Karar Künyesi
Karar Türü:
Sayıştay 3. Daire Kararı
Karar Tarihi:
4/7/2022
Karar No:
114
Esas No:
403
KARAR
Gelir Vergisi Kesintisi
… Büyükşehir Belediyesinde görev yapan avukatlara yapılan vekâlet ücreti ödemelerinde gelir vergisi kesintisinin eksik yapılması sonucu … TL kamu zararına sebebiyet verildiği iddiasıyla ilgili olarak dosyada mevcut bilgi ve belgeler değerlendirilmiştir.
26.09.2011 tarihli ve 659 sayılı Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri ve Özel Bütçeli İdarelerde Hukuk Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Kanun Hükmünde Kararnamenin “Davalardaki temsilin niteliği ve vekalet ücretine hükmedilmesi ve dağıtımı” başlıklı 14 üncü maddesinde;
“(1) Tahkim usulüne tabi olanlar dâhil adli ve idari davalar ile icra dairelerinde idarelerin vekili sıfatıyla hukuk birimi amirleri, muhakemat müdürleri, hukuk müşavirleri ve avukatlar tarafından yapılan takip ve duruşmalar için, bu davaların idareler lehine neticelenmesi halinde, bunlar tarafından temsil ve takip edilen dava ve işlerde ilgili mevzuata göre hükmedilmesi gereken tutar üzerinden idareler lehine vekâlet ücreti takdir edilir.
(2) İdareler lehine karara bağlanan ve tahsil olunan vekâlet ücretleri, hukuk biriminin bağlı olduğu idarenin merkez teşkilatında bir emanet hesabında toplanarak idare hukuk biriminde fiilen görev yapan personele aşağıdaki usul ve sınırlar dâhilinde ödenir.
a) Vekâlet ücretinin; dava ve icra dosyasını takip eden hukuk birimi amiri, hukuk müşaviri, muhakemat müdürü veya avukata %55’i, dağıtımın yapıldığı yıl içerisinde altı aydan fazla süreyle hukuk biriminde fiilen görev yapmış olmak şartıyla, hukuk birimi amiri, hukuk müşaviri, muhakemat müdürü ve avukatlara %40’ı (…)(1) eşit olarak ödenir.
b) Ödenecek vekâlet ücretinin yıllık tutarı; hukuk birimi amiri, hukuk müşaviri, muhakemat müdürü, avukatlar için (10.000) gösterge (…)(1) rakamının, memur aylıklarına uygulanan katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak aylık brüt tutarının oniki katını geçemez.
c) Yapılacak dağıtım sonunda arta kalan tutar, hukuk biriminde görev yapan ve (b) bendindeki tutarları dolduramayan hukuk birimi amiri, hukuk müşaviri, muhakemat müdürü ve avukatlara ödenir. Bu dağıtım sonunda arta kalan tutar üçüncü bütçe yılı sonunda ilgili idarenin bütçesine gelir kaydedilir.
(3) Hizmet satın alınan avukatlara yapılacak ödemeler bu madde kapsamı dışındadır.” hükmü yer almaktadır.
Yukarıda yer verilen 659 sayılı KHK hükümlerinden açıkça anlaşılacağı üzere, belediyeye ait davaların idare lehine sonuçlanması neticesinde ortaya çıkan vekâlet ücretinin dağıtımında, emanet hesaplarında toplanan vekâlet ücretlerinin %55’i dava veya icra dosyasını takip eden hukuk birim amiri, hukuk müşaviri, muhakemat müdürü veya avukata, %45’i vekâlet ücreti dağıtımının yapıldığı yıl içerisinde altı aydan fazla süreyle hukuk biriminde fiilen görev yapmış olmak şartıyla, hukuk birim amiri, hukuk müşaviri, muhakemat müdürü ve avukatlara eşit olarak ödenmesi gerekmektedir.
31.12.1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun; “Mevzuu” başlıklı 1 inci maddesinde;
“Gerçek kişilerin gelirleri gelir vergisine tâbidir. Gelir bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarıdır.”,
“Gelirin unsurları” başlıklı 2 nci maddesinde;
“Gelire giren kazanç ve iratlar şunlardır:
1.Ticari kazançlar,
2.Zirai kazançlar,
3.Ücretler,
4. Serbest meslek kazançları,
5.Gayrimenkul sermaye iratları,
6.Menkul sermaye iratları,
7. Diğer kazanç ve iratlar.
Bu Kanunda aksi hüküm olmadıkça, yukarıda yazılı kazanç ve iratlar gelirin tespitinde gerçek ve safi miktarlarıile nazara alınır.”
“Ücretin tarifi” başlıklı 61 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkrasında;
“Ücret, işverene tabi belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.
Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez.”,
“Vergi tevkifatı” başlıklı 94 üncü maddesinde
“Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zırai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar.
1. Hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61 inci maddede yazılı olup ücret sayılanedemelerden (istisnadan faydalananlar hariç), 103 ve 104 üncü maddelere göre
…
vergi tevkifatı yapılır.”
“Esas Tarife” başlıklı 103 üncü maddesinde;
“Gelir vergisine tabi gelirler;
22.000 TL’ye kadar % 15,
49.000 TL’nin 22.000 TL’si için 3.300 TL, fazlası % 20,
120.000 TL’nin 49.000 TL’si için 8.700 TL (ücret gelirlerinde 180.000 TL’nin 49.000 TL’si 8.700 TL, fazlası % 27 (…)
oranında vergilendirilir.”
hükümleri yer almaktadır.
Yukarıdaki mevzuat hükümlerine göre; Hukuk Müşavirliğinde görevli avukatlara yapılan vekalet ücreti ödemelerinin, kişilerin bir yıl içinde elde ettiği vergiye tabi ücretlere dahil edilerek gelir vergisi matrahının elde edilmesi ve elde edilen bu toplam tutar üzerinden mezkur Kanunda yer alan vergi dilimleri çerçevesinde Belediye tarafından gelir vergisi kesintisi yapılması gerekmektedir. Buna göre 2020 yılında gelir vergisine tabi gelirler 22.000 TL'ye kadar % 15, 22.000TL’yi aşan gelirler 49.000 TL’ye kadar %20, 49.000 TL’yi aşan gelirler ise 120.000 TL’ye kadar %27 gelir vergisi oranına tabidirler.
Yapılan incelemede; Hukuk Müşavirliğinde görevli avukatlara yapılan vekalet ödemelerine uygulanacak gelir vergisi oranının, anılan mevzuat gereğince ilgili kişinin bir yıl içerisinde elde ettiği vergiye tabi ücret gelirleri toplamı dikkate alınarak belirlenmesi gerektiği halde, Belediye tarafından kümülatif gelir vergisi matrahı dikkate alınmadan, %15 gelir vergisi kesintisi yapılmak suretiyle eksik hesaplanması sonucu; 10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 71 inci maddesinde; “kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması” şeklinde tanımlanan kamu zararına sebebiyet verildiği görülmüştür.
Ancak avukatlara yapılan vekalet ücreti ödemelerinden eksik gelir vergisi kesintisi yapılması sonucu oluşan … TL kamu zararının … tarihli ve … numaralı Tahsilat Makbuzu ile tahsil edilerek … tarihli ve … numaralı Muhasebe İşlem Fişi ile gelir kaydedildiği anlaşıldığından, söz konusu tutar için ilişilecek husus kalmadığına ve yapılan tahsilatın ilamda gösterilmesine, 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 55 inci maddesi uyarınca ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.
… Büyükşehir Belediyesinde görev yapan avukatlara yapılan vekâlet ücreti ödemelerinde gelir vergisi kesintisinin eksik yapılması sonucu … TL kamu zararına sebebiyet verildiği iddiasıyla ilgili olarak dosyada mevcut bilgi ve belgeler değerlendirilmiştir.
26.09.2011 tarihli ve 659 sayılı Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri ve Özel Bütçeli İdarelerde Hukuk Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Kanun Hükmünde Kararnamenin “Davalardaki temsilin niteliği ve vekalet ücretine hükmedilmesi ve dağıtımı” başlıklı 14 üncü maddesinde;
“(1) Tahkim usulüne tabi olanlar dâhil adli ve idari davalar ile icra dairelerinde idarelerin vekili sıfatıyla hukuk birimi amirleri, muhakemat müdürleri, hukuk müşavirleri ve avukatlar tarafından yapılan takip ve duruşmalar için, bu davaların idareler lehine neticelenmesi halinde, bunlar tarafından temsil ve takip edilen dava ve işlerde ilgili mevzuata göre hükmedilmesi gereken tutar üzerinden idareler lehine vekâlet ücreti takdir edilir.
(2) İdareler lehine karara bağlanan ve tahsil olunan vekâlet ücretleri, hukuk biriminin bağlı olduğu idarenin merkez teşkilatında bir emanet hesabında toplanarak idare hukuk biriminde fiilen görev yapan personele aşağıdaki usul ve sınırlar dâhilinde ödenir.
a) Vekâlet ücretinin; dava ve icra dosyasını takip eden hukuk birimi amiri, hukuk müşaviri, muhakemat müdürü veya avukata %55’i, dağıtımın yapıldığı yıl içerisinde altı aydan fazla süreyle hukuk biriminde fiilen görev yapmış olmak şartıyla, hukuk birimi amiri, hukuk müşaviri, muhakemat müdürü ve avukatlara %40’ı (…)(1) eşit olarak ödenir.
b) Ödenecek vekâlet ücretinin yıllık tutarı; hukuk birimi amiri, hukuk müşaviri, muhakemat müdürü, avukatlar için (10.000) gösterge (…)(1) rakamının, memur aylıklarına uygulanan katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak aylık brüt tutarının oniki katını geçemez.
c) Yapılacak dağıtım sonunda arta kalan tutar, hukuk biriminde görev yapan ve (b) bendindeki tutarları dolduramayan hukuk birimi amiri, hukuk müşaviri, muhakemat müdürü ve avukatlara ödenir. Bu dağıtım sonunda arta kalan tutar üçüncü bütçe yılı sonunda ilgili idarenin bütçesine gelir kaydedilir.
(3) Hizmet satın alınan avukatlara yapılacak ödemeler bu madde kapsamı dışındadır.” hükmü yer almaktadır.
Yukarıda yer verilen 659 sayılı KHK hükümlerinden açıkça anlaşılacağı üzere, belediyeye ait davaların idare lehine sonuçlanması neticesinde ortaya çıkan vekâlet ücretinin dağıtımında, emanet hesaplarında toplanan vekâlet ücretlerinin %55’i dava veya icra dosyasını takip eden hukuk birim amiri, hukuk müşaviri, muhakemat müdürü veya avukata, %45’i vekâlet ücreti dağıtımının yapıldığı yıl içerisinde altı aydan fazla süreyle hukuk biriminde fiilen görev yapmış olmak şartıyla, hukuk birim amiri, hukuk müşaviri, muhakemat müdürü ve avukatlara eşit olarak ödenmesi gerekmektedir.
31.12.1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun; “Mevzuu” başlıklı 1 inci maddesinde;
“Gerçek kişilerin gelirleri gelir vergisine tâbidir. Gelir bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarıdır.”,
“Gelirin unsurları” başlıklı 2 nci maddesinde;
“Gelire giren kazanç ve iratlar şunlardır:
1.Ticari kazançlar,
2.Zirai kazançlar,
3.Ücretler,
4. Serbest meslek kazançları,
5.Gayrimenkul sermaye iratları,
6.Menkul sermaye iratları,
7. Diğer kazanç ve iratlar.
Bu Kanunda aksi hüküm olmadıkça, yukarıda yazılı kazanç ve iratlar gelirin tespitinde gerçek ve safi miktarlarıile nazara alınır.”
“Ücretin tarifi” başlıklı 61 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkrasında;
“Ücret, işverene tabi belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.
Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez.”,
“Vergi tevkifatı” başlıklı 94 üncü maddesinde
“Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zırai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar.
1. Hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61 inci maddede yazılı olup ücret sayılanedemelerden (istisnadan faydalananlar hariç), 103 ve 104 üncü maddelere göre
…
vergi tevkifatı yapılır.”
“Esas Tarife” başlıklı 103 üncü maddesinde;
“Gelir vergisine tabi gelirler;
22.000 TL’ye kadar % 15,
49.000 TL’nin 22.000 TL’si için 3.300 TL, fazlası % 20,
120.000 TL’nin 49.000 TL’si için 8.700 TL (ücret gelirlerinde 180.000 TL’nin 49.000 TL’si 8.700 TL, fazlası % 27 (…)
oranında vergilendirilir.”
hükümleri yer almaktadır.
Yukarıdaki mevzuat hükümlerine göre; Hukuk Müşavirliğinde görevli avukatlara yapılan vekalet ücreti ödemelerinin, kişilerin bir yıl içinde elde ettiği vergiye tabi ücretlere dahil edilerek gelir vergisi matrahının elde edilmesi ve elde edilen bu toplam tutar üzerinden mezkur Kanunda yer alan vergi dilimleri çerçevesinde Belediye tarafından gelir vergisi kesintisi yapılması gerekmektedir. Buna göre 2020 yılında gelir vergisine tabi gelirler 22.000 TL'ye kadar % 15, 22.000TL’yi aşan gelirler 49.000 TL’ye kadar %20, 49.000 TL’yi aşan gelirler ise 120.000 TL’ye kadar %27 gelir vergisi oranına tabidirler.
Yapılan incelemede; Hukuk Müşavirliğinde görevli avukatlara yapılan vekalet ödemelerine uygulanacak gelir vergisi oranının, anılan mevzuat gereğince ilgili kişinin bir yıl içerisinde elde ettiği vergiye tabi ücret gelirleri toplamı dikkate alınarak belirlenmesi gerektiği halde, Belediye tarafından kümülatif gelir vergisi matrahı dikkate alınmadan, %15 gelir vergisi kesintisi yapılmak suretiyle eksik hesaplanması sonucu; 10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 71 inci maddesinde; “kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması” şeklinde tanımlanan kamu zararına sebebiyet verildiği görülmüştür.
Ancak avukatlara yapılan vekalet ücreti ödemelerinden eksik gelir vergisi kesintisi yapılması sonucu oluşan … TL kamu zararının … tarihli ve … numaralı Tahsilat Makbuzu ile tahsil edilerek … tarihli ve … numaralı Muhasebe İşlem Fişi ile gelir kaydedildiği anlaşıldığından, söz konusu tutar için ilişilecek husus kalmadığına ve yapılan tahsilatın ilamda gösterilmesine, 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 55 inci maddesi uyarınca ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.
Kararla ilgili sorunuz mu var?