Karar Künyesi
Karar Türü:
Sayıştay 8. Daire Kararı
Karar Tarihi:
2/16/2023
Karar No:
93
Esas No:
270
KARAR
Sosyal güvenlik primi, gelir ve damga vergisi kesintisinin hatalı yapılması
A) Sözleşmeli personele yapılan maaş ödemelerinde; sosyal güvenlik prim matrah ve oranlarının hatalı hesaplanması sonucu …...… TL kamu zararına neden olunduğu iddiası ile ilgili olarak;
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “Sigortalı sayılanlar” başlıklı 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde; hizmet sözleşmesiyle bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanların kısa ve uzun vadeli sigorta kolları uygulaması bakımından sigortalı sayılacağı belirtilmiştir.
Aynı Kanun’un “Prime esas kazançlar” başlıklı 80’inci maddesinde; dördüncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıların prime esas kazançlarının hesabında;
1) Hak edilen ücretlerin,
2) Prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkaktan o ay içinde yapılan ödemelerin ve işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen tutarların,
3) İdare veya yargı mercilerince verilen karar gereğince yukarıdaki (1) ve (2) numaralı alt bentlerde belirtilen kazançlar niteliğinde olmak üzere sigortalılara o ay içinde yapılan ödemelerin,
brüt toplamının esas alınacağı; (b) bendinde belirtilen istisnalar dışında kalan her ne adla yapılırsa yapılsın bütün ödemeler ile ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemelerin prime esas kazanca tabi tutulacağı hüküm altına alınmıştır.
Aynı Kanun’un “Prim oranları ve Devlet katkısı” başlıklı 81’inci maddesinin (a) bendinde; malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim oranı, prime esas kazanç matrahının %9’u sigortalı hissesi, %11’i işveren hissesi olmak üzere toplam %20 olarak; (f) bendinde ise; genel sağlık sigortası primi, kısa ve uzun vadeli sigorta kollarına tabi olanlar için 82’nci maddede hesaplanan prime esas kazancın %5’i sigortalı, %7,5’i işveren hissesi olmak üzere toplam %12,5 olarak belirlenmiştir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine göre, 5510 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı olanlara yapılan ödemelerde, sigortalı hissesi olarak; prime esas kazanç üzerinden toplam %14 oranında prim ödemesi yapılması gerekmektedir.
Fakat Belediyede istihdam edilen sözleşmeli personelin sosyal güvenlik matrahının hatalı hesaplanması ve yanlış oranlar üzerinden prim kesintisi yapılması suretiyle, kişilerden eksik prim kesintisi yapılmıştır.
Savunmalarda, kişilerden yapılan eksik prim kesintisinin tahsil edildiği ve Belediye bütçesine gelir kaydedildiği belirtilmiş ise de; sözleşmeli personelin maaş ödemesinde, kişilerden eksik prim kesintisi yapılmış olması Sosyal Güvenlik Kurumuna eksik ödeme yapılmasına neden olurken, belediyenin bütçe giderlerinde bir artışa sebebiyet vermediğinden ve dolayısıyla Belediye açısından kamu zararı oluşturmadığından …...… TL hakkında ilişilecek bir husus bulunmadığına,
Ancak, sorgu üzerine kişilerden tahsil edilerek bütçeye gelir kaydedilen tutar esasında Sosyal Güvenlik Kurumuna eksik gönderilen tutar olduğu için, bu miktarın Sosyal Güvenlik Kurumuna ödenmesini teminen, konunun …...… Belediyesine bildirilmesine, oy birliğiyle karar verildi.
B) Sözleşmeli personele yapılan maaş ödemelerinde; gelir vergisi matrah ve oranlarının hatalı hesaplanması sonucu …...… TL kamu zararına neden olunduğu iddiası ile ilgili olarak;
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun “Mevzuu” başlıklı 1’inci maddesinde; gerçek kişilerin elde etmiş olduğu gelirlerin gelir vergisine tabii olduğu, gelirin ise bir gerçek kişi tarafından bir takvim yılında elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarı olduğu hüküm altına alınmıştır. Gelirin unsurlarını tanımlayan 2’nci maddesinin birinci fıkrasının üçüncü bendi ise “ücret” gelirini kapsama dâhil etmiştir.
Aynı Kanun’un “Ücretin Tarifi” başlıklı 61’inci maddesinde; ücretin işverene tabi belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatler olduğu; ödenek, tazminat, kasa tazminatı, tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olmasının ücretin mahiyetini değiştirmeyeceği ifade edilmiştir.
Bahse konu Kanun’un “Esas Tarife” başlıklı 103’üncü maddesinde gelir vergisinin konusuna giren kazanç ve iratların vergilendirilmesinde matraha uygulanacak oranlar belirlenmiştir. 29.12.2020 tarih ve 31349 (mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 313 seri numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2021 takvim yılı için bu oranların;
24.000 TL’ye kadar % 15,
53.000 TL’nin 24.000 TL’si için 3.600 TL, fazlası için % 20,
130.000 TL’nin 53.000 TL’si için 9.400 TL (ücret gelirlerinde 190.000 TL’nin 53.000 TL’si için 9.400 TL), fazlası için % 27,
650.000 TL’nin 130.000 TL’si için 30.190 TL (ücret gelirlerinde 650.000 TL’nin 190.000 TL’si için 46.390 TL), fazlası için % 35,
650.000 TL’den fazlasının 650.000 TL’si için 212.190 TL (ücret gelirlerinde 650.000 TL’den fazlasının 650.000 TL’si için 207.390 TL), fazlası için % 40
şeklinde uygulanacağı düzenlenmiştir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine göre; ücret geliri elde edenlerin bir takvim yılı içerisinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarı yukarıda bahsedilen vergi dilimleri dikkate alınarak gelir vergisi kesintisine tabi tutulacaktır.
Fakat sözleşmeli personele ödenen ücretlerin gelir vergisi matrahları hatalı tespit edilmiş, bununla bağlantılı olarak matraha uygulanacak vergi oranları da hatalı uygulanmak suretiyle, eksik gelir vergisi kesintisi yapılmıştır.
Savunmalarda, kişilerden yapılan eksik gelir vergisi kesintisinin tahsil edildiği ve Belediye bütçesine gelir kaydedildiği belirtilmiş ise de; sözleşmeli personelin maaş ödemesinde, kişilerden eksik gelir vergisi kesintisi yapılmış olması genel bütçeye eksik ödeme yapılmasına neden olurken, belediyenin bütçe giderlerinde bir artışa sebebiyet vermediğinden ve dolayısıyla Belediye açısından kamu zararı oluşturmadığından, …...… TL hakkında ilişilecek bir husus bulunmadığına,
Ancak, sorgu üzerine kişilerden tahsil edilerek bütçeye gelir kaydedilen tutar esasında genel bütçeye eksik ödenen tutar olduğu için, bu miktarın …...… Mal Müdürlüğüne gönderilmesini teminen, konunun …...… Belediyesine bildirilmesine, oy birliğiyle karar verildi.
C) Sözleşmeli personele yapılan maaş ödemelerinde; damga vergisi matrahlarının hatalı hesaplanması sonucu …...… TL kamu zararına neden olunduğu iddiası ile ilgili olarak;
488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun “Konu” başlıklı 1’inci maddesinde; Kanun’a ekli (1) sayılı tabloda yazılı kâğıtların damga vergisine tabi olduğu, “Kâğıtların mahiyetlerinin tayini” başlıklı 4’üncü maddesinde ise; kâğıtların tabi olacağı verginin tayini için o kâğıdın mahiyetine bakılarak buna göre tabloda yazılı verginin bulunacağı hüküm altına alınmıştır.
Bahse konu Kanun’a ekli (I) sayılı tablonun “IV. Makbuzlar ve Diğer Kâğıtlar” başlığının (1-b) bendinde; maaş, ücret, gündelik, huzur hakkı, aidat, ihtisas zammı, ikramiye, yemek ve mesken bedeli, harcırah, tazminat ve benzeri her ne adla olursa olsun hizmet karşılığı alınan paralar (avans olarak ödenenler dâhil) için verilen makbuzlar ile bu paraların nakden ödenmeyerek kişiler adına açılmış veya açılacak cari hesaplara nakledildiği veya emir ve havalelerine tediye olunduğu takdirde nakli veya tediyeyi temin eden kâğıtların binde 7,59 oranında damga vergisine tabi olduğu belirtilmiştir.
Ancak sözleşmeli personele yapılan ödemelerin incelenmesi sonucunda; damga vergisi matrahının yanlış hesaplanması suretiyle damga vergisi kesintisinin eksik yapıldığı tespit edilmiştir.
Savunmalarda, kişilerden yapılan eksik damga vergisi kesintisinin tahsil edildiği ve Belediye bütçesine gelir kaydedildiği belirtilmiş ise de; sözleşmeli personelin maaş ödemesinde, kişilerden eksik damga vergisi kesintisi yapılması genel bütçeye eksik ödeme yapılmasına neden olurken, belediyenin bütçe giderlerinde bir artışa sebebiyet vermediğinden ve dolayısıyla Belediye açısından kamu zararı oluşturmadığından …...… TL hakkında ilişilecek bir husus bulunmadığına,
Ancak, sorgu üzerine kişilerden tahsil edilerek bütçeye gelir kaydedilen tutar esasında genel bütçeye eksik ödenen tutar olduğu için, bu miktarın …...… Mal Müdürlüğüne gönderilmesini teminen, konunun …...… Belediyesine bildirilmesine, oy birliğiyle karar verildi.
A) Sözleşmeli personele yapılan maaş ödemelerinde; sosyal güvenlik prim matrah ve oranlarının hatalı hesaplanması sonucu …...… TL kamu zararına neden olunduğu iddiası ile ilgili olarak;
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “Sigortalı sayılanlar” başlıklı 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde; hizmet sözleşmesiyle bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanların kısa ve uzun vadeli sigorta kolları uygulaması bakımından sigortalı sayılacağı belirtilmiştir.
Aynı Kanun’un “Prime esas kazançlar” başlıklı 80’inci maddesinde; dördüncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıların prime esas kazançlarının hesabında;
1) Hak edilen ücretlerin,
2) Prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkaktan o ay içinde yapılan ödemelerin ve işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen tutarların,
3) İdare veya yargı mercilerince verilen karar gereğince yukarıdaki (1) ve (2) numaralı alt bentlerde belirtilen kazançlar niteliğinde olmak üzere sigortalılara o ay içinde yapılan ödemelerin,
brüt toplamının esas alınacağı; (b) bendinde belirtilen istisnalar dışında kalan her ne adla yapılırsa yapılsın bütün ödemeler ile ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemelerin prime esas kazanca tabi tutulacağı hüküm altına alınmıştır.
Aynı Kanun’un “Prim oranları ve Devlet katkısı” başlıklı 81’inci maddesinin (a) bendinde; malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim oranı, prime esas kazanç matrahının %9’u sigortalı hissesi, %11’i işveren hissesi olmak üzere toplam %20 olarak; (f) bendinde ise; genel sağlık sigortası primi, kısa ve uzun vadeli sigorta kollarına tabi olanlar için 82’nci maddede hesaplanan prime esas kazancın %5’i sigortalı, %7,5’i işveren hissesi olmak üzere toplam %12,5 olarak belirlenmiştir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine göre, 5510 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı olanlara yapılan ödemelerde, sigortalı hissesi olarak; prime esas kazanç üzerinden toplam %14 oranında prim ödemesi yapılması gerekmektedir.
Fakat Belediyede istihdam edilen sözleşmeli personelin sosyal güvenlik matrahının hatalı hesaplanması ve yanlış oranlar üzerinden prim kesintisi yapılması suretiyle, kişilerden eksik prim kesintisi yapılmıştır.
Savunmalarda, kişilerden yapılan eksik prim kesintisinin tahsil edildiği ve Belediye bütçesine gelir kaydedildiği belirtilmiş ise de; sözleşmeli personelin maaş ödemesinde, kişilerden eksik prim kesintisi yapılmış olması Sosyal Güvenlik Kurumuna eksik ödeme yapılmasına neden olurken, belediyenin bütçe giderlerinde bir artışa sebebiyet vermediğinden ve dolayısıyla Belediye açısından kamu zararı oluşturmadığından …...… TL hakkında ilişilecek bir husus bulunmadığına,
Ancak, sorgu üzerine kişilerden tahsil edilerek bütçeye gelir kaydedilen tutar esasında Sosyal Güvenlik Kurumuna eksik gönderilen tutar olduğu için, bu miktarın Sosyal Güvenlik Kurumuna ödenmesini teminen, konunun …...… Belediyesine bildirilmesine, oy birliğiyle karar verildi.
B) Sözleşmeli personele yapılan maaş ödemelerinde; gelir vergisi matrah ve oranlarının hatalı hesaplanması sonucu …...… TL kamu zararına neden olunduğu iddiası ile ilgili olarak;
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun “Mevzuu” başlıklı 1’inci maddesinde; gerçek kişilerin elde etmiş olduğu gelirlerin gelir vergisine tabii olduğu, gelirin ise bir gerçek kişi tarafından bir takvim yılında elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarı olduğu hüküm altına alınmıştır. Gelirin unsurlarını tanımlayan 2’nci maddesinin birinci fıkrasının üçüncü bendi ise “ücret” gelirini kapsama dâhil etmiştir.
Aynı Kanun’un “Ücretin Tarifi” başlıklı 61’inci maddesinde; ücretin işverene tabi belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatler olduğu; ödenek, tazminat, kasa tazminatı, tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olmasının ücretin mahiyetini değiştirmeyeceği ifade edilmiştir.
Bahse konu Kanun’un “Esas Tarife” başlıklı 103’üncü maddesinde gelir vergisinin konusuna giren kazanç ve iratların vergilendirilmesinde matraha uygulanacak oranlar belirlenmiştir. 29.12.2020 tarih ve 31349 (mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 313 seri numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2021 takvim yılı için bu oranların;
24.000 TL’ye kadar % 15,
53.000 TL’nin 24.000 TL’si için 3.600 TL, fazlası için % 20,
130.000 TL’nin 53.000 TL’si için 9.400 TL (ücret gelirlerinde 190.000 TL’nin 53.000 TL’si için 9.400 TL), fazlası için % 27,
650.000 TL’nin 130.000 TL’si için 30.190 TL (ücret gelirlerinde 650.000 TL’nin 190.000 TL’si için 46.390 TL), fazlası için % 35,
650.000 TL’den fazlasının 650.000 TL’si için 212.190 TL (ücret gelirlerinde 650.000 TL’den fazlasının 650.000 TL’si için 207.390 TL), fazlası için % 40
şeklinde uygulanacağı düzenlenmiştir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine göre; ücret geliri elde edenlerin bir takvim yılı içerisinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarı yukarıda bahsedilen vergi dilimleri dikkate alınarak gelir vergisi kesintisine tabi tutulacaktır.
Fakat sözleşmeli personele ödenen ücretlerin gelir vergisi matrahları hatalı tespit edilmiş, bununla bağlantılı olarak matraha uygulanacak vergi oranları da hatalı uygulanmak suretiyle, eksik gelir vergisi kesintisi yapılmıştır.
Savunmalarda, kişilerden yapılan eksik gelir vergisi kesintisinin tahsil edildiği ve Belediye bütçesine gelir kaydedildiği belirtilmiş ise de; sözleşmeli personelin maaş ödemesinde, kişilerden eksik gelir vergisi kesintisi yapılmış olması genel bütçeye eksik ödeme yapılmasına neden olurken, belediyenin bütçe giderlerinde bir artışa sebebiyet vermediğinden ve dolayısıyla Belediye açısından kamu zararı oluşturmadığından, …...… TL hakkında ilişilecek bir husus bulunmadığına,
Ancak, sorgu üzerine kişilerden tahsil edilerek bütçeye gelir kaydedilen tutar esasında genel bütçeye eksik ödenen tutar olduğu için, bu miktarın …...… Mal Müdürlüğüne gönderilmesini teminen, konunun …...… Belediyesine bildirilmesine, oy birliğiyle karar verildi.
C) Sözleşmeli personele yapılan maaş ödemelerinde; damga vergisi matrahlarının hatalı hesaplanması sonucu …...… TL kamu zararına neden olunduğu iddiası ile ilgili olarak;
488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun “Konu” başlıklı 1’inci maddesinde; Kanun’a ekli (1) sayılı tabloda yazılı kâğıtların damga vergisine tabi olduğu, “Kâğıtların mahiyetlerinin tayini” başlıklı 4’üncü maddesinde ise; kâğıtların tabi olacağı verginin tayini için o kâğıdın mahiyetine bakılarak buna göre tabloda yazılı verginin bulunacağı hüküm altına alınmıştır.
Bahse konu Kanun’a ekli (I) sayılı tablonun “IV. Makbuzlar ve Diğer Kâğıtlar” başlığının (1-b) bendinde; maaş, ücret, gündelik, huzur hakkı, aidat, ihtisas zammı, ikramiye, yemek ve mesken bedeli, harcırah, tazminat ve benzeri her ne adla olursa olsun hizmet karşılığı alınan paralar (avans olarak ödenenler dâhil) için verilen makbuzlar ile bu paraların nakden ödenmeyerek kişiler adına açılmış veya açılacak cari hesaplara nakledildiği veya emir ve havalelerine tediye olunduğu takdirde nakli veya tediyeyi temin eden kâğıtların binde 7,59 oranında damga vergisine tabi olduğu belirtilmiştir.
Ancak sözleşmeli personele yapılan ödemelerin incelenmesi sonucunda; damga vergisi matrahının yanlış hesaplanması suretiyle damga vergisi kesintisinin eksik yapıldığı tespit edilmiştir.
Savunmalarda, kişilerden yapılan eksik damga vergisi kesintisinin tahsil edildiği ve Belediye bütçesine gelir kaydedildiği belirtilmiş ise de; sözleşmeli personelin maaş ödemesinde, kişilerden eksik damga vergisi kesintisi yapılması genel bütçeye eksik ödeme yapılmasına neden olurken, belediyenin bütçe giderlerinde bir artışa sebebiyet vermediğinden ve dolayısıyla Belediye açısından kamu zararı oluşturmadığından …...… TL hakkında ilişilecek bir husus bulunmadığına,
Ancak, sorgu üzerine kişilerden tahsil edilerek bütçeye gelir kaydedilen tutar esasında genel bütçeye eksik ödenen tutar olduğu için, bu miktarın …...… Mal Müdürlüğüne gönderilmesini teminen, konunun …...… Belediyesine bildirilmesine, oy birliğiyle karar verildi.
Kararla ilgili sorunuz mu var?