Karar Künyesi
Karar Türü:
Sayıştay 5. Daire Kararı
Karar Tarihi:
10/25/2022
Karar No:
4
Esas No:
564
KARAR
Atama
Zabıta Müdürlüğüne ataması yapılan ………………’ın atamasının Yönetmeliğe aykırı olarak yapılması suretiyle ………………… TL kamu zararına sebebiyet verildiği hususu ile ilgili olarak,
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 68 inci maddesinin B fıkrasında, kurumların 1 ve 2’nci dereceli kadrolar için en az 10 yıl, 3 ve 4’üncü dereceli kadrolar için en az 8 yıl hizmeti bulunan ve yükseköğrenim görenlerin atanabileceği belirtilmiştir.
18.04.1999 gün ve 23670 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik’in 2 nci maddesinde; bu Yönetmeliğin belediyeler ile bunların kurdukları birlik, müessese ve işletmelere ait memur kadrolarında, müdür ve daha alt görevlere görevde yükselme mahiyetindeki asaleten atanmalarında uygulanacağı, “Görevde Yükselmeye İlişkin Esaslar” başlıklı ikinci bölümünün “Öğrenim düzeyi” başlıklı 5 inci maddesinde; Devlet memurlarının Müdür ve Şube Müdürlüğüne atanabilmesi için en az dört yıllık yükseköğrenim, şef kadrosuna atanabilmesi için en az iki yıllık yükseköğrenim görmüş olmaları gerektiği, 11 inci maddesinde Görevde yükselme eğitiminde başarılı olanların bu Yönetmelik kapsamında bulunan görevlere atanabilmeleri için kurumlarınca çıkarılacak görevde yükselme yönetmeliğine uygun olarak yapılacak sınava katılarak başarılı bulunmalarının şart olduğu, kurumların bu yönetmelik hükümlerine aykırı olmamak şartıyla kendi yönetmeliklerini çıkarabilecekleri düzenlenmiştir.
04.07.2009 gün ve 27278 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Mahalli İdareler Personelinin Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Yönetmelik’in, “Zabıta ve itfaiye personeli” başlıklı 21 inci maddesinde; “Zabıta ve itfaiye personelinin görevde yükselme işlemleri, ilgili mevzuat hükümlerine göre yürütülür.” düzenlemesi yapılmıştır.
11.07.2007 gün ve 26490 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Belediye Zabıta Yönetmeliği’nin “Görevde yükselme şartları” başlıklı 17 nci maddesinde;
“(1) Bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinde sayılan unvanlardan daire başkanı ve zabıta müdürü dışındaki kadrolara yapılacak atamalarda aşağıdaki şartlar aranır.
a) Zabıta şube müdürlüğüne atanabilmek için;
1) Meslekle ilgili yüksek öğrenimi bitirmesi veya en az 4 yıllık yüksek öğrenim mezunu olmak,
2) En az iki yıl zabıta amiri olarak çalışmış olmak,
3) 1-4 dereceli kadrolara atanmak için 657 sayılı Kanunun 68 inci maddesinin (B) bendinde belirtilen süre kadar hizmeti bulunmak,
4) Son üç yıllık sicil notu ortalaması en az iyi derecede olmak,
5) Görevde yükselme sınavında başarılı olmak,
6) Kadro durumu elverişli olmak,
…
şartları aranır.
(2) Belediyeler, atanılacak görevin niteliği itibariyle aranacak hizmet sürelerini, 657 sayılı Kanunun 68 inci maddesinin (B) bendi hükümlerine göre değerlendirerek kendi kurumlarında ve diğer kurumlarda geçen hizmet sürelerini dikkate alarak belirlerler. Bu sürelerin en az iki yılının zabıta teşkilatında geçmiş olması şarttır. Ancak, yeni kurulan belediyeler ile görevde yükselmeyle ilgili ilanlara başvuru olmaması halinde en az iki yıl çalışmış olmak şartı aranmaz.”
“Yönetmelikte hüküm bulunmayan haller” başlıklı 51 inci maddesinde,
“ (1) Bu Yönetmelikte hüküm bulunmayan hallerde;
“ı) 15/3/1999 tarihli ve 99/12647 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan, Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik,
hükümleri uygulanır.”
düzenlemeleri yer almaktadır.
Yukarıda yer alan düzenlemelere göre Zabıta Müdürüne ilişkin atama Mahalli İdareler Personelinin Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Yönetmeliğe tabi değildir. Zabıta Müdürü 11.07.2007 gün ve 26490 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Belediye Zabıta Yönetmeliği’nin “Görevde yükselme şartları” başlıklı 17 nci maddesine göre de görevde yükselmeye tabi olmadığı için 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 68/B maddesine göre atanacaktır. Ancak aynı Yönetmeliğin 51 inci maddesinde, bu Yönetmelikte hüküm bulunmayan hallerde 15.03.1999 günlü ve 99/12647 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan, Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik hükümlerinin uygulanacağı belirtildiği için, 18.04.1999 gün ve 23670 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik hükümlerine bakılması gerekir.
Mezkur Yönetmelik’in “Görevde Yükselmeye İlişkin Esaslar” başlıklı ikinci bölümünün “Öğrenim düzeyi” başlıklı 5 inci maddesinde; müdür ve şube müdürü görevlerine atanabilmeleri için en az dört yıllık yükseköğrenim görmüş olmaları gerektiği, ancak kurumların kendi yönetmeliklerinde düzenlemeleri kaydıyla, sadece hizmet alanına ilişkin olarak iki yıllık yükseköğrenim görenlerin müdür ve daha alt görevlere atanabilmeleri için bu maddede öngörülen öğrenim şartının aranmayacağı belirtilmiştir. Zabıta yönetmeliğinde zabıta müdürü olarak atanacak kişilerin bitirmesi gereken okula ilişkin bir düzenleme olmadığına göre zabıta müdürü olarak atanacak kişinin 657 sayılı Kanun’un 68/B maddesinde belirtilen şartları sağlamasının yanında en az dört yıllık yükseköğrenim görmüş olması gerekir.
Yukarıda yer alan yönetmelik hükümlerinin değerlendirilmesi sonucunda, bir kişinin zabıta müdürü olarak atanabilmesi için; En az dört yıllık yükseköğrenim görmüş olması ve 657 sayılı Kanun’un 68/B maddesindeki şartları sağlaması gerekmektedir.
…………………’ın hizmet cetvelinin incelenmesinde, 15.12.1993 tarihinde açıktan itfaiye eri olarak atandığı, 15.02.1995 tarihinde şoför kadrosuna, 22.10.2013 tarihinde itfaiye eri kadrosuna ve 15.01.2019 tarihinde Zabıta Müdür kadrosuna atandığı görülmüştür. ………………… 23.07.2018 tarihinde …………….. Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi iki yıl süreli Pazarlama ve Reklamcılık Bölümü Halkla İlişkiler ve Tanıtım Programından (önlisans) ve 15.01.2021 tarihinde …………………..Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Halkla İlişkiler ve Tanıtım Programından (lisans) mezun olmuştur.
……………….. Zabıta Müdürlüğüne atamasının yapıldığı 15.01.2019 tarihinde iki yıllık yükseköğrenim mezunu olduğundan dolayı Zabıta Müdürlüğüne atanmada gerekli öğrenim şartını sağlamamaktadır.
Sorumlular savunmalarında, ilgili Yönetmelikler ve 657 sayılı Kanun’un 68/B maddesinden bahsederek, Zabıta Müdürlüğü kadrosunu Belediye Zabıta Yönetmeliği’nin 17 nci maddesinin birinci bendinde sınav şartlarından istisna tutulduğunu ve ………………..’ın tüm şartları taşıdığı için Zabıta Müdürlüğüne atandığını, aynı maddenin ikinci bendinde en az iki yıl çalışma şartı arandığını, madde metninden anlaşılacağı üzere bu şart daire başkanı ve Zabıta müdürü kadroları dışındaki kadrolar için aranan bir şart olduğunu, değişik denetim dönemlerinde de bu konunun gündeme geldiğini ancak bu konuda bu güne kadar olumsuz bir rapor düzenlenmediğini, bahse konu atama soruşturma ve inceleme konusu da edilmiş ve İçişleri Bakanlığının yaptığı inceleme sonucunda atamanın usulüne uygun olduğu sonucuna ulaşıldığını, Zabıta Yönetmeliği’ni düzenleyen iradenin madde hükmünde belirtilen 2 yıl çalışma şartından kastı daire başkanı ve Zabıta müdürü dışındaki kadrolar olmalıdır ki, tartışmalara ihtilaflara, soruşturma inceleme ve denetimlere konu olan 17 nci madde hükmünün 18.12.2021 tarihli 31693 Nolu Resmi Gazete ile değiştirilerek ikinci bendin kaldırıldığını, değişikliğin son hali ile bütün tereddütlerin ortadan kaldırıldığını, Zabıta Müdürlüğü kadrolarına dışarıdan atama yapmanın bir zorunluluk olduğunu, müdürlük görevini fiilen yerine getiren kişiye, görevin gerektirdiği mali hakları vermemenin anayasa aykırı olduğunu belirten yargı kararlarına ters düştüğü ifade edilmiştir.
İdare/kamu hukukunda atama/görevlendirme belli şart ve niteliklere bağlanmıştır. Belirtilen kadrolara atanma veya görevlendirme ancak şartların sağlanmasıyla mümkündür. Şayet şartları sağlamayan kişilerin belirtilen kadrolara atanabilmesi veya ücret alabilmesinin kamu zararı olmadığı ve yapılan ödemelerin uygun olduğu iddia ediliyor ise, bu durumda kadro için gerekli şartların belirlenmesine gerek bulunmadığı açıktır. Şartları tutmayan kişiye yapılan ödemeler kamu zararıdır. Mevzuata aykırı olduğu kabul edilen atama işleminin sonucunda atamayı yapanların oluşan kamu zararından sorumlu olduğu açıktır.
Zabıta müdürü olarak atanacakların; 657 sayılı Kanun’un 68/B maddesindeki şartları taşıması, En az dört yıllık üniversite mezunu olması gerekmektedir. …………………’ın hizmet cetvelinin incelenmesinde, 15.12.1993 tarihinde açıktan itfaiye eri olarak atandığı, 15.02.1995 tarihinde şoför kadrosuna, 22.10.2013 tarihinde itfaiye eri kadrosuna ve 15.01.2019 tarihinde Zabıta Müdür kadrosuna atandığı görülmüştür. ……………… 23.07.2018 tarihinde …………….. Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi iki yıl süreli Pazarlama ve Reklamcılık Bölümü Halkla İlişkiler ve Tanıtım Programından (önlisans) ve 15.01.2021 tarihinde ………………Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Halkla İlişkiler ve Tanıtım Programından (lisans) mezun olmuştur. ………………. Zabıta Müdürlüğüne atamasının yapıldığı 15.01.2019 tarihinde iki yıllık yükseköğrenim mezunu olduğundan dolayı Zabıta Müdürlüğüne atanmada gerekli eğitim şartını sağlamamaktadır.
Diğer taraftan, ilgili personelin 15.01.2021 tarihinde ………………Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Halkla İlişkiler ve Tanıtım Programından (lisans) mezun olduğu anlaşıldığından En az dört yıllık yükseköğrenim görmüş olması şartını 2021 yılı için sağlamaktadır. Bu kapsamda Rapor konusu olan 2019 ve 2020 yılı için yapılan ödemeler kamu zararı oluştururken 2021 yılı özelinde kamu zararından bahsedilemeyecektir.
Sorumluluk yönünden yapılan inceleme;
Yukarıda esası yönünden değerlendirilen hukuki işlem 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 71 inci maddesinde düzenlenen kamu zararının unsurları ile fiil ve netice arasındaki illiyet bağı çerçevesinde değerlendirilecektir.
5018 sayılı Kanunun 71 inci maddesinde, kamu zararı; kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır, şeklinde tanımlanmıştır. Mevzuata aykırı işlem veya eylemlerin neticesinde ortaya çıkan bu zararı; kamu zararının objektif unsuru olarak kavramsallaştırılabiliriz. Kamu görevlilerinin varlığı, mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemlerin varlığı ve kusur derecesinin belirlenmesine ilişkin hususları da kamu zararının sübjektif unsurları kapsamında değerlendirmek gerekmektedir.
Nitekim, 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 7 inci maddesinin üçüncü fıkrasında, “Sorumlular; mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri ile illiyet bağı kurularak oluşturulan ilamda yer alan kamu zararından tek başlarına veya birlikte tazmin ile yükümlüdür.” denilerek sorumluların tazmin yükümlülüğü kamu zararı ile mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri arasında illiyet bağının varlığına bağlanmıştır.
Bahse konu mevzuat hükümlerini birlikte değerlendirdiğimizde; hesap yargılamasında kamu zararına birden fazla sorumlunun sebep olduğunun tespiti halinde oluşan bu zarardan söz konusu sorumluların müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulmaları gerektiği de açıktır.
Kural olarak bir mali karar, işlem veya eylemin yapılmasında görev alanlardan her birinin işlemi diğer işlemlerin nedeni olduğu takdirde herkes ortaya çıkan zarardan sorumlu tutulacaktır. Bu kapsamda, somut olayda …………………’ın Zabıta Yönetmeliği’ne aykırı olarak …………….. tarih ve ………………. sayılı yazı ile zabıta müdürü olarak atamasını olura arz eden İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdürü ………………, uygun görüşle arz eden Belediye Başkan yardımcısı …………….. ve olur veren Belediye Başkanı ……………….. oluşan kamu zararından harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisi ile birlikte sorumludurlar.
Nitekim, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunun “Harcama Talimatı ve Sorumluluk” başlıklı 32 nci maddesinde; “Bütçelerden harcama yapılabilmesi, harcama yetkilisinin harcama talimatı vermesiyle mümkündür. Harcama talimatlarında hizmet gerekçesi, yapılacak işin konusu ve tutarı, süresi, kullanılabilir ödeneği, gerçekleştirme usulü ile gerçekleştirmeyle görevli olanlara ilişkin bilgiler yer alır.
Harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumludur” denilmekle birlikte,
“Giderlerin Gerçekleştirilmesi” başlıklı 33 ncü maddesinde; “Bütçelerden bir giderin yapılabilmesi için iş, mal veya hizmetin belirlenmiş usul ve esaslara uygun olarak alındığının veya gerçekleştirildiğinin, görevlendirilmiş kişi veya komisyonlarca onaylanması ve gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmiş olması gerekir. Giderlerin gerçekleştirilmesi; harcama yetkililerince belirlenen görevli tarafından düzenlenen ödeme emri belgesinin harcama yetkilisince imzalanması ve tutarın hak sahibine ödenmesiyle tamamlanır. Gerçekleştirme görevlileri, harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevlerini yürütürler”
hükümlerine yer verilmiştir.
5018 sayılı Kanun uyarınca, harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlileri, giderin gerçekleştirilmesi ve harcamanın yapılması süreçlerinde, mevzuata uygunluk açısından kontrolleri sağlamakla yükümlüdürler. Yapılacak harcama, nitelik itibariyle hukuka aykırı nitelik taşıyorsa, söz konusu işlemleri yapmaktan kaçınmak durumundadırlar.
Diğer taraftan atama işlemini olura arz eden İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdürü ………………….’ün vefat etmesi sebebiyle sorgu tebliğ edilemediğinden, savunması alınamayan ilgiliye sorumluluk atfetmek mümkün değildir.
Bu itibarla; Zabıta Müdürlüğüne ataması yapılan …………….’ın atamasının Yönetmeliğe aykırı olarak yapılması sonucu oluşan ………………… TL kamu zararının;
Zabıta Müdürlüğüne atanmada gerekli olan en az dört yıllık yükseköğrenim görmüş olma şartının 2021 yılı özelinde sağlandığı anlaşıldığından, 2021 yılı için hesaplanmış olan ve kamu zararı oluşmayan ……………. TL ile ilgili olarak ilişilecek husus bulunmadığına,
Kalan ………………. TL’nin ise;
………………. TL’sinin Harcama Yetkilisi ……………., Gerçekleştirme Görevlisi ……………….., zabıta müdürü olarak atamasını uygun görüşle arz eden Diğer Sorumlular; …………. ve Olur veren ………………’a,
……………… TL’sinin Harcama Yetkilisi ……………., Gerçekleştirme Görevlisi …………….., zabıta müdürü olarak atamasını uygun görüşle arz eden Diğer Sorumlular; …………….. ve Olur veren …………….’a,
……………. TL’sinin Harcama Yetkilisi …………….., Gerçekleştirme Görevlisi ………………, zabıta müdürü olarak atamasını uygun görüşle arz eden Diğer Sorumlular; …………… ve olur veren ………………’a,
Müştereken ve müteselsilen 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereğince işleyecek faizleri ile birlikte ödettirilmesine,
İş bu ilamın tebliğ tarihinden itibaren aynı Kanunun 55 inci maddesi gereğince altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oybirliğiyle,
karar verildi.
Zabıta Müdürlüğüne ataması yapılan ………………’ın atamasının Yönetmeliğe aykırı olarak yapılması suretiyle ………………… TL kamu zararına sebebiyet verildiği hususu ile ilgili olarak,
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 68 inci maddesinin B fıkrasında, kurumların 1 ve 2’nci dereceli kadrolar için en az 10 yıl, 3 ve 4’üncü dereceli kadrolar için en az 8 yıl hizmeti bulunan ve yükseköğrenim görenlerin atanabileceği belirtilmiştir.
18.04.1999 gün ve 23670 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik’in 2 nci maddesinde; bu Yönetmeliğin belediyeler ile bunların kurdukları birlik, müessese ve işletmelere ait memur kadrolarında, müdür ve daha alt görevlere görevde yükselme mahiyetindeki asaleten atanmalarında uygulanacağı, “Görevde Yükselmeye İlişkin Esaslar” başlıklı ikinci bölümünün “Öğrenim düzeyi” başlıklı 5 inci maddesinde; Devlet memurlarının Müdür ve Şube Müdürlüğüne atanabilmesi için en az dört yıllık yükseköğrenim, şef kadrosuna atanabilmesi için en az iki yıllık yükseköğrenim görmüş olmaları gerektiği, 11 inci maddesinde Görevde yükselme eğitiminde başarılı olanların bu Yönetmelik kapsamında bulunan görevlere atanabilmeleri için kurumlarınca çıkarılacak görevde yükselme yönetmeliğine uygun olarak yapılacak sınava katılarak başarılı bulunmalarının şart olduğu, kurumların bu yönetmelik hükümlerine aykırı olmamak şartıyla kendi yönetmeliklerini çıkarabilecekleri düzenlenmiştir.
04.07.2009 gün ve 27278 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Mahalli İdareler Personelinin Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Yönetmelik’in, “Zabıta ve itfaiye personeli” başlıklı 21 inci maddesinde; “Zabıta ve itfaiye personelinin görevde yükselme işlemleri, ilgili mevzuat hükümlerine göre yürütülür.” düzenlemesi yapılmıştır.
11.07.2007 gün ve 26490 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Belediye Zabıta Yönetmeliği’nin “Görevde yükselme şartları” başlıklı 17 nci maddesinde;
“(1) Bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinde sayılan unvanlardan daire başkanı ve zabıta müdürü dışındaki kadrolara yapılacak atamalarda aşağıdaki şartlar aranır.
a) Zabıta şube müdürlüğüne atanabilmek için;
1) Meslekle ilgili yüksek öğrenimi bitirmesi veya en az 4 yıllık yüksek öğrenim mezunu olmak,
2) En az iki yıl zabıta amiri olarak çalışmış olmak,
3) 1-4 dereceli kadrolara atanmak için 657 sayılı Kanunun 68 inci maddesinin (B) bendinde belirtilen süre kadar hizmeti bulunmak,
4) Son üç yıllık sicil notu ortalaması en az iyi derecede olmak,
5) Görevde yükselme sınavında başarılı olmak,
6) Kadro durumu elverişli olmak,
…
şartları aranır.
(2) Belediyeler, atanılacak görevin niteliği itibariyle aranacak hizmet sürelerini, 657 sayılı Kanunun 68 inci maddesinin (B) bendi hükümlerine göre değerlendirerek kendi kurumlarında ve diğer kurumlarda geçen hizmet sürelerini dikkate alarak belirlerler. Bu sürelerin en az iki yılının zabıta teşkilatında geçmiş olması şarttır. Ancak, yeni kurulan belediyeler ile görevde yükselmeyle ilgili ilanlara başvuru olmaması halinde en az iki yıl çalışmış olmak şartı aranmaz.”
“Yönetmelikte hüküm bulunmayan haller” başlıklı 51 inci maddesinde,
“ (1) Bu Yönetmelikte hüküm bulunmayan hallerde;
“ı) 15/3/1999 tarihli ve 99/12647 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan, Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik,
hükümleri uygulanır.”
düzenlemeleri yer almaktadır.
Yukarıda yer alan düzenlemelere göre Zabıta Müdürüne ilişkin atama Mahalli İdareler Personelinin Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Yönetmeliğe tabi değildir. Zabıta Müdürü 11.07.2007 gün ve 26490 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Belediye Zabıta Yönetmeliği’nin “Görevde yükselme şartları” başlıklı 17 nci maddesine göre de görevde yükselmeye tabi olmadığı için 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 68/B maddesine göre atanacaktır. Ancak aynı Yönetmeliğin 51 inci maddesinde, bu Yönetmelikte hüküm bulunmayan hallerde 15.03.1999 günlü ve 99/12647 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan, Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik hükümlerinin uygulanacağı belirtildiği için, 18.04.1999 gün ve 23670 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik hükümlerine bakılması gerekir.
Mezkur Yönetmelik’in “Görevde Yükselmeye İlişkin Esaslar” başlıklı ikinci bölümünün “Öğrenim düzeyi” başlıklı 5 inci maddesinde; müdür ve şube müdürü görevlerine atanabilmeleri için en az dört yıllık yükseköğrenim görmüş olmaları gerektiği, ancak kurumların kendi yönetmeliklerinde düzenlemeleri kaydıyla, sadece hizmet alanına ilişkin olarak iki yıllık yükseköğrenim görenlerin müdür ve daha alt görevlere atanabilmeleri için bu maddede öngörülen öğrenim şartının aranmayacağı belirtilmiştir. Zabıta yönetmeliğinde zabıta müdürü olarak atanacak kişilerin bitirmesi gereken okula ilişkin bir düzenleme olmadığına göre zabıta müdürü olarak atanacak kişinin 657 sayılı Kanun’un 68/B maddesinde belirtilen şartları sağlamasının yanında en az dört yıllık yükseköğrenim görmüş olması gerekir.
Yukarıda yer alan yönetmelik hükümlerinin değerlendirilmesi sonucunda, bir kişinin zabıta müdürü olarak atanabilmesi için; En az dört yıllık yükseköğrenim görmüş olması ve 657 sayılı Kanun’un 68/B maddesindeki şartları sağlaması gerekmektedir.
…………………’ın hizmet cetvelinin incelenmesinde, 15.12.1993 tarihinde açıktan itfaiye eri olarak atandığı, 15.02.1995 tarihinde şoför kadrosuna, 22.10.2013 tarihinde itfaiye eri kadrosuna ve 15.01.2019 tarihinde Zabıta Müdür kadrosuna atandığı görülmüştür. ………………… 23.07.2018 tarihinde …………….. Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi iki yıl süreli Pazarlama ve Reklamcılık Bölümü Halkla İlişkiler ve Tanıtım Programından (önlisans) ve 15.01.2021 tarihinde …………………..Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Halkla İlişkiler ve Tanıtım Programından (lisans) mezun olmuştur.
……………….. Zabıta Müdürlüğüne atamasının yapıldığı 15.01.2019 tarihinde iki yıllık yükseköğrenim mezunu olduğundan dolayı Zabıta Müdürlüğüne atanmada gerekli öğrenim şartını sağlamamaktadır.
Sorumlular savunmalarında, ilgili Yönetmelikler ve 657 sayılı Kanun’un 68/B maddesinden bahsederek, Zabıta Müdürlüğü kadrosunu Belediye Zabıta Yönetmeliği’nin 17 nci maddesinin birinci bendinde sınav şartlarından istisna tutulduğunu ve ………………..’ın tüm şartları taşıdığı için Zabıta Müdürlüğüne atandığını, aynı maddenin ikinci bendinde en az iki yıl çalışma şartı arandığını, madde metninden anlaşılacağı üzere bu şart daire başkanı ve Zabıta müdürü kadroları dışındaki kadrolar için aranan bir şart olduğunu, değişik denetim dönemlerinde de bu konunun gündeme geldiğini ancak bu konuda bu güne kadar olumsuz bir rapor düzenlenmediğini, bahse konu atama soruşturma ve inceleme konusu da edilmiş ve İçişleri Bakanlığının yaptığı inceleme sonucunda atamanın usulüne uygun olduğu sonucuna ulaşıldığını, Zabıta Yönetmeliği’ni düzenleyen iradenin madde hükmünde belirtilen 2 yıl çalışma şartından kastı daire başkanı ve Zabıta müdürü dışındaki kadrolar olmalıdır ki, tartışmalara ihtilaflara, soruşturma inceleme ve denetimlere konu olan 17 nci madde hükmünün 18.12.2021 tarihli 31693 Nolu Resmi Gazete ile değiştirilerek ikinci bendin kaldırıldığını, değişikliğin son hali ile bütün tereddütlerin ortadan kaldırıldığını, Zabıta Müdürlüğü kadrolarına dışarıdan atama yapmanın bir zorunluluk olduğunu, müdürlük görevini fiilen yerine getiren kişiye, görevin gerektirdiği mali hakları vermemenin anayasa aykırı olduğunu belirten yargı kararlarına ters düştüğü ifade edilmiştir.
İdare/kamu hukukunda atama/görevlendirme belli şart ve niteliklere bağlanmıştır. Belirtilen kadrolara atanma veya görevlendirme ancak şartların sağlanmasıyla mümkündür. Şayet şartları sağlamayan kişilerin belirtilen kadrolara atanabilmesi veya ücret alabilmesinin kamu zararı olmadığı ve yapılan ödemelerin uygun olduğu iddia ediliyor ise, bu durumda kadro için gerekli şartların belirlenmesine gerek bulunmadığı açıktır. Şartları tutmayan kişiye yapılan ödemeler kamu zararıdır. Mevzuata aykırı olduğu kabul edilen atama işleminin sonucunda atamayı yapanların oluşan kamu zararından sorumlu olduğu açıktır.
Zabıta müdürü olarak atanacakların; 657 sayılı Kanun’un 68/B maddesindeki şartları taşıması, En az dört yıllık üniversite mezunu olması gerekmektedir. …………………’ın hizmet cetvelinin incelenmesinde, 15.12.1993 tarihinde açıktan itfaiye eri olarak atandığı, 15.02.1995 tarihinde şoför kadrosuna, 22.10.2013 tarihinde itfaiye eri kadrosuna ve 15.01.2019 tarihinde Zabıta Müdür kadrosuna atandığı görülmüştür. ……………… 23.07.2018 tarihinde …………….. Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi iki yıl süreli Pazarlama ve Reklamcılık Bölümü Halkla İlişkiler ve Tanıtım Programından (önlisans) ve 15.01.2021 tarihinde ………………Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Halkla İlişkiler ve Tanıtım Programından (lisans) mezun olmuştur. ………………. Zabıta Müdürlüğüne atamasının yapıldığı 15.01.2019 tarihinde iki yıllık yükseköğrenim mezunu olduğundan dolayı Zabıta Müdürlüğüne atanmada gerekli eğitim şartını sağlamamaktadır.
Diğer taraftan, ilgili personelin 15.01.2021 tarihinde ………………Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Halkla İlişkiler ve Tanıtım Programından (lisans) mezun olduğu anlaşıldığından En az dört yıllık yükseköğrenim görmüş olması şartını 2021 yılı için sağlamaktadır. Bu kapsamda Rapor konusu olan 2019 ve 2020 yılı için yapılan ödemeler kamu zararı oluştururken 2021 yılı özelinde kamu zararından bahsedilemeyecektir.
Sorumluluk yönünden yapılan inceleme;
Yukarıda esası yönünden değerlendirilen hukuki işlem 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 71 inci maddesinde düzenlenen kamu zararının unsurları ile fiil ve netice arasındaki illiyet bağı çerçevesinde değerlendirilecektir.
5018 sayılı Kanunun 71 inci maddesinde, kamu zararı; kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır, şeklinde tanımlanmıştır. Mevzuata aykırı işlem veya eylemlerin neticesinde ortaya çıkan bu zararı; kamu zararının objektif unsuru olarak kavramsallaştırılabiliriz. Kamu görevlilerinin varlığı, mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemlerin varlığı ve kusur derecesinin belirlenmesine ilişkin hususları da kamu zararının sübjektif unsurları kapsamında değerlendirmek gerekmektedir.
Nitekim, 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 7 inci maddesinin üçüncü fıkrasında, “Sorumlular; mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri ile illiyet bağı kurularak oluşturulan ilamda yer alan kamu zararından tek başlarına veya birlikte tazmin ile yükümlüdür.” denilerek sorumluların tazmin yükümlülüğü kamu zararı ile mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri arasında illiyet bağının varlığına bağlanmıştır.
Bahse konu mevzuat hükümlerini birlikte değerlendirdiğimizde; hesap yargılamasında kamu zararına birden fazla sorumlunun sebep olduğunun tespiti halinde oluşan bu zarardan söz konusu sorumluların müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulmaları gerektiği de açıktır.
Kural olarak bir mali karar, işlem veya eylemin yapılmasında görev alanlardan her birinin işlemi diğer işlemlerin nedeni olduğu takdirde herkes ortaya çıkan zarardan sorumlu tutulacaktır. Bu kapsamda, somut olayda …………………’ın Zabıta Yönetmeliği’ne aykırı olarak …………….. tarih ve ………………. sayılı yazı ile zabıta müdürü olarak atamasını olura arz eden İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdürü ………………, uygun görüşle arz eden Belediye Başkan yardımcısı …………….. ve olur veren Belediye Başkanı ……………….. oluşan kamu zararından harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisi ile birlikte sorumludurlar.
Nitekim, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunun “Harcama Talimatı ve Sorumluluk” başlıklı 32 nci maddesinde; “Bütçelerden harcama yapılabilmesi, harcama yetkilisinin harcama talimatı vermesiyle mümkündür. Harcama talimatlarında hizmet gerekçesi, yapılacak işin konusu ve tutarı, süresi, kullanılabilir ödeneği, gerçekleştirme usulü ile gerçekleştirmeyle görevli olanlara ilişkin bilgiler yer alır.
Harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumludur” denilmekle birlikte,
“Giderlerin Gerçekleştirilmesi” başlıklı 33 ncü maddesinde; “Bütçelerden bir giderin yapılabilmesi için iş, mal veya hizmetin belirlenmiş usul ve esaslara uygun olarak alındığının veya gerçekleştirildiğinin, görevlendirilmiş kişi veya komisyonlarca onaylanması ve gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmiş olması gerekir. Giderlerin gerçekleştirilmesi; harcama yetkililerince belirlenen görevli tarafından düzenlenen ödeme emri belgesinin harcama yetkilisince imzalanması ve tutarın hak sahibine ödenmesiyle tamamlanır. Gerçekleştirme görevlileri, harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevlerini yürütürler”
hükümlerine yer verilmiştir.
5018 sayılı Kanun uyarınca, harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlileri, giderin gerçekleştirilmesi ve harcamanın yapılması süreçlerinde, mevzuata uygunluk açısından kontrolleri sağlamakla yükümlüdürler. Yapılacak harcama, nitelik itibariyle hukuka aykırı nitelik taşıyorsa, söz konusu işlemleri yapmaktan kaçınmak durumundadırlar.
Diğer taraftan atama işlemini olura arz eden İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdürü ………………….’ün vefat etmesi sebebiyle sorgu tebliğ edilemediğinden, savunması alınamayan ilgiliye sorumluluk atfetmek mümkün değildir.
Bu itibarla; Zabıta Müdürlüğüne ataması yapılan …………….’ın atamasının Yönetmeliğe aykırı olarak yapılması sonucu oluşan ………………… TL kamu zararının;
Zabıta Müdürlüğüne atanmada gerekli olan en az dört yıllık yükseköğrenim görmüş olma şartının 2021 yılı özelinde sağlandığı anlaşıldığından, 2021 yılı için hesaplanmış olan ve kamu zararı oluşmayan ……………. TL ile ilgili olarak ilişilecek husus bulunmadığına,
Kalan ………………. TL’nin ise;
………………. TL’sinin Harcama Yetkilisi ……………., Gerçekleştirme Görevlisi ……………….., zabıta müdürü olarak atamasını uygun görüşle arz eden Diğer Sorumlular; …………. ve Olur veren ………………’a,
……………… TL’sinin Harcama Yetkilisi ……………., Gerçekleştirme Görevlisi …………….., zabıta müdürü olarak atamasını uygun görüşle arz eden Diğer Sorumlular; …………….. ve Olur veren …………….’a,
……………. TL’sinin Harcama Yetkilisi …………….., Gerçekleştirme Görevlisi ………………, zabıta müdürü olarak atamasını uygun görüşle arz eden Diğer Sorumlular; …………… ve olur veren ………………’a,
Müştereken ve müteselsilen 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereğince işleyecek faizleri ile birlikte ödettirilmesine,
İş bu ilamın tebliğ tarihinden itibaren aynı Kanunun 55 inci maddesi gereğince altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oybirliğiyle,
karar verildi.
Kararla ilgili sorunuz mu var?