Karar Künyesi
Karar Türü:
Sayıştay 6. Daire Kararı
Karar Tarihi:
12/13/2022
Karar No:
34
Esas No:
888
KARAR
Eş Yardımı ve Asgari Geçim İndirimi
Dosya kapsamındaki bilgi ve belgelerin incelenmesi sonucunda;
A) … Belediyesinde Destek Hizmetleri Müdürü olarak çalışan …’ye şartları sağlamadığı halde eş yardımı ödenmesi sonucu kamu zararına sebebiyet verildiği iddia edilmişse de;
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “Aile yardımı ödeneği” başlıklı 202’nci maddesinde, “(1) Madde 202 – Evli bulunan Devlet memurlarına aile yardımı ödeneği verilir. Bu yardım, memurun her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almayan eşi için 1500, çocuklarından her biri için de 250 gösterge rakamının (72 nci ay dahil olmak üzere 0-6 yaş grubunda yer alan çocuklar için bir kat artırımlı) aylık katsayısı ile çarpılması sonucu elde edilecek miktar üzerinden ödenir.” hükmü yer almaktadır.
Mevzuat hükmünden de anlaşılacağı üzere memurun aile yardımına hak kazanabilme şartının, eşinin menfaat karşılığı çalışmaması veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almamasıdır.
Sorgu konusu olayda eş yardımı ödemesi yapılan ilgili personelin eşine ait Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan temin edildiği anlaşılan sigortalılık dökümünden eşinin kendi adına ve hesabına tarımsal faaliyette bulunduğu gerekçesiyle 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı olduğu ve aynı fıkranın (a) bendi kapsamında bir işverene bağlı olarak tarımda hizmet akdiyle çalışanlar kapsamında yer almadığı anlaşılmaktadır.
Tarımsal faaliyet kapsamında 5510 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi gereğince sigortalı olunabilmesi için kişinin üzerine kayıtlı arazisinin olması koşuluyla ilgili odaların veya kişilerin kendileri tarafından Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirimde bulunmaları gerekmektedir.
Ancak, bu kişilerin odaya kayıtlı olmaları veya üzerine kayıtlı tarım arazisi olması neticesinde 5510 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı olarak kabul edilmeleri, kişinin fiili olarak tarımsal faaliyet gerçekleştirdiği, ticari anlamda iş ve işlemler yürüttüğü, ürün alıp sattığı ve bu şekilde kazanç sağladığı anlamını taşımamaktadır.
Dolayısıyla, bu durumdaki bir kişinin menfaat karşılığı çalışıp çalışmadığının anlaşılabilmesi için gerek yukarıda belirtilen tespitlerin veya herhangi başka bir iş nedeniyle kazanç getirici faaliyet yürüttüğünün net olarak ortaya konulması gerekmekte olup, dosya muhteviyatından bu şekilde bir tespit de yapılmadığı anlaşılmaktadır.
Ayrıca, adı geçenin eşinin bir işverene tabi olarak menfaat karşılığı çalışmadığı gibi herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık da almadığı görülmektedir.
Bu durumda ilgili personelin aile yardımına hak kazanmasının kriteri niteliğindeki “menfaat karşılığı çalışmama veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almama” şartlarını eşinin taşımadığına dair kanıtlayıcı bir belge ve tespit bulunmadığından savunmada belirtilen hususlar da dikkate alındığında Destek Hizmetleri Müdürü …’ye eş yardımı ödenmesinde mevzuata aykırı bir husus bulunmamaktadır.
Bu itibarla, sorgu konusu … TL ödeme ile ilgili ilişilecek husus bulunmadığına 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 55’inci maddesi uyarınca İlamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.
B) Destek Hizmetleri Müdürü …’ye eşi çalıştığı halde asgari geçim indirimi oranının fazla uygulanması sonucu kamu zararına sebebiyet verildiği iddia edilmişse de;
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 2021 yılında yürürlükte bulunan mülga “Asgari Geçim İndirimi” başlıklı 32’nci maddesinde “Asgarî geçim indirimi; ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgarî ücretin yıllık brüt tutarının; mükellefin kendisi için % 50'si, çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için % 10'u, çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere; ilk iki çocuk için % 7,5 diğer çocuklar için % 5'idir.” denilmektedir.
Yukarıda yer alan mevzuat hükmünde memurun aylığına eşi için %10 oranında asgari geçim indirimi uygulanabilmesi için eşinin çalışmaması ve herhangi bir gelirinin olmaması şartlarını sağlaması öngörülmüştür.
Sorgu konusu olayda ilgili personelin eşi için ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan asgarî ücretin yıllık brüt tutarının %10 oranında asgari geçim indirimi uygulanmıştır.
Yukarıda yer alan bu maddenin (a) fıkrasında, söz konusu personelin eşinin herhangi bir işverene tabi olarak menfaat karşılığı çalışmadığı veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almadığı gibi sigortalı göründüğü tarımsal faaliyet nedeniyle bir gelir elde ettiğine ilişkin herhangi bir tespit bulunmadığından eş yardımı alabileceği değerlendirildiğinden Destek Hizmetleri Müdürü …’nin aylığında çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için %10 asgari geçim indirimi uygulanmasında mevzuata aykırı bir husus bulunmamaktadır.
Bu itibarla, sorgu konusu … TL ödeme ile ilgili ilişilecek husus bulunmadığına 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 55’inci maddesi uyarınca İlamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.
Dosya kapsamındaki bilgi ve belgelerin incelenmesi sonucunda;
A) … Belediyesinde Destek Hizmetleri Müdürü olarak çalışan …’ye şartları sağlamadığı halde eş yardımı ödenmesi sonucu kamu zararına sebebiyet verildiği iddia edilmişse de;
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “Aile yardımı ödeneği” başlıklı 202’nci maddesinde, “(1) Madde 202 – Evli bulunan Devlet memurlarına aile yardımı ödeneği verilir. Bu yardım, memurun her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almayan eşi için 1500, çocuklarından her biri için de 250 gösterge rakamının (72 nci ay dahil olmak üzere 0-6 yaş grubunda yer alan çocuklar için bir kat artırımlı) aylık katsayısı ile çarpılması sonucu elde edilecek miktar üzerinden ödenir.” hükmü yer almaktadır.
Mevzuat hükmünden de anlaşılacağı üzere memurun aile yardımına hak kazanabilme şartının, eşinin menfaat karşılığı çalışmaması veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almamasıdır.
Sorgu konusu olayda eş yardımı ödemesi yapılan ilgili personelin eşine ait Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan temin edildiği anlaşılan sigortalılık dökümünden eşinin kendi adına ve hesabına tarımsal faaliyette bulunduğu gerekçesiyle 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı olduğu ve aynı fıkranın (a) bendi kapsamında bir işverene bağlı olarak tarımda hizmet akdiyle çalışanlar kapsamında yer almadığı anlaşılmaktadır.
Tarımsal faaliyet kapsamında 5510 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi gereğince sigortalı olunabilmesi için kişinin üzerine kayıtlı arazisinin olması koşuluyla ilgili odaların veya kişilerin kendileri tarafından Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirimde bulunmaları gerekmektedir.
Ancak, bu kişilerin odaya kayıtlı olmaları veya üzerine kayıtlı tarım arazisi olması neticesinde 5510 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı olarak kabul edilmeleri, kişinin fiili olarak tarımsal faaliyet gerçekleştirdiği, ticari anlamda iş ve işlemler yürüttüğü, ürün alıp sattığı ve bu şekilde kazanç sağladığı anlamını taşımamaktadır.
Dolayısıyla, bu durumdaki bir kişinin menfaat karşılığı çalışıp çalışmadığının anlaşılabilmesi için gerek yukarıda belirtilen tespitlerin veya herhangi başka bir iş nedeniyle kazanç getirici faaliyet yürüttüğünün net olarak ortaya konulması gerekmekte olup, dosya muhteviyatından bu şekilde bir tespit de yapılmadığı anlaşılmaktadır.
Ayrıca, adı geçenin eşinin bir işverene tabi olarak menfaat karşılığı çalışmadığı gibi herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık da almadığı görülmektedir.
Bu durumda ilgili personelin aile yardımına hak kazanmasının kriteri niteliğindeki “menfaat karşılığı çalışmama veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almama” şartlarını eşinin taşımadığına dair kanıtlayıcı bir belge ve tespit bulunmadığından savunmada belirtilen hususlar da dikkate alındığında Destek Hizmetleri Müdürü …’ye eş yardımı ödenmesinde mevzuata aykırı bir husus bulunmamaktadır.
Bu itibarla, sorgu konusu … TL ödeme ile ilgili ilişilecek husus bulunmadığına 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 55’inci maddesi uyarınca İlamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.
B) Destek Hizmetleri Müdürü …’ye eşi çalıştığı halde asgari geçim indirimi oranının fazla uygulanması sonucu kamu zararına sebebiyet verildiği iddia edilmişse de;
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 2021 yılında yürürlükte bulunan mülga “Asgari Geçim İndirimi” başlıklı 32’nci maddesinde “Asgarî geçim indirimi; ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgarî ücretin yıllık brüt tutarının; mükellefin kendisi için % 50'si, çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için % 10'u, çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere; ilk iki çocuk için % 7,5 diğer çocuklar için % 5'idir.” denilmektedir.
Yukarıda yer alan mevzuat hükmünde memurun aylığına eşi için %10 oranında asgari geçim indirimi uygulanabilmesi için eşinin çalışmaması ve herhangi bir gelirinin olmaması şartlarını sağlaması öngörülmüştür.
Sorgu konusu olayda ilgili personelin eşi için ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan asgarî ücretin yıllık brüt tutarının %10 oranında asgari geçim indirimi uygulanmıştır.
Yukarıda yer alan bu maddenin (a) fıkrasında, söz konusu personelin eşinin herhangi bir işverene tabi olarak menfaat karşılığı çalışmadığı veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almadığı gibi sigortalı göründüğü tarımsal faaliyet nedeniyle bir gelir elde ettiğine ilişkin herhangi bir tespit bulunmadığından eş yardımı alabileceği değerlendirildiğinden Destek Hizmetleri Müdürü …’nin aylığında çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için %10 asgari geçim indirimi uygulanmasında mevzuata aykırı bir husus bulunmamaktadır.
Bu itibarla, sorgu konusu … TL ödeme ile ilgili ilişilecek husus bulunmadığına 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 55’inci maddesi uyarınca İlamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.
Kararla ilgili sorunuz mu var?