Karar Künyesi
Karar Türü:
Sayıştay 4. Daire Kararı
Karar Tarihi:
1/3/2023
Karar No:
38
Esas No:
291
KARAR
FİYAT FARKI ÖDEMESİ
… Belediyesince, “…. Belediye Sınırlarında Kullanılmak Üzere 24 Ay Süre ile Bitümlü Sıcak Karışım Temini ile Kaplama ve Tamir Yapılması İşi”nde iş programına uyulmadan fiyat farkı ödenmesi suretiyle kamu zararına sebebiyet verilmesi hususunun sorgu konusu edildiği görülmüştür.
İhalesi 05.08.2019 tarihinde yapılan “…. Belediye Sınırlarında Kullanılmak Üzere 24 Ay Süre İle Bitümlü Sıcak Karışım Temini İle Kaplama ve Tamir Yapılması İşi”ne ait … TL bedelli birim fiyat sözleşme, …. Anonim Şirketi ile …. Belediyesi Fen İşleri Müdürlüğü arasında 03.09.2019 tarihinde imzalanmış olup, işyeri teslimi 17.09.2019 tarihinde gerçekleştirilmiştir.
İşe ait sözleşmenin 9 uncu maddesinde belirtildiği üzere, yapım süresi 730 gün olan işin 15.09.2021 tarihinde bitirilmesi gerekmekte iken, yüklenicinin; “çalışma programının gerisinde kalındığı, yüklenici firmadan kaynaklanmayan bu durumun değerlendirilerek süre uzatımı verilmesi gerektiği” hususunu içeren 28.07.2021 tarihli süre uzatımı talepli dilekçesi üzerine, İdarece 04.08.2021 tarihli Olur ile; “iş kapsamındaki iş programları, gelen talepler, yapılması planlanan tamir ve kaplama işlerinin İdarece düzenlenen günlük faaliyetlere göre hazırlanmakta ve imalat yapılmakta olduğu, pandemi koşulları nedeniyle oluşan mücbir durumlardan dolayı iş programının gerisinde kalındığı” gerekçesiyle fiyat farkı hesabı da revize edilecek şekilde 472 gün süre uzatımı verilerek, işin bitirilmesi gereken yeni tarih 31.12.2022 olarak belirlenmiştir.
İş programına göre, işyeri tesliminin yapıldığı 17.09.2019 tarihinden süre uzatımının verildiği 04.08.2021 tarihine kadar olan süreç içerisinde, yüklenici firma tarafından toplam …. TL tutarında imalat/nakliye yapımının, mal tesliminin ve şoförlü araç ile operatörlü iş makinesi kiralamasının gerçekleştirilmiş olması gerekmekte olup, sözleşme fiyatları ile …. TL tutarında imalatın yapımı, malzemenin teslimi ile araç ve iş makinesi kiralamasının gerçekleştirildiği, … TL tutarında işin ise yapılamadığı; 2019, 2020 ve 2021 yılı ödeneklerinin harcanamadığı ve dolayısıyla onaylı iş programının gerisinde kalınması nedeniyle süre uzatımı verildiği,
Sözleşmenin “Ödeme yeri ve şartları” başlıklı 11.2. maddesinde, bu iş için sözleşme bedeli üzerinden harcanması gereken ödenek tutarları; 2019 yılı için % 10, 2020 yılı için % 45, 2021 yılı için % 45, iş programında harcanması gereken ödenek tutarları ise; 2019 yılı için … TL, 2020 yılı için … TL, 2021 yılı için … TL olarak belirlenmişken, İdarece verilmiş olan 472 gün süre uzatımı nedeniyle yüklenici tarafından hazırlanan ve İdarece de onaylanmış bulunan revize iş programında ise; harcanan ve harcanması gereken ödenek tutarları; 2019 yılı için … TL, 2020 yılı için …. TL, 2021 yılı için … TL, 2022 yılı için …. TL olarak tespit edildiği,
Anlaşılmaktadır.
Görüldüğü üzere; yüklenici firmaya verilen 472 gün süre uzatımı nedeniyle; yıllık ödenek dilimleri ile bunların aylara dağılımının yeniden belirlenmesi gerekmiş, bu doğrultuda revize iş programı hazırlanmış, yükleniciye yapılan fiyat farkı ödemelerinde ise İdarece onaylanan revize iş programı esas alınarak, hesaplamalarda işin fiilen gerçekleştirildiği ayın endeksi kullanılmıştır.
2013/5217 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulmuş bulunan 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhale Edilen Yapım İşlerinde Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslar’ın, “Tanımlar” başlıklı 4 üncü maddesinde;
“...
ç) Güncel endeks: Uygulama ayına ait endeksi,
e) Fiyat farkı: Birim fiyatlı sözleşmelerde, uygulama ayı içinde gerçekleşen imalat iş kalemleri ve ihzarat için; anahtar teslimi götürü bedel sözleşmelerde ise uygulama ayı içinde ilerleme yüzdelerine göre gerçekleşen imalat iş grupları için, bu Esaslara göre ödenecek veya kesilecek bedeli,
ı) Temel endeks: İhale tarihinin içinde bulunduğu aya, çerçeve anlaşma ihalelerinde ise münferit sözleşme için teklif vermeye davetin yapıldığı tarihin içinde bulunduğu aya ait endeksi,
i) Uygulama ayı: İş programına uygun olarak işlerin gerçekleştirilmesi gereken ayı,
…
İfade eder.”,
“İş programı ve ödenek dilimi” başlıklı 7 nci maddesinde;
“…
(2) Herhangi bir aya ait iş programına yüklenicinin kusuru nedeniyle uyulmadığı takdirde, daha sonraki aylarda yapılacak imalatlarda, imalat miktarı iş programına uygun hale gelinceye kadar, fiyat farkı hesaplanırken, iş programına göre gerçekleştirilmesi gereken ayın endeksi ile işin fiilen gerçekleştirildiği ayın endeksinden düşük olanı esas alınır.
…
(4) 4735 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinde belirtilen mücbir sebep hallerinin gerçekleşmesi veya sözleşmenin ifasının idareden kaynaklanan nedenlerle gecikmesi nedeniyle yükleniciye süre uzatımı verilmiş olması halinde, gerçekleştirilmesi gereken aya göre iş kalemleri ya da iş grupları için uzatılan süre içinde ve bu süreye göre revize edilen iş programına uygun olarak fiyat farkı hesaplanır. Bu kapsamda revize edilen iş programına yüklenicinin kusuru nedeniyle uyulmadığı takdirde ikinci fıkraya göre işlem yapılır.
(5) İdarenin talebi olmaksızın yüklenici iş programına nazaran daha fazla iş yaparsa, işin fiilen yapıldığı ay esas alınarak fiyat farkı hesaplanır.”,
Denilmektedir.
Söz konusu işe ait sözleşmenin “Fiyat farkı ödenmesi ve hesaplanması şartları” başlıklı 14 üncü maddesinin ikinci fıkrasında da fiyat farkı hesaplanacaktır denilerek bu işte fiyat farkı ödeneceği hususu sözleşmeye bağlanmıştır.
Sözleşmenin eki olan Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin, “İşyerinin yükleniciye teslimi” başlıklı 6 ncı maddesinde;
“(4)… İşyeri yükleniciye kısımlar halinde de teslim edilebilir.
(6) İşlerin yapılacağı yerlerin yükleniciye tesliminde gecikme olması ve bunun işin bir kısmının veya tamamının zamanında bitirilmesini geciktirmesi halinde, sözleşmede tespit edilen iş süresi, işin bir kısmı veya tamamı için gecikmeyi karşılayacak şekilde uzatılır.’,
“İş programı” başlıklı 17 inci maddesinde;
“…
(6) Yüklenici idarece onaylanmış iş programına aynen uymak zorundadır. Ancak zorunlu hallerde idarenin uygun görüşü ile iş programında değişiklik yapılabilir.
(7) İşte idarece onaylanan bir süre uzatımı bulunduğu takdirde, yüklenici bu hususun kendisine tebliği tarihinden başlamak üzere yedi gün içinde yeni süreye göre revize iş programı düzenleyerek idarenin onayına sunmak zorundadır.”,
“İşin süresi ve sürenin uzatılması” başlıklı 29 uncu maddesinde;
“ (6) Sözleşmesinde belirtilen mücbir sebepler ve/veya idarenin sebep olduğu hallerden dolayı, işte sorumluluğu yükleniciye ait olmayan gecikmelerin meydana gelmesi halinde, durum idarece incelenerek işi engelleyici sebeplere ve yapılacak işin niteliğine göre işin bir kısmına veya tamamına ait süre uzatılır.”
Hükümlerine yer verilmiştir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde; herhangi bir aya ait iş programına yüklenicinin kusuru nedeniyle uyulmadığı takdirde, imalat miktarı iş programına uygun hale gelinceye kadar, fiyat farkı hesaplamalarının, iş programına göre gerçekleştirilmesi gereken ayın endeksi ile işin fiilen gerçekleştirildiği ayın endeksinden karşılaştırma yapılarak düşük olanı esas alınarak yapılması gerektiği sonucuna ulaşılmaktadır.
Ancak sözleşmenin ifasının idareden kaynaklanan nedenlerle gecikmesi nedeniyle yükleniciye süre uzatımı verilmiş olması halinde ise, gerçekleştirilmesi gereken aya göre iş kalemleri ya da iş grupları için uzatılan süre içinde ve bu süreye göre revize edilen iş programına uygun olarak fiyat farkı hesaplanacaktır.
Özetle, fiyat farkı hesaplamalarının karşılaştırma yapılarak, iş programına göre, işin gerçekleştirilmesi gereken ayın endeksi ile işin fiilen gerçekleştirildiği ayın endeksinden düşük olanı esas alınarak yapılması gerekliliği, sadece iş programına uyulamamış olmasının yüklenici firmadan kaynaklanan nedenlerle doğması durumunda öngörülmüştür. Yüklenicinin sorumluluğunda olmayan idareden kaynaklanan bir sebeple başlangıçta planlanan iş programına uyulamaması halinde ise, yükleniciye ek süre verilebileceği gibi, bu doğrultuda revize iş programı düzenlenebilmekte ve söz konusu program esas alınarak yükleniciye fiyat farkı ödenebilmektedir.
Dosya kapsamındaki bilgi ve belgelerin incelenmesi ve de yazılı ve sözlü savunmaların değerlendirilmesi neticesinde;
“…. Belediye Sınırlarında Kullanılmak Üzere 24 Ay Süre İle Bitümlü Sıcak Karışım Temini İle Kaplama ve Tamir Yapılması İşi”nin büyük oranda “Yama – Onarım” işi olması nedeniyle “iş yeri” tanımı içine giren alanın …. İlçe Belediye sınırlarının tamamını kapsayan alan olduğu, dolayısıyla işin gerçekleştirileceği “iş yerinin” tek bir mahal olarak düşünülemeyeceği,
İşte yer alan 12 ayrı imalat ve malzeme nakli, 3 ayrı mal temini ve 8 adet şoförlü araç ile operatörlü makine kiralaması olmak üzere özetle toplam 23 iş kalemi için ihale aşamasında bir uygulama projesi veya mahal listesi bulunmadığı, ihalenin ön proje üzerinden teklif birim fiyatlı olarak yapıldığı,
İhale aşamasında ve sonrasında, işyerlerinin alt yapılarında yapım zamanlarının farklılık gösterdiği, dolayısıyla kazı-dolgu imalatlarının net olarak belirlenemediği, altyapı kurumlarının acil ve/veya planlı kazı programlarının değişkenlik göstermesinden dolayı uygulama projesi yapılamadığı, vatandaşlardan gelen taleplerin, iş kapsamındaki günlük faaliyetlerin belirleyici bir unsuru olduğu,
İdarece, gelen bu taleplere göre yapılan tespitler ile birlikte hava muhalefeti, imalat yapılacak alanın uygunluğu, araç ve yaya trafik durumu-yoğunluğu, altyapı kurumlarının plan ve/veya programlarının uygunluğu vb. durumlar da dikkate alınarak, yüklenici tarafından günlük yapımı gerçekleştirilecek olan imalat ve işlere ait “Günlük Faaliyet Raporu” hazırlandığı,
İş kalemlerinin yapımına yönelik düzenlemelerin yer aldığı işe ait özel teknik şartnamenin 2 nci maddesinde;
“Sıcak karışım (aşınma) ile asfalt yaması yapılması işinde yama yapılacak kısımlar İdare tarafından tespit edilip yüklenici firmaya günlük program olarak verildikten sonra yama yapılacak asfalt zemin kare veya dikdörtgen şeklinde çizilecek ve kompresör yardımıyla çizilen alan üzerinden düzgünce kesilecektir.
…”,
6 ncı maddesinde;
“Plent Altı Teslim Alınması İşinde, Sıcak Karışım Asfalt Betonu (aşınma) plent altından belediye araçları ile alınacak ve çalışma yerine nakledilecektir ”,
7 nci maddesinde;
“Asfalt kazılması idare tarafından belirlenen yerlerde yapılacak ve kazı derinliği bölge şartlarına göre belirlenen oranlarda yapılacaktır. Kazıdan çıkan malzeme idarenin belirleyeceği yere nakledilecek ve ayrıca nakliye verilmeyecektir.”,
8 inci maddesinde;
“İdareye, istenilen miktarda K.T.Ş. nin 407.03.02.01 kısmındaki esaslar dahilinde CRS–1 ve 407.03.02 kısmındaki esaslar dahilinde bitüm malzemesi teslim edilecektir.”,
9 uncu maddesinde;
“Günlük asfalt miktarı İdare tarafından belirlenecektir. İdare uygun gördüğü takdirde gün içerisinde miktarlarda değişiklik yapabilecektir.”,
18 inci maddesinde;
“Yol yapımı ve asfalt serimi işlerinde kullanılmak üzere 24 ay süre ile 4 adet asfalt kamyonu, 1 adet D9 veya muadili, 1 adet D8 veya muadili, 1 adet 963 muadili paletli yükleyici, 4 adet kazıcı yükleyici, 4 adet çift kabinli kamyonet, 2 adet kovalı kırıcılı ekskavatör ve 1 adet hiyap kiralanacaktır. İdare çalışma takvimine göre belirtilen iş makinelerini uygun gördüğü yerlerde çalıştıracaktır. Çalışmalar aynı süre içerisinde yapılabildiği gibi farklı zamanlarda da olabilecektir. İdarenin istediği zamanlarda yüklenici bu makineleri temin etmek zorundadır.”,
19 uncu maddesinde;
“Yüklenici kendi imkanları ile idarenin göstereceği yerlerde profilinde ve güzergahında imarlı yol da yapacaktır.”
Denildiği,
İşe ait özel teknik şartnamenin yukarıda yer verilen hükümlerinden de anlaşıldığı üzere; söz konusu işte, yüklenici firmanın yükümlülüklerini yerine getirmesinin iş yerlerinin, imalatların ve imalat miktarlarının İdare tarafında tespit edilip yükleniciye bildirmesi ile mümkün olabileceği,
Özetle yüklenici firmaya günlük olarak bir nevi kısmi yer teslimleri yapıldığı, yüklenici firmanın idarenin hazırladığı çalışma programı ve idare talimatları doğrultusunda imalat gerçekleştirebildiği ve İdarenin talepleri ile bağlı olduğu,
Ancak, İdare tarafından yukarıda açıklanan ve işin doğasından kaynaklanan nedenlerle zamanında iş yeri, malzeme ile araç ve iş makinesi teslimlerinin gerçekleştirilemediği, bu çerçevede yükleniciye süre uzatımı verilmesi zarureti doğduğu,
Diğer taraftan, işin yürütülmesi sırasında ortaya çıkan COVİD-19 salgını nedeniyle hastalık sürecinde ortaya çıkan sokağa çıkma yasakları, seyahat kısıtlamaları, ürün teminindeki güçlükler ve diğer kısıtlamaların yanı sıra, 2020/4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesine istinaden dönüşümlü ve esnek çalışılmaya gidilmiş olması nedeniyle diğer altyapı kuruluşlarında ve idare personelinde oluşan eksilmelerin, idarece yapılacak işlere ve dolayısıyla yüklenici tarafından teslimi yapılacak malzeme ile araç ve iş makinesi miktarlarına da yansıdığı, bu nedenle yüklenici firmaya verilmiş olan 472 günlük süre uzatımının bir gerekçesinin de COVİD-19 salgını olduğu, ancak Covid-19 hastalığı ve etkilerinin süre uzatımında tali bir sebep olarak yer aldığı,
Nitekim, 28.07.2021 tarihli yüklenici dilekçesi üzerine, İdarece verilen 04.08.2021 tarihli süre uzatımı kararında da sebep olarak sadece Covid-19 genel salgınından bahsedilmediği, süre uzatımına ilişkin Başkanlık Oluru'nda, söz konusu iş kapsamındaki imalatların Fen İşleri Altyapı Şube Şefliği ekiplerince düzenlenen günlük faaliyet raporlarına bağlı olduğunun da belirtildiği,
Bu doğrultuda, İdarece yüklenicin sözleşmenin ifasına yönelik yükümlülüklerini elinde olmayan gerekçelerle yerine getirememesi ve bu engel durumun da yüklenici tarafından ortadan kaldırılamaması nedeniyle Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin “İşin süresi ve sürenin uzatılması” başlıklı 29 uncu madde hükmüne göre süre uzatımı verildiği,
Tüm bu hususlar dikkate alındığında iş programına uyulamamış olmasının yüklenici firmanın kusurundan kaynaklanmadığı,
Anlaşılmıştır.
İşe ait sözleşmenin, “Fiyat farkı ödenmesi ve hesaplanması şartları” başlıklı 14 üncü maddesinde de yer verilen, 2013/5217 sayılı 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhale Edilen Yapım İşlerinde Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslar’ın “İş programı ve ödenek dilimi” başlıklı 7 nci maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca yüklenici firmanın yükümlülüğünde olmayan ve idareden kaynaklanan, yüklenicinin onaylı iş programına uygun olarak taahhüdünü yerine getirmesine engel nitelikte olan ve mücbir sebeple onaylı iş programına uyulamaması halinde süre uzatımı verilmesi, verilen bu süre uzatımına dayalı, ödenek dilimlerinin fiili durumunu yansıtacak şekilde revize iş programı düzenlenmesi ve neticede düzenlenen bu revize iş programı esas alınarak fiyat farkı ödenmesi mevzuatın gereğidir.
Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde; …. Belediyesince ihale edilen, “Bitümlü Sıcak Karışım ile Kaplama ve Tamir Yapılması İşi”nde, sözleşmenin ifasının gecikmesine idarenin sebep olduğu durumlarda süre uzatımı verilerek, uzatılan süreye göre hazırlanan ve idarece onaylanan revize iş programına uygun olarak yapılan işler için fiyat farkı ödemesinde, işin fiilen gerçekleştirildiği ayın endeksinin kullanılması mevzuatına uygun bulunduğundan, …. TL ile ilgili olarak ilişik bulunmadığına,
Oy birliğiyle,
Karar verildi.
… Belediyesince, “…. Belediye Sınırlarında Kullanılmak Üzere 24 Ay Süre ile Bitümlü Sıcak Karışım Temini ile Kaplama ve Tamir Yapılması İşi”nde iş programına uyulmadan fiyat farkı ödenmesi suretiyle kamu zararına sebebiyet verilmesi hususunun sorgu konusu edildiği görülmüştür.
İhalesi 05.08.2019 tarihinde yapılan “…. Belediye Sınırlarında Kullanılmak Üzere 24 Ay Süre İle Bitümlü Sıcak Karışım Temini İle Kaplama ve Tamir Yapılması İşi”ne ait … TL bedelli birim fiyat sözleşme, …. Anonim Şirketi ile …. Belediyesi Fen İşleri Müdürlüğü arasında 03.09.2019 tarihinde imzalanmış olup, işyeri teslimi 17.09.2019 tarihinde gerçekleştirilmiştir.
İşe ait sözleşmenin 9 uncu maddesinde belirtildiği üzere, yapım süresi 730 gün olan işin 15.09.2021 tarihinde bitirilmesi gerekmekte iken, yüklenicinin; “çalışma programının gerisinde kalındığı, yüklenici firmadan kaynaklanmayan bu durumun değerlendirilerek süre uzatımı verilmesi gerektiği” hususunu içeren 28.07.2021 tarihli süre uzatımı talepli dilekçesi üzerine, İdarece 04.08.2021 tarihli Olur ile; “iş kapsamındaki iş programları, gelen talepler, yapılması planlanan tamir ve kaplama işlerinin İdarece düzenlenen günlük faaliyetlere göre hazırlanmakta ve imalat yapılmakta olduğu, pandemi koşulları nedeniyle oluşan mücbir durumlardan dolayı iş programının gerisinde kalındığı” gerekçesiyle fiyat farkı hesabı da revize edilecek şekilde 472 gün süre uzatımı verilerek, işin bitirilmesi gereken yeni tarih 31.12.2022 olarak belirlenmiştir.
İş programına göre, işyeri tesliminin yapıldığı 17.09.2019 tarihinden süre uzatımının verildiği 04.08.2021 tarihine kadar olan süreç içerisinde, yüklenici firma tarafından toplam …. TL tutarında imalat/nakliye yapımının, mal tesliminin ve şoförlü araç ile operatörlü iş makinesi kiralamasının gerçekleştirilmiş olması gerekmekte olup, sözleşme fiyatları ile …. TL tutarında imalatın yapımı, malzemenin teslimi ile araç ve iş makinesi kiralamasının gerçekleştirildiği, … TL tutarında işin ise yapılamadığı; 2019, 2020 ve 2021 yılı ödeneklerinin harcanamadığı ve dolayısıyla onaylı iş programının gerisinde kalınması nedeniyle süre uzatımı verildiği,
Sözleşmenin “Ödeme yeri ve şartları” başlıklı 11.2. maddesinde, bu iş için sözleşme bedeli üzerinden harcanması gereken ödenek tutarları; 2019 yılı için % 10, 2020 yılı için % 45, 2021 yılı için % 45, iş programında harcanması gereken ödenek tutarları ise; 2019 yılı için … TL, 2020 yılı için … TL, 2021 yılı için … TL olarak belirlenmişken, İdarece verilmiş olan 472 gün süre uzatımı nedeniyle yüklenici tarafından hazırlanan ve İdarece de onaylanmış bulunan revize iş programında ise; harcanan ve harcanması gereken ödenek tutarları; 2019 yılı için … TL, 2020 yılı için …. TL, 2021 yılı için … TL, 2022 yılı için …. TL olarak tespit edildiği,
Anlaşılmaktadır.
Görüldüğü üzere; yüklenici firmaya verilen 472 gün süre uzatımı nedeniyle; yıllık ödenek dilimleri ile bunların aylara dağılımının yeniden belirlenmesi gerekmiş, bu doğrultuda revize iş programı hazırlanmış, yükleniciye yapılan fiyat farkı ödemelerinde ise İdarece onaylanan revize iş programı esas alınarak, hesaplamalarda işin fiilen gerçekleştirildiği ayın endeksi kullanılmıştır.
2013/5217 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulmuş bulunan 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhale Edilen Yapım İşlerinde Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslar’ın, “Tanımlar” başlıklı 4 üncü maddesinde;
“...
ç) Güncel endeks: Uygulama ayına ait endeksi,
e) Fiyat farkı: Birim fiyatlı sözleşmelerde, uygulama ayı içinde gerçekleşen imalat iş kalemleri ve ihzarat için; anahtar teslimi götürü bedel sözleşmelerde ise uygulama ayı içinde ilerleme yüzdelerine göre gerçekleşen imalat iş grupları için, bu Esaslara göre ödenecek veya kesilecek bedeli,
ı) Temel endeks: İhale tarihinin içinde bulunduğu aya, çerçeve anlaşma ihalelerinde ise münferit sözleşme için teklif vermeye davetin yapıldığı tarihin içinde bulunduğu aya ait endeksi,
i) Uygulama ayı: İş programına uygun olarak işlerin gerçekleştirilmesi gereken ayı,
…
İfade eder.”,
“İş programı ve ödenek dilimi” başlıklı 7 nci maddesinde;
“…
(2) Herhangi bir aya ait iş programına yüklenicinin kusuru nedeniyle uyulmadığı takdirde, daha sonraki aylarda yapılacak imalatlarda, imalat miktarı iş programına uygun hale gelinceye kadar, fiyat farkı hesaplanırken, iş programına göre gerçekleştirilmesi gereken ayın endeksi ile işin fiilen gerçekleştirildiği ayın endeksinden düşük olanı esas alınır.
…
(4) 4735 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinde belirtilen mücbir sebep hallerinin gerçekleşmesi veya sözleşmenin ifasının idareden kaynaklanan nedenlerle gecikmesi nedeniyle yükleniciye süre uzatımı verilmiş olması halinde, gerçekleştirilmesi gereken aya göre iş kalemleri ya da iş grupları için uzatılan süre içinde ve bu süreye göre revize edilen iş programına uygun olarak fiyat farkı hesaplanır. Bu kapsamda revize edilen iş programına yüklenicinin kusuru nedeniyle uyulmadığı takdirde ikinci fıkraya göre işlem yapılır.
(5) İdarenin talebi olmaksızın yüklenici iş programına nazaran daha fazla iş yaparsa, işin fiilen yapıldığı ay esas alınarak fiyat farkı hesaplanır.”,
Denilmektedir.
Söz konusu işe ait sözleşmenin “Fiyat farkı ödenmesi ve hesaplanması şartları” başlıklı 14 üncü maddesinin ikinci fıkrasında da fiyat farkı hesaplanacaktır denilerek bu işte fiyat farkı ödeneceği hususu sözleşmeye bağlanmıştır.
Sözleşmenin eki olan Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin, “İşyerinin yükleniciye teslimi” başlıklı 6 ncı maddesinde;
“(4)… İşyeri yükleniciye kısımlar halinde de teslim edilebilir.
(6) İşlerin yapılacağı yerlerin yükleniciye tesliminde gecikme olması ve bunun işin bir kısmının veya tamamının zamanında bitirilmesini geciktirmesi halinde, sözleşmede tespit edilen iş süresi, işin bir kısmı veya tamamı için gecikmeyi karşılayacak şekilde uzatılır.’,
“İş programı” başlıklı 17 inci maddesinde;
“…
(6) Yüklenici idarece onaylanmış iş programına aynen uymak zorundadır. Ancak zorunlu hallerde idarenin uygun görüşü ile iş programında değişiklik yapılabilir.
(7) İşte idarece onaylanan bir süre uzatımı bulunduğu takdirde, yüklenici bu hususun kendisine tebliği tarihinden başlamak üzere yedi gün içinde yeni süreye göre revize iş programı düzenleyerek idarenin onayına sunmak zorundadır.”,
“İşin süresi ve sürenin uzatılması” başlıklı 29 uncu maddesinde;
“ (6) Sözleşmesinde belirtilen mücbir sebepler ve/veya idarenin sebep olduğu hallerden dolayı, işte sorumluluğu yükleniciye ait olmayan gecikmelerin meydana gelmesi halinde, durum idarece incelenerek işi engelleyici sebeplere ve yapılacak işin niteliğine göre işin bir kısmına veya tamamına ait süre uzatılır.”
Hükümlerine yer verilmiştir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde; herhangi bir aya ait iş programına yüklenicinin kusuru nedeniyle uyulmadığı takdirde, imalat miktarı iş programına uygun hale gelinceye kadar, fiyat farkı hesaplamalarının, iş programına göre gerçekleştirilmesi gereken ayın endeksi ile işin fiilen gerçekleştirildiği ayın endeksinden karşılaştırma yapılarak düşük olanı esas alınarak yapılması gerektiği sonucuna ulaşılmaktadır.
Ancak sözleşmenin ifasının idareden kaynaklanan nedenlerle gecikmesi nedeniyle yükleniciye süre uzatımı verilmiş olması halinde ise, gerçekleştirilmesi gereken aya göre iş kalemleri ya da iş grupları için uzatılan süre içinde ve bu süreye göre revize edilen iş programına uygun olarak fiyat farkı hesaplanacaktır.
Özetle, fiyat farkı hesaplamalarının karşılaştırma yapılarak, iş programına göre, işin gerçekleştirilmesi gereken ayın endeksi ile işin fiilen gerçekleştirildiği ayın endeksinden düşük olanı esas alınarak yapılması gerekliliği, sadece iş programına uyulamamış olmasının yüklenici firmadan kaynaklanan nedenlerle doğması durumunda öngörülmüştür. Yüklenicinin sorumluluğunda olmayan idareden kaynaklanan bir sebeple başlangıçta planlanan iş programına uyulamaması halinde ise, yükleniciye ek süre verilebileceği gibi, bu doğrultuda revize iş programı düzenlenebilmekte ve söz konusu program esas alınarak yükleniciye fiyat farkı ödenebilmektedir.
Dosya kapsamındaki bilgi ve belgelerin incelenmesi ve de yazılı ve sözlü savunmaların değerlendirilmesi neticesinde;
“…. Belediye Sınırlarında Kullanılmak Üzere 24 Ay Süre İle Bitümlü Sıcak Karışım Temini İle Kaplama ve Tamir Yapılması İşi”nin büyük oranda “Yama – Onarım” işi olması nedeniyle “iş yeri” tanımı içine giren alanın …. İlçe Belediye sınırlarının tamamını kapsayan alan olduğu, dolayısıyla işin gerçekleştirileceği “iş yerinin” tek bir mahal olarak düşünülemeyeceği,
İşte yer alan 12 ayrı imalat ve malzeme nakli, 3 ayrı mal temini ve 8 adet şoförlü araç ile operatörlü makine kiralaması olmak üzere özetle toplam 23 iş kalemi için ihale aşamasında bir uygulama projesi veya mahal listesi bulunmadığı, ihalenin ön proje üzerinden teklif birim fiyatlı olarak yapıldığı,
İhale aşamasında ve sonrasında, işyerlerinin alt yapılarında yapım zamanlarının farklılık gösterdiği, dolayısıyla kazı-dolgu imalatlarının net olarak belirlenemediği, altyapı kurumlarının acil ve/veya planlı kazı programlarının değişkenlik göstermesinden dolayı uygulama projesi yapılamadığı, vatandaşlardan gelen taleplerin, iş kapsamındaki günlük faaliyetlerin belirleyici bir unsuru olduğu,
İdarece, gelen bu taleplere göre yapılan tespitler ile birlikte hava muhalefeti, imalat yapılacak alanın uygunluğu, araç ve yaya trafik durumu-yoğunluğu, altyapı kurumlarının plan ve/veya programlarının uygunluğu vb. durumlar da dikkate alınarak, yüklenici tarafından günlük yapımı gerçekleştirilecek olan imalat ve işlere ait “Günlük Faaliyet Raporu” hazırlandığı,
İş kalemlerinin yapımına yönelik düzenlemelerin yer aldığı işe ait özel teknik şartnamenin 2 nci maddesinde;
“Sıcak karışım (aşınma) ile asfalt yaması yapılması işinde yama yapılacak kısımlar İdare tarafından tespit edilip yüklenici firmaya günlük program olarak verildikten sonra yama yapılacak asfalt zemin kare veya dikdörtgen şeklinde çizilecek ve kompresör yardımıyla çizilen alan üzerinden düzgünce kesilecektir.
…”,
6 ncı maddesinde;
“Plent Altı Teslim Alınması İşinde, Sıcak Karışım Asfalt Betonu (aşınma) plent altından belediye araçları ile alınacak ve çalışma yerine nakledilecektir ”,
7 nci maddesinde;
“Asfalt kazılması idare tarafından belirlenen yerlerde yapılacak ve kazı derinliği bölge şartlarına göre belirlenen oranlarda yapılacaktır. Kazıdan çıkan malzeme idarenin belirleyeceği yere nakledilecek ve ayrıca nakliye verilmeyecektir.”,
8 inci maddesinde;
“İdareye, istenilen miktarda K.T.Ş. nin 407.03.02.01 kısmındaki esaslar dahilinde CRS–1 ve 407.03.02 kısmındaki esaslar dahilinde bitüm malzemesi teslim edilecektir.”,
9 uncu maddesinde;
“Günlük asfalt miktarı İdare tarafından belirlenecektir. İdare uygun gördüğü takdirde gün içerisinde miktarlarda değişiklik yapabilecektir.”,
18 inci maddesinde;
“Yol yapımı ve asfalt serimi işlerinde kullanılmak üzere 24 ay süre ile 4 adet asfalt kamyonu, 1 adet D9 veya muadili, 1 adet D8 veya muadili, 1 adet 963 muadili paletli yükleyici, 4 adet kazıcı yükleyici, 4 adet çift kabinli kamyonet, 2 adet kovalı kırıcılı ekskavatör ve 1 adet hiyap kiralanacaktır. İdare çalışma takvimine göre belirtilen iş makinelerini uygun gördüğü yerlerde çalıştıracaktır. Çalışmalar aynı süre içerisinde yapılabildiği gibi farklı zamanlarda da olabilecektir. İdarenin istediği zamanlarda yüklenici bu makineleri temin etmek zorundadır.”,
19 uncu maddesinde;
“Yüklenici kendi imkanları ile idarenin göstereceği yerlerde profilinde ve güzergahında imarlı yol da yapacaktır.”
Denildiği,
İşe ait özel teknik şartnamenin yukarıda yer verilen hükümlerinden de anlaşıldığı üzere; söz konusu işte, yüklenici firmanın yükümlülüklerini yerine getirmesinin iş yerlerinin, imalatların ve imalat miktarlarının İdare tarafında tespit edilip yükleniciye bildirmesi ile mümkün olabileceği,
Özetle yüklenici firmaya günlük olarak bir nevi kısmi yer teslimleri yapıldığı, yüklenici firmanın idarenin hazırladığı çalışma programı ve idare talimatları doğrultusunda imalat gerçekleştirebildiği ve İdarenin talepleri ile bağlı olduğu,
Ancak, İdare tarafından yukarıda açıklanan ve işin doğasından kaynaklanan nedenlerle zamanında iş yeri, malzeme ile araç ve iş makinesi teslimlerinin gerçekleştirilemediği, bu çerçevede yükleniciye süre uzatımı verilmesi zarureti doğduğu,
Diğer taraftan, işin yürütülmesi sırasında ortaya çıkan COVİD-19 salgını nedeniyle hastalık sürecinde ortaya çıkan sokağa çıkma yasakları, seyahat kısıtlamaları, ürün teminindeki güçlükler ve diğer kısıtlamaların yanı sıra, 2020/4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesine istinaden dönüşümlü ve esnek çalışılmaya gidilmiş olması nedeniyle diğer altyapı kuruluşlarında ve idare personelinde oluşan eksilmelerin, idarece yapılacak işlere ve dolayısıyla yüklenici tarafından teslimi yapılacak malzeme ile araç ve iş makinesi miktarlarına da yansıdığı, bu nedenle yüklenici firmaya verilmiş olan 472 günlük süre uzatımının bir gerekçesinin de COVİD-19 salgını olduğu, ancak Covid-19 hastalığı ve etkilerinin süre uzatımında tali bir sebep olarak yer aldığı,
Nitekim, 28.07.2021 tarihli yüklenici dilekçesi üzerine, İdarece verilen 04.08.2021 tarihli süre uzatımı kararında da sebep olarak sadece Covid-19 genel salgınından bahsedilmediği, süre uzatımına ilişkin Başkanlık Oluru'nda, söz konusu iş kapsamındaki imalatların Fen İşleri Altyapı Şube Şefliği ekiplerince düzenlenen günlük faaliyet raporlarına bağlı olduğunun da belirtildiği,
Bu doğrultuda, İdarece yüklenicin sözleşmenin ifasına yönelik yükümlülüklerini elinde olmayan gerekçelerle yerine getirememesi ve bu engel durumun da yüklenici tarafından ortadan kaldırılamaması nedeniyle Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin “İşin süresi ve sürenin uzatılması” başlıklı 29 uncu madde hükmüne göre süre uzatımı verildiği,
Tüm bu hususlar dikkate alındığında iş programına uyulamamış olmasının yüklenici firmanın kusurundan kaynaklanmadığı,
Anlaşılmıştır.
İşe ait sözleşmenin, “Fiyat farkı ödenmesi ve hesaplanması şartları” başlıklı 14 üncü maddesinde de yer verilen, 2013/5217 sayılı 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhale Edilen Yapım İşlerinde Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslar’ın “İş programı ve ödenek dilimi” başlıklı 7 nci maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca yüklenici firmanın yükümlülüğünde olmayan ve idareden kaynaklanan, yüklenicinin onaylı iş programına uygun olarak taahhüdünü yerine getirmesine engel nitelikte olan ve mücbir sebeple onaylı iş programına uyulamaması halinde süre uzatımı verilmesi, verilen bu süre uzatımına dayalı, ödenek dilimlerinin fiili durumunu yansıtacak şekilde revize iş programı düzenlenmesi ve neticede düzenlenen bu revize iş programı esas alınarak fiyat farkı ödenmesi mevzuatın gereğidir.
Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde; …. Belediyesince ihale edilen, “Bitümlü Sıcak Karışım ile Kaplama ve Tamir Yapılması İşi”nde, sözleşmenin ifasının gecikmesine idarenin sebep olduğu durumlarda süre uzatımı verilerek, uzatılan süreye göre hazırlanan ve idarece onaylanan revize iş programına uygun olarak yapılan işler için fiyat farkı ödemesinde, işin fiilen gerçekleştirildiği ayın endeksinin kullanılması mevzuatına uygun bulunduğundan, …. TL ile ilgili olarak ilişik bulunmadığına,
Oy birliğiyle,
Karar verildi.
Kararla ilgili sorunuz mu var?