar verildi.
Azınlık Görüşü:
Üye ……….’ün karşı oy gerekçesi;
“Belediyede görevli personelin çalışan eşleri için gerek aile yardımı ödenmesi gerekse asgari geçim indirimi hesaplanması açıkça mevzuata aykırılık teşkil etmekte ve kamu kaynağında yersiz bir azalmaya sebebiyet vermektedir.
5018 sayılı Kanunun 71 inci maddesinde; “kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması” şeklinde tanımlanan kamu zararının varlığı için sadece kamu kaynağında bir azalmanın varlığı yeterli olmayıp, bu azalmanın kamu görevlisinin kasıt, kusur veya ihmalinden kaynaklanması gerekmektedir. Ayrıca, aynı Kanunun 8 inci maddesinde de; “Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorundadır. ” denilmek suretiyle Sayıştaya karşı hesap verme sorumluluğu olan kamu görevlileri; kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili kişiler olarak öngörülmektedir.
Dolayısıyla rapora konu husus, her ne kadar mevzuata aykırı olsa da; söz konusu ödemelerin ilgili personel tarafından verilen beyanlar üzerine gerçekleştirildiği ve ödemeyi yapan yani 5018 sayılı Kanunun yukarıda yer verilen 8 inci maddesi kapsamında kamu kaynağını kullanma yetkisi bulunan kamu görevlilerinin de bu beyanların doğruluğunu araştırma yükümlülüğünün bulunmadığı dikkate alındığında, ödemeyi gerçekleştiren Harcama Yetkilileri ile Gerçekleştirme Görevlilerine herhangi bir kusur atfedilmesine dolayısıyla da ortaya çıkan fazla ödemeden dolayı kendilerine sorumluluk yüklenmesine imkan bulunmamaktadır.
Bununla birlikte, söz konusu ödemeye ilişkin illiyet bağı kurulabilecek kamu görevlilerinin bulunmaması nedeniyle 5018 sayılı Kanunun 71 inci maddesi kapsamında kamu zararı olarak nitelendirilemeyecek olan fazla ödemenin, yanlış beyanlardan kaynaklandığı dikkate alındığında; 657 sayılı Kanunun “Kişisel sorumluluk ve zarar” başlıklı 12 nci maddesindeki;
Devlet memurunun kasıt, kusur, ihmal veya tedbirsizliği sonucu idare zarara uğratılmışsa, bu zararın ilgili memur tarafından rayiç bedeli üzerinden ödenmesi esastır.
Zararların ödettirilmesinde bu konudaki genel hükümler uygulanır. ...”
hükmü çerçevesinde ilgili personelden tahsil edilmesi gerekmektedir.
Bu itibarla, söz konusu yersiz ödemeye ilişkin tutarların genel hükümlere göre ilgili personelden tahsil edilmesi için Kurumuna (Belediye) yazılması gerekmektedir.”
Kararla ilgili sorunuz mu var?