Karar Künyesi
Karar Türü:
Sayıştay 3. Daire Kararı
Karar Tarihi:
5/31/2022
Karar No:
110
Esas No:
407
KARAR
Yıllık Kira Artış Oranının Sözleşmesinde Düzenlenenden Düşük Oranda Belirlenmesi
Mülkiyeti ... Belediyesine ait taşınmazların kiralanmasına ilişkin ihale dosyasındaki şartname ve sözleşmelerde yer alan sözleşme yenileme ve yıllık kira artış oranının, Encümen Kararı ile şartname ve sözleşme hükümlerine aykırı olarak daha düşük oranda belirlenmesi suretiyle … TL tutarında kamu zararına sebebiyet verildiği iddiasıyla ilgili olarak dosyada mevcut bilgi ve belgeler değerlendirilmiştir.
03.07.2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanununun,
“Belediyenin yetkileri ve imtiyazları” başlıklı 15 inci maddesinin birinci fıkrasının (h) bendinde;
“Mahallî müşterek nitelikteki hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla, belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde taşınmaz almak, kamulaştırmak, satmak, kiralamak veya kiraya vermek, trampa etmek, tahsis etmek, bunlar üzerinde sınırlı aynî hak tesis etmek”
“Meclisin görev ve yetkileri” başlıklı 18 inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde;
“Taşınmaz mal alımına, satımına, takasına, tahsisine, tahsis şeklinin değiştirilmesine veya tahsisli bir taşınmazın kamu hizmetinde ihtiyaç duyulmaması hâlinde tahsisin kaldırılmasına; üç yıldan fazla kiralanmasına ve süresi otuz yılı geçmemek kaydıyla bunlar üzerinde sınırlı aynî hak tesisine karar vermek.”
“Encümenin görev ve yetkileri” başlıklı 34 üncü maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde ise;
“Taşınmaz mal satımına, trampasına ve tahsisine ilişkin meclis kararlarını uygulamak; süresi üç yılı geçmemek üzere kiralanmasına karar vermek.”
“Belediye gelirleri” başlıklı 59 uncu maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde;
“Taşınır ve taşınmaz malların kira, satış ve başka suretle değerlendirilmesinden elde edilecek gelirler.”
hükümleri yer almaktadır.
Buna göre, taşınmaz kiralama işlemleri belediyenin yetki ve imtiyazları arasında sayılmış, üç yıldan fazla süreli taşınmaz kiralama yetkisi belediye meclisine, taşınmazların üç yılı geçmemek üzere kiralama yetkisi ise belediye encümenine verilmiştir.
Bununla birlikte 08.09.1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun “Kapsam” başlıklı 1 inci maddesinde;
“Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işleri bu Kanunda yazılı hükümlere göre yürütülür.”
“Tanımlar” başlıklı 4 üncü maddesinde ise;
Bu Kanunun uygulanmasında:
…
Kira: Taşınır veya taşınmaz malların ve hakların kiralanması veya kiraya verilmesini
…
ifade eder”
“Kiralarda sözleşme süresi” başlıklı 64 üncü maddesinde;
“Kiraya verilecek taşınır ve taşınmaz malların kira süresi, on yıldan çok olamaz.
…
Üç yıldan fazla süre ile kiraya verme işlerinde, kira bedeli her yıl şartname ve sözleşmesindeki esaslara göre yeniden tespit edilir.”
hükümleri yer almaktadır.
Buna göre, Belediyenin taşınır ve taşınmazlarını kiralama yetkisine haiz olduğu ve bu yetkinin üç yıla kadar olan kiralamalarda encümene, üç yıldan fazla süreli kiralamalarda ise belediye meclisine verildiği, taşınmazların kiraya verilmesi suretiyle elde edilen gelirlerin belediyenin gelirleri arasında sayıldığı, taşınmazların kiralanmasına ilişkin işlerin 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine göre yapılacağı, kiralama süresinin on yılı aşamayacağı ve üç yıldan fazla kiralamalarda ise kira bedelinin her yıl şartname ve sözleşmedeki hükümlere göre belirleneceği anlaşılmaktadır.
Yapılan incelemede; … tarihli ve ... sayılı Encümen Kararı ile Karar ekinde yer alan mülkiyeti belediyeye ait olan işyerlerinin 2019 yılına ilişkin yıllık kira artış oranının yüzde 1 olarak belirlendiği, … tarih ve … sayılı Encümen Kararında ise 2020 yılına ilişkin kira artış oranının 2019 yılı Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) oranı (yüzde 11,84) olarak belirlendiği görülmüştür.
Mülkiyeti ... Belediyesine ait taşınmazların kiralanmasına ilişkin şartname ve sözleşmelerin yıllık kira artışı oranları ile sözleşme yenilendiği takdirde kira bedelinin nasıl belirleneceğine dair hükümleri incelendiğinde, sözleşme yenilendiği takdirde kira bedelinin nasıl belirlenmesi gerektiğine dair hükümlerin, sözleşmenin imzalandığı yıllara göre farklılık gösterdiği görülmüştür.
Bu hükümler;
Birinci sözleşme tipinde;
“Birinci yıla ait kira bedeli ihale bedeli üzerinden peşin alınır. Sözleşme uzatıldığı takdirde takip eden yıllar kira bedelleri ise Encümence yıllık kira bedeline ÜFE oranından az olmamak üzere yapılacak artışla tespit edilir.”
İkinci sözleşme tipinde;
“Birinci yıla ait kira bedeli ihale bedeli üzerinden alınır. Sözleşme uzatıldığı takdirde diğer yıllar ÜFE oranında artış yapılarak yeni kira bedeli tespit edilir…”
Üçüncü sözleşme tipinde;
“Birinci yıla ait kira bedeli ihale bedeli üzerinden alınır. Sözleşme uzatıldığı takdirde 2.3.5.6.8.9.uncu yıllar kira bedeli Belediye Encümenince(Devlet İhaleleri Genelgesinde belirtilen kira artış oranından az olmamak üzere) tespit edilir.” şeklinde belirlenmiştir.
… tarihli ve … sayılı Encümen Karar ekinde yer alan taşınmazlara ilişkin şartname ve sözleşmeler incelenmiş ve kiraya verilen … adet taşınmazın şartname veya sözleşmesinde yukarıdaki sözleşme hükümlerinden birinin yer aldığı tespit edilmiştir. Dolayısıyla kiraya verilen … adet taşınmazın yıllık kira artışları ile sözleşme uzatıldığı takdirde kira artışının yukarıda yer alan sözleşme hükümleri doğrultusunda gerçekleşmesi ve bu kira artışının Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) oranından az olmamak üzere veya ÜFE oranı kadar yapılması gerekmektedir.
Bununla birlikte 11.01.2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun “Kira bedelinin belirlenmesi” başlıklı 344 üncü maddesinde; “Tarafların yenilenen kira dönemlerinde uygulanacak kira bedeline ilişkin anlaşmaları, bir önceki kira yılında tüketici fiyat endeksindeki oniki aylık ortalamalara göre değişim oranını geçmemek koşuluyla geçerlidir. Bu kural, bir yıldan daha uzun süreli kira sözleşmelerinde de uygulanır” şeklinde yer alan hükümde daha önce yer alan “üretici fiyat endeksindeki artış” ibaresinin 17.01.2019 tarihinde “tüketici fiyat endeksindeki (TÜFE) on iki aylık ortalamalara göre değişim” olarak değiştirildiği, Sorgu konusu hususta taraflar arasında geçerli bir sözleşme olmasından dolayı ilgili sözleşmenin hükümlerinin geçerli olacağı ve 6098 sayılı Kanunun 344 üncü maddesindeki değişiklikle “üretici fiyat endeksindeki artış” yerine “TÜFE’deki on iki aylık ortalamalara göre değişim”in dikkate alınarak kira bedellerinin belirlenmesi gerekmektedir.
Yukarıdaki mevzuat hükümleri ve yapılan incelemeler birlikte değerlendirildiğinde; Belediyenin mülkiyetinde bulunan ve 2886 sayılı Kanun hükümleri uyarınca kiraya verilen bazı taşınmazların şartnamelerinde ve sözleşmelerinde sözleşme uzatıldığı takdirde kira oranının ne olacağı konusunda farklılıklar bulunmakla beraber kira artış oranının, “TÜFE’deki on iki aylık ortalamalara göre değişim” oranından az olmamak üzere veya “TÜFE’deki on iki aylık ortalamalara göre değişim” oranı dikkate alınarak yeni kira bedeli tespitinin yapılması gerektiği anlaşılmakta olup Encümen Kararı ile Karar ekinde yer alan ve yukarıda sayılan birinci, ikinci veya üçüncü sözleşme tipi ile kiralanan … taşınmaza ilişkin kira artış oranlarının yüzde 1 olarak belirlenmesi, kiraya verilen taşınmazlara ilişkin şartname ve sözleşme hükümlerine aykırılık teşkil etmektedir.
Bununla birlikte, 2019 yılı için Encümen Kararı ile kira artış oranının yüzde 1 olarak belirlenmesi, 2019 yılı kira bedelleri üzerinden hesaplanan 2020 yılı kira bedellerinin de olması gerekenden düşük belirlenmesine yol açmıştır.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığının 19.03.2020 tarihli ve 71188846/010.06.02-73304 sayılı Koronavirüs Önlemleri konulu Genelgesi ile; faaliyeti durdurulan veya salgın nedeni ile alınan tedbirlerden dolayı ekonomik olarak etkilenen bazı işyerlerinden faaliyeti durdurulan iş yerlerine kira tahakkuk ettirilmemesi, tedbirlerden olumsuz olarak etkilenen işyerlerinin ise kira borçlarının ertelenmesi için idarelere imkan tanınmıştır. Bu imkandan yararlanan işyerleri için tahakkuk ettirilmeyen kira bedelleri kamu zararı hesaplanırken dikkate alınmıştır.
Sonuç olarak, yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri ve yapılan açıklamalar uyarınca, taşınmaz kiralama şartname ve sözleşmelerinde yer alan sözleşme yenileme ve yıllık kira artış oranının, Encümen Kararı ile şartname ve sözleşme hükümlerine aykırı olarak daha düşük oranda belirlenmesi sonucu 10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 71 inci maddesinde; “kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması” şeklinde tanımlanan kamu zararına sebebiyet verilmiştir.
Oluşan kamu zararından, 5393 sayılı Belediye Kanununun “Encümenin görev ve yetkileri” başlıklı 34 üncü maddesinde sayılan görev ve yetkileri dışında mevzuata aykırı Karar alan Encümen Başkanı ve Üyelerinin sorumluluğu bulunmaktadır.
Bu itibarla, taşınmaz kiralama şartname ve sözleşmelerinde yer alan sözleşme yenileme ve yıllık kira artış oranının, Encümen Kararı ile şartname ve sözleşme hükümlerine aykırı şekilde daha düşük oranda belirlenmesi suretiyle oluşan … TL kamu zararının (…) ...’a, (..) …’a, (…) …’a, (…) …’a, (…) …’ya, (…) …’a, (…) …’a, müştereken ve müteselsilen, 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereği işleyecek faiziyle birlikte ödettirilmesine, anılan Kanunun 55 inci maddesi uyarınca ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere,
…,
oy çokluğuyla karar verildi.
Azınlık Görüşü:
Üye ...’nin karşı oy gerekçesi;
“Belediyeler; taşınmazlarının kiraya verilmesi işlemlerinde 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabidir. İhale süreci ve sözleşme imzalanmasına kadar olan süreç mezkûr Kanuna tabi olmakla birlikte, sözleşmenin imzalanması ile birlikte artık kira sözleşmesi özel hukuk hükümlerine tabi olmaktadır. Burada ise kira sözleşmesinin hükümlerinin önemi ortaya çıkmaktadır. Ayrıca gerek 2886 sayılı Kanunda gerekse 6098 sayılı Borçlar Kanununun kiraya ilişkin hükümlerinde sınırlamalar bulunmaktadır. Bunların en başta gelenleri ise kira süresinin 10 yılı geçemeyeceği ve kira artış oranlarının sınırlandırılması ile ilgili hükümlerdir.
Yukarıda ifade edildiği üzere sözleşme sonrası özel hukuk hükümlerine tabi hale gelen kira sözleşmeleri konusunda gerek 2886 sayılı Kanunda, gerek 5393 sayılı Belediye Kanununda, gerekse 6098 sayılı Borçlar Kanununda; belediye encümeninin kira artış oranını belirlemek gibi bir görevi bulunmamaktadır. Kira artış oranı konusunda kanuna aykırı olmamak kaydıyla sözleşme hükümleri uygulanacak, Borçlar Kanunu uyarınca ise her 5 yıllık (toplam 10 yıl ile sınırlı) yenileme dönemi sonunda piyasa rayiçlerine göre kira bedeli konusunda taraflar arasında anlaşılacak, tarafların bedelde anlaşamamaları halinde ise kira bedeli adli yargı mahkemelerince tespit edilecektir.
Dairemiz önünde mevcut olayda 01.01.2019 tarihinden itibaren uygulama alanı bulan Borçlar Kanunu hükümleri uyarınca yıllık (12 aylık ortalamalar) TÜFE oranını geçemeyeceği konusundaki sınırlama hariç mevcut kira sözleşmeleri hükümlerinin uygulanması gerekmektedir. Dolayısı ile Kanundaki sınırlama hariç mevcut sözleşme hükümlerinin uygulanması gerekirken belediye encümenince daha düşük kira artışı belirlenmesi kamu zararına neden olmuştur. Yetkisi olmamasına rağmen karar alan belediye encümeni ile birlikte bu konuda belediye encümenine teklifte bulunan ve bu kararı uygulayan diğer kamu görevlilerinin de sorumluluğa dâhil edilmesi gerekir. Ayrıca yukarıda açıklandığı üzere Borçlar Kanunundaki üst sınıra dikkat ederek sözleşme hükümlerinde belirtilen oranda artış yapılması hususunun dikkate alınarak kamu zararının yeniden hesaplanması gerektiğinden, bu aşamada karar verilmeyerek hüküm dışı bırakılması gerektiği kanaati ile çoğunluk görüşüne katılmıyorum.”
Mülkiyeti ... Belediyesine ait taşınmazların kiralanmasına ilişkin ihale dosyasındaki şartname ve sözleşmelerde yer alan sözleşme yenileme ve yıllık kira artış oranının, Encümen Kararı ile şartname ve sözleşme hükümlerine aykırı olarak daha düşük oranda belirlenmesi suretiyle … TL tutarında kamu zararına sebebiyet verildiği iddiasıyla ilgili olarak dosyada mevcut bilgi ve belgeler değerlendirilmiştir.
03.07.2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanununun,
“Belediyenin yetkileri ve imtiyazları” başlıklı 15 inci maddesinin birinci fıkrasının (h) bendinde;
“Mahallî müşterek nitelikteki hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla, belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde taşınmaz almak, kamulaştırmak, satmak, kiralamak veya kiraya vermek, trampa etmek, tahsis etmek, bunlar üzerinde sınırlı aynî hak tesis etmek”
“Meclisin görev ve yetkileri” başlıklı 18 inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde;
“Taşınmaz mal alımına, satımına, takasına, tahsisine, tahsis şeklinin değiştirilmesine veya tahsisli bir taşınmazın kamu hizmetinde ihtiyaç duyulmaması hâlinde tahsisin kaldırılmasına; üç yıldan fazla kiralanmasına ve süresi otuz yılı geçmemek kaydıyla bunlar üzerinde sınırlı aynî hak tesisine karar vermek.”
“Encümenin görev ve yetkileri” başlıklı 34 üncü maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde ise;
“Taşınmaz mal satımına, trampasına ve tahsisine ilişkin meclis kararlarını uygulamak; süresi üç yılı geçmemek üzere kiralanmasına karar vermek.”
“Belediye gelirleri” başlıklı 59 uncu maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde;
“Taşınır ve taşınmaz malların kira, satış ve başka suretle değerlendirilmesinden elde edilecek gelirler.”
hükümleri yer almaktadır.
Buna göre, taşınmaz kiralama işlemleri belediyenin yetki ve imtiyazları arasında sayılmış, üç yıldan fazla süreli taşınmaz kiralama yetkisi belediye meclisine, taşınmazların üç yılı geçmemek üzere kiralama yetkisi ise belediye encümenine verilmiştir.
Bununla birlikte 08.09.1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun “Kapsam” başlıklı 1 inci maddesinde;
“Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işleri bu Kanunda yazılı hükümlere göre yürütülür.”
“Tanımlar” başlıklı 4 üncü maddesinde ise;
Bu Kanunun uygulanmasında:
…
Kira: Taşınır veya taşınmaz malların ve hakların kiralanması veya kiraya verilmesini
…
ifade eder”
“Kiralarda sözleşme süresi” başlıklı 64 üncü maddesinde;
“Kiraya verilecek taşınır ve taşınmaz malların kira süresi, on yıldan çok olamaz.
…
Üç yıldan fazla süre ile kiraya verme işlerinde, kira bedeli her yıl şartname ve sözleşmesindeki esaslara göre yeniden tespit edilir.”
hükümleri yer almaktadır.
Buna göre, Belediyenin taşınır ve taşınmazlarını kiralama yetkisine haiz olduğu ve bu yetkinin üç yıla kadar olan kiralamalarda encümene, üç yıldan fazla süreli kiralamalarda ise belediye meclisine verildiği, taşınmazların kiraya verilmesi suretiyle elde edilen gelirlerin belediyenin gelirleri arasında sayıldığı, taşınmazların kiralanmasına ilişkin işlerin 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine göre yapılacağı, kiralama süresinin on yılı aşamayacağı ve üç yıldan fazla kiralamalarda ise kira bedelinin her yıl şartname ve sözleşmedeki hükümlere göre belirleneceği anlaşılmaktadır.
Yapılan incelemede; … tarihli ve ... sayılı Encümen Kararı ile Karar ekinde yer alan mülkiyeti belediyeye ait olan işyerlerinin 2019 yılına ilişkin yıllık kira artış oranının yüzde 1 olarak belirlendiği, … tarih ve … sayılı Encümen Kararında ise 2020 yılına ilişkin kira artış oranının 2019 yılı Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) oranı (yüzde 11,84) olarak belirlendiği görülmüştür.
Mülkiyeti ... Belediyesine ait taşınmazların kiralanmasına ilişkin şartname ve sözleşmelerin yıllık kira artışı oranları ile sözleşme yenilendiği takdirde kira bedelinin nasıl belirleneceğine dair hükümleri incelendiğinde, sözleşme yenilendiği takdirde kira bedelinin nasıl belirlenmesi gerektiğine dair hükümlerin, sözleşmenin imzalandığı yıllara göre farklılık gösterdiği görülmüştür.
Bu hükümler;
Birinci sözleşme tipinde;
“Birinci yıla ait kira bedeli ihale bedeli üzerinden peşin alınır. Sözleşme uzatıldığı takdirde takip eden yıllar kira bedelleri ise Encümence yıllık kira bedeline ÜFE oranından az olmamak üzere yapılacak artışla tespit edilir.”
İkinci sözleşme tipinde;
“Birinci yıla ait kira bedeli ihale bedeli üzerinden alınır. Sözleşme uzatıldığı takdirde diğer yıllar ÜFE oranında artış yapılarak yeni kira bedeli tespit edilir…”
Üçüncü sözleşme tipinde;
“Birinci yıla ait kira bedeli ihale bedeli üzerinden alınır. Sözleşme uzatıldığı takdirde 2.3.5.6.8.9.uncu yıllar kira bedeli Belediye Encümenince(Devlet İhaleleri Genelgesinde belirtilen kira artış oranından az olmamak üzere) tespit edilir.” şeklinde belirlenmiştir.
… tarihli ve … sayılı Encümen Karar ekinde yer alan taşınmazlara ilişkin şartname ve sözleşmeler incelenmiş ve kiraya verilen … adet taşınmazın şartname veya sözleşmesinde yukarıdaki sözleşme hükümlerinden birinin yer aldığı tespit edilmiştir. Dolayısıyla kiraya verilen … adet taşınmazın yıllık kira artışları ile sözleşme uzatıldığı takdirde kira artışının yukarıda yer alan sözleşme hükümleri doğrultusunda gerçekleşmesi ve bu kira artışının Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) oranından az olmamak üzere veya ÜFE oranı kadar yapılması gerekmektedir.
Bununla birlikte 11.01.2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun “Kira bedelinin belirlenmesi” başlıklı 344 üncü maddesinde; “Tarafların yenilenen kira dönemlerinde uygulanacak kira bedeline ilişkin anlaşmaları, bir önceki kira yılında tüketici fiyat endeksindeki oniki aylık ortalamalara göre değişim oranını geçmemek koşuluyla geçerlidir. Bu kural, bir yıldan daha uzun süreli kira sözleşmelerinde de uygulanır” şeklinde yer alan hükümde daha önce yer alan “üretici fiyat endeksindeki artış” ibaresinin 17.01.2019 tarihinde “tüketici fiyat endeksindeki (TÜFE) on iki aylık ortalamalara göre değişim” olarak değiştirildiği, Sorgu konusu hususta taraflar arasında geçerli bir sözleşme olmasından dolayı ilgili sözleşmenin hükümlerinin geçerli olacağı ve 6098 sayılı Kanunun 344 üncü maddesindeki değişiklikle “üretici fiyat endeksindeki artış” yerine “TÜFE’deki on iki aylık ortalamalara göre değişim”in dikkate alınarak kira bedellerinin belirlenmesi gerekmektedir.
Yukarıdaki mevzuat hükümleri ve yapılan incelemeler birlikte değerlendirildiğinde; Belediyenin mülkiyetinde bulunan ve 2886 sayılı Kanun hükümleri uyarınca kiraya verilen bazı taşınmazların şartnamelerinde ve sözleşmelerinde sözleşme uzatıldığı takdirde kira oranının ne olacağı konusunda farklılıklar bulunmakla beraber kira artış oranının, “TÜFE’deki on iki aylık ortalamalara göre değişim” oranından az olmamak üzere veya “TÜFE’deki on iki aylık ortalamalara göre değişim” oranı dikkate alınarak yeni kira bedeli tespitinin yapılması gerektiği anlaşılmakta olup Encümen Kararı ile Karar ekinde yer alan ve yukarıda sayılan birinci, ikinci veya üçüncü sözleşme tipi ile kiralanan … taşınmaza ilişkin kira artış oranlarının yüzde 1 olarak belirlenmesi, kiraya verilen taşınmazlara ilişkin şartname ve sözleşme hükümlerine aykırılık teşkil etmektedir.
Bununla birlikte, 2019 yılı için Encümen Kararı ile kira artış oranının yüzde 1 olarak belirlenmesi, 2019 yılı kira bedelleri üzerinden hesaplanan 2020 yılı kira bedellerinin de olması gerekenden düşük belirlenmesine yol açmıştır.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığının 19.03.2020 tarihli ve 71188846/010.06.02-73304 sayılı Koronavirüs Önlemleri konulu Genelgesi ile; faaliyeti durdurulan veya salgın nedeni ile alınan tedbirlerden dolayı ekonomik olarak etkilenen bazı işyerlerinden faaliyeti durdurulan iş yerlerine kira tahakkuk ettirilmemesi, tedbirlerden olumsuz olarak etkilenen işyerlerinin ise kira borçlarının ertelenmesi için idarelere imkan tanınmıştır. Bu imkandan yararlanan işyerleri için tahakkuk ettirilmeyen kira bedelleri kamu zararı hesaplanırken dikkate alınmıştır.
Sonuç olarak, yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri ve yapılan açıklamalar uyarınca, taşınmaz kiralama şartname ve sözleşmelerinde yer alan sözleşme yenileme ve yıllık kira artış oranının, Encümen Kararı ile şartname ve sözleşme hükümlerine aykırı olarak daha düşük oranda belirlenmesi sonucu 10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 71 inci maddesinde; “kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması” şeklinde tanımlanan kamu zararına sebebiyet verilmiştir.
Oluşan kamu zararından, 5393 sayılı Belediye Kanununun “Encümenin görev ve yetkileri” başlıklı 34 üncü maddesinde sayılan görev ve yetkileri dışında mevzuata aykırı Karar alan Encümen Başkanı ve Üyelerinin sorumluluğu bulunmaktadır.
Bu itibarla, taşınmaz kiralama şartname ve sözleşmelerinde yer alan sözleşme yenileme ve yıllık kira artış oranının, Encümen Kararı ile şartname ve sözleşme hükümlerine aykırı şekilde daha düşük oranda belirlenmesi suretiyle oluşan … TL kamu zararının (…) ...’a, (..) …’a, (…) …’a, (…) …’a, (…) …’ya, (…) …’a, (…) …’a, müştereken ve müteselsilen, 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereği işleyecek faiziyle birlikte ödettirilmesine, anılan Kanunun 55 inci maddesi uyarınca ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere,
…,
oy çokluğuyla karar verildi.
Azınlık Görüşü:
Üye ...’nin karşı oy gerekçesi;
“Belediyeler; taşınmazlarının kiraya verilmesi işlemlerinde 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabidir. İhale süreci ve sözleşme imzalanmasına kadar olan süreç mezkûr Kanuna tabi olmakla birlikte, sözleşmenin imzalanması ile birlikte artık kira sözleşmesi özel hukuk hükümlerine tabi olmaktadır. Burada ise kira sözleşmesinin hükümlerinin önemi ortaya çıkmaktadır. Ayrıca gerek 2886 sayılı Kanunda gerekse 6098 sayılı Borçlar Kanununun kiraya ilişkin hükümlerinde sınırlamalar bulunmaktadır. Bunların en başta gelenleri ise kira süresinin 10 yılı geçemeyeceği ve kira artış oranlarının sınırlandırılması ile ilgili hükümlerdir.
Yukarıda ifade edildiği üzere sözleşme sonrası özel hukuk hükümlerine tabi hale gelen kira sözleşmeleri konusunda gerek 2886 sayılı Kanunda, gerek 5393 sayılı Belediye Kanununda, gerekse 6098 sayılı Borçlar Kanununda; belediye encümeninin kira artış oranını belirlemek gibi bir görevi bulunmamaktadır. Kira artış oranı konusunda kanuna aykırı olmamak kaydıyla sözleşme hükümleri uygulanacak, Borçlar Kanunu uyarınca ise her 5 yıllık (toplam 10 yıl ile sınırlı) yenileme dönemi sonunda piyasa rayiçlerine göre kira bedeli konusunda taraflar arasında anlaşılacak, tarafların bedelde anlaşamamaları halinde ise kira bedeli adli yargı mahkemelerince tespit edilecektir.
Dairemiz önünde mevcut olayda 01.01.2019 tarihinden itibaren uygulama alanı bulan Borçlar Kanunu hükümleri uyarınca yıllık (12 aylık ortalamalar) TÜFE oranını geçemeyeceği konusundaki sınırlama hariç mevcut kira sözleşmeleri hükümlerinin uygulanması gerekmektedir. Dolayısı ile Kanundaki sınırlama hariç mevcut sözleşme hükümlerinin uygulanması gerekirken belediye encümenince daha düşük kira artışı belirlenmesi kamu zararına neden olmuştur. Yetkisi olmamasına rağmen karar alan belediye encümeni ile birlikte bu konuda belediye encümenine teklifte bulunan ve bu kararı uygulayan diğer kamu görevlilerinin de sorumluluğa dâhil edilmesi gerekir. Ayrıca yukarıda açıklandığı üzere Borçlar Kanunundaki üst sınıra dikkat ederek sözleşme hükümlerinde belirtilen oranda artış yapılması hususunun dikkate alınarak kamu zararının yeniden hesaplanması gerektiğinden, bu aşamada karar verilmeyerek hüküm dışı bırakılması gerektiği kanaati ile çoğunluk görüşüne katılmıyorum.”
Kararla ilgili sorunuz mu var?