Karar Künyesi
Karar Türü:
Sayıştay 3. Daire Kararı
Karar Tarihi:
1/12/2023
Karar No:
79
Esas No:
429
KARAR
Araç Muayenelerinin Zamanında Yaptırılmaması Nedeniyle Belediye Bütçesinden Ödenen Gecikme Ücretlerinin İlgililerine Rücu Edilmemesi
………. Belediyesi tarafından belediyeye ait araçların muayenelerinin zamanında yaptırılmaması nedeniyle ortaya çıkan gecikme ücretlerinin belediye bütçesinden ödenmesi sonucu ………. TL tutarında kamu zararına sebebiyet verildiği iddialarıyla ilgili olarak dosyada mevcut bilgi ve belgeler değerlendirilmiştir.
13.10.1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun “Araçların muayenesi” başlıklı 34 üncü maddesinde; trafiğe çıkarılacak motorlu araçların teknik şartlara uyup uymadığının ekonomik yapıları da dikkate alınmak suretiyle belirli zamanlarda muayene edilerek tespit edileceği belirtilmiş olup motorlu araçların muayenelerinin, Yönetmelikte belirtilen süreler içinde yaptırılmasının zorunlu olduğu hükme bağlanmıştır.
03.07.2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanununun 60 ıncı maddesinde belediye giderleri sayılmıştır. Bu giderler arasında gecikme cezası sayılmadığından böyle bir giderin Belediye bütçesinden yapılması mümkün değildir
10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun “Kamu zararı” başlıklı 71 inci maddesinde; kamu zararı, kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması şeklinde tanımlanmış olup kamu zararının belirlenmesinde mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılmasının esas alınacağı, ayrıca kamu zararının, bu zarara neden olan kamu görevlisinden veya diğer gerçek ve tüzel kişilerden tahsiline ilişkin usûl ve esasların Cumhurbaşkanı tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenleneceği hükme bağlanmıştır.
Diğer taraftan, 5018 sayılı Kanunun 71 inci maddesine dayanılarak çıkarılan ve 19.10.2006 tarihli ve 26324 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin “Kamu zararının belirlenmesi” başlıklı 6 ncı maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde; kamu idaresinin yükümlülüklerinin mevzuatına uygun bir şekilde yerine getirilmemesi nedeniyle kamu idaresine faiz, tazminat, gecikme zammı, para cezası gibi ek malî külfet getirilmesinin kamu zararının belirlenmesinde esas alınacağı düzenlenmiştir.
Ayrıca, 14.07.1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “Kişisel sorumluluk ve zarar” başlıklı 12 nci maddesi ile “Kişilerin uğradıkları zararlar” başlıklı 13 üncü maddesi uyarınca 13.08.1983 tarihli ve 18134 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Devlete ve Kişilere Memurlarca Verilen Zararların Nevi ve Miktarlarının Tespiti, Takibi, Amirlerinin Sorumlulukları, Yapılacak Diğer İşlemler Hakkında Yönetmeliğin “Amaç” başlıklı 1 inci maddesinde; bu Yönetmeliğin memurların kasıt, kusur, ihmal ve tedbirsizlik sonucu idareye verdikleri zararların nevi ve miktarlarının tespiti, takibi, amirlerin sorumlulukları, yapılacak işlemlerle ilgili usul ve esasları belirlemek amacıyla hazırlandığı ifade edilmiştir.
Anılan Yönetmeliğin 5 inci maddesinde; memurların kanun, tüzük ve yönetmelik hükümleri ile belirlenmiş görevlerini kasıt, ihmal veya tedbirsizlik sonucu gerekli dikkat ve itina ile yapmamaları sebebiyle idarenin uğradığı zararların memurlarca tazmin edileceği belirtilmiş olup sözü edilen zararlara dair amirlerin sorumlulukları Yönetmeliğin 9 uncu maddesinde; zararların takibi ve yapılacak diğer işlemler ise Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde düzenlenmiştir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde; kamu idarelerinin iş ve işlemlerini yürütmekle sorumlu olan memurların görevlerini dikkat ve itina ile yerine getirmeleri; kasıt, kusur veya ihmal suretiyle idareyi zarara uğratmamaları icap etmektedir. Şayet ihmal veya kusur ile bir zarar meydana gelmiş ise bu zararların takibine ilişkin olarak ilgili amirlere mevzuat ile birtakım sorumluluklar yüklenmiş olup bu sorumluluk, Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde yer aldığı üzere zararın vuku bulduğu tarihi izleyen üç gün içinde zararın konusu ile memurun sorumluluğunu belirten tüm bilgi ve belgeleri, o kurum ve kuruluşun en üst yöneticisine iletmek şeklinde düzenlenmiştir.
Söz konusu sorumluluğun, başka bir deyişle rücu mekanizmasını işletme yükümlülüğünün, yerine getirilmemesi halinde ise idareye ek mali külfet yüklenerek 5018 sayılı Kanuna dayanılarak hazırlanan Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin “Kamu zararının belirlenmesi” başlıklı 6 ncı maddesinin 1’inci fıkrasının (g) bendine istinaden kamu zararına neden olunacaktır.
Yapılan incelemede; Belediyeye ait araçların zamanında muayene yaptırılmaması nedeniyle gecikilen her ay için muayene bedelinin yüzde 5’i oranında muayene gecikme ücreti ödenmesi suretiyle 10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 71 inci maddesinde; “kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması” şeklinde tanımlanan kamu zararına sebebiyet verildiği görülmüştür.
Muayene işleminin yapılabilmesi için gecikme bedeli ödenmesi zorunlu olup, kamu zararı harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisi tarafından araç muayenelerinin zamanında yaptırılıp ödenmesini takip etmekle yükümlü olan ya da takibinin yapılmasını sağlamayan görevlilerden genel hükümler uyarınca rücu edilmek suretiyle tahsil edilmemesinden kaynaklanmaktadır.
Bu bağlamda oluşan kamu zararında; rücu mekanizmasını işletme sorumluluğunu yerine getirmeyen harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlilerinin sorumluluğu bulunmaktadır.
Sonuç itibarıyla, belediyeye ait araçların muayenesinin zamanında yaptırılmaması nedeniyle ortaya çıkan gecikme ücretlerinin belediye bütçesinden ödenmesi sonucunda oluşan toplam ………. TL tutarındaki kamu zararının;
- ………. TL’sinin Harcama Yetkilisi (……….) ………. ve Gerçekleştirme Görevlisi (……….) ……….’ye,
- ………. TL’sinin Harcama Yetkilisi (……….) ………. ve Gerçekleştirme Görevlisi (……….) ……….’a,
- ………. TL’sinin Harcama Yetkilisi (……….) ………. ve Gerçekleştirme Görevlisi (……….) ……….’e,
- ………. TL’sinin Harcama Yetkilisi (……….) ………. ve Gerçekleştirme Görevlisi (……….) ……….’a,
- ………. TL’sinin Harcama Yetkilisi (……….) ………. ve Gerçekleştirme Görevlisi (……….) ……….’ye
- ………. TL’sinin Harcama Yetkilisi (……….) ………. ve Gerçekleştirme Görevlisi (……….) ……….’na,
- ………. TL’sinin Harcama Yetkilisi (……….) ………. ve Gerçekleştirme Görevlisi (……….) ……….’a
müştereken ve müteselsilen, 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereği işleyecek faiziyle birlikte ödettirilmesine, anılan Kanunun 55 inci maddesi uyarınca ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy çokluğuyla karar verildi.
Azınlık Görüşü:
Üye ……….’in karşı oy gerekçesi;
“Sorumluların savunmalarında yer verilen, Belediyeye ait araçların yasal süresi içiresinde muayene istasyonlarına götürülmelerine rağmen, araçlarda belirlenen arıza ve eksikliklerin giderilmesi için gereken zamanın uzadığı, bu nedenle muayene sürelerinde gecikmeler olduğu şeklindeki gerekçelerinin kabul edilmesi gerekmekte olup, söz konusu gecikme cezalarına ilişkin ilişilecek husus bulunmamaktadır.”
………. Belediyesi tarafından belediyeye ait araçların muayenelerinin zamanında yaptırılmaması nedeniyle ortaya çıkan gecikme ücretlerinin belediye bütçesinden ödenmesi sonucu ………. TL tutarında kamu zararına sebebiyet verildiği iddialarıyla ilgili olarak dosyada mevcut bilgi ve belgeler değerlendirilmiştir.
13.10.1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun “Araçların muayenesi” başlıklı 34 üncü maddesinde; trafiğe çıkarılacak motorlu araçların teknik şartlara uyup uymadığının ekonomik yapıları da dikkate alınmak suretiyle belirli zamanlarda muayene edilerek tespit edileceği belirtilmiş olup motorlu araçların muayenelerinin, Yönetmelikte belirtilen süreler içinde yaptırılmasının zorunlu olduğu hükme bağlanmıştır.
03.07.2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanununun 60 ıncı maddesinde belediye giderleri sayılmıştır. Bu giderler arasında gecikme cezası sayılmadığından böyle bir giderin Belediye bütçesinden yapılması mümkün değildir
10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun “Kamu zararı” başlıklı 71 inci maddesinde; kamu zararı, kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması şeklinde tanımlanmış olup kamu zararının belirlenmesinde mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılmasının esas alınacağı, ayrıca kamu zararının, bu zarara neden olan kamu görevlisinden veya diğer gerçek ve tüzel kişilerden tahsiline ilişkin usûl ve esasların Cumhurbaşkanı tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenleneceği hükme bağlanmıştır.
Diğer taraftan, 5018 sayılı Kanunun 71 inci maddesine dayanılarak çıkarılan ve 19.10.2006 tarihli ve 26324 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin “Kamu zararının belirlenmesi” başlıklı 6 ncı maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde; kamu idaresinin yükümlülüklerinin mevzuatına uygun bir şekilde yerine getirilmemesi nedeniyle kamu idaresine faiz, tazminat, gecikme zammı, para cezası gibi ek malî külfet getirilmesinin kamu zararının belirlenmesinde esas alınacağı düzenlenmiştir.
Ayrıca, 14.07.1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “Kişisel sorumluluk ve zarar” başlıklı 12 nci maddesi ile “Kişilerin uğradıkları zararlar” başlıklı 13 üncü maddesi uyarınca 13.08.1983 tarihli ve 18134 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Devlete ve Kişilere Memurlarca Verilen Zararların Nevi ve Miktarlarının Tespiti, Takibi, Amirlerinin Sorumlulukları, Yapılacak Diğer İşlemler Hakkında Yönetmeliğin “Amaç” başlıklı 1 inci maddesinde; bu Yönetmeliğin memurların kasıt, kusur, ihmal ve tedbirsizlik sonucu idareye verdikleri zararların nevi ve miktarlarının tespiti, takibi, amirlerin sorumlulukları, yapılacak işlemlerle ilgili usul ve esasları belirlemek amacıyla hazırlandığı ifade edilmiştir.
Anılan Yönetmeliğin 5 inci maddesinde; memurların kanun, tüzük ve yönetmelik hükümleri ile belirlenmiş görevlerini kasıt, ihmal veya tedbirsizlik sonucu gerekli dikkat ve itina ile yapmamaları sebebiyle idarenin uğradığı zararların memurlarca tazmin edileceği belirtilmiş olup sözü edilen zararlara dair amirlerin sorumlulukları Yönetmeliğin 9 uncu maddesinde; zararların takibi ve yapılacak diğer işlemler ise Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde düzenlenmiştir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde; kamu idarelerinin iş ve işlemlerini yürütmekle sorumlu olan memurların görevlerini dikkat ve itina ile yerine getirmeleri; kasıt, kusur veya ihmal suretiyle idareyi zarara uğratmamaları icap etmektedir. Şayet ihmal veya kusur ile bir zarar meydana gelmiş ise bu zararların takibine ilişkin olarak ilgili amirlere mevzuat ile birtakım sorumluluklar yüklenmiş olup bu sorumluluk, Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde yer aldığı üzere zararın vuku bulduğu tarihi izleyen üç gün içinde zararın konusu ile memurun sorumluluğunu belirten tüm bilgi ve belgeleri, o kurum ve kuruluşun en üst yöneticisine iletmek şeklinde düzenlenmiştir.
Söz konusu sorumluluğun, başka bir deyişle rücu mekanizmasını işletme yükümlülüğünün, yerine getirilmemesi halinde ise idareye ek mali külfet yüklenerek 5018 sayılı Kanuna dayanılarak hazırlanan Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin “Kamu zararının belirlenmesi” başlıklı 6 ncı maddesinin 1’inci fıkrasının (g) bendine istinaden kamu zararına neden olunacaktır.
Yapılan incelemede; Belediyeye ait araçların zamanında muayene yaptırılmaması nedeniyle gecikilen her ay için muayene bedelinin yüzde 5’i oranında muayene gecikme ücreti ödenmesi suretiyle 10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 71 inci maddesinde; “kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması” şeklinde tanımlanan kamu zararına sebebiyet verildiği görülmüştür.
Muayene işleminin yapılabilmesi için gecikme bedeli ödenmesi zorunlu olup, kamu zararı harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisi tarafından araç muayenelerinin zamanında yaptırılıp ödenmesini takip etmekle yükümlü olan ya da takibinin yapılmasını sağlamayan görevlilerden genel hükümler uyarınca rücu edilmek suretiyle tahsil edilmemesinden kaynaklanmaktadır.
Bu bağlamda oluşan kamu zararında; rücu mekanizmasını işletme sorumluluğunu yerine getirmeyen harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlilerinin sorumluluğu bulunmaktadır.
Sonuç itibarıyla, belediyeye ait araçların muayenesinin zamanında yaptırılmaması nedeniyle ortaya çıkan gecikme ücretlerinin belediye bütçesinden ödenmesi sonucunda oluşan toplam ………. TL tutarındaki kamu zararının;
- ………. TL’sinin Harcama Yetkilisi (……….) ………. ve Gerçekleştirme Görevlisi (……….) ……….’ye,
- ………. TL’sinin Harcama Yetkilisi (……….) ………. ve Gerçekleştirme Görevlisi (……….) ……….’a,
- ………. TL’sinin Harcama Yetkilisi (……….) ………. ve Gerçekleştirme Görevlisi (……….) ……….’e,
- ………. TL’sinin Harcama Yetkilisi (……….) ………. ve Gerçekleştirme Görevlisi (……….) ……….’a,
- ………. TL’sinin Harcama Yetkilisi (……….) ………. ve Gerçekleştirme Görevlisi (……….) ……….’ye
- ………. TL’sinin Harcama Yetkilisi (……….) ………. ve Gerçekleştirme Görevlisi (……….) ……….’na,
- ………. TL’sinin Harcama Yetkilisi (……….) ………. ve Gerçekleştirme Görevlisi (……….) ……….’a
müştereken ve müteselsilen, 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereği işleyecek faiziyle birlikte ödettirilmesine, anılan Kanunun 55 inci maddesi uyarınca ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy çokluğuyla karar verildi.
Azınlık Görüşü:
Üye ……….’in karşı oy gerekçesi;
“Sorumluların savunmalarında yer verilen, Belediyeye ait araçların yasal süresi içiresinde muayene istasyonlarına götürülmelerine rağmen, araçlarda belirlenen arıza ve eksikliklerin giderilmesi için gereken zamanın uzadığı, bu nedenle muayene sürelerinde gecikmeler olduğu şeklindeki gerekçelerinin kabul edilmesi gerekmekte olup, söz konusu gecikme cezalarına ilişkin ilişilecek husus bulunmamaktadır.”
Kararla ilgili sorunuz mu var?