Karar Künyesi
Karar Türü:
Sayıştay 5. Daire Kararı
Karar Tarihi:
10/6/2022
Karar No:
119
Esas No:
551
KARAR
Bütçe dışı harcama
…. Üniversitesi tarafından üniversitenin çeşitli yerleşkelerinde stant açma izni, derslik ve amfi kullanım izni ve üniversite yerleşkelerine araç girişi için alınan ücretlerin kurum bütçesine gelir kaydedilmediği ve elde edilen bu gelirlerin bütçe dışında harcanması sonucunda …. TL kamu zararına sebebiyet verildiği hususu ile ilgili olarak;
5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu’nun “Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinde kamu geliri, kanunlarına dayanılarak toplanan vergi, resim, harç, fon kesintisi, pay veya benzeri gelirler, faiz, zam ve ceza gelirleri, taşınır ve taşınmazlardan elde edilen her türlü gelirler ile hizmet karşılığı elde edilen gelirler, borçlanma araçlarının primli satışı suretiyle elde edilen gelirler, sosyal güvenlik primi kesintileri, alınan bağış ve yardımlar ile diğer gelirler olarak; kamu gideri ise kanunlarına veya cumhurbaşkanlığı kararnamelerine dayanılarak yaptırılan iş, alınan mal ve hizmet bedelleri, sosyal güvenlik katkı payları, iç ve dış borç faizleri, borçlanma genel giderleri, borçlanma araçlarının iskontolu satışından doğan farklar, ekonomik, malî ve sosyal transferler, verilen bağış ve yardımlar ile diğer giderler olarak tanımlanmıştır.
Aynı Kanun’un “Bütçe türleri ve kapsam” başlıklı 12’nci maddesinin ilk fıkrasında, genel yönetim kapsamındaki idarelerin bütçelerinin; merkezî yönetim bütçesi, sosyal güvenlik kurumlan bütçeleri ve mahallî idareler bütçeleri olarak hazırlanacağı ve uygulanacağı, kamu idarelerince bunlar dışında herhangi bir ad altında bütçe oluşturulamayacağı, “Bütçe ilkeleri” başlıklı 13’üncü maddesinin (e) bendinde bütçenin kamu malî işlemlerinin kapsamlı ve saydam bir şekilde görünmesini sağlayacağı; (f) bendinde tüm gelir ve giderlerin gayri safi olarak bütçelerde gösterilmesi gerektiği; (g) bendinde belirli gelirlerin belirli giderlere tahsis edilmemesinin esas olduğu; (m) bendinde kamu idarelerinin tüm gelir ve giderlerinin bütçelerinde gösterileceği; (n) bendinde ise kamu hizmetlerinin bütçelere konulacak ödeneklerle mevzuatla belirlenmiş yöntem, ilke ve amaçlara uygun olarak gerçekleştirileceği hüküm altına alınmıştır.
Diğer taraftan 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun “Gelir kaynakları” başlıklı 55’inci maddesinde;
“Yükseköğretim üst kuruluşları, yükseköğretim kurumlan ve bunlara bağlı birimlerin gelir kaynakları;
a. Her yıl bütçeye konulacak ödenekler,
b. Kurumlarca yapılacak yardımlar,
c. Alınacak harç ve ücretler,
d. Yayın ve satış gelirleri,
e. Taşınır ve taşınmaz malların gelirleri,
f. Döner sermaye işletmelerinden elde edilecek karlar,
g. Bağışlar, vasiyetler ve diğer gelirlerdir. ”
denilmektedir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri uyarınca; merkezi yönetim bütçesi kapsamında olan üniversitenin bu bütçe dışında herhangi bir bütçe oluşturamayacağı, üniversitenin tüm gelir ve giderlerinin gayrisafi olarak kapsamlı ve saydam bir şekilde bütçede gösterilmesinin gerektiği ve belirli gelirlerin belirli giderlere tahsis edilemeyeceği anlaşılmaktadır. Ayrıca yapılacak harcamalarında bütçeye konulacak ödeneklerle mevzuatla belirlenmiş yöntem, ilke ve amaçlara uygun olarak gerçekleştirilebileceği ifade edilmiştir.
Yapılan incelemeler neticesinde; …. tarihinde ….. Bankası A.Ş. ….Şubesinde …. hesap numaralı “….. Üniversitesi Rektörlüğü” adında, muhasebe kayıtlarında yer almayan, stant açma ve araç giriş ücreti gibi gelirlerin tahsil edildiği bir hesap açılarak, söz konusu gelirlerin bütçeye gelir olarak kaydedilmediği ve bütçe dışında Rektörlük makamının temsil ağırlama harcamaları, Sayıştay kişi borçları, SGK idari para cezaları, trafik cezaları, bazı öğretim üyelerine ve idari personele nakdi ödemeler, bazı kişilerin konaklama ve seyahat giderleri, bazı idari personele mevzuatta olmayan mesai ücreti ödemesi vb. harcamalarda kullanıldığı tespit edilmiştir.
Sonuç olarak, tahsil edilen stant açma, derslik ve amfi kullanım ve araç giriş ücretleri Üniversitenin öz geliri niteliğindeki bir kamu geliri olduğu için bu gelirler üniversite bütçesi dışında ve muhasebe kayıtlarında bulunmayan bir hesapta toplanıp usulsüzce harcanamaz. Diğer gelirler gibi bu gelirlerin de bütçede gayrisafi olarak yer alması gerekmektedir. Ayrıca bu gelirlerin bütçe dışında belirli amaçlara tahsis edilemeyeceği de açıktır.
5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu’nun “Üst yöneticiler” başlıklı 11’inci maddesinin ikinci fıkrasında;
“Üst yöneticiler, idarelerinin stratejik planlarının ve bütçelerinin kalkınma planına, yıllık programlara, kurumun stratejik plan ve performans hedefleri ile hizmet gereklerine uygun olarak hazırlanması ve uygulanmasından, sorumlulukları altındaki kaynakların etkili, ekonomik ve verimli şekilde elde edilmesi ve kullanımını sağlamaktan, kayıp ve kötüye kullanımının önlenmesinden, malî yönetim ve kontrol sisteminin işleyişinin gözetilmesi, izlenmesi ve kanunlar ile Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinde belirtilen görev ve sorumlulukların yerine getirilmesinden Bakana; mahallî idarelerde ise meclislerine karşı sorumludurlar.”
Aynı Kanun’un “Mali hizmetler birimi” başlıklı 60’ıncı maddesinde;
“Kamu idarelerinde aşağıda sayılan görevler, malî hizmetler birimi tarafından yürütülür:
…
e) İlgili mevzuatı çerçevesinde idare gelirlerini tahakkuk ettirmek, gelir ve alacaklarının takip ve tahsil işlemlerini yürütmek.
…”
Anılan Kanun’un “Muhasebe hizmeti ve muhasebe yetkilisinin yetki ve sorumlulukları” başlıklı 61’inci maddesinde;
“Muhasebe hizmeti; gelirlerin ve alacakların tahsili, giderlerin hak sahiplerine ödenmesi, para ve parayla ifade edilebilen değerler ile emanetlerin alınması, saklanması, ilgililere verilmesi, gönderilmesi ve diğer tüm malî işlemlerin kayıtlarının yapılması ve raporlanması işlemleridir. Bu işlemleri yürütenler muhasebe yetkilisidir. Memuriyet kadro ve unvanlarının muhasebe yetkilisi niteliğine etkisi yoktur.
Muhasebe yetkilisi, bu hizmetlerin yapılmasından ve muhasebe kayıtlarının usulüne uygun, saydam ve erişilebilir şekilde tutulmasından sorumludur. …”
Aynı Kanun’un “Kamu zararı” başlıklı 71’inci maddesinde;
“Kamu zararı; kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır.
Kamu zararının belirlenmesinde;
…
e) İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk veya tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde
yapılmaması,
…
g) Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması,
Esas alınır.
Kontrol, denetim, inceleme, kesin hükme bağlama veya yargılama sonucunda tespit edilen kamu zararı, zararın oluştuğu tarihten itibaren ilgili mevzuatına göre hesaplanacak faiziyle birlikte ilgililerden tahsil edilir.” hükmü mevcuttur.
Üst Yönetici (….) Prof. Dr. …. ile Diğer Sorumlu (…) Doç. Dr. …. yapmış oldukları ortak nitelikteki savunmalarında özetle; söz konusu hesabın daha önce görevli olan Rektör Prof. Dr. …..’nin talimatı doğrultusunda açıldığını, kendi dönemlerinde ise sorgu konusu edilen uygulamanın mevzuata uygun olduğu düşünüldüğü için aynı uygulamaya devam edildiğini, bu hesapta toplanan paraların şahsi harcamalarda kullanılmadığını, dolayısı ile bu işlemlerin kamu zararı değil usul hatası olduğunu ve hesapta kalan paranın üniversitenin resmi hesabına aktarıldığını ifade etmişlerdir.
Öncelikle üniversitenin üst yöneticisi olan rektörün ve genel sekreterin, göreve geldikleri zamanda üniversitenin bazı bütçe gelirlerinin bütçe dışında bir hesapta toplanmasının ve bu hesaptan mevzuatın öngörmediği usulsüz harcamaların yapılmasının mevzuata uygun olduğunu düşünmesi sorumluların 5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu’nun “Hesap verme sorumluluğu” başlıklı 8’inci maddesi ve “Üst yöneticiler” başlıklı 11’inci maddesinde açıkça ifade edilen, her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanların kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumluluklarını bilmedikleri anlamına gelecektir ki bunu kabul etmek mümkün değildir.
Diğer Sorumlu (Eski Rektör) Prof. Dr. …. göndermiş olduğu savunmasında özetle; anılan hesaptan yapılan harcamaların üniversite tarafından yapılabilecek faaliyetler ve hizmetler kapsamında olduğunu, …. yılı denetiminde tespit edildiği iddia edilen mevzuata aykırı durumlardan dolayı zaman ve yer bakımından görevli ve yetkili olmadığını ve 5018 sayılı Kanun’un 71’inci maddesine göre illiyet bağı olmadığı için kamu zararından sorumlu tutulamayacağını ifade etmiştir.
Söz konusu hesaptan yapılan bütçe dışındaki temsil ağırlama harcamalarının, Sayıştay kişi borcu ödemesinin, SGK idari para cezaları ve trafik cezaları ödemelerinin, bazı öğretim üyelerine ve idari personele nakdi ödemelerin, bazı kişilerin konaklama ve seyahat giderlerinin, bazı idari personele mevzuatta olmayan mesai ücreti ödemesinin üniversite tarafından yapılabilecek harcamalar arasında olduğunu kabul etmek mümkün değildir.
Sorumlu savunmasının aksine görev ve yetkisi dâhilinde olmadığı halde bankada üniversite adına gayri resmi bir hesap açtırarak bazı kamu gelirlerinin bu hesapta toplanmasına ve bazı gelirlerin bütçe gelirlerinin dışında kalmasına sebebiyet vermiştir. Dolayısı ile sorumlu görev ve yetkisi dâhilinde olmayan mevzuata aykırı bir işlem yaparak kamu kaynağında artışa engel olmuştur. Sonuç olarak sorumlunun kamu zararı ile kendi eylemi arasında uygun illiyet bağı olmadığı iddiası yersizdir.
Muhasebe Yetkilisi (….) …. savunmasında özetle; kayıtlarda yer almayan hesabın bilgisi dışında açıldığını, üniversitenin üst yöneticisi olan rektörün talimatları doğrultusunda söz konusu hesaba para yatırtıldığı ve harcandığını, mevzuata aykırı bir şekilde yapılan bu uygulamaya ilişkin evraklarda imzasının veya onayının olmadığını, denetim sürecinde söz konusu hesaptaki tüm paranın resmi hesaplara aktarılarak gelir kaydı yapıldığını ifade etmiştir.
İdarede tarafından söz konusu gayri resmi hesaptan yapılan harcamalara ilişkin sunulan evrakların içerisinde; aynı zamanda Döner Sermaye İşletme Müdürlüğünü de yürüten muhasebe yetkilisi ve mali hizmetler birimin yöneticisi olan sorumlu …..’ın, anılan hesaptan döner sermaye işletme müdürlüğünde kullanılmak üzere kendisine elden nakdi bir şekilde yapılan ödemeye ilişkin tutulan tutanakta imzası bulunmaktadır. Dolayısı ile sorumlunun söz konusu hesabın varlığından bilgisiz olduğunu iddia etmesi asılsızdır.
Yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri çerçevesinde; idare gelirlerinin tarh, tahakkuk veya tahsil işlemlerinin ve ödemelerin mevzuata uygun bir şekilde yapılması gerekmektedir. Ancak idare gelirlerinin tarh, tahakkuk veya tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması ve mevzuatında öngörülmediği halde ödemeler yapılması sonucunda oluşan kamu zararından, söz konusu banka hesabını …. yılında açan dönemin rektörü Prof. Dr. ….’nin, denetim yılı içerisinde bazı idare gelirlerinin söz konusu hesapta tahsil edilmesi ve harcanmasında yetkili olan Rektör Prof. Dr. …., Genel Sekreter Vekilleri …. ve Doç. Dr. ….’nın ve idare gelirlerini tahakkuk ettirme, gelir ve alacaklarının takip ve tahsil işlemlerini yürütme görevi olan mali hizmetler biriminin yöneticisi ve muhasebe yetkilisi Strateji Geliştirme Daire Başkanı ….’ın sorumluluğunun bulunduğu anlaşılmıştır.
Diğer yandan; Rapor ekinde yer alan banka hesap döküm cetvelleri, faturalar vb. ilişikli belgeler incelendiğinde; anılan hesapta toplanan gelirlerden yapılan harcamalardan bazılarının mevzuatın cevaz verdiği, bütçeye ödeneği koyulan ve kamu kaynakları ile karşılanacak harcamalardan olduğu; Sayıştay kişi borçları, idari para cezaları, trafik cezaları gibi bazı harcamaların ise mevzuatta öngörülmeyen, Üniversite bütçesinden karşılanamayacak nitelikte olduğu görülmüştür. Dolayısıyla, söz konusu hesaba aktarılan gelirlerin belirlenmesi, bu hesaptan yapılan harcamaların mevzuatın vermiş olduğu yetki çerçevesinde yapılabilecek nitelikte olup olmadıklarının ayrıntılı olarak incelenmesi ve bu kapsamda üniversite bütçesinden karşılanabilecek olan harcamaların ayrıştırılmak suretiyle net kamu zararı tutarının tespit edilmesi gerektiği değerlendirilmiştir.
Bu itibarla; …. Üniversitesi tarafından üniversitenin çeşitli yerleşkelerinde stant açma izni, derslik ve amfi kullanım izni ve üniversite yerleşkelerine araç girişi için alınan ücretlerin kurum bütçesine gelir kaydedilmediği ve elde edilen bu gelirlerin bütçe dışında harcanması neticesinde kamu zararına sebebiyet verildiği hususu ile ilgili olarak,
… yılı itibarıyla, bütçe dışı hesaba aktarılan gelirlerin ve bu hesaptan yapılan harcamaların tespit edilmesi; yapılan harcamalardan, Üniversite bütçesinden ödenebilecek durumda olanların belirtilerek yeniden kamu zararı tutarının belirlenmesinin temini için Raporun …’inci maddesinin hüküm dışı bırakılmasına oybirliğiyle karar verildi.
Anılan hesabın açılış tarihinin …. olması nedeniye, … ve … yılları itibarıyla hesaba aktarılan gelirlerin ve bu hesaptan yapılan harcamaların tespit edilmesi; yapılan harcamalardan, Üniversite bütçesinden ödenebilecek durumda olanların belirtilmek suretiyle kamu zararı tutarları belirlenerek söz konusu yıllar için ayrı ayrı Yargılamaya Esas Rapor veya Ek Rapor yazılmasını teminen Denetçisine iadesi için konunun Başkanlık Makamına bildirilmesine oybirliğiyle karar verildi.
…. Üniversitesi tarafından üniversitenin çeşitli yerleşkelerinde stant açma izni, derslik ve amfi kullanım izni ve üniversite yerleşkelerine araç girişi için alınan ücretlerin kurum bütçesine gelir kaydedilmediği ve elde edilen bu gelirlerin bütçe dışında harcanması sonucunda …. TL kamu zararına sebebiyet verildiği hususu ile ilgili olarak;
5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu’nun “Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinde kamu geliri, kanunlarına dayanılarak toplanan vergi, resim, harç, fon kesintisi, pay veya benzeri gelirler, faiz, zam ve ceza gelirleri, taşınır ve taşınmazlardan elde edilen her türlü gelirler ile hizmet karşılığı elde edilen gelirler, borçlanma araçlarının primli satışı suretiyle elde edilen gelirler, sosyal güvenlik primi kesintileri, alınan bağış ve yardımlar ile diğer gelirler olarak; kamu gideri ise kanunlarına veya cumhurbaşkanlığı kararnamelerine dayanılarak yaptırılan iş, alınan mal ve hizmet bedelleri, sosyal güvenlik katkı payları, iç ve dış borç faizleri, borçlanma genel giderleri, borçlanma araçlarının iskontolu satışından doğan farklar, ekonomik, malî ve sosyal transferler, verilen bağış ve yardımlar ile diğer giderler olarak tanımlanmıştır.
Aynı Kanun’un “Bütçe türleri ve kapsam” başlıklı 12’nci maddesinin ilk fıkrasında, genel yönetim kapsamındaki idarelerin bütçelerinin; merkezî yönetim bütçesi, sosyal güvenlik kurumlan bütçeleri ve mahallî idareler bütçeleri olarak hazırlanacağı ve uygulanacağı, kamu idarelerince bunlar dışında herhangi bir ad altında bütçe oluşturulamayacağı, “Bütçe ilkeleri” başlıklı 13’üncü maddesinin (e) bendinde bütçenin kamu malî işlemlerinin kapsamlı ve saydam bir şekilde görünmesini sağlayacağı; (f) bendinde tüm gelir ve giderlerin gayri safi olarak bütçelerde gösterilmesi gerektiği; (g) bendinde belirli gelirlerin belirli giderlere tahsis edilmemesinin esas olduğu; (m) bendinde kamu idarelerinin tüm gelir ve giderlerinin bütçelerinde gösterileceği; (n) bendinde ise kamu hizmetlerinin bütçelere konulacak ödeneklerle mevzuatla belirlenmiş yöntem, ilke ve amaçlara uygun olarak gerçekleştirileceği hüküm altına alınmıştır.
Diğer taraftan 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun “Gelir kaynakları” başlıklı 55’inci maddesinde;
“Yükseköğretim üst kuruluşları, yükseköğretim kurumlan ve bunlara bağlı birimlerin gelir kaynakları;
a. Her yıl bütçeye konulacak ödenekler,
b. Kurumlarca yapılacak yardımlar,
c. Alınacak harç ve ücretler,
d. Yayın ve satış gelirleri,
e. Taşınır ve taşınmaz malların gelirleri,
f. Döner sermaye işletmelerinden elde edilecek karlar,
g. Bağışlar, vasiyetler ve diğer gelirlerdir. ”
denilmektedir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri uyarınca; merkezi yönetim bütçesi kapsamında olan üniversitenin bu bütçe dışında herhangi bir bütçe oluşturamayacağı, üniversitenin tüm gelir ve giderlerinin gayrisafi olarak kapsamlı ve saydam bir şekilde bütçede gösterilmesinin gerektiği ve belirli gelirlerin belirli giderlere tahsis edilemeyeceği anlaşılmaktadır. Ayrıca yapılacak harcamalarında bütçeye konulacak ödeneklerle mevzuatla belirlenmiş yöntem, ilke ve amaçlara uygun olarak gerçekleştirilebileceği ifade edilmiştir.
Yapılan incelemeler neticesinde; …. tarihinde ….. Bankası A.Ş. ….Şubesinde …. hesap numaralı “….. Üniversitesi Rektörlüğü” adında, muhasebe kayıtlarında yer almayan, stant açma ve araç giriş ücreti gibi gelirlerin tahsil edildiği bir hesap açılarak, söz konusu gelirlerin bütçeye gelir olarak kaydedilmediği ve bütçe dışında Rektörlük makamının temsil ağırlama harcamaları, Sayıştay kişi borçları, SGK idari para cezaları, trafik cezaları, bazı öğretim üyelerine ve idari personele nakdi ödemeler, bazı kişilerin konaklama ve seyahat giderleri, bazı idari personele mevzuatta olmayan mesai ücreti ödemesi vb. harcamalarda kullanıldığı tespit edilmiştir.
Sonuç olarak, tahsil edilen stant açma, derslik ve amfi kullanım ve araç giriş ücretleri Üniversitenin öz geliri niteliğindeki bir kamu geliri olduğu için bu gelirler üniversite bütçesi dışında ve muhasebe kayıtlarında bulunmayan bir hesapta toplanıp usulsüzce harcanamaz. Diğer gelirler gibi bu gelirlerin de bütçede gayrisafi olarak yer alması gerekmektedir. Ayrıca bu gelirlerin bütçe dışında belirli amaçlara tahsis edilemeyeceği de açıktır.
5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu’nun “Üst yöneticiler” başlıklı 11’inci maddesinin ikinci fıkrasında;
“Üst yöneticiler, idarelerinin stratejik planlarının ve bütçelerinin kalkınma planına, yıllık programlara, kurumun stratejik plan ve performans hedefleri ile hizmet gereklerine uygun olarak hazırlanması ve uygulanmasından, sorumlulukları altındaki kaynakların etkili, ekonomik ve verimli şekilde elde edilmesi ve kullanımını sağlamaktan, kayıp ve kötüye kullanımının önlenmesinden, malî yönetim ve kontrol sisteminin işleyişinin gözetilmesi, izlenmesi ve kanunlar ile Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinde belirtilen görev ve sorumlulukların yerine getirilmesinden Bakana; mahallî idarelerde ise meclislerine karşı sorumludurlar.”
Aynı Kanun’un “Mali hizmetler birimi” başlıklı 60’ıncı maddesinde;
“Kamu idarelerinde aşağıda sayılan görevler, malî hizmetler birimi tarafından yürütülür:
…
e) İlgili mevzuatı çerçevesinde idare gelirlerini tahakkuk ettirmek, gelir ve alacaklarının takip ve tahsil işlemlerini yürütmek.
…”
Anılan Kanun’un “Muhasebe hizmeti ve muhasebe yetkilisinin yetki ve sorumlulukları” başlıklı 61’inci maddesinde;
“Muhasebe hizmeti; gelirlerin ve alacakların tahsili, giderlerin hak sahiplerine ödenmesi, para ve parayla ifade edilebilen değerler ile emanetlerin alınması, saklanması, ilgililere verilmesi, gönderilmesi ve diğer tüm malî işlemlerin kayıtlarının yapılması ve raporlanması işlemleridir. Bu işlemleri yürütenler muhasebe yetkilisidir. Memuriyet kadro ve unvanlarının muhasebe yetkilisi niteliğine etkisi yoktur.
Muhasebe yetkilisi, bu hizmetlerin yapılmasından ve muhasebe kayıtlarının usulüne uygun, saydam ve erişilebilir şekilde tutulmasından sorumludur. …”
Aynı Kanun’un “Kamu zararı” başlıklı 71’inci maddesinde;
“Kamu zararı; kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır.
Kamu zararının belirlenmesinde;
…
e) İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk veya tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde
yapılmaması,
…
g) Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması,
Esas alınır.
Kontrol, denetim, inceleme, kesin hükme bağlama veya yargılama sonucunda tespit edilen kamu zararı, zararın oluştuğu tarihten itibaren ilgili mevzuatına göre hesaplanacak faiziyle birlikte ilgililerden tahsil edilir.” hükmü mevcuttur.
Üst Yönetici (….) Prof. Dr. …. ile Diğer Sorumlu (…) Doç. Dr. …. yapmış oldukları ortak nitelikteki savunmalarında özetle; söz konusu hesabın daha önce görevli olan Rektör Prof. Dr. …..’nin talimatı doğrultusunda açıldığını, kendi dönemlerinde ise sorgu konusu edilen uygulamanın mevzuata uygun olduğu düşünüldüğü için aynı uygulamaya devam edildiğini, bu hesapta toplanan paraların şahsi harcamalarda kullanılmadığını, dolayısı ile bu işlemlerin kamu zararı değil usul hatası olduğunu ve hesapta kalan paranın üniversitenin resmi hesabına aktarıldığını ifade etmişlerdir.
Öncelikle üniversitenin üst yöneticisi olan rektörün ve genel sekreterin, göreve geldikleri zamanda üniversitenin bazı bütçe gelirlerinin bütçe dışında bir hesapta toplanmasının ve bu hesaptan mevzuatın öngörmediği usulsüz harcamaların yapılmasının mevzuata uygun olduğunu düşünmesi sorumluların 5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu’nun “Hesap verme sorumluluğu” başlıklı 8’inci maddesi ve “Üst yöneticiler” başlıklı 11’inci maddesinde açıkça ifade edilen, her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanların kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumluluklarını bilmedikleri anlamına gelecektir ki bunu kabul etmek mümkün değildir.
Diğer Sorumlu (Eski Rektör) Prof. Dr. …. göndermiş olduğu savunmasında özetle; anılan hesaptan yapılan harcamaların üniversite tarafından yapılabilecek faaliyetler ve hizmetler kapsamında olduğunu, …. yılı denetiminde tespit edildiği iddia edilen mevzuata aykırı durumlardan dolayı zaman ve yer bakımından görevli ve yetkili olmadığını ve 5018 sayılı Kanun’un 71’inci maddesine göre illiyet bağı olmadığı için kamu zararından sorumlu tutulamayacağını ifade etmiştir.
Söz konusu hesaptan yapılan bütçe dışındaki temsil ağırlama harcamalarının, Sayıştay kişi borcu ödemesinin, SGK idari para cezaları ve trafik cezaları ödemelerinin, bazı öğretim üyelerine ve idari personele nakdi ödemelerin, bazı kişilerin konaklama ve seyahat giderlerinin, bazı idari personele mevzuatta olmayan mesai ücreti ödemesinin üniversite tarafından yapılabilecek harcamalar arasında olduğunu kabul etmek mümkün değildir.
Sorumlu savunmasının aksine görev ve yetkisi dâhilinde olmadığı halde bankada üniversite adına gayri resmi bir hesap açtırarak bazı kamu gelirlerinin bu hesapta toplanmasına ve bazı gelirlerin bütçe gelirlerinin dışında kalmasına sebebiyet vermiştir. Dolayısı ile sorumlu görev ve yetkisi dâhilinde olmayan mevzuata aykırı bir işlem yaparak kamu kaynağında artışa engel olmuştur. Sonuç olarak sorumlunun kamu zararı ile kendi eylemi arasında uygun illiyet bağı olmadığı iddiası yersizdir.
Muhasebe Yetkilisi (….) …. savunmasında özetle; kayıtlarda yer almayan hesabın bilgisi dışında açıldığını, üniversitenin üst yöneticisi olan rektörün talimatları doğrultusunda söz konusu hesaba para yatırtıldığı ve harcandığını, mevzuata aykırı bir şekilde yapılan bu uygulamaya ilişkin evraklarda imzasının veya onayının olmadığını, denetim sürecinde söz konusu hesaptaki tüm paranın resmi hesaplara aktarılarak gelir kaydı yapıldığını ifade etmiştir.
İdarede tarafından söz konusu gayri resmi hesaptan yapılan harcamalara ilişkin sunulan evrakların içerisinde; aynı zamanda Döner Sermaye İşletme Müdürlüğünü de yürüten muhasebe yetkilisi ve mali hizmetler birimin yöneticisi olan sorumlu …..’ın, anılan hesaptan döner sermaye işletme müdürlüğünde kullanılmak üzere kendisine elden nakdi bir şekilde yapılan ödemeye ilişkin tutulan tutanakta imzası bulunmaktadır. Dolayısı ile sorumlunun söz konusu hesabın varlığından bilgisiz olduğunu iddia etmesi asılsızdır.
Yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri çerçevesinde; idare gelirlerinin tarh, tahakkuk veya tahsil işlemlerinin ve ödemelerin mevzuata uygun bir şekilde yapılması gerekmektedir. Ancak idare gelirlerinin tarh, tahakkuk veya tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması ve mevzuatında öngörülmediği halde ödemeler yapılması sonucunda oluşan kamu zararından, söz konusu banka hesabını …. yılında açan dönemin rektörü Prof. Dr. ….’nin, denetim yılı içerisinde bazı idare gelirlerinin söz konusu hesapta tahsil edilmesi ve harcanmasında yetkili olan Rektör Prof. Dr. …., Genel Sekreter Vekilleri …. ve Doç. Dr. ….’nın ve idare gelirlerini tahakkuk ettirme, gelir ve alacaklarının takip ve tahsil işlemlerini yürütme görevi olan mali hizmetler biriminin yöneticisi ve muhasebe yetkilisi Strateji Geliştirme Daire Başkanı ….’ın sorumluluğunun bulunduğu anlaşılmıştır.
Diğer yandan; Rapor ekinde yer alan banka hesap döküm cetvelleri, faturalar vb. ilişikli belgeler incelendiğinde; anılan hesapta toplanan gelirlerden yapılan harcamalardan bazılarının mevzuatın cevaz verdiği, bütçeye ödeneği koyulan ve kamu kaynakları ile karşılanacak harcamalardan olduğu; Sayıştay kişi borçları, idari para cezaları, trafik cezaları gibi bazı harcamaların ise mevzuatta öngörülmeyen, Üniversite bütçesinden karşılanamayacak nitelikte olduğu görülmüştür. Dolayısıyla, söz konusu hesaba aktarılan gelirlerin belirlenmesi, bu hesaptan yapılan harcamaların mevzuatın vermiş olduğu yetki çerçevesinde yapılabilecek nitelikte olup olmadıklarının ayrıntılı olarak incelenmesi ve bu kapsamda üniversite bütçesinden karşılanabilecek olan harcamaların ayrıştırılmak suretiyle net kamu zararı tutarının tespit edilmesi gerektiği değerlendirilmiştir.
Bu itibarla; …. Üniversitesi tarafından üniversitenin çeşitli yerleşkelerinde stant açma izni, derslik ve amfi kullanım izni ve üniversite yerleşkelerine araç girişi için alınan ücretlerin kurum bütçesine gelir kaydedilmediği ve elde edilen bu gelirlerin bütçe dışında harcanması neticesinde kamu zararına sebebiyet verildiği hususu ile ilgili olarak,
… yılı itibarıyla, bütçe dışı hesaba aktarılan gelirlerin ve bu hesaptan yapılan harcamaların tespit edilmesi; yapılan harcamalardan, Üniversite bütçesinden ödenebilecek durumda olanların belirtilerek yeniden kamu zararı tutarının belirlenmesinin temini için Raporun …’inci maddesinin hüküm dışı bırakılmasına oybirliğiyle karar verildi.
Anılan hesabın açılış tarihinin …. olması nedeniye, … ve … yılları itibarıyla hesaba aktarılan gelirlerin ve bu hesaptan yapılan harcamaların tespit edilmesi; yapılan harcamalardan, Üniversite bütçesinden ödenebilecek durumda olanların belirtilmek suretiyle kamu zararı tutarları belirlenerek söz konusu yıllar için ayrı ayrı Yargılamaya Esas Rapor veya Ek Rapor yazılmasını teminen Denetçisine iadesi için konunun Başkanlık Makamına bildirilmesine oybirliğiyle karar verildi.
Kararla ilgili sorunuz mu var?