Karar Künyesi
Karar Türü:
Sayıştay 3. Daire Kararı
Karar Tarihi:
10/4/2022
Karar No:
126
Esas No:
409
KARAR
Aile yardımı ve asgari geçim indirimi
………. Belediyesinde memur ve işçi olarak görev yapan 30 personele, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun ilgili hükümlerine aykırı olarak aile yardımı ödenmesi ve bu kişilere yapılan ödemelere hatalı oranda asgari geçim indirimi uygulanması suretiyle ………. TL kamu zararına sebebiyet verildiği iddiasıyla ilgili olarak dosyada mevcut bilgi ve belgeler incelenmiştir.
14.07.1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “Aile yardımı ödeneği” başlıklı 202 nci maddesinde;
“Bu yardım, memurun her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almayan eşi için 1500, çocuklarından her biri için de 250 gösterge rakamının (72 nci ay dahil olmak üzere 0-6 yaş grubunda yer alan çocuklar için bir kat artırımlı) aylık katsayısı ile çarpılması sonucu elde edilecek miktar üzerinden ödenir.
…” hükmüne,
“Aile yardımı ödeneği hakkını kaybetme” başlıklı 205 inci maddesinde;
“Memur, eş için ödenen aile yardımı ödeneği hakkını eşinden boşanma veya eşinin ölümü, çocuk için ödenen yardım ödeneği hakkını da çocuğun ölümü veya 206 ncı maddedeki hallerin vukuunu takip eden ay başından itibaren kaybeder.” hükmüne,
“Çocuk için aile yardımı ödeneği verilmeyecek haller” başlıklı 206 ncı maddesinde ise;
“Aşağıdaki hallerde çocuklar için aile yardımı ödeneği verilmez:
1. Evlenen çocuklar,
2. (Değişik: 21/4/2005 - 5335/28 md.) 25 yaşını dolduran çocuklar (25 yaşını bitirdiği halde evlenmemiş kız çocukları ile çalışamayacak derecede malullükleri resmi sağlık kurulu raporuyla tespit edilenler için süresiz olarak ödeneğin verilmesine devam olunur.),
3. Kendileri hesabına ticaret yapan veya gerçek veya tüzel kişiler yanında her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışan çocuklar (Öğrenim yapmakta iken tatil devresinde çalışanlar hariç),
4. Burs alan veya Devletçe okutulan çocuklar.” hükmüne,
yer verildiği,
Yukarıda anılan hükümler uyarınca,
Bir memurun, her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almayan eşi için aile yardımı alabileceği, ancak boşanma ve eşin ölümü durumunda söz konusu yardımın kesileceği,
Ayrıca memurun; evlenmemiş, öğrenim sırasında tatil devresinde yapılan çalışmalar hariç kendi hesabına ticaret yapmayan, gerçek veya tüzel kişiler yanında her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan, burs almayan, devletçe okutulmayan ve 25 yaşını doldurmamış olan çocukları için, (25 yaşını bitirdiği halde evlenmemiş kız çocukları ile çalışamayacak derecede malullükleri resmi sağlık kurulu raporuyla tespit edilenler için süresiz olarak ödeneğin verilmesine devam olunur) aile yardımı ödeneği alabileceği, ancak çocuğun ölümü veya 206 ncı maddedeki hallerin vukuu bulması halinde söz konusu ödeneğin kesileceği,
anlaşılmaktadır.
31.12.1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun, 31.12.2021 tarihine kadar yürürlükte olan ve 22.12.2021 tarihli ve 7349 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (b) bendi ile yürürlükten kaldırılan “Asgari geçim indirimi” başlıklı 32 nci maddesinde;
“Ücretin gerçek usulde vergilendirilmesinde asgarî geçim indirimi uygulanır.
Asgarî geçim indirimi; ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgarî ücretin yıllık brüt tutarının; mükellefin kendisi için % 50’si, çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için % 10’u, çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere; ilk iki çocuk için % 7,5, üçüncü çocuk için % 10, diğer çocuklar için % 5’idir. Gelirin kısmî döneme ait olması halinde, ay kesirleri tam ay sayılmak suretiyle bu süreye isabet eden indirim tutarları esas alınır. Asgarî geçim indirimi, bu fıkraya göre belirlenen tutar ile 103 üncü maddedeki gelir vergisi tarifesinin birinci gelir dilimine uygulanan oranın çarpılmasıyla bulunan tutarın, hesaplanan vergiden mahsup edilmesi suretiyle uygulanır. Mahsup edilecek kısmın fazla olması halinde iade yapılmaz.
İndirimin uygulamasında "çocuk" tabiri, mükellefle birlikte oturan veya mükellef tarafından bakılan (nafaka verilenler, evlat edinilenler ile ana veya babasını kaybetmiş torunlardan mükellefle birlikte oturanlar dâhil) 18 yaşını veya tahsilde olup 25 yaşını doldurmamış çocukları, "eş" tabiri ise, aralarında yasal evlilik bağı bulunan kişileri ifade eder.
İndirim tutarının tespitinde mükellefin, gelirin elde edildiği tarihteki medenî hali ve aile durumu esas alınır. İndirim, yukarıdaki oranlara göre hesaplanan tutarları aşmamak kaydıyla, ücret geliri elde eden aile fertlerinden her biri için ayrı ayrı, çocuklar için eşlerden yalnızca birisinin gelirine uygulanır. Boşananlar için indirim tutarının hesabında, nafakasını sağladıkları çocuk sayısı dikkate alınır.
…”
hükmüne yer verildiği,
Bu hüküm uyarınca, eş için öngörülen asgari geçim indirimi oranın, çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eş için uygulanacağı, "eş" tabirinin, aralarında yasal evlilik bağı bulunan kişileri, "çocuk" tabirinin ise, mükellefle birlikte oturan veya mükellef tarafından bakılan (nafaka verilenler, evlat edinilenler ile ana veya babasını kaybetmiş torunlardan mükellefle birlikte oturanlar dâhil) 18 yaşını veya tahsilde olup 25 yaşını doldurmamış çocukları ifade edeceği ve indirimin, maddede sayılan oranlara göre hesaplanan tutarları aşmamak kaydıyla, ücret geliri elde eden aile fertlerinden her biri için ayrı ayrı, çocuklar için eşlerden yalnızca birisinin gelirine uygulanacağı,
Diğer bir deyişle asgari geçim indiriminin çalışan eş, 18 yaşını doldurmuş veya tahsilde olup 25 yaşını doldurmuş çocuk için uygulanmasının mümkün olmadığı,
………. Belediyesi ile ………. Sendikası (……….) arasında 30.04.2018 tarihinde imzalanan ve 01.03.2018-29.02.2020 tarihleri arasında geçerli olan Toplu İş Sözleşmesi ile 15.12.2020 tarihinde imzalanan ve 01.03.2020-31.12.2020 tarihleri arasında geçerli olan Toplu İş Sözleşmesi’nin “Ücret ve Sosyal Yardımlar” başlıklı 6 ncı bölümünün “Aile-Çocuk ve Öğrenim Yardımı” başlıklı 40 ıncı maddesinde; sendika üyesi işçilere, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunundaki usul ve esaslar doğrultusunda aile ve çocuk yardımı yapılacağının belirtildiği,
Ancak, ………. Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürlüğünden alınan verilere istinaden yapılan incelemeler sonucunda; yukarıda anılan hükümlere aykırı olarak, çalışan veya bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık alan eşler ile 657 sayılı Kanunun yukarıda yer verilen 206 ncı maddesinde sayılan koşullar içinde bulunan çocuklar için aile yardımı ödenmesi ve söz konusu kişiler için hatalı asgari geçim indirimi uygulanması sonucu ………. TL kamu zararına sebebiyet verildiği,
Söz konusu kamu zararının ortaya çıkması hususunda; 10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun “Harcama talimatı ve sorumluluk” başlıklı 32 ve “Giderin gerçekleştirilmesi” başlıklı 33 üncü maddeleri gereğince ödeme emri ve eki belgelerde imzası bulunan harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlilerinin sorumlu olduğu,
görülmekle birlikte,
………. TL’lik tutarın, ………. Muhasebe İşlem Fişleri ile, ilgili personelin maaş bordrolarından kesinti yapılmak suretiyle tahsil edildiği ve ilgili hesaba gelir kaydedildiği görüldüğünden ilişilecek husus kalmadığına,
Ayrıca yersiz tahsil edildiği tespit edilen ………. TL’nin ilgilisine iadesine,
6085 sayılı Sayıştay Kanununun 55 inci maddesi uyarınca ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.
………. Belediyesinde memur ve işçi olarak görev yapan 30 personele, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun ilgili hükümlerine aykırı olarak aile yardımı ödenmesi ve bu kişilere yapılan ödemelere hatalı oranda asgari geçim indirimi uygulanması suretiyle ………. TL kamu zararına sebebiyet verildiği iddiasıyla ilgili olarak dosyada mevcut bilgi ve belgeler incelenmiştir.
14.07.1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “Aile yardımı ödeneği” başlıklı 202 nci maddesinde;
“Bu yardım, memurun her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almayan eşi için 1500, çocuklarından her biri için de 250 gösterge rakamının (72 nci ay dahil olmak üzere 0-6 yaş grubunda yer alan çocuklar için bir kat artırımlı) aylık katsayısı ile çarpılması sonucu elde edilecek miktar üzerinden ödenir.
…” hükmüne,
“Aile yardımı ödeneği hakkını kaybetme” başlıklı 205 inci maddesinde;
“Memur, eş için ödenen aile yardımı ödeneği hakkını eşinden boşanma veya eşinin ölümü, çocuk için ödenen yardım ödeneği hakkını da çocuğun ölümü veya 206 ncı maddedeki hallerin vukuunu takip eden ay başından itibaren kaybeder.” hükmüne,
“Çocuk için aile yardımı ödeneği verilmeyecek haller” başlıklı 206 ncı maddesinde ise;
“Aşağıdaki hallerde çocuklar için aile yardımı ödeneği verilmez:
1. Evlenen çocuklar,
2. (Değişik: 21/4/2005 - 5335/28 md.) 25 yaşını dolduran çocuklar (25 yaşını bitirdiği halde evlenmemiş kız çocukları ile çalışamayacak derecede malullükleri resmi sağlık kurulu raporuyla tespit edilenler için süresiz olarak ödeneğin verilmesine devam olunur.),
3. Kendileri hesabına ticaret yapan veya gerçek veya tüzel kişiler yanında her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışan çocuklar (Öğrenim yapmakta iken tatil devresinde çalışanlar hariç),
4. Burs alan veya Devletçe okutulan çocuklar.” hükmüne,
yer verildiği,
Yukarıda anılan hükümler uyarınca,
Bir memurun, her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almayan eşi için aile yardımı alabileceği, ancak boşanma ve eşin ölümü durumunda söz konusu yardımın kesileceği,
Ayrıca memurun; evlenmemiş, öğrenim sırasında tatil devresinde yapılan çalışmalar hariç kendi hesabına ticaret yapmayan, gerçek veya tüzel kişiler yanında her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan, burs almayan, devletçe okutulmayan ve 25 yaşını doldurmamış olan çocukları için, (25 yaşını bitirdiği halde evlenmemiş kız çocukları ile çalışamayacak derecede malullükleri resmi sağlık kurulu raporuyla tespit edilenler için süresiz olarak ödeneğin verilmesine devam olunur) aile yardımı ödeneği alabileceği, ancak çocuğun ölümü veya 206 ncı maddedeki hallerin vukuu bulması halinde söz konusu ödeneğin kesileceği,
anlaşılmaktadır.
31.12.1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun, 31.12.2021 tarihine kadar yürürlükte olan ve 22.12.2021 tarihli ve 7349 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (b) bendi ile yürürlükten kaldırılan “Asgari geçim indirimi” başlıklı 32 nci maddesinde;
“Ücretin gerçek usulde vergilendirilmesinde asgarî geçim indirimi uygulanır.
Asgarî geçim indirimi; ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgarî ücretin yıllık brüt tutarının; mükellefin kendisi için % 50’si, çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için % 10’u, çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere; ilk iki çocuk için % 7,5, üçüncü çocuk için % 10, diğer çocuklar için % 5’idir. Gelirin kısmî döneme ait olması halinde, ay kesirleri tam ay sayılmak suretiyle bu süreye isabet eden indirim tutarları esas alınır. Asgarî geçim indirimi, bu fıkraya göre belirlenen tutar ile 103 üncü maddedeki gelir vergisi tarifesinin birinci gelir dilimine uygulanan oranın çarpılmasıyla bulunan tutarın, hesaplanan vergiden mahsup edilmesi suretiyle uygulanır. Mahsup edilecek kısmın fazla olması halinde iade yapılmaz.
İndirimin uygulamasında "çocuk" tabiri, mükellefle birlikte oturan veya mükellef tarafından bakılan (nafaka verilenler, evlat edinilenler ile ana veya babasını kaybetmiş torunlardan mükellefle birlikte oturanlar dâhil) 18 yaşını veya tahsilde olup 25 yaşını doldurmamış çocukları, "eş" tabiri ise, aralarında yasal evlilik bağı bulunan kişileri ifade eder.
İndirim tutarının tespitinde mükellefin, gelirin elde edildiği tarihteki medenî hali ve aile durumu esas alınır. İndirim, yukarıdaki oranlara göre hesaplanan tutarları aşmamak kaydıyla, ücret geliri elde eden aile fertlerinden her biri için ayrı ayrı, çocuklar için eşlerden yalnızca birisinin gelirine uygulanır. Boşananlar için indirim tutarının hesabında, nafakasını sağladıkları çocuk sayısı dikkate alınır.
…”
hükmüne yer verildiği,
Bu hüküm uyarınca, eş için öngörülen asgari geçim indirimi oranın, çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eş için uygulanacağı, "eş" tabirinin, aralarında yasal evlilik bağı bulunan kişileri, "çocuk" tabirinin ise, mükellefle birlikte oturan veya mükellef tarafından bakılan (nafaka verilenler, evlat edinilenler ile ana veya babasını kaybetmiş torunlardan mükellefle birlikte oturanlar dâhil) 18 yaşını veya tahsilde olup 25 yaşını doldurmamış çocukları ifade edeceği ve indirimin, maddede sayılan oranlara göre hesaplanan tutarları aşmamak kaydıyla, ücret geliri elde eden aile fertlerinden her biri için ayrı ayrı, çocuklar için eşlerden yalnızca birisinin gelirine uygulanacağı,
Diğer bir deyişle asgari geçim indiriminin çalışan eş, 18 yaşını doldurmuş veya tahsilde olup 25 yaşını doldurmuş çocuk için uygulanmasının mümkün olmadığı,
………. Belediyesi ile ………. Sendikası (……….) arasında 30.04.2018 tarihinde imzalanan ve 01.03.2018-29.02.2020 tarihleri arasında geçerli olan Toplu İş Sözleşmesi ile 15.12.2020 tarihinde imzalanan ve 01.03.2020-31.12.2020 tarihleri arasında geçerli olan Toplu İş Sözleşmesi’nin “Ücret ve Sosyal Yardımlar” başlıklı 6 ncı bölümünün “Aile-Çocuk ve Öğrenim Yardımı” başlıklı 40 ıncı maddesinde; sendika üyesi işçilere, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunundaki usul ve esaslar doğrultusunda aile ve çocuk yardımı yapılacağının belirtildiği,
Ancak, ………. Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürlüğünden alınan verilere istinaden yapılan incelemeler sonucunda; yukarıda anılan hükümlere aykırı olarak, çalışan veya bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık alan eşler ile 657 sayılı Kanunun yukarıda yer verilen 206 ncı maddesinde sayılan koşullar içinde bulunan çocuklar için aile yardımı ödenmesi ve söz konusu kişiler için hatalı asgari geçim indirimi uygulanması sonucu ………. TL kamu zararına sebebiyet verildiği,
Söz konusu kamu zararının ortaya çıkması hususunda; 10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun “Harcama talimatı ve sorumluluk” başlıklı 32 ve “Giderin gerçekleştirilmesi” başlıklı 33 üncü maddeleri gereğince ödeme emri ve eki belgelerde imzası bulunan harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlilerinin sorumlu olduğu,
görülmekle birlikte,
………. TL’lik tutarın, ………. Muhasebe İşlem Fişleri ile, ilgili personelin maaş bordrolarından kesinti yapılmak suretiyle tahsil edildiği ve ilgili hesaba gelir kaydedildiği görüldüğünden ilişilecek husus kalmadığına,
Ayrıca yersiz tahsil edildiği tespit edilen ………. TL’nin ilgilisine iadesine,
6085 sayılı Sayıştay Kanununun 55 inci maddesi uyarınca ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.
Kararla ilgili sorunuz mu var?