Karar Künyesi
Karar Türü:
Sayıştay 5. Daire Kararı
Karar Tarihi:
1/19/2023
Karar No:
132
Esas No:
578
KARAR
Hizmet alımı
Belediyenin kendi imkanlarıyla herhangi bir özel veya teknik beceri gerektirmeyen personel çalıştırılmasına dayalı trafik konisi dizme hizmet alımının, covid salgını sebebiyle yaşanan esnek çalışma döneminde, üçüncü şahıslara ihale edilerek … TL kamu zararına sebebiyet verildiği hususu ile ilgili olarak;
…. tarihinde ihale edilen … yılı Trafik Emniyet Konisi Dizimi Hizmet Alımı (…. metre) …. AŞ tarafından yüklenilmiş olup, yükleniciyle … tarihinde sözleşmesi imzalanmıştır.
…. Daire Başkanlığı ….. Şube Müdürlüğü’nün …. ihale kayıt numaralı Trafik Emniyet Konisi Dizimi Hizmet Alımına ait teknik şartnamesinde en az …. adet trafik konisinin … şoför … personel olmak üzere .. kişiyle dizileceği belirtilmiştir.
Bilindiği üzere 24 Aralık 2017 tarih 696 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile belediye şirketleri kurulmuş ve daha önce hizmet alımı yoluyla gerçekleştirilen işleri yapan ve idarede görev alan personel bu şirketlere çalıştırılmak suretiyle belediyeye devredilmiştir. Bu devir neticesinde idarelerin personel sayısında önemli artış gerçekleştirilmiştir. Bu artışla birlikte Büyükşehir Belediyesinin personel sayısı …. memur, … sözleşmeli personel, … kadrolu işçi ve …. şirket personeli olmak üzere toplam … adet olmuştur. Görüleceği üzere belediye personel sayısı 696 sayılı KHK ile oldukça artmıştır.
09.11.1982 tarih 17863 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın “Genel ilkeler” başlıklı 128’inci maddesinde “Devletin, kamu iktisadi teşebbüsleri ve diğer kamu tüzelkişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler, memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görülür…” denilerek idarelerin yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerini kendi personeli eliyle yürütmesinin asıl olduğu ifade edilmiştir.
5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu’nun “Kamu zararı” başlıklı 71’inci maddesinde;
Kamu zararı; kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır.
Kamu zararının belirlenmesinde …
d) İş, mal veya hizmetin rayiç bedelinden daha yüksek fiyatla alınması veya yaptırılması,
Esas alınır.” denilmekte olup Belediyenin kendi bütçesiyle maaşını düzenli olarak ödeyerek istihdam ettiği personeli dururken herhangi bir özel veya teknik beceri gerektirmeyen personel çalıştırılmasına dayalı trafik konisi dizme hizmet alımının, İdarenin kendi mülkiyetinde trafik konisi bulunmasına rağmen, ihale edilerek karşılığında ödeme yapılması alınan hizmetin bedelinin yüksek fiyatlara yaptırıldığını göstermektedir. Belediyenin hizmet ihtiyacı konusunda görevli olanların gerekli planlamaları yeterince yapamaması sonucu kamu kaynakları etkin kullanılmayarak İdareye ek mali külfet yüklenmesine sebebiyet verilmiştir.
Sorumluların savunmalarında; …. İlçesi, …. ve ….Caddesi’nin …. ile …. Kavşakları (…Katlı Pazar Yeri Karşısı) arasında kalan kısmının hafta içi sabah 07:30 ile 09:30 saatleri arasında … yönüne ve akşam 17:00 ile 19:30 saatleri arasında …. yönüne doğru tercihli şerit uygulaması yapılarak trafik akışının sağlanmasının …. tarih ve … No.lu UKOME Kararı ile uygun görüldüğü, covid salgını sebebiyle esnek mesaiye geçilmesinin personel eksikliği yaşattığı, bu sebeple koni dizme personel hizmet alımına ihtiyaç duyulduğu, … tarihinde sözleşme imzalandığı, bu hizmet alımı sayesinde ek mesai ödemelerinden kurtulunduğu, insan kaynaklarına yazı yazıldığı ve personel temin edilemediği ifade edilerek sorgu konusu hususta kamu zararına sebebiyet verilmediği belirtilmiştir.
Savunmalarda her ne kadar …. Daire Başkanlığına, … Dairesi tarafından yazı yazıldığı ifade edilse de bu yazıya ilişkin savunmalarda ek olarak herhangi bir belge sunulmamış, sadece yazının sayı ve numarasından bahsedilmiştir.
Savunmalarda; ….’nin sorumluluğu olmadığı, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu hükümlerine göre harcama yetkilisi ve iç genelge ile mevzuat gereği harcama süreçlerine dahil olmadığı, gerçekleşen işlemlere dair bilgisinin olmasının görevi gereği mümkün olmadığı ve harcama süreçlerindeki onay ve olurların harcama talimatı sayılmaması gerektiğine dair ek savunması mevcuttur. Ancak …. tarih ve …. tarihli … Büyükşehir Belediye Başkanlığı yazısında; “Harcama yetkilisi ve aynı zamanda ihale yetkilisi olan Daire Başkanlıkları, mal, hizmet ve yapım işleri yüklemine başlamadan önce Belediyemiz stratejik planına, performans programına, Bütçe İlkelerine ödenek sınırlarına ve Belediyemizin nakit dengesini de gözeterek planlama yapacaklardır. Harcama Yetkililerince Uygulama birliği sağlanabilmesi amacıyla mal ve hizmet alımlarında …. TL’ye (….) kadar olan alımlarda; yapım işlerinde de …. TL’ye (…) kadar olan işlemler bağlı bulundukları Genel Sekreter Yardımcılarından, bu limiti aşan alımlarda Genel Sekreter Yardımcılarına paraf ettirilip, Genel Sekreter Onayı alındıktan sonra işlemlere başlayabilecektir.” denilmek suretiyle söz konusu işlerde genel sekreter onayı alınmadan söz konusu harcamaların yapılamayacağı belirtilmiştir. Gerek 5018 sayılı Kanun gerek belirtilen Sayıştay Genel Kurul Kararında sorumluluk açıklanmış olup ilgili onayların harcama sürecini başlattığı ve genel sekreterlik makamının harcama sürecine dahil olduğunu göstermektedir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 62’nci maddesinin (e) bendinde; “(Değişik: 20/11/2017-KHK-696/83 md. Aynen kabul: 1/2/2018-7079/78 md.) 1) 5018 sayılı Kanuna ekli (I), (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan kamu idareleri (MİT Müsteşarlığı hariç) ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ekli (I) sayılı listede yer alan idarelerin merkez ve taşra teşkilatları, il özel idareleri, belediyeler ile bağlı kuruluşları ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birlikleri, birlikte veya ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası il özel idareleri, belediyeler ve bağlı kuruluşlarına ait şirketler; merkezi yönetim, sosyal güvenlik kurumu, fon, kefalet sandığı, yatırım izleme ve koordinasyon başkanlığı, gençlik hizmetleri ve spor il müdürlüğü, mahalli idare ve şirket bütçelerinden veya döner sermaye bütçelerinden, anılan liste kapsamındaki diğer idareler için ise kendi bütçelerinden personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı veya niteliği itibarıyla bu sonucu doğuracak şekilde alım yapamaz ve buna imkân sağlayan diğer mevzuat hükümleri uygulanmaz.” denilmekte olup söz konusu hizmet alımının özel veya teknik beceri gerektirmeyen tamamen personel çalıştırılmasına dayalı bir hizmet olduğu açıktır.
Covid sebebiyle mesai saatleri yeniden ayarlandığı ve dönüşümlü mesai uygulamasına geçildiği düşünüldüğünde bu personel sayısına rağmen İdare tarafından … şoför ve … personel bu iş için ayrılamamış ve bu hizmet alımı ihale edilmiştir. Belediyenin taşınır kayıtları incelendiğinde yeteri kadar da trafik konisinin depolarda olduğu da taşınır işlem fişleriyle tespit edilmiştir. Tüm bunlara rağmen söz konusu ihale covid salgını sebebiyle esnek çalışma olarak İdare tarafından belirlenen sürelerde dahi devam etmiştir. Sorumluların savunmalarında ifade ettiği şekilde personel sayısında bir eksiklik bulunmamakta olup belediye personelinin bu süreçte esnek olarak dönüşümlü çalıştığı bir dönemde ihale edilmesi personel sayısı açısından bir engel olmadığını göstermektedir.
Belediyenin kendi bütçesiyle maaşını düzenli olarak ödeyerek istihdam ettiği personeli dururken herhangi bir özel veya teknik beceri gerektirmeyen personel çalıştırılmasına dayalı trafik konisi dizme hizmet alımının, İdarenin kendi mülkiyetinde trafik konisi bulunmasına rağmen, ihale edilerek karşılığında ödeme yapılması alınan hizmetin bedelinin yüksek fiyatlara yaptırıldığını göstermektedir. Belediyenin hizmet ihtiyacı konusunda görevli olanların gerekli planlamaları yeterince yapamaması sonucu kamu kaynakları etkin kullanılmayarak İdareye ek mali külfet yüklenmesine sebebiyet verilmiştir.
Bu itibarla; Belediyenin kendi imkanlarıyla herhangi bir özel veya teknik beceri gerektirmeyen personel çalıştırılmasına dayalı trafik konisi dizme hizmet alımının, covid salgını sebebiyle yaşanan esnek çalışma döneminde, üçüncü şahıslara ihale edilmesi sonucunda oluşan …. TL kamu zararının Harcama Yetkilisi (….) ….. ile Diğer Sorumlular (….) …. ile (….) ….’a
müştereken ve müteselsilen,
6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereği işleyecek faizleri ile birlikte ödettirilmesine,
İş bu ilamın tebliğ tarihinden itibaren aynı Kanunun 55’inci maddesi gereğince altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oyçokluğuyla karar verildi.
Azınlık Görüşü:
Daire Başkanı ….’in Karşı Oy Gerekçesi:
“Belediye tarafından “Trafik Emniyet Konisi Hizmet Alımı” işi kapsamında ihaleye çıkılmış ve ihale usulüne göre gerçekleştirilmiştir. İdare ile yüklenici firma arasında bağıtlanan sözleşme doğrultusunda iş gerçekleştirilmiş olup, yükleniciye adı geçen ihale kapsamında ödeme yapılmıştır. Yapılan ödemelerin kamu zararı olarak değerlendirilmesi mümkün olmayıp, sözleşmede belirlenen tutarın ödenmesi dolayısıyla kamu zararı oluşmamıştır.”
Belediyenin kendi imkanlarıyla herhangi bir özel veya teknik beceri gerektirmeyen personel çalıştırılmasına dayalı trafik konisi dizme hizmet alımının, covid salgını sebebiyle yaşanan esnek çalışma döneminde, üçüncü şahıslara ihale edilerek … TL kamu zararına sebebiyet verildiği hususu ile ilgili olarak;
…. tarihinde ihale edilen … yılı Trafik Emniyet Konisi Dizimi Hizmet Alımı (…. metre) …. AŞ tarafından yüklenilmiş olup, yükleniciyle … tarihinde sözleşmesi imzalanmıştır.
…. Daire Başkanlığı ….. Şube Müdürlüğü’nün …. ihale kayıt numaralı Trafik Emniyet Konisi Dizimi Hizmet Alımına ait teknik şartnamesinde en az …. adet trafik konisinin … şoför … personel olmak üzere .. kişiyle dizileceği belirtilmiştir.
Bilindiği üzere 24 Aralık 2017 tarih 696 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile belediye şirketleri kurulmuş ve daha önce hizmet alımı yoluyla gerçekleştirilen işleri yapan ve idarede görev alan personel bu şirketlere çalıştırılmak suretiyle belediyeye devredilmiştir. Bu devir neticesinde idarelerin personel sayısında önemli artış gerçekleştirilmiştir. Bu artışla birlikte Büyükşehir Belediyesinin personel sayısı …. memur, … sözleşmeli personel, … kadrolu işçi ve …. şirket personeli olmak üzere toplam … adet olmuştur. Görüleceği üzere belediye personel sayısı 696 sayılı KHK ile oldukça artmıştır.
09.11.1982 tarih 17863 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın “Genel ilkeler” başlıklı 128’inci maddesinde “Devletin, kamu iktisadi teşebbüsleri ve diğer kamu tüzelkişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler, memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görülür…” denilerek idarelerin yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerini kendi personeli eliyle yürütmesinin asıl olduğu ifade edilmiştir.
5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu’nun “Kamu zararı” başlıklı 71’inci maddesinde;
Kamu zararı; kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır.
Kamu zararının belirlenmesinde …
d) İş, mal veya hizmetin rayiç bedelinden daha yüksek fiyatla alınması veya yaptırılması,
Esas alınır.” denilmekte olup Belediyenin kendi bütçesiyle maaşını düzenli olarak ödeyerek istihdam ettiği personeli dururken herhangi bir özel veya teknik beceri gerektirmeyen personel çalıştırılmasına dayalı trafik konisi dizme hizmet alımının, İdarenin kendi mülkiyetinde trafik konisi bulunmasına rağmen, ihale edilerek karşılığında ödeme yapılması alınan hizmetin bedelinin yüksek fiyatlara yaptırıldığını göstermektedir. Belediyenin hizmet ihtiyacı konusunda görevli olanların gerekli planlamaları yeterince yapamaması sonucu kamu kaynakları etkin kullanılmayarak İdareye ek mali külfet yüklenmesine sebebiyet verilmiştir.
Sorumluların savunmalarında; …. İlçesi, …. ve ….Caddesi’nin …. ile …. Kavşakları (…Katlı Pazar Yeri Karşısı) arasında kalan kısmının hafta içi sabah 07:30 ile 09:30 saatleri arasında … yönüne ve akşam 17:00 ile 19:30 saatleri arasında …. yönüne doğru tercihli şerit uygulaması yapılarak trafik akışının sağlanmasının …. tarih ve … No.lu UKOME Kararı ile uygun görüldüğü, covid salgını sebebiyle esnek mesaiye geçilmesinin personel eksikliği yaşattığı, bu sebeple koni dizme personel hizmet alımına ihtiyaç duyulduğu, … tarihinde sözleşme imzalandığı, bu hizmet alımı sayesinde ek mesai ödemelerinden kurtulunduğu, insan kaynaklarına yazı yazıldığı ve personel temin edilemediği ifade edilerek sorgu konusu hususta kamu zararına sebebiyet verilmediği belirtilmiştir.
Savunmalarda her ne kadar …. Daire Başkanlığına, … Dairesi tarafından yazı yazıldığı ifade edilse de bu yazıya ilişkin savunmalarda ek olarak herhangi bir belge sunulmamış, sadece yazının sayı ve numarasından bahsedilmiştir.
Savunmalarda; ….’nin sorumluluğu olmadığı, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu hükümlerine göre harcama yetkilisi ve iç genelge ile mevzuat gereği harcama süreçlerine dahil olmadığı, gerçekleşen işlemlere dair bilgisinin olmasının görevi gereği mümkün olmadığı ve harcama süreçlerindeki onay ve olurların harcama talimatı sayılmaması gerektiğine dair ek savunması mevcuttur. Ancak …. tarih ve …. tarihli … Büyükşehir Belediye Başkanlığı yazısında; “Harcama yetkilisi ve aynı zamanda ihale yetkilisi olan Daire Başkanlıkları, mal, hizmet ve yapım işleri yüklemine başlamadan önce Belediyemiz stratejik planına, performans programına, Bütçe İlkelerine ödenek sınırlarına ve Belediyemizin nakit dengesini de gözeterek planlama yapacaklardır. Harcama Yetkililerince Uygulama birliği sağlanabilmesi amacıyla mal ve hizmet alımlarında …. TL’ye (….) kadar olan alımlarda; yapım işlerinde de …. TL’ye (…) kadar olan işlemler bağlı bulundukları Genel Sekreter Yardımcılarından, bu limiti aşan alımlarda Genel Sekreter Yardımcılarına paraf ettirilip, Genel Sekreter Onayı alındıktan sonra işlemlere başlayabilecektir.” denilmek suretiyle söz konusu işlerde genel sekreter onayı alınmadan söz konusu harcamaların yapılamayacağı belirtilmiştir. Gerek 5018 sayılı Kanun gerek belirtilen Sayıştay Genel Kurul Kararında sorumluluk açıklanmış olup ilgili onayların harcama sürecini başlattığı ve genel sekreterlik makamının harcama sürecine dahil olduğunu göstermektedir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 62’nci maddesinin (e) bendinde; “(Değişik: 20/11/2017-KHK-696/83 md. Aynen kabul: 1/2/2018-7079/78 md.) 1) 5018 sayılı Kanuna ekli (I), (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan kamu idareleri (MİT Müsteşarlığı hariç) ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ekli (I) sayılı listede yer alan idarelerin merkez ve taşra teşkilatları, il özel idareleri, belediyeler ile bağlı kuruluşları ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birlikleri, birlikte veya ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası il özel idareleri, belediyeler ve bağlı kuruluşlarına ait şirketler; merkezi yönetim, sosyal güvenlik kurumu, fon, kefalet sandığı, yatırım izleme ve koordinasyon başkanlığı, gençlik hizmetleri ve spor il müdürlüğü, mahalli idare ve şirket bütçelerinden veya döner sermaye bütçelerinden, anılan liste kapsamındaki diğer idareler için ise kendi bütçelerinden personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı veya niteliği itibarıyla bu sonucu doğuracak şekilde alım yapamaz ve buna imkân sağlayan diğer mevzuat hükümleri uygulanmaz.” denilmekte olup söz konusu hizmet alımının özel veya teknik beceri gerektirmeyen tamamen personel çalıştırılmasına dayalı bir hizmet olduğu açıktır.
Covid sebebiyle mesai saatleri yeniden ayarlandığı ve dönüşümlü mesai uygulamasına geçildiği düşünüldüğünde bu personel sayısına rağmen İdare tarafından … şoför ve … personel bu iş için ayrılamamış ve bu hizmet alımı ihale edilmiştir. Belediyenin taşınır kayıtları incelendiğinde yeteri kadar da trafik konisinin depolarda olduğu da taşınır işlem fişleriyle tespit edilmiştir. Tüm bunlara rağmen söz konusu ihale covid salgını sebebiyle esnek çalışma olarak İdare tarafından belirlenen sürelerde dahi devam etmiştir. Sorumluların savunmalarında ifade ettiği şekilde personel sayısında bir eksiklik bulunmamakta olup belediye personelinin bu süreçte esnek olarak dönüşümlü çalıştığı bir dönemde ihale edilmesi personel sayısı açısından bir engel olmadığını göstermektedir.
Belediyenin kendi bütçesiyle maaşını düzenli olarak ödeyerek istihdam ettiği personeli dururken herhangi bir özel veya teknik beceri gerektirmeyen personel çalıştırılmasına dayalı trafik konisi dizme hizmet alımının, İdarenin kendi mülkiyetinde trafik konisi bulunmasına rağmen, ihale edilerek karşılığında ödeme yapılması alınan hizmetin bedelinin yüksek fiyatlara yaptırıldığını göstermektedir. Belediyenin hizmet ihtiyacı konusunda görevli olanların gerekli planlamaları yeterince yapamaması sonucu kamu kaynakları etkin kullanılmayarak İdareye ek mali külfet yüklenmesine sebebiyet verilmiştir.
Bu itibarla; Belediyenin kendi imkanlarıyla herhangi bir özel veya teknik beceri gerektirmeyen personel çalıştırılmasına dayalı trafik konisi dizme hizmet alımının, covid salgını sebebiyle yaşanan esnek çalışma döneminde, üçüncü şahıslara ihale edilmesi sonucunda oluşan …. TL kamu zararının Harcama Yetkilisi (….) ….. ile Diğer Sorumlular (….) …. ile (….) ….’a
müştereken ve müteselsilen,
6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereği işleyecek faizleri ile birlikte ödettirilmesine,
İş bu ilamın tebliğ tarihinden itibaren aynı Kanunun 55’inci maddesi gereğince altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oyçokluğuyla karar verildi.
Azınlık Görüşü:
Daire Başkanı ….’in Karşı Oy Gerekçesi:
“Belediye tarafından “Trafik Emniyet Konisi Hizmet Alımı” işi kapsamında ihaleye çıkılmış ve ihale usulüne göre gerçekleştirilmiştir. İdare ile yüklenici firma arasında bağıtlanan sözleşme doğrultusunda iş gerçekleştirilmiş olup, yükleniciye adı geçen ihale kapsamında ödeme yapılmıştır. Yapılan ödemelerin kamu zararı olarak değerlendirilmesi mümkün olmayıp, sözleşmede belirlenen tutarın ödenmesi dolayısıyla kamu zararı oluşmamıştır.”
Kararla ilgili sorunuz mu var?