Karar Künyesi
Karar Türü:
Sayıştay 8. Daire Kararı
Karar Tarihi:
3/5/2024
Karar No:
42
Esas No:
310
KARAR
Asfalt şantiyesinin kiralanmasında, tahmin edilen bedelin hatalı belirlenmesi
… ilçesi … Mahallesi … ada, … no.lu parselde yer alan ve … m2 alana sahip bulunan asfalt şantiyesinin (… ve … no.lu bitüm tanklarının belediye uhdesinde kalması, … no.lu bitüm tankının kiracı tarafından kullanılması şartıyla) kiralanmasında, tahmin edilen bedelin; arsa üzerinde yer alan asfalt plenti ve ekipmanları ile binalar dahil edilmeden sadece arsa kira bedeli dikkate alınarak hesaplanması sonucu … TL kamu zararına sebebiyet verildiği iddiasına ilişkin olarak;
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun;
“Tahmin edilen bedelin tespiti” başlıklı 9’uncu maddesinde;
“Tahmin edilen bedel, idarelerce tespit edilir veya ettirilir. İşin özelliğine göre gerektiğinde bu bedel veya bu bedelin hesabında kullanılacak fiyatlar belediye, ticaret odası, sanayi odası, borsa gibi kuruluşlardan veya bilirkişilerden soruşturulur. Tahmin edilen bedel, bunun dayanaklarının da eklendiği bir hesap tutanağında gösterilir ve asıl evrak arasında saklanır. Bu bedel gerektiğinde ihale komisyonlarınca tahkik ettirilir.
…”
“Uygun bedelin tespiti” başlıklı 28’inci maddesinde;
“Artırmalarda uygun bedel; tahmin edilen bedelden aşağı olmamak üzere teklif edilen bedellerin en yükseğidir.
…” hükümlerine yer verilmiştir.
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Kamu zararı” başlıklı 71’inci maddesinde;
“Kamu zararı; kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır.
…
Kontrol, denetim, inceleme, kesin hükme bağlama veya yargılama sonucunda tespit edilen kamu zararı, zararın oluştuğu tarihten itibaren ilgili mevzuatına göre hesaplanacak faiziyle birlikte ilgililerden tahsil edilir.
…” denilmiştir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri uyarınca, “tahmin edilen bedel”in ticaret odası, sanayi odası, borsa veya belediye gibi kuruluşlara ya da bilirkişi gibi uzman kişilere sordurulmak suretiyle tespit edileceği ve ihale komisyonlarının da tespit edilen bedeli tahkik ettirebileceği anlaşılmaktadır.
Yapılan incelemede, asfalt şantiye alanı üzerinde ayrıntıları aşağıda yer alan tablodan görüleceği üzere asfalt plenti, ekipmanları ile çeşitli gayrimenkullerin bulunduğu,
Cinsi Kapasite Miktar
Asfalt Plenti 140/160 Ton/Saat 1
Brölür Makinesi 3
250 Tonluk Bitüm Tankı 2
100 Tonluk Bitüm Stok Tankı 1
Kızgın Yağ Kazanı 3
Boşaltma Pompası 3
Kompresörler 1
40 Bitüm Tonluk Stok Tankı 2
40 Bitüm Tonluk Stok Tankı 2
İdari Bina 1
Otopark 1
Tamirhane 1
Yemekhane 1
Ancak, söz konusu asfalt şantiyesinin kiraya verilmesi ihalesinde, tahmin edilen bedeli oluşturmak amacıyla; Belediye Başkan Yardımcısı … tarafından … Emlak ve … Emlak olmak üzere iki ayrı emlak bürosundan; “… İli, … İlçesi … Mahallesinde kayıtlı … ada … no.lu parsel … m2 yüzölçümünde olup onaylı imar planında … Serbest Sanayi Alanına isabet etmektedir. Söz konusu parselin KDV HARİÇ aylık kira değer tespitinin yapılarak belediyemize bir yazı ile gönderilmesini rica ederim.” şeklinde bilgi talebinde bulunulduğu, adı geçen emlakçılar tarafından aylık … ve … TL olmak üzere iki ayrı fiyat belirlendiği; bunun üzerine Kira Tespit Komisyonunun tahmin edilen bedeli … TL’yi esas almak suretiyle yıllık … TL olarak belirlediği ve ihale sırasında istekli ile yapılan pazarlık sonucunda yıllık … TL kira bedeli ile ihalenin sonuçlandırıldığı anlaşılmıştır.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri gereğince; sorgu konusu edilen şantiye alanı ve üzerinde yer alan asfalt plenti ve ekipmanları ile binaların kira değeri tespitinin, somut olayda olduğu gibi emlakçılar tarafından yapılması mümkün olmayıp, konu üzerinde uzmanlaşmış olan meslek odaları, kamu kurumları, bilirkişiler ya da değerleme şirketlerinden soruşturularak yapılması gerekmektedir.
Nitekim, denetçi tarafından düzenlenen Raporda da asfalt plenti şantiyesi kira bedelinin; arsa üzerinde yer alan asfalt plenti ve ekipmanları ile binalar hesaba katılmadan sadece arsa kira bedeli dikkate alınarak belirlendiği gerekçesiyle … TL kamu zararına sebebiyet verildiği iddia edilmiştir.
Ancak, sorumlular tarafından gönderilen savunmalardan; konunun sorgu konusu edilmesi üzerine İdarece Asfalt Plenti Tesisi için (TMMOB) Makina Mühendisleri Odası … Şubesi’nden bilirkişi talebinde bulunulduğu ve bilirkişi tarafından düzenlenen raporda; 1997 yılında kurulan tesisin değerinin … TL olduğu, 2023 yılı kira bedelinin ise söz konusu tutarın %10’u (… TL) olarak tespit edildiği, 2023 yılına ilişkin bu kira bedelinin TUİK ÜFE fiyatları baz alınarak 2020, 2021 ve 2022 yıllarına uyarlanması sonucunda 2020 yılı kira bedelinin … TL, 2021 yılı kira bedelinin … TL ve 2022 yılı kira bedelinin ise … TL olduğu tespit edilmiş olup, bu üç yıl için tespit edilen toplam (… +… +… ) … TL kira farkının, kiracı … İnşaat Ltd. Şti’nden tahsil edildiği görülmüştür.
Buna göre, … İlçesi … Mahallesi … ada, … no.lu parselde yer alan ve … m2 alana sahip bulunan asfalt şantiyesinin (… ve … no.lu bitüm tanklarının belediye uhdesinde kalması, … no.lu bitüm tankının kiracı tarafından kullanılması şartıyla) kiralanmasında, tahmin edilen kira bedelinin tespiti için her ne kadar işin başında; bölgedeki iki emlakçıya sorulmak suretiyle kira bedelinin tespitinde mevzuata aykırı davranılmışsa da, sorgu üzerine İdarece (TMMOB) Makina Mühendisleri Odası … Şubesine başvurulması ve adı geçen Oda tarafından tayin edilen bilirkişi tarafından düzenlenen raporun esas alınması neticesinde … TL olarak tespit edilen 2022 yılı kira bedeli farkının kiracı … İnşaat Ltd. Şti’nden … tarih ve … sayılı dekont ile tahsil edilerek, … tarih ve … yevmiye no.lu Muhasebe İşlem Fişi ile bütçe gelirlerine kaydedildiği anlaşılmıştır.
Bu itibarla, … İlçesi … Mahallesi … ada, … no.lu parselde yer alan ve … m2 alana sahip bulunan asfalt şantiyesinin kiralanmasında, tahmin edilen bedelin; arsa üzerinde yer alan asfalt plenti ve ekipmanları ile binalar dahil edilmeden sadece arsa kira bedeli dikkate alınarak hesaplanması sonucu sebebiyet verildiği iddia edilen … TL’nin;
Kamu zararı oluşturmayan (… TL-… ) … TL’si ile ilgili olarak ilişilecek bir husus bulunmadığına,
… tarih ve … yevmiye no.lu Muhasebe İşlem Fişi ile tahsil edildiği anlaşılan … TL’si ile ilgili olarak ise ilişilecek bir husus kalmadığına oy birliğiyle karar verildi.
… ilçesi … Mahallesi … ada, … no.lu parselde yer alan ve … m2 alana sahip bulunan asfalt şantiyesinin (… ve … no.lu bitüm tanklarının belediye uhdesinde kalması, … no.lu bitüm tankının kiracı tarafından kullanılması şartıyla) kiralanmasında, tahmin edilen bedelin; arsa üzerinde yer alan asfalt plenti ve ekipmanları ile binalar dahil edilmeden sadece arsa kira bedeli dikkate alınarak hesaplanması sonucu … TL kamu zararına sebebiyet verildiği iddiasına ilişkin olarak;
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun;
“Tahmin edilen bedelin tespiti” başlıklı 9’uncu maddesinde;
“Tahmin edilen bedel, idarelerce tespit edilir veya ettirilir. İşin özelliğine göre gerektiğinde bu bedel veya bu bedelin hesabında kullanılacak fiyatlar belediye, ticaret odası, sanayi odası, borsa gibi kuruluşlardan veya bilirkişilerden soruşturulur. Tahmin edilen bedel, bunun dayanaklarının da eklendiği bir hesap tutanağında gösterilir ve asıl evrak arasında saklanır. Bu bedel gerektiğinde ihale komisyonlarınca tahkik ettirilir.
…”
“Uygun bedelin tespiti” başlıklı 28’inci maddesinde;
“Artırmalarda uygun bedel; tahmin edilen bedelden aşağı olmamak üzere teklif edilen bedellerin en yükseğidir.
…” hükümlerine yer verilmiştir.
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Kamu zararı” başlıklı 71’inci maddesinde;
“Kamu zararı; kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır.
…
Kontrol, denetim, inceleme, kesin hükme bağlama veya yargılama sonucunda tespit edilen kamu zararı, zararın oluştuğu tarihten itibaren ilgili mevzuatına göre hesaplanacak faiziyle birlikte ilgililerden tahsil edilir.
…” denilmiştir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri uyarınca, “tahmin edilen bedel”in ticaret odası, sanayi odası, borsa veya belediye gibi kuruluşlara ya da bilirkişi gibi uzman kişilere sordurulmak suretiyle tespit edileceği ve ihale komisyonlarının da tespit edilen bedeli tahkik ettirebileceği anlaşılmaktadır.
Yapılan incelemede, asfalt şantiye alanı üzerinde ayrıntıları aşağıda yer alan tablodan görüleceği üzere asfalt plenti, ekipmanları ile çeşitli gayrimenkullerin bulunduğu,
Cinsi Kapasite Miktar
Asfalt Plenti 140/160 Ton/Saat 1
Brölür Makinesi 3
250 Tonluk Bitüm Tankı 2
100 Tonluk Bitüm Stok Tankı 1
Kızgın Yağ Kazanı 3
Boşaltma Pompası 3
Kompresörler 1
40 Bitüm Tonluk Stok Tankı 2
40 Bitüm Tonluk Stok Tankı 2
İdari Bina 1
Otopark 1
Tamirhane 1
Yemekhane 1
Ancak, söz konusu asfalt şantiyesinin kiraya verilmesi ihalesinde, tahmin edilen bedeli oluşturmak amacıyla; Belediye Başkan Yardımcısı … tarafından … Emlak ve … Emlak olmak üzere iki ayrı emlak bürosundan; “… İli, … İlçesi … Mahallesinde kayıtlı … ada … no.lu parsel … m2 yüzölçümünde olup onaylı imar planında … Serbest Sanayi Alanına isabet etmektedir. Söz konusu parselin KDV HARİÇ aylık kira değer tespitinin yapılarak belediyemize bir yazı ile gönderilmesini rica ederim.” şeklinde bilgi talebinde bulunulduğu, adı geçen emlakçılar tarafından aylık … ve … TL olmak üzere iki ayrı fiyat belirlendiği; bunun üzerine Kira Tespit Komisyonunun tahmin edilen bedeli … TL’yi esas almak suretiyle yıllık … TL olarak belirlediği ve ihale sırasında istekli ile yapılan pazarlık sonucunda yıllık … TL kira bedeli ile ihalenin sonuçlandırıldığı anlaşılmıştır.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri gereğince; sorgu konusu edilen şantiye alanı ve üzerinde yer alan asfalt plenti ve ekipmanları ile binaların kira değeri tespitinin, somut olayda olduğu gibi emlakçılar tarafından yapılması mümkün olmayıp, konu üzerinde uzmanlaşmış olan meslek odaları, kamu kurumları, bilirkişiler ya da değerleme şirketlerinden soruşturularak yapılması gerekmektedir.
Nitekim, denetçi tarafından düzenlenen Raporda da asfalt plenti şantiyesi kira bedelinin; arsa üzerinde yer alan asfalt plenti ve ekipmanları ile binalar hesaba katılmadan sadece arsa kira bedeli dikkate alınarak belirlendiği gerekçesiyle … TL kamu zararına sebebiyet verildiği iddia edilmiştir.
Ancak, sorumlular tarafından gönderilen savunmalardan; konunun sorgu konusu edilmesi üzerine İdarece Asfalt Plenti Tesisi için (TMMOB) Makina Mühendisleri Odası … Şubesi’nden bilirkişi talebinde bulunulduğu ve bilirkişi tarafından düzenlenen raporda; 1997 yılında kurulan tesisin değerinin … TL olduğu, 2023 yılı kira bedelinin ise söz konusu tutarın %10’u (… TL) olarak tespit edildiği, 2023 yılına ilişkin bu kira bedelinin TUİK ÜFE fiyatları baz alınarak 2020, 2021 ve 2022 yıllarına uyarlanması sonucunda 2020 yılı kira bedelinin … TL, 2021 yılı kira bedelinin … TL ve 2022 yılı kira bedelinin ise … TL olduğu tespit edilmiş olup, bu üç yıl için tespit edilen toplam (… +… +… ) … TL kira farkının, kiracı … İnşaat Ltd. Şti’nden tahsil edildiği görülmüştür.
Buna göre, … İlçesi … Mahallesi … ada, … no.lu parselde yer alan ve … m2 alana sahip bulunan asfalt şantiyesinin (… ve … no.lu bitüm tanklarının belediye uhdesinde kalması, … no.lu bitüm tankının kiracı tarafından kullanılması şartıyla) kiralanmasında, tahmin edilen kira bedelinin tespiti için her ne kadar işin başında; bölgedeki iki emlakçıya sorulmak suretiyle kira bedelinin tespitinde mevzuata aykırı davranılmışsa da, sorgu üzerine İdarece (TMMOB) Makina Mühendisleri Odası … Şubesine başvurulması ve adı geçen Oda tarafından tayin edilen bilirkişi tarafından düzenlenen raporun esas alınması neticesinde … TL olarak tespit edilen 2022 yılı kira bedeli farkının kiracı … İnşaat Ltd. Şti’nden … tarih ve … sayılı dekont ile tahsil edilerek, … tarih ve … yevmiye no.lu Muhasebe İşlem Fişi ile bütçe gelirlerine kaydedildiği anlaşılmıştır.
Bu itibarla, … İlçesi … Mahallesi … ada, … no.lu parselde yer alan ve … m2 alana sahip bulunan asfalt şantiyesinin kiralanmasında, tahmin edilen bedelin; arsa üzerinde yer alan asfalt plenti ve ekipmanları ile binalar dahil edilmeden sadece arsa kira bedeli dikkate alınarak hesaplanması sonucu sebebiyet verildiği iddia edilen … TL’nin;
Kamu zararı oluşturmayan (… TL-… ) … TL’si ile ilgili olarak ilişilecek bir husus bulunmadığına,
… tarih ve … yevmiye no.lu Muhasebe İşlem Fişi ile tahsil edildiği anlaşılan … TL’si ile ilgili olarak ise ilişilecek bir husus kalmadığına oy birliğiyle karar verildi.
Kararla ilgili sorunuz mu var?