Karar Künyesi
Karar Türü:
Sayıştay 4. Daire Kararı
Karar Tarihi:
1/10/2023
Karar No:
43
Esas No:
295
KARAR
İŞ ARTIŞI VE İŞ EKSİLİŞİNDE YENİ BİRİM FİYATIN HATALI HESAPLANMASI
Belediye şirketine anahtar teslimi götürü bedel usulüyle ihale edilen “…………. Yapım İşi”nde proje değişikliğine bağlı olarak ortaya çıkan iş artışı ve iş eksilişinde, Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin yeni birim fiyatın tespitine ilişkin hükümlerinin hatalı uygulanması hususunun sorgu konusu edildiği görülmüştür.
4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun “Sözleşme kapsamında yaptırılabilecek ilave işler, iş eksilişi ve işin tasfiyesi” başlıklı 24 üncü maddesinde;
“Mal ve hizmet alımlarıyla yapım sözleşmelerinde, öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olması halinde, artışa konu olan iş;
a) Sözleşmeye esas proje içinde kalması,
b) İdareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak mümkün olmaması,
Şartlarıyla, anahtar teslimi götürü bedel ihale edilen yapım işlerinde sözleşme bedelinin % 10’una, birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen mal ve hizmet alımlarıyla yapım işleri sözleşmelerinde ise % 20’sine kadar oran dahilinde, süre hariç sözleşme ve ihale dokümanındaki hükümler çerçevesinde aynı yükleniciye yaptırılabilir. …” hükmü yer almaktadır.
İşe ait Sözleşme’nin, “Sözleşme kapsamında yaptırılabilecek ilave işler, iş eksilişi ve işin tasfiyesi” başlıklı 27 nci maddesinde, iş artışı, eksilişi ve işin tasfiyesi hususlarında ve “Sözleşmede bulunmayan veya fiyatı belli olmayan işlere ait birim fiyat tespiti” başlıklı 28 inci maddesinde, sözleşme ve eklerinde birim fiyatı bulunmayan yeni iş kalemlerinin bedelinin hesabı konusunda Yapım İşleri Genel Şartnamesi hükümlerinin uygulanacağı ifade edilmiştir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53 üncü maddesine dayanılarak hazırlanan Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin eki Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin;
“Projelerin uygulanması” başlıklı 12 nci maddesinin dördüncü fıkrasında; idarenin, sözleşme konusu işlerle ilgili proje vb. teknik belgelerde, değişiklik yapılmaksızın işin tamamlanmasının fiilen imkânsız olduğu hallerde, işin sözleşmede belirtilen niteliğine uygun bir şekilde tamamlanmasını sağlayacak şekilde gerekli değişiklikleri yapmaya yetkili olduğu; uygulama projelerinde değişiklik yapılmasının, 22 nci maddede yer alan esaslar göz önünde bulundurularak hesaplanacak bedel karşılığında, yükleniciden de istenebileceği; yüklenicinin ise, işlerin devamı sırasında gerekli görülecek bu değişikliklere uygun olarak işe devam etmek zorunda olduğu ve yapılan proje değişiklikleri, ilk projeye göre hazırlanmış malzemenin terk edilmesini veya değiştirilmesini gerektirirse bu yüzden doğacak fazla işçilik ve giderlerin idare tarafından yükleniciye ödeneceği,
“Sözleşmede bulunmayan veya fiyatı belirli olmayan işlerin fiyatının tespiti” başlıklı 22 nci maddesinin;
Birinci fıkrasında; 12 nci maddenin dördüncü fıkrasında belirtilen proje değişikliği şartlarının gerçekleştiği hallerde, işin yürütülmesi aşamasında idarenin gerekli görerek yapılmasını istediği ve ihale dokümanında ve/veya teklif kapsamında fiyatı verilmemiş yeni iş kalemlerinin bedelleri ile sözleşme kapsamında yaptırılacak ilave işlerin bedellerinin, ikinci fıkrada belirtilen usuller çerçevesinde yüklenici ile birlikte tespit edileceği, bu şekilde hesaplanacak ilave işlerin bedellerinin, anahtar teslim götürü bedel sözleşmelerde yeni birim fiyatlar üzerinden hesaplanacak artış tutarına göre belirlenecek ilerleme yüzdeleri esas alınarak yükleniciye ödeneceği,
Beşinci fıkrasında; yüklenicinin teklifi kapsamında yeni iş kalemi ile benzerlik gösteren iş kaleminin bulunmaması halinde, yeni birim fiyatın; yeni iş kalemine ait resmi analiz ve rayiçler kullanılarak hesaplanan birim fiyatın %90’ını geçemeyeceği,
Yedinci fıkrasında ise; gerçekleştirilen proje değişikliğine bağlı olarak iş eksilişinin ortaya çıktığı durumlarda, iş eksilişi kapsamına giren imalatların fiyatının hesaplanmasında, bu maddede yer alan yeni birim fiyatın tespitine ilişkin hükümlerin uygulanacağı, beşinci fıkradaki yeni birim fiyatın tespitine yönelik hükümlerin iş eksilişinde de uygulanacağı,
Belirtilmiştir.
Rapordan, 08.01.2020 tarihinde sözleşmesi imzalanan işin sözleşme eki Hesap Cetveli Listeleri’nde birim fiyatı olmayan, uygulama sırasında miktarı artan ve yapılmasına gerek duyulan çeşitli iş kalemlerinde idare ile yüklenici arasında anlaşmaya varılmış olduğu ve artan ve azalan imalatlar için fiyat oluru alındığı, yeni iş kalemlerine ait fiyatlandırmada ise, iş kalemlerinde artış ve azalış kararı 2020 yılında verilmiş olduğu halde, 2019 yılına ait Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı birim fiyat poz tariflerinin kullanılmış olduğu ve %90 sınırına uyulmadığı anlaşılmaktadır.
Savunmalarda, Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin 22 nci maddesinin birinci ve yedinci fıkraları uyarınca işin sözleşme eki Hesap Cetveli Listeleri'nde birim fiyatı olmayan, uygulama sırasında miktarı artan ve yapılmasına gerek duyulan çeşitli iş kalemlerinde idare ile yüklenici arasında anlaşmaya varılmış olduğu, 2020 yılında artan ve azalan imalat kalemleri için fiyat oluru alındığı, sözleşmede belirlenen anlaşma fiyatlarının kullanılamayacağına dair bir hükmün bulunmadığı, iş eksilişine ait fiyatlandırmada da yine iş artışına göre belirlenen ilerleme yüzdeleri esas alınarak bir hesaplama yapılması gerektiği ve sözleşmede belirlenen birim fiyatların kullanılamayacağına dair kesin bir hükmün de bulunmadığı belirtilmiş ise de; 22 nci maddede; sözleşme kapsamında yaptırılacak olan ilave iş bedellerinin maddede belirtilen usuller çerçevesinde yüklenici ile birlikte tespit edilen yeni birim fiyatlar üzerinden ödeneceği belirtilerek iş artışlarına ilişkin yeni birim fiyat tespitinde izlenmesi gereken usul ve yöntemler belirlenmiştir.
Buna ilaveten, 08.08.2019 tarih ve 30856 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’in 28 inci maddesiyle Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin 22 nci maddesine eklenen yedinci fıkra uyarınca, iş eksilişinin ortaya çıktığı durumlarda da, iş artışlarında olduğu gibi Şartname’nin 22 nci maddesinde yer alan yeni fiyatın tespitine ilişkin hükümlere uyulması gerekmektedir.
Diğer taraftan, İdarenin ihaleye çıkarken kullanmış olduğu fiyat listelerinden Hesap Cetveli Listeleri’nde yer almayan, birim fiyatı olmayan, uygulama sırasında miktarı artan ve yapılmasına gerek duyulan çeşitli iş kalemlerinde yeni birim fiyat tespiti yapılmadan idare ile yüklenicinin kendi aralarında anlaşarak imzalayıp onayladıkları fiyat oluru tutanakları, işe ait Sözleşme’nin 8.2.1’inci maddesinde ihale dokümanını oluşturan belgeler arasındaki öncelik sıralamasında yer almamaktadır.
Sorumlular savunmalarında, YİGŞ’nin 21 inci maddesinin altıncı ve yedinci fıkralarına değinerek; bu fıkralardan iş eksilişlerinde uygulama yılı poz fiyatlarının kullanılacağına dair kesin bir hüküm çıkarılamayacağını ve yüklenici firma ile yapılan sözleşme kapsamında belirlenmiş olan poz fiyatlarının iş artış ve azalışında kullanılamayacağına dair kesin bir çıkarım yapılamayacağını belirtmişlerse de; 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhale Edilen Yapım İşlerinde Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslar’ın “Uygulama esasları” başlıklı 6 ncı maddesinin sekizinci fıkrası uyarınca, sözleşmede birim fiyatı bulunmayan ve Yapım İşleri Genel Şartnamesine göre sözleşme yılı fiyatı tespit edilemeyen iş kalemi için yeni birim fiyat belirlenmesi halinde, bu fiyatın uygulama ayının rayiçlerine ve şartlarına göre tespit edilmesi gerektiği açıktır.
Savunmalarda, yeni birim fiyat tespitinde dikkate alınan %90 sınırının sadece sözleşmede bulunmayan iş kalemleri için geçerli olduğu, bu oranın uygulama yılı fiyatlarına uygulanmasına dair kesin bir hükmün bulunmadığı belirtilmiş ise de;
Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin “Tanımlar” başlıklı 4 üncü maddesinde anahtar teslimi götürü bedel sözleşme, uygulama projeleri ve bunlara ilişkin mahal listelerine dayalı olarak, işin tamamı için yüklenicinin teklif ettiği toplam bedel üzerinden yapılan sözleşme olarak tanımlanmıştır. Dolayısıyla, bu sözleşmelerde yüklenici tarafından işin tamamı için bir teklif sunulmakta, birim fiyatlı sözleşmelerde olduğu gibi her bir iş kalemi için ayrı ayrı fiyat teklifi sunulmamaktadır. Bu nedenle, anahtar teslimi götürü bedel ihale edilen işlerde yapılacak proje değişikliği ile birlikte orijinal projede yer almayan bir kısım ilave iş kalemlerinin yapılması, bir kısım imalatların yapımından vazgeçilmesi ve/veya yapımından vazgeçilen imalatlar yerine başka imalatların yaptırılması ve projede yer alan iş kalemlerinin miktarlarında artış olması halinde, yapılmasına karar verilen ve yapımından vazgeçilen herhangi bir iş kalemi ve/veya iş grubuna ait birim fiyat oluşturulurken; sözleşmede, ihale dokümanında ve teklifte yer almadığından yeni birim fiyat yapılması gerekir. Nitekim, Yüksek Fen Kurulu’nun 23.03.2011 tarih ve 2011/5 sayılı Kararında; pursantaj oranlarının işin yapılmasına ilişkin bir dayanak oluşturma niteliğinin bulunmadığı, proje ve mahal listelerine dayalı olarak hangi imalat seviyesinde sözleşme bedelinin hangi oranında ödeme yapılacağını gösteren bir belgeden ibaret olduğu ve birim fiyat niteliğinde bulunmadığı belirtilmiştir.
Dolayısıyla pursantaja dayanarak herhangi bir iş kalemi ve/veya iş grubunun birim fiyatının hesaplanması ve yapımından vazgeçilen imalatlar için “pursantaj üzerinden” (itibari eksiltme katsayılı/ihale tenzilatlı) kesinti yapılması mümkün bulunmamaktadır.
Buna ilaveten, yüklenicinin teklifi kapsamında yeni iş kalemi ile benzerlik gösteren iş kaleminin bulunmaması halinde tespit edilen yeni birim fiyat tespitinde uygulama yılı esas olduğundan, yeni iş kalemlerine ait resmi analiz ve rayiçler kullanılarak hesaplanan tutar 2020 yılı birim fiyatlarının %90’ını geçemez.
Sorumlular tarafından, sözleşmeye esas pozların 2019 yılı üzerinden tenzilat oranı uygulanmak suretiyle fiyatlandırıldığı göz önünde bulundurulduğunda iş eksilişinin de uygulama yılı pozları üzerinden değil 2019 yılı pozları üzerinden fiyatlanması gerektiği, 2020 yılı için yapılan sözleşme kapsamında 2019 yılı pozları üzerinden fiyatlama yapılarak söz konusu işin olması gerekenden çok daha düşük bir bedelle belediyeye fatura edildiği ifade edilmiş ise de; yeni birim fiyat tespiti yapılırken yaklaşık maliyet ile teklif bedeli arasındaki farkın, itibari ihale tenzilatı olarak kabul edilerek tespit edilen yeni birim fiyattan düşülmesi uygulamasının yasal dayanağı bulunmamakta olup, 2020 yılı poz fiyatları ve %90 sınırı esas alınarak bir hesaplama yapılmaması sebebiyle iş eksilişi olması gerekenden daha az yapılmış ve kamu zararına sebep olunmuştur.
Oluşan kamu zararından; 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 32 ve 33 üncü maddeleri gereğince, ödeme emri ve eki belgelerde imzası bulunan harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisi ile hakediş raporunu düzenleyen ve onaylayan kişilerin sorumluluğu bulunmaktadır.
Bu itibarla, Belediye şirketine anahtar teslimi götürü bedel usulüyle ihale edilen “…………. Yapım İşi”nde proje değişikliğine bağlı olarak ortaya çıkan iş artışı ve iş eksilişinde, Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin yeni birim fiyat tespitine ilişkin hükümlerinin uygulanmaması sonucunda oluşan toplam ………….TL kamu zararının, sorumlularına,
Ortaklaşa ve zincirleme,
6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 53 üncü maddesi gereğince işleyecek faizleri ile birlikte ödettirilmesine, anılan Kanun’un 55 inci maddesi uyarınca işbu İlamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere,
Oy birliğiyle,
Karar verildi.
Belediye şirketine anahtar teslimi götürü bedel usulüyle ihale edilen “…………. Yapım İşi”nde proje değişikliğine bağlı olarak ortaya çıkan iş artışı ve iş eksilişinde, Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin yeni birim fiyatın tespitine ilişkin hükümlerinin hatalı uygulanması hususunun sorgu konusu edildiği görülmüştür.
4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun “Sözleşme kapsamında yaptırılabilecek ilave işler, iş eksilişi ve işin tasfiyesi” başlıklı 24 üncü maddesinde;
“Mal ve hizmet alımlarıyla yapım sözleşmelerinde, öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olması halinde, artışa konu olan iş;
a) Sözleşmeye esas proje içinde kalması,
b) İdareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak mümkün olmaması,
Şartlarıyla, anahtar teslimi götürü bedel ihale edilen yapım işlerinde sözleşme bedelinin % 10’una, birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen mal ve hizmet alımlarıyla yapım işleri sözleşmelerinde ise % 20’sine kadar oran dahilinde, süre hariç sözleşme ve ihale dokümanındaki hükümler çerçevesinde aynı yükleniciye yaptırılabilir. …” hükmü yer almaktadır.
İşe ait Sözleşme’nin, “Sözleşme kapsamında yaptırılabilecek ilave işler, iş eksilişi ve işin tasfiyesi” başlıklı 27 nci maddesinde, iş artışı, eksilişi ve işin tasfiyesi hususlarında ve “Sözleşmede bulunmayan veya fiyatı belli olmayan işlere ait birim fiyat tespiti” başlıklı 28 inci maddesinde, sözleşme ve eklerinde birim fiyatı bulunmayan yeni iş kalemlerinin bedelinin hesabı konusunda Yapım İşleri Genel Şartnamesi hükümlerinin uygulanacağı ifade edilmiştir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53 üncü maddesine dayanılarak hazırlanan Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin eki Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin;
“Projelerin uygulanması” başlıklı 12 nci maddesinin dördüncü fıkrasında; idarenin, sözleşme konusu işlerle ilgili proje vb. teknik belgelerde, değişiklik yapılmaksızın işin tamamlanmasının fiilen imkânsız olduğu hallerde, işin sözleşmede belirtilen niteliğine uygun bir şekilde tamamlanmasını sağlayacak şekilde gerekli değişiklikleri yapmaya yetkili olduğu; uygulama projelerinde değişiklik yapılmasının, 22 nci maddede yer alan esaslar göz önünde bulundurularak hesaplanacak bedel karşılığında, yükleniciden de istenebileceği; yüklenicinin ise, işlerin devamı sırasında gerekli görülecek bu değişikliklere uygun olarak işe devam etmek zorunda olduğu ve yapılan proje değişiklikleri, ilk projeye göre hazırlanmış malzemenin terk edilmesini veya değiştirilmesini gerektirirse bu yüzden doğacak fazla işçilik ve giderlerin idare tarafından yükleniciye ödeneceği,
“Sözleşmede bulunmayan veya fiyatı belirli olmayan işlerin fiyatının tespiti” başlıklı 22 nci maddesinin;
Birinci fıkrasında; 12 nci maddenin dördüncü fıkrasında belirtilen proje değişikliği şartlarının gerçekleştiği hallerde, işin yürütülmesi aşamasında idarenin gerekli görerek yapılmasını istediği ve ihale dokümanında ve/veya teklif kapsamında fiyatı verilmemiş yeni iş kalemlerinin bedelleri ile sözleşme kapsamında yaptırılacak ilave işlerin bedellerinin, ikinci fıkrada belirtilen usuller çerçevesinde yüklenici ile birlikte tespit edileceği, bu şekilde hesaplanacak ilave işlerin bedellerinin, anahtar teslim götürü bedel sözleşmelerde yeni birim fiyatlar üzerinden hesaplanacak artış tutarına göre belirlenecek ilerleme yüzdeleri esas alınarak yükleniciye ödeneceği,
Beşinci fıkrasında; yüklenicinin teklifi kapsamında yeni iş kalemi ile benzerlik gösteren iş kaleminin bulunmaması halinde, yeni birim fiyatın; yeni iş kalemine ait resmi analiz ve rayiçler kullanılarak hesaplanan birim fiyatın %90’ını geçemeyeceği,
Yedinci fıkrasında ise; gerçekleştirilen proje değişikliğine bağlı olarak iş eksilişinin ortaya çıktığı durumlarda, iş eksilişi kapsamına giren imalatların fiyatının hesaplanmasında, bu maddede yer alan yeni birim fiyatın tespitine ilişkin hükümlerin uygulanacağı, beşinci fıkradaki yeni birim fiyatın tespitine yönelik hükümlerin iş eksilişinde de uygulanacağı,
Belirtilmiştir.
Rapordan, 08.01.2020 tarihinde sözleşmesi imzalanan işin sözleşme eki Hesap Cetveli Listeleri’nde birim fiyatı olmayan, uygulama sırasında miktarı artan ve yapılmasına gerek duyulan çeşitli iş kalemlerinde idare ile yüklenici arasında anlaşmaya varılmış olduğu ve artan ve azalan imalatlar için fiyat oluru alındığı, yeni iş kalemlerine ait fiyatlandırmada ise, iş kalemlerinde artış ve azalış kararı 2020 yılında verilmiş olduğu halde, 2019 yılına ait Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı birim fiyat poz tariflerinin kullanılmış olduğu ve %90 sınırına uyulmadığı anlaşılmaktadır.
Savunmalarda, Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin 22 nci maddesinin birinci ve yedinci fıkraları uyarınca işin sözleşme eki Hesap Cetveli Listeleri'nde birim fiyatı olmayan, uygulama sırasında miktarı artan ve yapılmasına gerek duyulan çeşitli iş kalemlerinde idare ile yüklenici arasında anlaşmaya varılmış olduğu, 2020 yılında artan ve azalan imalat kalemleri için fiyat oluru alındığı, sözleşmede belirlenen anlaşma fiyatlarının kullanılamayacağına dair bir hükmün bulunmadığı, iş eksilişine ait fiyatlandırmada da yine iş artışına göre belirlenen ilerleme yüzdeleri esas alınarak bir hesaplama yapılması gerektiği ve sözleşmede belirlenen birim fiyatların kullanılamayacağına dair kesin bir hükmün de bulunmadığı belirtilmiş ise de; 22 nci maddede; sözleşme kapsamında yaptırılacak olan ilave iş bedellerinin maddede belirtilen usuller çerçevesinde yüklenici ile birlikte tespit edilen yeni birim fiyatlar üzerinden ödeneceği belirtilerek iş artışlarına ilişkin yeni birim fiyat tespitinde izlenmesi gereken usul ve yöntemler belirlenmiştir.
Buna ilaveten, 08.08.2019 tarih ve 30856 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’in 28 inci maddesiyle Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin 22 nci maddesine eklenen yedinci fıkra uyarınca, iş eksilişinin ortaya çıktığı durumlarda da, iş artışlarında olduğu gibi Şartname’nin 22 nci maddesinde yer alan yeni fiyatın tespitine ilişkin hükümlere uyulması gerekmektedir.
Diğer taraftan, İdarenin ihaleye çıkarken kullanmış olduğu fiyat listelerinden Hesap Cetveli Listeleri’nde yer almayan, birim fiyatı olmayan, uygulama sırasında miktarı artan ve yapılmasına gerek duyulan çeşitli iş kalemlerinde yeni birim fiyat tespiti yapılmadan idare ile yüklenicinin kendi aralarında anlaşarak imzalayıp onayladıkları fiyat oluru tutanakları, işe ait Sözleşme’nin 8.2.1’inci maddesinde ihale dokümanını oluşturan belgeler arasındaki öncelik sıralamasında yer almamaktadır.
Sorumlular savunmalarında, YİGŞ’nin 21 inci maddesinin altıncı ve yedinci fıkralarına değinerek; bu fıkralardan iş eksilişlerinde uygulama yılı poz fiyatlarının kullanılacağına dair kesin bir hüküm çıkarılamayacağını ve yüklenici firma ile yapılan sözleşme kapsamında belirlenmiş olan poz fiyatlarının iş artış ve azalışında kullanılamayacağına dair kesin bir çıkarım yapılamayacağını belirtmişlerse de; 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhale Edilen Yapım İşlerinde Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslar’ın “Uygulama esasları” başlıklı 6 ncı maddesinin sekizinci fıkrası uyarınca, sözleşmede birim fiyatı bulunmayan ve Yapım İşleri Genel Şartnamesine göre sözleşme yılı fiyatı tespit edilemeyen iş kalemi için yeni birim fiyat belirlenmesi halinde, bu fiyatın uygulama ayının rayiçlerine ve şartlarına göre tespit edilmesi gerektiği açıktır.
Savunmalarda, yeni birim fiyat tespitinde dikkate alınan %90 sınırının sadece sözleşmede bulunmayan iş kalemleri için geçerli olduğu, bu oranın uygulama yılı fiyatlarına uygulanmasına dair kesin bir hükmün bulunmadığı belirtilmiş ise de;
Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin “Tanımlar” başlıklı 4 üncü maddesinde anahtar teslimi götürü bedel sözleşme, uygulama projeleri ve bunlara ilişkin mahal listelerine dayalı olarak, işin tamamı için yüklenicinin teklif ettiği toplam bedel üzerinden yapılan sözleşme olarak tanımlanmıştır. Dolayısıyla, bu sözleşmelerde yüklenici tarafından işin tamamı için bir teklif sunulmakta, birim fiyatlı sözleşmelerde olduğu gibi her bir iş kalemi için ayrı ayrı fiyat teklifi sunulmamaktadır. Bu nedenle, anahtar teslimi götürü bedel ihale edilen işlerde yapılacak proje değişikliği ile birlikte orijinal projede yer almayan bir kısım ilave iş kalemlerinin yapılması, bir kısım imalatların yapımından vazgeçilmesi ve/veya yapımından vazgeçilen imalatlar yerine başka imalatların yaptırılması ve projede yer alan iş kalemlerinin miktarlarında artış olması halinde, yapılmasına karar verilen ve yapımından vazgeçilen herhangi bir iş kalemi ve/veya iş grubuna ait birim fiyat oluşturulurken; sözleşmede, ihale dokümanında ve teklifte yer almadığından yeni birim fiyat yapılması gerekir. Nitekim, Yüksek Fen Kurulu’nun 23.03.2011 tarih ve 2011/5 sayılı Kararında; pursantaj oranlarının işin yapılmasına ilişkin bir dayanak oluşturma niteliğinin bulunmadığı, proje ve mahal listelerine dayalı olarak hangi imalat seviyesinde sözleşme bedelinin hangi oranında ödeme yapılacağını gösteren bir belgeden ibaret olduğu ve birim fiyat niteliğinde bulunmadığı belirtilmiştir.
Dolayısıyla pursantaja dayanarak herhangi bir iş kalemi ve/veya iş grubunun birim fiyatının hesaplanması ve yapımından vazgeçilen imalatlar için “pursantaj üzerinden” (itibari eksiltme katsayılı/ihale tenzilatlı) kesinti yapılması mümkün bulunmamaktadır.
Buna ilaveten, yüklenicinin teklifi kapsamında yeni iş kalemi ile benzerlik gösteren iş kaleminin bulunmaması halinde tespit edilen yeni birim fiyat tespitinde uygulama yılı esas olduğundan, yeni iş kalemlerine ait resmi analiz ve rayiçler kullanılarak hesaplanan tutar 2020 yılı birim fiyatlarının %90’ını geçemez.
Sorumlular tarafından, sözleşmeye esas pozların 2019 yılı üzerinden tenzilat oranı uygulanmak suretiyle fiyatlandırıldığı göz önünde bulundurulduğunda iş eksilişinin de uygulama yılı pozları üzerinden değil 2019 yılı pozları üzerinden fiyatlanması gerektiği, 2020 yılı için yapılan sözleşme kapsamında 2019 yılı pozları üzerinden fiyatlama yapılarak söz konusu işin olması gerekenden çok daha düşük bir bedelle belediyeye fatura edildiği ifade edilmiş ise de; yeni birim fiyat tespiti yapılırken yaklaşık maliyet ile teklif bedeli arasındaki farkın, itibari ihale tenzilatı olarak kabul edilerek tespit edilen yeni birim fiyattan düşülmesi uygulamasının yasal dayanağı bulunmamakta olup, 2020 yılı poz fiyatları ve %90 sınırı esas alınarak bir hesaplama yapılmaması sebebiyle iş eksilişi olması gerekenden daha az yapılmış ve kamu zararına sebep olunmuştur.
Oluşan kamu zararından; 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 32 ve 33 üncü maddeleri gereğince, ödeme emri ve eki belgelerde imzası bulunan harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisi ile hakediş raporunu düzenleyen ve onaylayan kişilerin sorumluluğu bulunmaktadır.
Bu itibarla, Belediye şirketine anahtar teslimi götürü bedel usulüyle ihale edilen “…………. Yapım İşi”nde proje değişikliğine bağlı olarak ortaya çıkan iş artışı ve iş eksilişinde, Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin yeni birim fiyat tespitine ilişkin hükümlerinin uygulanmaması sonucunda oluşan toplam ………….TL kamu zararının, sorumlularına,
Ortaklaşa ve zincirleme,
6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 53 üncü maddesi gereğince işleyecek faizleri ile birlikte ödettirilmesine, anılan Kanun’un 55 inci maddesi uyarınca işbu İlamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere,
Oy birliğiyle,
Karar verildi.
Kararla ilgili sorunuz mu var?