Döner sermaye ek ödeme

… Fakültesi bünyesinde gerçekleştirilen Pedagojik Formasyon Eğitimi Sertifika Programı (PFESP) kapsamında oluşturulan Pedagojik formasyon biriminde görevlendirilen öğretim üyelerine mesai dışı yöneticilik faaliyetleri nedeniyle döner sermaye ek ödemesi yapıldığı anlaşılmıştır.

2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun “Döner sermaye” başlıklı 58’nci maddesinde;

“…

c) Tıp ve diş hekimliği fakülteleri ile sağlık uygulama ve araştırma merkezlerinin hesabında toplanan döner sermaye gelirleri bakiyesinden, bu yerlerde;

1) Gelir getiren görevlerde çalışan öğretim üyesi ve öğretim görevlilerine … ek ödeme matrahının yüzde 800’ünü, araştırma görevlilerine ise yüzde 500’ünü; bu yerlerde görevli olmakla birlikte gelire katkısı olmayan öğretim üyesi ve öğretim görevlilerine yüzde 600’ünü, araştırma görevlilerine ise yüzde 300’ünü,

2) Diğer öğretim elemanlarına … ek ödeme matrahının; uzman tabipler için yüzde 600’ünü, … diğer öğretim elemanları ile diğer personel için yüzde 150’sini, … geçmeyecek şekilde aylık ek ödeme yapılır. …

Nöbet hizmetleri hariç olmak üzere mesai saatleri dışında gelir getirici çalışmalarından doğan katkılarına karşılık olarak (1) numaralı bentte belirtilen personel için yüzde 50’sini, (2) numaralı bentte belirtilen personel için yüzde 20’sini geçmeyecek şekilde ayrıca aylık ek ödeme yapılır.

…

d) Ziraat ve veteriner fakülteleri, sivil havacılık yüksekokulu ve bünyesinde atölye veya laboratuvar bulunan yükseköğretim kurumları ile sürekli eğitim merkezleri, açık öğretim hizmeti veren yükseköğretim kurumları ile düzenli döner sermaye geliri olan yükseköğretim kurumlarında üretilen mal ve hizmetlerden elde edilen döner sermaye gelirlerine katkısı bulunan öğretim elemanlarına yapılacak ek ödemeler hakkında da (c) fıkrası hükümleri uygulanır.

f) Rektör, rektör yardımcısı ve genel sekreterlere gelir getirici katkılarına bakılmaksızın, üniversite yönetim kurulunun uygun gördüğü birimin döner sermaye hesabından yönetici payı olarak ayrılan tutardan ek ödeme yapılır. Yapılacak ek ödemenin tutarı ek ödeme matrahının, rektörler için yüzde 600’ünü, rektör yardımcıları için yüzde 300’ünü, genel sekreterler için yüzde 200’ünü geçemez.

Döner sermaye gelirinin elde edildiği birimlerin dekan, başhekim ve enstitü ve yüksekokul müdürleri ile bunların yardımcılarına, gelir getirici katkılarına bakılmaksızın, görev yaptıkları birimin döner sermaye gelirlerinden yönetici payı olarak ayrılan tutardan ek ödeme yapılır. Yapılacak ek ödemenin tutarı, ek ödeme matrahının, dekan, enstitü ve yüksekokul müdürü için yüzde 250’sini, bunların yardımcıları için yüzde 100’ünü, tıp ve diş hekimliği fakülteleri dekanları ile sağlık uygulama ve araştırma merkezleri başhekimleri için yüzde 500’ünü, bunların yardımcıları için yüzde 300’ünü geçemez.

Bu fıkra kapsamında bulunan yöneticilere, mesai saatleri içerisinde verdikleri mesleki hizmetlerinden dolayı ayrıca ek ödeme yapılmaz. Mesai saatleri dışında döner sermaye gelirlerine katkıları bulunması hâlinde alabilecekleri toplam ek ödeme tutarı, hiçbir şekilde yönetici payı dahil ilgisine göre (c) ve (d) fıkralarında belirtilen esaslara göre hesaplanacak tutarı geçemez.”

hükümleri yer almaktadır.

Buna göre, … Fakültesi bünyesinde gerçekleştirilen Pedagojik Formasyon Eğitiminden elde edilen düzenli döner sermaye gelirinden, yukarıda anılan 58’inci maddenin (d) fıkrası uyarınca, gelirin elde edilmesine katkıda bulunan öğretim elemanlarına ek ödeme yapılabilecektir. Anılan mevzuat hükmü uyarınca ek ödeme yapılabilmesi için, ilgili öğretim elemanının gelir getirici faaliyete doğrudan katkısı (fili olarak ders verme gibi) bulunması gerekmektedir.

Bunun yanı sıra anılan Kanun maddesinin (f) fıkrasında sayılan ve yönetici pozisyonunda bulunanlara döner sermaye gelirlerinden “gelir getirici katkılarına bakılmaksızın” ek ödeme yapılabilir.

… Üniversitesi Pedagojik Formasyon Birimi, YÖK Pedagojik Formasyon Eğitimi Sertifika Programına İlişkin Çerçeve Usul ve Esasların 9’uncu maddesi ve 1’inci fıkrası uyarınca Dekan Yardımcısı ve Eğitim Bilimleri Bölüm Başkanından oluşmuştur. Dekan yardımcısı … programın idari ve mali işlerinden sorumlu olarak, Eğitim Bilimleri Bölüm Başkanı … akademik koordinatör olarak programda görevlendirilmişlerdir.

Savunmalarda, Dekan Yardımcısı ve Akademik Koordinatörün hafta içi mesai saatleri dışında (saat 17.00-20.15) ve hafta sonu (Cumartesi ve Pazar, saat 09.00-18.00) yürütülen PFESP eğitim-öğretim süreçleri kapsamında, PFESP kontenjanının belirlenmesi ve Senatoya sunulması, Senato tarafından onaylanan kontenjanının ilan edilmesi, PFESP bütçesinin hazırlanması, ön kayıt ve kesin kayıt kabul işlemlerinin yürütülmesi, eğitim-öğretimin programlanması ve sürdürülmesi gibi iş ve işlemleri Fakülte Pedagojik Formasyon Birimi üyeleri olarak yürüttükleri belirtilmiş, daha sonra birimde yer alan her bir öğretim üyesinin mesai saatleri dışında yürüttükleri görevlere maddeler halinde yer verilmiştir.

Birimde görevli öğretim üyelerinin yaptıkları faaliyetlerin, programın açılmasından öğrenci kaydına, eğitimin tamamlanmasından sertifika verilmesine kadar yönetim faaliyeti bünyesindeki koordinasyon (eşgüdüm), organizasyon, kontrol, karar verme, planlama ve yöneltme faaliyetleri gibi yönetimsel faaliyetlerden oluştuğu anlaşılmaktadır. Daha da detaylandırılmak suretiyle sayısı arttırılabilecek olan bu faaliyetlerin bir kısmı üniversite yönetiminin doğal görevleri, diğer bir kısmı ise kanunlarla yetkili kılınan organ, birim ya da kişilerce gerçekleştirilmesi gereken görevler arasında yer almakta olup; her bir eğitim faaliyeti için yerine getirilmesi zorunlu olan faaliyetlerden olduğundan, karşılığında bir ödeme yapılmasını gerektirmemektedir. Söz konusu faaliyetler için yukarıda değinildiği gibi yalnızca 58’inci maddenin (f) fıkrası uyarınca yönetici payı almaya müstehak olanlara ek ödeme yapılabilir. (f) fıkrası kapsamında bulunmayanlara veya yönetici payını zaten almakta olanlara ise bu faaliyetler nedeniyle ayrıca ek ödeme yapılması mümkün değildir.

58’inci maddenin (d) fıkrası uyarınca Pedagojik Formasyon Programından elde edilen gelirlerden, yönetim fonksiyonu içinde yer almayan ve mesai dışında fiilen ders vererek gelir getirici işleme doğrudan katkı sağlayan öğretim üyelerine ek ödeme yapılabileceğinden; yönetici pozisyonunda olup aynı zamanda Pedagojik Formasyon Biriminde görevli olan öğretim üyeleri ile yönetici pozisyonunda olmayıp Birimde yöneticilik faaliyeti kapsamındaki görevleri yerine getiren öğretim üyelerine, mesai saatleri dışında döner sermaye gelirlerine katkı sağladıkları gerekçesiyle ek ödeme yapılması mevzuata aykırıdır ve yapılan ödeme kamu zararıdır.

Diğer yandan 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Giderin gerçekleştirilmesi” başlıklı 33’üncü maddesinin birinci, ikinci ve dördüncü fıkrasında;

“Bütçelerden bir giderin yapılabilmesi için iş, mal veya hizmetin belirlenmiş usul ve esaslara uygun olarak alındığının veya gerçekleştirildiğinin, görevlendirilmiş kişi veya komisyonlarca onaylanması ve gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmiş olması gerekir. (Değişik son cümle: 22/12/2005-5436/10 md.) Giderlerin gerçekleştirilmesi; harcama yetkililerince belirlenen görevli tarafından düzenlenen ödeme emri belgesinin harcama yetkilisince imzalanması ve tutarın hak sahibine ödenmesiyle tamamlanır.

Gerçekleştirme görevlileri, harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevlerini yürütürler.

Gerçekleştirme görevlileri, bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken iş ve işlemlerden sorumludurlar.”

hükümlerine yer verilmektedir.

… tarihli ve … sayılı Sayıştay Genel Kurulu Kararının “III- SORUMLULAR” bölümünün, “3- Harcama Yetkilileri” kısmının, “b) Kurul, Komite veya Komisyon Üyelerinin Harcama Yetkisinden Doğan Sorumluluğu” bendinin son paragrafıyla;

“- Yönetim kurulu, icra komitesi, encümen gibi adlarla teşkil edilen yönetim organlarının kararı bir giderin yapılması için harcama yetkilisine izin verme şeklinde düzenlenmiş ise, bu halde kurul, komisyon veya komitenin harcamaya izin veren kararın kanun, tüzük ve yönetmeliğe uygun olmasıyla sınırlı olarak sorumlu olacağına,…”

Aynı bölümün “4- Gerçekleştirme Görevlileri” kısmının, “c) Kurul, Komisyon veya Benzeri Bir Organca Düzenlenen Gerçekleştirme Belgelerinde Sorumluluk” bendiyle;

“5018 sayılı Kanunun 33’üncü maddesi uyarınca mali işlemin gerçekleştirilmesinde görevli olanların sorumluluğu, bu işlemleri yetkili ve görevli olarak yapmalarına ve yapılan giderin bu kişilerce düzenlenen belgeye dayanılarak yapılması hususlarına göre belirlenmektedir.

Bu nedenle mevzuatına göre oluşturulan kurul, komisyon veya benzeri bir organ tarafından düzenlenen keşif, rapor, tutanak, karar veya ödemeye esas benzeri belgelerden doğacak sorumluluğa, işlemi gerçekleştiren ve bu belgeyi düzenleyip imzalayan kurul üyelerinin de dahil edilmeleri ve bu işlem nedeniyle harcama yetkilisiyle birlikte sorumlu tutulmaları gerektiğine,…”

karar verilmiştir.

2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 58’inci Maddesine Göre Döner Sermaye İşletmelerinin Kurulmasında Uyulacak Esaslara İlişkin Yönetmelik’in 10’uncu maddesi uyarınca İşletme Yönetim Kurulu olan Üniversite Yönetim Kurulu, yetkilerini yürütme kuruluna devretmiştir. Yükseköğretim Kurumlarında Döner Sermaye Gelirlerinden Yapılacak Ek Ödemenin Dağıtılmasında Uygulanacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik’in 3’üncü maddesinin (e) ve (r) bendi ve 4, 5, 6, 10 ve geçici 3’üncü maddeleri ile ek ödeme (katkı payı) olarak dağıtılacak miktarlar ile ek ödeme dönemini ve oranlarını belirleme yetkisi, yönetim kuruluna, dolayısıyla yürütme kuruluna verilmiştir.

Yürütme Kurulu, bu yetkiye istinaden aldığı kararlarla, İşletme birimlerince alınan ek ödemeye ilişkin yönetim kurulu kararlarını onaylamıştır. Yürütme Kurulu kararlarında, hangi öğretim elemanına ne miktarda ek ödeme yapılacağı belirtilmekte, harcama birimleri tarafından da kararda belirtilen miktarlar ilgili öğretim elemanlarına ödenmektedir. Bu açıdan, belirtilen mevzuat hükümleri gereği, Yürütme Kurulunca alınan kararlar tavsiye niteliğinde olmayıp ilgilileri bağlayıcıdır. Kurul kararı olmadan harcama birimlerinde katkı payı ödemesi yapılabilmesi söz konusu olmadığından, giderin gerçekleşme sürecinin bir parçası olan kararı alanların 5018 sayılı Kanun’un 33 ve 71’inci maddeleri ile Sayıştay Genel Kurulunun … sayılı kararı gereği mali sorumluluğu bulunmaktadır.

Saymanlık müdür ve müdür yardımcılarının, muhasebe yetkililiğine ilişkin görevlerini gerçekleştirmeleri durumunda harcamanın gerçekleşme süreci ile ilgili sorumluluklarından söz edilememekle birlikte, burada yürütme kurulu kararını imzalamak suretiyle giderin gerçekleşme sürecinde yer almışladır. Dolayısıyla yaptıkları işlemin, muhasebe yetkililiği ile ilgisi bulunmamakta ve bahse konu kişiler sorumluluk yönünden diğer yürütme kurulu üyelerinden ayrılmamaktadırlar.

Bu itibarla, … TL kamu zararının Harcama Yetkilisi … (Dekan), Gerçekleştirme Görevlileri … (Öğretim Üyesi), … (… Fakültesi Dekanı), … (… Fakültesi Dekanı), … (… Fakültesi Dekanı), … (Döner Sermaye Saymanlık Md.) ve … (Fakülte Sekreteri)’a müştereken ve müteselsilen 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 53’üncü maddesi gereği işleyecek faizleri ile birlikte ödettirilmesine,

Anılan Kanunun 55’inci maddesi uyarınca işbu ilamın tebliği tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy çokluğuyla karar verildi.

Karşı Oy Gerekçesi:

Başkan …’nün karşı oy gerekçesi;

2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 58 inci maddesinin (d) fıkrasında, bünyesinde atölye veya laboratuvar bulunan yükseköğretim kurumları ile sürekli eğitim merkezleri, açık öğretim hizmeti veren yükseköğretim kurumları ile düzenli döner sermaye geliri olan yükseköğretim kurumlarında üretilen mal ve hizmetlerden elde edilen döner sermaye gelirlerine katkısı bulunan öğretim elemanlarına yapılacak ek ödemeler hakkında da (c) fıkrası hükümlerinin uygulanacağı ifade edilmiş, (c) fıkrasında, tıp ve diş hekimliği fakülteleri ile sağlık uygulama ve araştırma merkezlerinin hesabında toplanan döner sermaye gelirleri bakiyesinden bu yerlerde çalışanlara yapılacak ek ödemeye ilişkin düzenleme yapılmıştır. (f) fıkrasında ise bu fıkra kapsamındaki yöneticilere gelir getirici katkılarına bakılmaksızın, üniversite yönetim kurulunun uygun gördüğü birimin döner sermaye hesabından yönetici payı olarak ayrılan tutardan, yine fıkrada belirtilen oranlarda ek ödeme yapılacağı, bu kişilere, mesai saatleri içerisinde verdikleri mesleki hizmetlerinden dolayı ayrıca ek ödeme yapılmayacağı, mesai saatleri dışında döner sermaye gelirlerine katkıları bulunması hâlinde alabilecekleri toplam ek ödeme tutarının ise, hiçbir şekilde yönetici payı dahil ilgisine göre (c) ve (d) fıkralarında belirtilen esaslara göre hesaplanacak tutarı geçemeyeceği belirtilmektedir.

Yükseköğretim Kurumlarında Döner Sermaye Gelirlerinden Yapılacak Ek Ödemenin Dağıtılmasında Uygulanacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrasında; “Birinci ve ikinci fıkralar kapsamında bulunan yöneticilere, mesai saatleri içerisinde verdikleri mesleki hizmetlerinden dolayı ayrıca ek ödeme yapılmaz. Mesai saatleri dışında döner sermaye gelirlerine katkıları bulunulması hâlinde; bu katkıları karşılığında yapılacak ek ödemenin hesabında onaltıncı fıkrası hariç olmak üzere 5 inci maddede belirtilen esaslar dikkate alınır ve ilgililerin yönetici payı olarak aldıkları ek ödeme de dahil olmak üzere alabilecekleri toplam ek ödeme tavan tutarı, ilgisine göre Kanunun 58 inci maddesinin (c) ve (d) fıkralarında belirlenen tavan tutarlarını ve her halükarda ek ödeme matrahının yüzde binaltıyüzünü geçemez.” denilmiştir. Bu düzenlemelerden temel kuralın yöneticilere mesai saatleri içerisinde verdikleri mesleki hizmetlerden dolayı yönetici payı dışında ayrıca ek ödeme yapılamaması, mesai saatleri dışında döner sermaye gelirlerine katkılarının bulunması halinde ise gelir getirici katkıları dikkate alınarak ek ödeme yapılabilmesi olduğu anlaşılmaktadır.

Yöneticilere gerçekleştirdiği faaliyetlerin karşılığında gelir getirici katkılarına bakılmaksızın, üniversite yönetim kurulunun uygun gördüğü birimin döner sermaye hesabından zaten yönetici payı ödendiği söylenebilirse de yukarıda belirtilen mevzuat gereği, bu ödemenin mesai saatleri içerisinde verdikleri mesleki hizmetlerinden dolayı yapıldığı, ancak mesai saatleri dışında döner sermaye gelirlerine katkıları bulunması hâlinde ayrıca ödeme alabilecekleri görülmektedir. Ödeme belgesi ekinde yer alan “Bireysel Faaliyet Unsurları Cetveli” incelendiğinde ilgili kişilerin pedagojik formasyon programına sağladığı katkının tamamının mesai dışı faaliyetlerinden kaynaklandığı görülmektedir.

Ayrıca 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 58 inci maddesinin (i) bendinde ise:

“Döner sermaye işletmesi faaliyetlerinin gerçekleştirilmesinde, kaynakların ekonomik, verimli ve tasarruflu kullanılması esastır. Yapılacak olan ödemelerde gelir-gider dengesinin gözetilmesi zorunludur.

Yapılacak ek ödemenin oranları ile bu ödemelerin esas ve usulleri; yükseköğretim kurumlarının hizmet sunum şartları ve kriterleri, personelin kadro ve görev unvanı, görev yeri, çalışma şartları ve süresi, eğitim-öğretim ve araştırma faaliyetleri ve mesleki uygulamalar ile ilgili performansı ve özellik arz eden riskli bölümlerde çalışma gibi hizmete katkı unsurları esas alınarak Maliye Bakanlığının uygun görüşü üzerine Yükseköğretim Kurulu tarafından çıkartılacak yönetmelikle belirlenir. Bu yönetmelikte belirlenen temel ilkeler çerçevesinde üniversite yönetim kurulları gerekli düzenlemeleri yapmaya yetkilidir.” Denilmektedir. Bu çerçevede yetkili kurullarca, (f) bendi kapsamında yöneticilerin hangi bireysel faaliyet unsurları üzerinden ne kadar ek ödeme alacağı da belirlenmiştir.

6085 sayılı Kanunun 35 inci maddesinin ikinci fıkrasında:

“Denetimin yürütülmesi ve kamu zararının tespitinde aşağıdaki hususlara uyulur:

Kamu idarelerinin gelir, gider ve malları ile bunlara ilişkin mali nitelikteki tüm hesap ve işlemlerinin denetiminde; yetkili merci ve organlar tarafından usulüne uygun olarak alınan karar veya yapılan iş ve işlemlerin mevzuata ve idarelerce belirlenen hedef ve göstergelere uygun olmasına rağmen, yönetsel bakımdan gerekliliği, ölçülülüğü, uygun bulunmadığı yönünde görüş ve öneri içeren yerindelik denetimi sayılabilecek denetim raporu düzenlenemez. Denetim raporlarında, kamu idaresinin yerine geçerek belirli bir iş ve işlemin yapılmasını veya belirli bir politikanın uygulanmasını zorunlu kılacak, kamu idaresinin takdir yetkisini sınırlayacak veya ortadan kaldıracak görüş ve talep içeren rapor düzenlenemez.” Denilmektedir. Bu çerçevede ilgili kurul kararları ve düzenlenen belgelerde yöneticilerin pedagojik formasyon programına sağladığı katkının tamamının mesai dışı faaliyetlerinden kaynaklandığı belirtilmiş olmasına karşın bunun aksi kanıtlanmadıkça bu kişilerin fiilen katkısının olmadığı gerekçesiyle kamu zararı oluştuğu söylenemez. Bu nedenle, yapılan ödemenin mevzuata uygunluğuna karar verilmesi gerekir.