Karar Künyesi
Karar Türü:
Sayıştay 6. Daire Kararı
Karar Tarihi:
1/18/2024
Karar No:
26
Esas No:
932
KARAR
Yeni Birim Fiyat Tespiti
Dosya kapsamındaki bilgi ve belgelerin incelenmesi sonucunda;
… … Mimarlık Mühendislik Ltd. Şti. yükleniminde bulunan … TL sözleşme bedelli “… Yeni Müze İkmal ve Teşhir Tanzimi” işinde, sözleşmesinde bulunmayan kedi yolu imalatı fiyatının yeni birim fiyat tespiti hakkındaki mevzuat hükümleri dikkate alınmadan belirlendiği görülmüştür.
Sözleşme dökümanı ekinde yer alan Uygulama İşleri Genel Şartnamesi’nin “Sözleşmede bulunmayan işlerin birim fiyatının tespiti” başlıklı 22’nci maddesinde,
“12’nci maddenin 4 üncü fıkrasında belirtilen proje değişikliği şartlarının ilgili koruma kurulunun onayını almak kaydı ile gerçekleştiği haller ile işin yürütülmesi aşamasında idarenin gerekli görerek yapılmasını istediği, ancak birim fiyat teklif cetvelinde fiyatı bulunmayan yeni iş kalemlerinin bedelleri, yüklenici ile birlikte aşağıdaki usuller çerçevesinde tespit edilen yeni birim fiyatlar üzerinden yükleniciye ödenir.
Yeni birim fiyatın tespitinde iş kalemi veya iş grubunun niteliğine göre kaynakların verimli kullanılması gözetilerek aşağıdaki analizlerden ekonomik olarak en uygun olanı kullanılır:
a) Yüklenicinin birim fiyatların tespitinde kullanarak teklifinin ekinde idareye verdiği ve yeni iş kalemi ile benzerlik gösteren iş kalemlerine ait analizlerle kıyaslanarak bulunacak analizler.
b) İdarede veya diğer idarelerde mevcut olan ve yeni iş kalemine benzerlik gösteren iş kalemlerine ait analizler.
c) Yeni iş kaleminin yapılması sırasında tutulacak puantajla tespit edilecek malzeme miktarları ile işçi ve makinelerin çalışma saatleri esas alınarak oluşturulacak analizler.
ç) İhaleyi yapan idarenin daha önce gerçekleştirdiği ve ihale konusu işe benzer nitelikteki yapım işlerinin sözleşmelerinde ortaya çıkan iş kalemleri/gruplarına ait maliyet analizleriyle kıyaslanarak bulunacak analizler.
İşin niteliğine uygun olarak yukarıdaki analizlere, kaynakların verimli kullanılması gözetilerek aşağıdaki rayiçlerden ekonomik olarak en uygun olanı uygulanır.
1) Yüklenicinin teklifinin ekinde idareye verdiği teklif rayiçler.
2) İdarede veya diğer idarelerde mevcut rayiçler.
3) İdarenin veya diğer idarelerin sözleşmeye bağladığı benzer uygulama işlerinde ortaya çıkan fiyatlar
4) İdarece kabul edilmek şartı ile uygulama ayına ait Ticaret ve/veya Sanayi Odasınca onaylanmış yerel rayiçleri
…”,
hükümleri yer almaktadır.
12.09.2005 tarihli ve 25934 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Oda Muamelat Yönetmeliği’nin “Faturaların rayice uygunluğunun onayı” başlıklı 38’inci maddesinin dördüncü fıkrasında ise, “Faturaların tasdiki, satış yapan ve faturayı düzenleyen satıcının bulunduğu yer odası veya şubesi tarafından yapılır. Projeye müstenit özel imalatlara ilişkin fatura tasdikleri ise, bu maddede belirtilen usul ve esaslara göre satışı yapan ve faturayı düzenleyen satıcının bulunduğu yer sanayi odasınca veya ticaret ve sanayi odasınca, bu odalarca yapılamaması ve bu hususun tevsik edilmesi durumunda ise en yakın sanayi odası veya ticaret ve sanayi odasınca yapılır.” denilmektedir.
Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerine göre, sözleşmesinde bulunmayan işlerin birim fiyatlarının tespitinde iş kalemi veya iş grubunun niteliğine göre kaynakların verimli kullanılması gözetilerek analiz yapılması ve bu analizlere ekonomik olarak en uygun olan rayiçlerin uygulanması gerekmektedir. Ayrıca, birim fiyat listelerinde bulunmayan imalatlar ile ilgili olarak düzenlenen faturalara, tarihleri itibariyle rayicine uygunluk tasdiki satış yapan ve faturayı düzenleyen satıcının bulunduğu yer odası veya şubesi tarafından yapılmalıdır.
“… Yeni Müze İkmal ve Teşhir Tanzimi” işinde sonradan yeni iş kalemi olarak belirlenen Y.Analiz5/İYF poz no’lu “Mevcut Asma Tavan Arasına Alüminyum Konstrüksiyon Kedi Yolu Yapılması” imalatı fiyatı, malzeme ve işçiliklere ilişkin analiz yapılmadan 1 adet kedi yolu yapılması şeklinde imalat ve montaj içeren proforma fatura bedeli üzerinden ödenmiş olup, söz konusu proforma fatura düzenleniş tarihi itibariyle piyasa rayiçlerine uygunluğu bakımından ilgili sanayi ve/veya ticaret odasına onaylattırılmamıştır.
Yukarıda belirtildiği üzere yeni birim fiyatın, Uygulama İşleri Genel Şartnamesi’nin 22’nci maddesi kapsamında belirlenmesi gerekmektedir. Bu sebeple, kedi yolu yapılması imalatının birim fiyatının belirlenmesi amacıyla,
Kısa açıklıklı yaya köprüsü niteliğinde bir inşaat imalatı olan kedi yolu yapımındaki malzemeye dair Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı birim fiyat kitabında yer alan “15.165.1003-Her çeşit profil, çelik çubuk ve çelik saçlarla karkas, (çerçeve) inşaat yapılması, yerine tespiti” pozunun birim fiyat analizi,
İşçiliklerde, profil demir imalatları için 15.165.1003 no’lu pozun birim fiyat analizi,
Alüminyum imalatlar için ise Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı birim fiyat kitabında yer alan 15.460.1001-Naturel-mat eloksallı profillerle ısı yalıtımsız alüminyum doğrama imalatı yapılması ve yerine konulması” pozunun birim fiyat analizi,
dikkate alınarak aşağıda detaylarına yer verilen analizle oluşturulmalıdır.
Bu analizde, kedi yolu imalatının alüminyum ve demir profil ağırlıkları, İdare tarafından onaylanmış olan uygulama projesi metrajından hesaplanmıştır.
Ayrıca, sorumluların kedi yolu imalatı yürüme yolunda genişletilmiş metal sac kullanıldığı ve 1 m fiyatının … TL olarak belirlendiği yönündeki savunmaları uyarınca genişletilmiş metal sacın 1 m fiyatı dikkate alınarak 1 kg fiyatı oluşturulmuş, kedi yolu proje metrajında 1 m uzunluğundaki (60 cm genişliğinde 20x50 gözenekli 3 mm kalınlığında) genleşmiş metal ağırlığı 5,1 kg olarak belirlenmiştir. Bu durumda 1 kg genleşmiş metal sac tutarı … TL (…/5,1) olarak hesaplanmıştır.
Yine çelik halat fiyatı hakkında yapılan savunmalar dikkate alınarak çelik halatın 1 m fiyatı … TL olarak belirlenmiştir. Savunma ekinde sunulan analizde 1 m kedi yolunda 4 m çelik halat kullanıldığı belirtilmiştir. Kedi yolu projesinde 1 m çelik halatın ağırlığı=0,357 kg/m olduğu ve analizde 4 m halat kullanıldığı dikkate alındığında, 1 m kedi yolunda kullanılan çelik halatın ağırlığı=0,357 kg/mx4 m=1,428 kg, 1 kg çelik halat tutarı da … TL/0,357=… TL olarak yeni fiyat belirlenmesine dair mevzuatın ilgili hükümleri çerçevesinde dikkate alınan benzer imalat analizi olan 15.165.1003 pozu analizine uygun düzenlenen söz konusu analizde dikkate alınmıştır.
Ayrıca savunma ekinde sunulan analizde 1 m2 asma tavan sökülmesi tutarı … TL x … TL= … TL olarak belirlendiğinden, analizde … m2 için bu tutar … TL olmuştur.
Kamu rayiçleri ve İdare tarafından onaylı uygulama projesi metrajları kullanılarak yapılan analiz sonucunda, yeni iş kalemi olarak belirlenen Y.Analiz5/İYF poz no’lu “Mevcut Asma Tavan Arasına Alüminyum Konstrüksiyon Kedi Yolu Yapılması” imalatı fiyatının … TL olduğu anlaşılmıştır. Sorumlular tarafından analiz yapılmaksızın ve ilgili odaya tasdik ettirilmeksizin temin edilen proforma fatura tutarı ise … TL’dir. Bu sebeple, söz konusu imalat rayiç bedelinden daha yüksek bir fiyata yaptırıldığından kamu zararına neden olunmuştur.
Sorguda kamu zararı tutarı … TL olarak hesaplanmışsa da, yukarıda belirtilen hususlar dikkate alınarak yapılan hesaplama sonucunda kamu zararı tutarının … TL olduğu anlaşılmıştır.
Sorumlular tarafından, sorguda yer alan analiz çalışmasının toplam demir ve alüminyum metrajı üzerinden ton olarak hesaplandığı, ancak yapılan imalatın metre cinsinden analizinin yapılmasının yerinde bulunan imalatı yansıtması açısından daha doğru olacağı iddia edilmişse de; kamu birim fiyat kitaplarında demir ve alüminyum profil imalatlarının ölçü birimi 1 kg ya da 1 ton için teşkil edilmiş analizler çerçevesinde ödenmektedir. Analizin metre cinsinden yapılması toplam imalat tutarını değiştirmeyecektir. Nitekim sorumlularca savunma ekinde sunulan analizde 1 m imalata yönelik hazırlanan analiz girdilerinde kg bilgileri de yer aldığından, 1 kg imalat girdilere dönüştürülebilmektedir. Dolayısıyla analizin metre cinsinden yapılmasının sonuca tesiri olmayacaktır.
Yine savunmalarda, imalatın yapıldığı müze binasının mobil vinç kullanımına uygun olmadığından çalışma iskelesi vasıtasıyla imalatın montajının yapılabildiği ifade edilmişse de;
Savunma ekinde sunulan Yardımcı Analiz 1’de “Kedi Yolu Yapımı İçin Tavan İskelesi Yapımı” pozu oluşturulmuş olup, girdiler kısmında tanımı, “Ön yapımlı bileşenlerden oluşan tam güvenlikli, tavanlar için iş iskelesi yapılması (0,00-21,50 m arası)” olarak belirtilmiştir. Sözleşme eki Teknik Şartnamenin …’inci sayfasının … no’lu sırasında, “Ön yapımlı bileşenlerden oluşan tam güvenlikli, tavanlar için iş iskelesi yapılması (0,00-21,50 m arası)” pozu yer almaktadır. Söz konusu pozun … no’lu hakedişte … m3 (17,60 m x 23 m x 11 m (yükseklik için)) tavan iskelesi miktarı olarak ödemesi yapılmıştır. Pozun birim fiyat tarifinin (2) no’lu bendinde, “Bir mahalde kurulan iş iskelesi, o mahalde yapılacak olan ve iş iskelesi kurulmasını gerektiren tüm imalatların yapımı için kurulduğu kabul edilir ve bu mahal için iskele bedeli bir kere verilir.” denilmektedir. Ancak, Sözleşme dokümanı ekinde mahal listesine yer verilmediğinden tavan iskelesi pozunun kullanılacağı mahal belirtilmemiştir.
Mimari projede kesit paftasında kolon üst kotu 9,20 m’dir. 1 m genişliğinde ve 9,20 m yüksekliğindeki tam güvenlikli tavan iskelesi miktarı … m x 1 m x 9,20 m = … m3’tür. … no’lu hakedişte ödemesi yapılan … m3’lük tam güvenlikli tavan iskelesi ile Sözleşme kapsamında bulunan söz konusu imalatın birim fiyat tarifinin (2) no’lu bendi hükmü çerçevesinde ilave bedel ödenmeden yaptırılabilecektir.
Savunma ekinde sunulan analizler, savunma aşamasında kullanılmak üzere … tarihinde alınan proforma faturalar kullanılarak hazırlanmıştır. Söz konusu proforma faturaları da içeren “Analiz 1-Mevcut Asma Tavan Arasına Alüminyum Kedi Yapılması” iş kalemi incelendiğinde, analiz içerisinde yer alan 19.100.1087 no’lu pozda alüminyum doğrama imalat atölyesinin 1 saatlik ücreti için miktar olarak 1,5 saat, 19.100.1089 no’lu pozda demir doğrama imalat atölyesinin 1 saatlik ücreti için miktar olarak 0,7 saat dikkate alındığı görülmektedir. Savunmalarda 1 m kedi yolunda 3,307 kg alüminyum ve 4,054 kg çelik malzeme kullanıldığı belirtilmektedir. Söz konusu rakamlar dikkate alındığında kedi yolu yapımında 1 kg çelik imalatı için demir doğrama atölyesinde 0,17 saat, 1 kg alüminyum doğrama imalatı için ise alüminyum doğrama atölyesinde 0,45 saat çalışılmış olduğu kabul edilmektedir.
Uygulama İşleri Genel Şartnamesi’nin 22’nci maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendi hükümleri doğrultusunda, kısa açıklıklı bir köprü yapısı olarak değerlendirilebilecek kedi yolu yapısı için benzer imalat analizi olan “15.165.1003-Her çeşit profil, çelik çubuk ve çelik saçlarla karkas, (çerçeve) inşaat yapılması, yerine tespiti” pozu kedi yolu alüminyum profilleri de içerdiğinden yine bu pozun analizinde kullanılmak üzere alüminyum doğrama atölyesi için “15.460.1001-Naturel-mat eloksallı profillerle ısı yalıtımsız alüminyum doğrama imalatı yapılması ve yerine konulması” pozu analizindeki 19.100.1087 Alüminyum doğrama imalat atölyesinin 1 saatlik ücreti pozundaki miktarı alüminyum imalatlarında dikkate alınmıştır.
15.165.1003 no’lu poz hem profil demir imalatlarını, hem de sac imalatını içermektedir. 15.165.1003 no’lu analizinde 880 kg profil demir imalatı için demir doğrama atölyesinde 7 saat, yani 1 kg demir imalatı için atölye saat miktarı 0,008 saat; “15.460.1001-Naturel-mat eloksallı profillerle ısı yalıtımsız alüminyum doğrama imalatı yapılması ve yerine konulması” pozu analizinde 1 kg alüminyum doğrama imalatı için “19.100.1087-Alüminyum doğrama imalat atölyesinin 1 saatlik ücreti” pozundaki miktarı 0,015 saat olarak yer almaktadır.
Bu miktarlar sorumluların savunma ekinde sunulan analizde yer alan demir ve alüminyum doğrama imalatlarının miktarları (süreleri) ile kıyaslandığında sırası ile demir doğrama atölyesinde 1 kg için 0,17 saat/0,008 saat=21,25 kat, alüminyum doğrama atölyesinde 0,45 saat/0,015 saat=30 kat fazla çalışma süresi öngörülmüştür.
Diğer taraftan savunma ekinde sunulan Ek-2’deki “Analiz 1” girdilerine göre, 360 m’lik kedi yolu imalatında, demir doğrama atölyesinde 4,34 kg/m x 360 m x 0,70 saat = 1.093,68 saat süre bunun da 1093,68 saat/8 saat=136,7 mesai gün/adam; alüminyum doğrama atölyesinde 3,54 kg/m x 360 m x 1,5 saat = 1.911,60 saat süre bunun da 1911,60 saat/ 8 saat = 238,95 mesai gün/adam gerektirdiği belirtilmiştir.
Savunma aşamasında hazırlanan Analiz1’de, 1 m kedi yolu için 2’şer saat birinci sınıf usta, birinci sınıf usta yardımcısı ve düz işçi dikkate alınmıştır. 1 m kedi yolu Analiz1’e göre 3,54 kg alüminyum profil ve 4,34 kg demir profilin montajını içermektedir. Analiz1’e göre, bu miktardaki birim imalat için 2’şer saat gerektiği, 360 m olan toplam imalatın 720 saat süre (720 saat/8 saat=90 mesai gün/adam) gerektirdiği sonucu çıkmaktadır. Mevcut kamu pozlarındaki demir/alüminyum imalatlarındakine göre daha fazla süreler dikkate alınarak belirlenen işçiliklerin, Uygulama İşleri Genel Şartnamesi’nin ilgili hükmü gereğince ancak iş yapılırken puantajla ortaya konulması ile kabul edilebilecektir. Ancak, sorumlularca kedi yolu yapım imalatına dair hazırlanan demir doğrama ve alüminyum doğrama atölyeleri ile işçiliklere dair miktarlar puantaj tutularak belirlenmemiştir. Bu nedenle, demir doğrama ile alüminyum doğrama atölye sürelerine ilişkin kamu birim fiyat analizinde yer alan sürelerde söz konusu imalat ve işçiliklerin yapılmalarının mümkün olmadığına yönelik yapılan savunmalar somut verilerle ortaya konulamadığından kabul edilemez. Kabul edilebilir bilimsel ve teknik bir gerekçeye dayanmadıkça yeni birim fiyat yapımında emsal alınan kamu birim fiyat analizindeki işçilik ve malzeme miktarları artırılamaz.
Diğer Sorumlu sıfatlarıyla sorumlu tutulan (Elektrik Elektronik Mühendisi) .. … ve (Makine Mühendisi) … …’un kedi yolu imalatı ödemelerine dair hakediş kapağında ve (İç Mimar) … …’ın ise hakediş sayfalarında imzaları bulunsa da, çelik yapı inşası niteliğinde olan kedi yolu yapımı imalatı işinin mesleki alanlarına girmemesi nedeniyle oluşan kamu zararı ile ilgili olarak adı geçenlere sorumluluk tevcihi mümkün değildir.
Bu itibarla, sorgu konusu edilen … TL’nin;
… TL’si ile ilgili olarak ilişilecek husus bulunmadığına,
Geriye kalan kamu zararı tutarı … TL’sinin ise Harcama Yetkilisi (… Müdürü) … … ve Gerçekleştirme Görevlisi (… Müdür Yardımcısı) … … ile Diğer Sorumlular (İnşaat Mühendisi) … … …, (Y. Mimar) … … ve (Mimar) … …’a müştereken ve müteselsilen 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 53’üncü maddesi gereğince hüküm tarihinden itibaren işleyecek faizi ile ödettirilmesine,
6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 55’inci maddesi uyarınca İlamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy çokluğuyla karar verildi.
Karşı Oy:
Üye … …’ın karşı oy gerekçesi:
Raporda yer alan kamu zararı hesabı, yeni iş kalemi olan Y.Analiz5/İYF poz no’lu “Mevcut Asma Tavan Arasına Alüminyum Konstrüksiyon Kedi Yolu Yapılması” imalatı fiyatının, Uygulama İşleri Genel Şartnamesi’nin 22’nci maddesi hükümlerinde belirtilen şekilde belirlenmediği gerekçesiyle Denetçi tarafından yapılan analize dayanmaktadır. Ancak, yeni birim fiyatın tespitinin nasıl yapılacağı kanunlarla belirlenmiş olup, Denetçi tarafından yapılan bu analizin yasal dayanağı bulunmamaktadır.
Bu nedenle, söz konusu analiz esas alınarak hesaplanan bir kamu zararından bahsetmek mümkün olmadığından konu hakkında ilişilecek husus bulunmadığına karar verilmesi gerektiği düşüncesiyle çoğunluk görüşüne katılmıyorum.
Üye … …’ün karşı oy gerekçesi:
Sorumlular tarafından yapılan analizde kedi yolu imalatının yerinde yapılmış hali analize dönüştürülerek 1 m’si … TL ve 360 m kedi yolu imalatı ise 360x…=… TL olarak hesaplanmıştır. Denetçi tarafından yapılan analizde ise Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı pozları ile İdare tarafından onaylanmış olan uygulama projesi metrajından yararlanılmak suretiyle farklı işçilik saatleri üzerinden yapılan hesaplama sonucunda 360 m kedi yolu imalatı fiyatının … TL olduğu sonucuna ulaşılmış ve bu rakam üzerinden yapılan hesaplama sonucunda da kamu zararı tutarının … TL olduğu belirtilmiştir.
Ancak, teknik bir konu olması nedeniyle 360 m kedi yolu imalatı için ödenmesi gereken gerçek imalat miktarı bedelinin kuşkuya mahal vermeyecek şekilde hesaplanması gerekmektedir. Bu da özel ve teknik bir bilgiyi gerektirdiğinden bilirkişi marifetiyle yapılabilecektir.
Bu nedenle, “Sayıştayca Bilirkişi ve Uzman Görevlendirilmesine İlişkin Yönetmelik”in “Amaç ve kapsam” başlıklı 1’inci maddesinin ikinci fıkrasındaki, “Sayıştay Dairelerince bilirkişi görevlendirilmesinde 12/01/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun ilgili hükümleri uygulanır.” hükmüne istinaden, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 266’ncı maddesi gereği bilirkişiye başvurulması gerektiğinden bilirkişi görevlendirilmesine ve bilirkişi raporu sonucu Denetçi tarafından yazılacak ek raporun Dairemize intikaline değin konunun hüküm dışı bırakılmasına karar verilmesi gerektiği düşüncesiyle çoğunluk görüşüne katılmıyorum.
Dosya kapsamındaki bilgi ve belgelerin incelenmesi sonucunda;
… … Mimarlık Mühendislik Ltd. Şti. yükleniminde bulunan … TL sözleşme bedelli “… Yeni Müze İkmal ve Teşhir Tanzimi” işinde, sözleşmesinde bulunmayan kedi yolu imalatı fiyatının yeni birim fiyat tespiti hakkındaki mevzuat hükümleri dikkate alınmadan belirlendiği görülmüştür.
Sözleşme dökümanı ekinde yer alan Uygulama İşleri Genel Şartnamesi’nin “Sözleşmede bulunmayan işlerin birim fiyatının tespiti” başlıklı 22’nci maddesinde,
“12’nci maddenin 4 üncü fıkrasında belirtilen proje değişikliği şartlarının ilgili koruma kurulunun onayını almak kaydı ile gerçekleştiği haller ile işin yürütülmesi aşamasında idarenin gerekli görerek yapılmasını istediği, ancak birim fiyat teklif cetvelinde fiyatı bulunmayan yeni iş kalemlerinin bedelleri, yüklenici ile birlikte aşağıdaki usuller çerçevesinde tespit edilen yeni birim fiyatlar üzerinden yükleniciye ödenir.
Yeni birim fiyatın tespitinde iş kalemi veya iş grubunun niteliğine göre kaynakların verimli kullanılması gözetilerek aşağıdaki analizlerden ekonomik olarak en uygun olanı kullanılır:
a) Yüklenicinin birim fiyatların tespitinde kullanarak teklifinin ekinde idareye verdiği ve yeni iş kalemi ile benzerlik gösteren iş kalemlerine ait analizlerle kıyaslanarak bulunacak analizler.
b) İdarede veya diğer idarelerde mevcut olan ve yeni iş kalemine benzerlik gösteren iş kalemlerine ait analizler.
c) Yeni iş kaleminin yapılması sırasında tutulacak puantajla tespit edilecek malzeme miktarları ile işçi ve makinelerin çalışma saatleri esas alınarak oluşturulacak analizler.
ç) İhaleyi yapan idarenin daha önce gerçekleştirdiği ve ihale konusu işe benzer nitelikteki yapım işlerinin sözleşmelerinde ortaya çıkan iş kalemleri/gruplarına ait maliyet analizleriyle kıyaslanarak bulunacak analizler.
İşin niteliğine uygun olarak yukarıdaki analizlere, kaynakların verimli kullanılması gözetilerek aşağıdaki rayiçlerden ekonomik olarak en uygun olanı uygulanır.
1) Yüklenicinin teklifinin ekinde idareye verdiği teklif rayiçler.
2) İdarede veya diğer idarelerde mevcut rayiçler.
3) İdarenin veya diğer idarelerin sözleşmeye bağladığı benzer uygulama işlerinde ortaya çıkan fiyatlar
4) İdarece kabul edilmek şartı ile uygulama ayına ait Ticaret ve/veya Sanayi Odasınca onaylanmış yerel rayiçleri
…”,
hükümleri yer almaktadır.
12.09.2005 tarihli ve 25934 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Oda Muamelat Yönetmeliği’nin “Faturaların rayice uygunluğunun onayı” başlıklı 38’inci maddesinin dördüncü fıkrasında ise, “Faturaların tasdiki, satış yapan ve faturayı düzenleyen satıcının bulunduğu yer odası veya şubesi tarafından yapılır. Projeye müstenit özel imalatlara ilişkin fatura tasdikleri ise, bu maddede belirtilen usul ve esaslara göre satışı yapan ve faturayı düzenleyen satıcının bulunduğu yer sanayi odasınca veya ticaret ve sanayi odasınca, bu odalarca yapılamaması ve bu hususun tevsik edilmesi durumunda ise en yakın sanayi odası veya ticaret ve sanayi odasınca yapılır.” denilmektedir.
Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerine göre, sözleşmesinde bulunmayan işlerin birim fiyatlarının tespitinde iş kalemi veya iş grubunun niteliğine göre kaynakların verimli kullanılması gözetilerek analiz yapılması ve bu analizlere ekonomik olarak en uygun olan rayiçlerin uygulanması gerekmektedir. Ayrıca, birim fiyat listelerinde bulunmayan imalatlar ile ilgili olarak düzenlenen faturalara, tarihleri itibariyle rayicine uygunluk tasdiki satış yapan ve faturayı düzenleyen satıcının bulunduğu yer odası veya şubesi tarafından yapılmalıdır.
“… Yeni Müze İkmal ve Teşhir Tanzimi” işinde sonradan yeni iş kalemi olarak belirlenen Y.Analiz5/İYF poz no’lu “Mevcut Asma Tavan Arasına Alüminyum Konstrüksiyon Kedi Yolu Yapılması” imalatı fiyatı, malzeme ve işçiliklere ilişkin analiz yapılmadan 1 adet kedi yolu yapılması şeklinde imalat ve montaj içeren proforma fatura bedeli üzerinden ödenmiş olup, söz konusu proforma fatura düzenleniş tarihi itibariyle piyasa rayiçlerine uygunluğu bakımından ilgili sanayi ve/veya ticaret odasına onaylattırılmamıştır.
Yukarıda belirtildiği üzere yeni birim fiyatın, Uygulama İşleri Genel Şartnamesi’nin 22’nci maddesi kapsamında belirlenmesi gerekmektedir. Bu sebeple, kedi yolu yapılması imalatının birim fiyatının belirlenmesi amacıyla,
Kısa açıklıklı yaya köprüsü niteliğinde bir inşaat imalatı olan kedi yolu yapımındaki malzemeye dair Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı birim fiyat kitabında yer alan “15.165.1003-Her çeşit profil, çelik çubuk ve çelik saçlarla karkas, (çerçeve) inşaat yapılması, yerine tespiti” pozunun birim fiyat analizi,
İşçiliklerde, profil demir imalatları için 15.165.1003 no’lu pozun birim fiyat analizi,
Alüminyum imalatlar için ise Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı birim fiyat kitabında yer alan 15.460.1001-Naturel-mat eloksallı profillerle ısı yalıtımsız alüminyum doğrama imalatı yapılması ve yerine konulması” pozunun birim fiyat analizi,
dikkate alınarak aşağıda detaylarına yer verilen analizle oluşturulmalıdır.
Bu analizde, kedi yolu imalatının alüminyum ve demir profil ağırlıkları, İdare tarafından onaylanmış olan uygulama projesi metrajından hesaplanmıştır.
Ayrıca, sorumluların kedi yolu imalatı yürüme yolunda genişletilmiş metal sac kullanıldığı ve 1 m fiyatının … TL olarak belirlendiği yönündeki savunmaları uyarınca genişletilmiş metal sacın 1 m fiyatı dikkate alınarak 1 kg fiyatı oluşturulmuş, kedi yolu proje metrajında 1 m uzunluğundaki (60 cm genişliğinde 20x50 gözenekli 3 mm kalınlığında) genleşmiş metal ağırlığı 5,1 kg olarak belirlenmiştir. Bu durumda 1 kg genleşmiş metal sac tutarı … TL (…/5,1) olarak hesaplanmıştır.
Yine çelik halat fiyatı hakkında yapılan savunmalar dikkate alınarak çelik halatın 1 m fiyatı … TL olarak belirlenmiştir. Savunma ekinde sunulan analizde 1 m kedi yolunda 4 m çelik halat kullanıldığı belirtilmiştir. Kedi yolu projesinde 1 m çelik halatın ağırlığı=0,357 kg/m olduğu ve analizde 4 m halat kullanıldığı dikkate alındığında, 1 m kedi yolunda kullanılan çelik halatın ağırlığı=0,357 kg/mx4 m=1,428 kg, 1 kg çelik halat tutarı da … TL/0,357=… TL olarak yeni fiyat belirlenmesine dair mevzuatın ilgili hükümleri çerçevesinde dikkate alınan benzer imalat analizi olan 15.165.1003 pozu analizine uygun düzenlenen söz konusu analizde dikkate alınmıştır.
Ayrıca savunma ekinde sunulan analizde 1 m2 asma tavan sökülmesi tutarı … TL x … TL= … TL olarak belirlendiğinden, analizde … m2 için bu tutar … TL olmuştur.
Kamu rayiçleri ve İdare tarafından onaylı uygulama projesi metrajları kullanılarak yapılan analiz sonucunda, yeni iş kalemi olarak belirlenen Y.Analiz5/İYF poz no’lu “Mevcut Asma Tavan Arasına Alüminyum Konstrüksiyon Kedi Yolu Yapılması” imalatı fiyatının … TL olduğu anlaşılmıştır. Sorumlular tarafından analiz yapılmaksızın ve ilgili odaya tasdik ettirilmeksizin temin edilen proforma fatura tutarı ise … TL’dir. Bu sebeple, söz konusu imalat rayiç bedelinden daha yüksek bir fiyata yaptırıldığından kamu zararına neden olunmuştur.
Sorguda kamu zararı tutarı … TL olarak hesaplanmışsa da, yukarıda belirtilen hususlar dikkate alınarak yapılan hesaplama sonucunda kamu zararı tutarının … TL olduğu anlaşılmıştır.
Sorumlular tarafından, sorguda yer alan analiz çalışmasının toplam demir ve alüminyum metrajı üzerinden ton olarak hesaplandığı, ancak yapılan imalatın metre cinsinden analizinin yapılmasının yerinde bulunan imalatı yansıtması açısından daha doğru olacağı iddia edilmişse de; kamu birim fiyat kitaplarında demir ve alüminyum profil imalatlarının ölçü birimi 1 kg ya da 1 ton için teşkil edilmiş analizler çerçevesinde ödenmektedir. Analizin metre cinsinden yapılması toplam imalat tutarını değiştirmeyecektir. Nitekim sorumlularca savunma ekinde sunulan analizde 1 m imalata yönelik hazırlanan analiz girdilerinde kg bilgileri de yer aldığından, 1 kg imalat girdilere dönüştürülebilmektedir. Dolayısıyla analizin metre cinsinden yapılmasının sonuca tesiri olmayacaktır.
Yine savunmalarda, imalatın yapıldığı müze binasının mobil vinç kullanımına uygun olmadığından çalışma iskelesi vasıtasıyla imalatın montajının yapılabildiği ifade edilmişse de;
Savunma ekinde sunulan Yardımcı Analiz 1’de “Kedi Yolu Yapımı İçin Tavan İskelesi Yapımı” pozu oluşturulmuş olup, girdiler kısmında tanımı, “Ön yapımlı bileşenlerden oluşan tam güvenlikli, tavanlar için iş iskelesi yapılması (0,00-21,50 m arası)” olarak belirtilmiştir. Sözleşme eki Teknik Şartnamenin …’inci sayfasının … no’lu sırasında, “Ön yapımlı bileşenlerden oluşan tam güvenlikli, tavanlar için iş iskelesi yapılması (0,00-21,50 m arası)” pozu yer almaktadır. Söz konusu pozun … no’lu hakedişte … m3 (17,60 m x 23 m x 11 m (yükseklik için)) tavan iskelesi miktarı olarak ödemesi yapılmıştır. Pozun birim fiyat tarifinin (2) no’lu bendinde, “Bir mahalde kurulan iş iskelesi, o mahalde yapılacak olan ve iş iskelesi kurulmasını gerektiren tüm imalatların yapımı için kurulduğu kabul edilir ve bu mahal için iskele bedeli bir kere verilir.” denilmektedir. Ancak, Sözleşme dokümanı ekinde mahal listesine yer verilmediğinden tavan iskelesi pozunun kullanılacağı mahal belirtilmemiştir.
Mimari projede kesit paftasında kolon üst kotu 9,20 m’dir. 1 m genişliğinde ve 9,20 m yüksekliğindeki tam güvenlikli tavan iskelesi miktarı … m x 1 m x 9,20 m = … m3’tür. … no’lu hakedişte ödemesi yapılan … m3’lük tam güvenlikli tavan iskelesi ile Sözleşme kapsamında bulunan söz konusu imalatın birim fiyat tarifinin (2) no’lu bendi hükmü çerçevesinde ilave bedel ödenmeden yaptırılabilecektir.
Savunma ekinde sunulan analizler, savunma aşamasında kullanılmak üzere … tarihinde alınan proforma faturalar kullanılarak hazırlanmıştır. Söz konusu proforma faturaları da içeren “Analiz 1-Mevcut Asma Tavan Arasına Alüminyum Kedi Yapılması” iş kalemi incelendiğinde, analiz içerisinde yer alan 19.100.1087 no’lu pozda alüminyum doğrama imalat atölyesinin 1 saatlik ücreti için miktar olarak 1,5 saat, 19.100.1089 no’lu pozda demir doğrama imalat atölyesinin 1 saatlik ücreti için miktar olarak 0,7 saat dikkate alındığı görülmektedir. Savunmalarda 1 m kedi yolunda 3,307 kg alüminyum ve 4,054 kg çelik malzeme kullanıldığı belirtilmektedir. Söz konusu rakamlar dikkate alındığında kedi yolu yapımında 1 kg çelik imalatı için demir doğrama atölyesinde 0,17 saat, 1 kg alüminyum doğrama imalatı için ise alüminyum doğrama atölyesinde 0,45 saat çalışılmış olduğu kabul edilmektedir.
Uygulama İşleri Genel Şartnamesi’nin 22’nci maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendi hükümleri doğrultusunda, kısa açıklıklı bir köprü yapısı olarak değerlendirilebilecek kedi yolu yapısı için benzer imalat analizi olan “15.165.1003-Her çeşit profil, çelik çubuk ve çelik saçlarla karkas, (çerçeve) inşaat yapılması, yerine tespiti” pozu kedi yolu alüminyum profilleri de içerdiğinden yine bu pozun analizinde kullanılmak üzere alüminyum doğrama atölyesi için “15.460.1001-Naturel-mat eloksallı profillerle ısı yalıtımsız alüminyum doğrama imalatı yapılması ve yerine konulması” pozu analizindeki 19.100.1087 Alüminyum doğrama imalat atölyesinin 1 saatlik ücreti pozundaki miktarı alüminyum imalatlarında dikkate alınmıştır.
15.165.1003 no’lu poz hem profil demir imalatlarını, hem de sac imalatını içermektedir. 15.165.1003 no’lu analizinde 880 kg profil demir imalatı için demir doğrama atölyesinde 7 saat, yani 1 kg demir imalatı için atölye saat miktarı 0,008 saat; “15.460.1001-Naturel-mat eloksallı profillerle ısı yalıtımsız alüminyum doğrama imalatı yapılması ve yerine konulması” pozu analizinde 1 kg alüminyum doğrama imalatı için “19.100.1087-Alüminyum doğrama imalat atölyesinin 1 saatlik ücreti” pozundaki miktarı 0,015 saat olarak yer almaktadır.
Bu miktarlar sorumluların savunma ekinde sunulan analizde yer alan demir ve alüminyum doğrama imalatlarının miktarları (süreleri) ile kıyaslandığında sırası ile demir doğrama atölyesinde 1 kg için 0,17 saat/0,008 saat=21,25 kat, alüminyum doğrama atölyesinde 0,45 saat/0,015 saat=30 kat fazla çalışma süresi öngörülmüştür.
Diğer taraftan savunma ekinde sunulan Ek-2’deki “Analiz 1” girdilerine göre, 360 m’lik kedi yolu imalatında, demir doğrama atölyesinde 4,34 kg/m x 360 m x 0,70 saat = 1.093,68 saat süre bunun da 1093,68 saat/8 saat=136,7 mesai gün/adam; alüminyum doğrama atölyesinde 3,54 kg/m x 360 m x 1,5 saat = 1.911,60 saat süre bunun da 1911,60 saat/ 8 saat = 238,95 mesai gün/adam gerektirdiği belirtilmiştir.
Savunma aşamasında hazırlanan Analiz1’de, 1 m kedi yolu için 2’şer saat birinci sınıf usta, birinci sınıf usta yardımcısı ve düz işçi dikkate alınmıştır. 1 m kedi yolu Analiz1’e göre 3,54 kg alüminyum profil ve 4,34 kg demir profilin montajını içermektedir. Analiz1’e göre, bu miktardaki birim imalat için 2’şer saat gerektiği, 360 m olan toplam imalatın 720 saat süre (720 saat/8 saat=90 mesai gün/adam) gerektirdiği sonucu çıkmaktadır. Mevcut kamu pozlarındaki demir/alüminyum imalatlarındakine göre daha fazla süreler dikkate alınarak belirlenen işçiliklerin, Uygulama İşleri Genel Şartnamesi’nin ilgili hükmü gereğince ancak iş yapılırken puantajla ortaya konulması ile kabul edilebilecektir. Ancak, sorumlularca kedi yolu yapım imalatına dair hazırlanan demir doğrama ve alüminyum doğrama atölyeleri ile işçiliklere dair miktarlar puantaj tutularak belirlenmemiştir. Bu nedenle, demir doğrama ile alüminyum doğrama atölye sürelerine ilişkin kamu birim fiyat analizinde yer alan sürelerde söz konusu imalat ve işçiliklerin yapılmalarının mümkün olmadığına yönelik yapılan savunmalar somut verilerle ortaya konulamadığından kabul edilemez. Kabul edilebilir bilimsel ve teknik bir gerekçeye dayanmadıkça yeni birim fiyat yapımında emsal alınan kamu birim fiyat analizindeki işçilik ve malzeme miktarları artırılamaz.
Diğer Sorumlu sıfatlarıyla sorumlu tutulan (Elektrik Elektronik Mühendisi) .. … ve (Makine Mühendisi) … …’un kedi yolu imalatı ödemelerine dair hakediş kapağında ve (İç Mimar) … …’ın ise hakediş sayfalarında imzaları bulunsa da, çelik yapı inşası niteliğinde olan kedi yolu yapımı imalatı işinin mesleki alanlarına girmemesi nedeniyle oluşan kamu zararı ile ilgili olarak adı geçenlere sorumluluk tevcihi mümkün değildir.
Bu itibarla, sorgu konusu edilen … TL’nin;
… TL’si ile ilgili olarak ilişilecek husus bulunmadığına,
Geriye kalan kamu zararı tutarı … TL’sinin ise Harcama Yetkilisi (… Müdürü) … … ve Gerçekleştirme Görevlisi (… Müdür Yardımcısı) … … ile Diğer Sorumlular (İnşaat Mühendisi) … … …, (Y. Mimar) … … ve (Mimar) … …’a müştereken ve müteselsilen 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 53’üncü maddesi gereğince hüküm tarihinden itibaren işleyecek faizi ile ödettirilmesine,
6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 55’inci maddesi uyarınca İlamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy çokluğuyla karar verildi.
Karşı Oy:
Üye … …’ın karşı oy gerekçesi:
Raporda yer alan kamu zararı hesabı, yeni iş kalemi olan Y.Analiz5/İYF poz no’lu “Mevcut Asma Tavan Arasına Alüminyum Konstrüksiyon Kedi Yolu Yapılması” imalatı fiyatının, Uygulama İşleri Genel Şartnamesi’nin 22’nci maddesi hükümlerinde belirtilen şekilde belirlenmediği gerekçesiyle Denetçi tarafından yapılan analize dayanmaktadır. Ancak, yeni birim fiyatın tespitinin nasıl yapılacağı kanunlarla belirlenmiş olup, Denetçi tarafından yapılan bu analizin yasal dayanağı bulunmamaktadır.
Bu nedenle, söz konusu analiz esas alınarak hesaplanan bir kamu zararından bahsetmek mümkün olmadığından konu hakkında ilişilecek husus bulunmadığına karar verilmesi gerektiği düşüncesiyle çoğunluk görüşüne katılmıyorum.
Üye … …’ün karşı oy gerekçesi:
Sorumlular tarafından yapılan analizde kedi yolu imalatının yerinde yapılmış hali analize dönüştürülerek 1 m’si … TL ve 360 m kedi yolu imalatı ise 360x…=… TL olarak hesaplanmıştır. Denetçi tarafından yapılan analizde ise Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı pozları ile İdare tarafından onaylanmış olan uygulama projesi metrajından yararlanılmak suretiyle farklı işçilik saatleri üzerinden yapılan hesaplama sonucunda 360 m kedi yolu imalatı fiyatının … TL olduğu sonucuna ulaşılmış ve bu rakam üzerinden yapılan hesaplama sonucunda da kamu zararı tutarının … TL olduğu belirtilmiştir.
Ancak, teknik bir konu olması nedeniyle 360 m kedi yolu imalatı için ödenmesi gereken gerçek imalat miktarı bedelinin kuşkuya mahal vermeyecek şekilde hesaplanması gerekmektedir. Bu da özel ve teknik bir bilgiyi gerektirdiğinden bilirkişi marifetiyle yapılabilecektir.
Bu nedenle, “Sayıştayca Bilirkişi ve Uzman Görevlendirilmesine İlişkin Yönetmelik”in “Amaç ve kapsam” başlıklı 1’inci maddesinin ikinci fıkrasındaki, “Sayıştay Dairelerince bilirkişi görevlendirilmesinde 12/01/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun ilgili hükümleri uygulanır.” hükmüne istinaden, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 266’ncı maddesi gereği bilirkişiye başvurulması gerektiğinden bilirkişi görevlendirilmesine ve bilirkişi raporu sonucu Denetçi tarafından yazılacak ek raporun Dairemize intikaline değin konunun hüküm dışı bırakılmasına karar verilmesi gerektiği düşüncesiyle çoğunluk görüşüne katılmıyorum.
Kararla ilgili sorunuz mu var?