Karar Künyesi
Karar Türü:
Sayıştay 3. Daire Kararı
Karar Tarihi:
5/31/2022
Karar No:
110
Esas No:
407
KARAR
Asgari Ücret Destek Tutarının Yüklenicinin Hakedişinden Mahsup Edilmemesi
… yüklenimindeki “… Hizmet Alımı” işi kapsamında, İşsizlik Sigortası Fonu tarafından karşılanan Asgari Ücret Destek Tutarının Yüklenicinin hakedişlerinden mahsup edilmemesi suretiyle … TL tutarında kamu zararına sebebiyet verildiği iddiasıyla ilgili olarak dosyada mevcut bilgi ve belgeler değerlendirilmiştir.
31.05.2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun Geçici 80 inci maddesinin;
Birinci fıkrasında,
“4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında haklarında uzun vadeli sigorta kolları hükümleri uygulanan sigortalıları çalıştıran işverenlerce;
a) 2019 yılının aynı ayına ilişkin Kuruma verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde prime esas günlük kazancı 128 Türk lirası ve altında bildirilen sigortalıların toplam prim ödeme gün sayısını geçmemek üzere, 2020 yılında cari aya ilişkin verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde bildirilen sigortalılara ilişkin toplam prim ödeme gün sayısının,
b) 2020 yılı içinde ilk defa bu Kanun kapsamına alınan iş yerlerinden bildirilen sigortalılara ilişkin toplam prim ödeme gün sayısının,
2020 yılı Ocak ila Aralık ayları/dönemi için günlük 2,50 Türk lirası ile çarpımı sonucu bulunacak tutar, bu işverenlerin Kuruma ödeyecekleri sigorta primlerinden mahsup edilir ve bu tutar İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanır. Ancak (a) bendinde belirtilen prime esas günlük kazanç tutarı 6356 sayılı Kanun hükümleri uyarınca toplu iş sözleşmesine tabi özel sektör işverenlerine ait iş yerleri için 256 Türk lirası olarak esas alınır.”
Dokuzuncu fıkrasında,
“4734 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (c) ve (d) bentlerinde sayılan idareler tarafından ilgili mevzuatı uyarınca yapılan ve sözleşmesinde fiyat farkı ödeneceği öngörülen hizmet alımlarında, ihale dokümanında personel sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatinin tamamının idarede kullanılmasının öngörüldüğü işçilikler için birinci fıkra uyarınca İşsizlik Sigortası Fonu tarafından karşılanacak tutarlar bu idarelerce işverenlerin hak edişinden kesilir.”
On birinci fıkrasında;
“Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve Türkiye İş Kurumunun görüşleri alınmak suretiyle Kurum tarafından belirlenir.”
hükümleri yer almaktadır.
Belediyeler 04.01.2002 tarihli ve 4734 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin (a) bendinde sayılan idareler arasında yer aldığından, belediyelerce asgari ücret destek kesintilerinin yapılması gerekmektedir. Bununla birlikte bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasların Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve Türkiye İş Kurumunun görüşleri alınmak suretiyle Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından belirleneceği düzenlenmiştir. Bu kapsamda, konu ile ilgili olarak SGK tarafından her yıl yayımlanan genelgelerle, işverenlerin asgari ücret desteğinden yararlanmasına ve ihale makamlarınca bu destekten yararlanan işverenlerin hakedişlerinden kesinti yapılmasına ilişkin usul ve esaslar belirlenmektedir.
5510 sayılı Kanunun Geçici 80 inci maddesinin uygulanmasına ilişkin Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yayımlanan 21.04.2020 tarihli 2020/10 sayılı Asgari Ücret Desteği konulu genelgenin “İhale Makamlarınca Destekten Yararlanan İşverenlerin Hakedişlerinden Yapılacak Kesintilere İlişkin Usul ve Esaslar” başlıklı 6 ncı maddesinde; Geçici 80 inci madde kapsamında destekten yararlanan işverenlerin yararlandıkları destek tutarlarının ihale makamlarınca hakedişlerinden kesilebilmesi için, söz konusu destek kapsamında yararlanılan tutarın “İdarelerce e-borç sorgulama” ekranından tespit edilerek bir sonraki hakedişten tespit edilen tutar kadar kesinti yapılması gerektiği belirtilmiştir.
27.06.1989 tarihli ve 375 sayılı Kanunun Hükmünde Kararnamenin Geçici 24 üncü maddesi uyarınca “… Hizmet Alımı” işi kapsamında ... Belediyesi ile … arasında imzalanan personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı sözleşmesinin “Fiyat farkı ödenmesi ve hesaplanması şartları” başlıklı 14 üncü maddesinin ikinci fıkrasında;
“14.2.Bu sözleşme kapsamında yapılan işler için 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 24 Maddesi Uyarınca belirlenen Toplu İş Sözleşmesi veya yetkili sendika ile yapılan Toplu İş Sözleşmesine ilişkin fiyat farkı hesaplanıp ödenecektir.” denilerek sözleşmede fiyat farkı hesaplaması öngörülmüştür.
Yukarıdaki mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde; 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında uzun vadeli sigorta kolları hükümleri uygulanan sigortalıları çalıştıran işverenlerce SGK’ya bildirilen ve ilgili maddede sayılan şartları taşıyan sigortalılara ilişkin ödedikleri toplam prim gün sayısının, 2020 yılı Ocak-Aralık dönemi için günlük … TL ile çarpımı sonucu bulunan tutarın, işverenlerin SGK’ya ödeyeceği primlerden mahsup edileceği ve bu tutarın İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacağı ifade edilmiştir.
Ayrıca 4734 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (c) ve (d) bentlerinde sayılan idarelerin, alım ister ihale ile ister doğrudan teminle yapılsın, sözleşmesinde fiyat farkı hesaplanacağının öngörülmesi halinde personelin İşsizlik Sigortası Fonu tarafından karşılanan bu prim ödemelerinin düzenlenen hakedişlerden kesileceği, kesintinin de “İdarece e-borç sorgulama” ekranından görüntülenerek yapılacağı anlaşılmaktadır.
Yapılan incelemelerde; ... Belediyesi ile … A.Ş. arasında anılan iş kapsamında fiyat farkı ödenmesini de içeren personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı sözleşmesi kapsamında çalışan işçilere ait sigorta primlerinin Yüklenici ... A.Ş. tarafından tahakkuk ettirildiği, tahakkuk ettirilen primlerin tahsilat aşamasında Yüklenici ... A.Ş.’nin asgari ücret prim desteğinden yararlandığı ... Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı yazısından anlaşılmıştır. Ancak, sorumlular “Asgari Ücret Desteği” konulu Genelgenin ihale ile yapılan hizmet alımları için geçerli olduğunu, Belediyenin ihale yapmaksızın belediye şirketinden doğrudan temin usulü ile hizmet alımı yaptığından dolayı Genelgede belirtildiği gibi hakedişten kesinti yapma mecburiyetlerinin olmadığını belirtmiş olsalar da, mevzuatta alım tekniği ile ilgili bir ayırıma gidilmediğinden ve Belediyenin hizmet alımını yaptığı ... ... Belediyesi Hizmet Üretim San. Tic. A.Ş.’nin Genelge hükümlerine göre İşsizlik Sigorta Fonu tarafından karşılanan asgari destek tutarından yararlandığı ilgili SGK yazısından anlaşıldığından ilgili Genelge kapsamında İşsizlik Sigorta Fonu tarafından karşılanan asgari destek tutarının hakedişlerden kesilmemesi durumu mevzuata aykırılık teşkil etmektedir.
Yukarıda yer alan mevzuat ve açıklamalar gereğince, İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanan bu tutarların Yüklenicinin hak edişlerinden kesilmesi gerekirken Belediye tarafından hakedişlerden herhangi bir kesinti yapılmaması sonucu 10.12.2013 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 71 inci maddesinde; “kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması” şeklinde tanımlanan kamu zararına sebebiyet verildiği görülmüştür.
Bu itibarla, İşsizlik Sigortası Fonu tarafından karşılanan asgari ücret destek tutarlarının Yüklenicinin hakedişlerinden kesilmemesi sonucu oluşan … TL kamu zararının Harcama Yetkilisi (…) … ile Gerçekleştirme Görevlisi (…) …’ye müştereken ve müteselsilen, 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereği işleyecek faiziyle birlikte ödettirilmesine, anılan Kanunun 55 inci maddesi uyarınca ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy birliğiyle,
… yüklenimindeki “… Hizmet Alımı” işi kapsamında, İşsizlik Sigortası Fonu tarafından karşılanan Asgari Ücret Destek Tutarının Yüklenicinin hakedişlerinden mahsup edilmemesi suretiyle … TL tutarında kamu zararına sebebiyet verildiği iddiasıyla ilgili olarak dosyada mevcut bilgi ve belgeler değerlendirilmiştir.
31.05.2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun Geçici 80 inci maddesinin;
Birinci fıkrasında,
“4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında haklarında uzun vadeli sigorta kolları hükümleri uygulanan sigortalıları çalıştıran işverenlerce;
a) 2019 yılının aynı ayına ilişkin Kuruma verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde prime esas günlük kazancı 128 Türk lirası ve altında bildirilen sigortalıların toplam prim ödeme gün sayısını geçmemek üzere, 2020 yılında cari aya ilişkin verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde bildirilen sigortalılara ilişkin toplam prim ödeme gün sayısının,
b) 2020 yılı içinde ilk defa bu Kanun kapsamına alınan iş yerlerinden bildirilen sigortalılara ilişkin toplam prim ödeme gün sayısının,
2020 yılı Ocak ila Aralık ayları/dönemi için günlük 2,50 Türk lirası ile çarpımı sonucu bulunacak tutar, bu işverenlerin Kuruma ödeyecekleri sigorta primlerinden mahsup edilir ve bu tutar İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanır. Ancak (a) bendinde belirtilen prime esas günlük kazanç tutarı 6356 sayılı Kanun hükümleri uyarınca toplu iş sözleşmesine tabi özel sektör işverenlerine ait iş yerleri için 256 Türk lirası olarak esas alınır.”
Dokuzuncu fıkrasında,
“4734 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (c) ve (d) bentlerinde sayılan idareler tarafından ilgili mevzuatı uyarınca yapılan ve sözleşmesinde fiyat farkı ödeneceği öngörülen hizmet alımlarında, ihale dokümanında personel sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatinin tamamının idarede kullanılmasının öngörüldüğü işçilikler için birinci fıkra uyarınca İşsizlik Sigortası Fonu tarafından karşılanacak tutarlar bu idarelerce işverenlerin hak edişinden kesilir.”
On birinci fıkrasında;
“Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve Türkiye İş Kurumunun görüşleri alınmak suretiyle Kurum tarafından belirlenir.”
hükümleri yer almaktadır.
Belediyeler 04.01.2002 tarihli ve 4734 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin (a) bendinde sayılan idareler arasında yer aldığından, belediyelerce asgari ücret destek kesintilerinin yapılması gerekmektedir. Bununla birlikte bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasların Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve Türkiye İş Kurumunun görüşleri alınmak suretiyle Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından belirleneceği düzenlenmiştir. Bu kapsamda, konu ile ilgili olarak SGK tarafından her yıl yayımlanan genelgelerle, işverenlerin asgari ücret desteğinden yararlanmasına ve ihale makamlarınca bu destekten yararlanan işverenlerin hakedişlerinden kesinti yapılmasına ilişkin usul ve esaslar belirlenmektedir.
5510 sayılı Kanunun Geçici 80 inci maddesinin uygulanmasına ilişkin Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yayımlanan 21.04.2020 tarihli 2020/10 sayılı Asgari Ücret Desteği konulu genelgenin “İhale Makamlarınca Destekten Yararlanan İşverenlerin Hakedişlerinden Yapılacak Kesintilere İlişkin Usul ve Esaslar” başlıklı 6 ncı maddesinde; Geçici 80 inci madde kapsamında destekten yararlanan işverenlerin yararlandıkları destek tutarlarının ihale makamlarınca hakedişlerinden kesilebilmesi için, söz konusu destek kapsamında yararlanılan tutarın “İdarelerce e-borç sorgulama” ekranından tespit edilerek bir sonraki hakedişten tespit edilen tutar kadar kesinti yapılması gerektiği belirtilmiştir.
27.06.1989 tarihli ve 375 sayılı Kanunun Hükmünde Kararnamenin Geçici 24 üncü maddesi uyarınca “… Hizmet Alımı” işi kapsamında ... Belediyesi ile … arasında imzalanan personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı sözleşmesinin “Fiyat farkı ödenmesi ve hesaplanması şartları” başlıklı 14 üncü maddesinin ikinci fıkrasında;
“14.2.Bu sözleşme kapsamında yapılan işler için 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 24 Maddesi Uyarınca belirlenen Toplu İş Sözleşmesi veya yetkili sendika ile yapılan Toplu İş Sözleşmesine ilişkin fiyat farkı hesaplanıp ödenecektir.” denilerek sözleşmede fiyat farkı hesaplaması öngörülmüştür.
Yukarıdaki mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde; 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında uzun vadeli sigorta kolları hükümleri uygulanan sigortalıları çalıştıran işverenlerce SGK’ya bildirilen ve ilgili maddede sayılan şartları taşıyan sigortalılara ilişkin ödedikleri toplam prim gün sayısının, 2020 yılı Ocak-Aralık dönemi için günlük … TL ile çarpımı sonucu bulunan tutarın, işverenlerin SGK’ya ödeyeceği primlerden mahsup edileceği ve bu tutarın İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacağı ifade edilmiştir.
Ayrıca 4734 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (c) ve (d) bentlerinde sayılan idarelerin, alım ister ihale ile ister doğrudan teminle yapılsın, sözleşmesinde fiyat farkı hesaplanacağının öngörülmesi halinde personelin İşsizlik Sigortası Fonu tarafından karşılanan bu prim ödemelerinin düzenlenen hakedişlerden kesileceği, kesintinin de “İdarece e-borç sorgulama” ekranından görüntülenerek yapılacağı anlaşılmaktadır.
Yapılan incelemelerde; ... Belediyesi ile … A.Ş. arasında anılan iş kapsamında fiyat farkı ödenmesini de içeren personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı sözleşmesi kapsamında çalışan işçilere ait sigorta primlerinin Yüklenici ... A.Ş. tarafından tahakkuk ettirildiği, tahakkuk ettirilen primlerin tahsilat aşamasında Yüklenici ... A.Ş.’nin asgari ücret prim desteğinden yararlandığı ... Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı yazısından anlaşılmıştır. Ancak, sorumlular “Asgari Ücret Desteği” konulu Genelgenin ihale ile yapılan hizmet alımları için geçerli olduğunu, Belediyenin ihale yapmaksızın belediye şirketinden doğrudan temin usulü ile hizmet alımı yaptığından dolayı Genelgede belirtildiği gibi hakedişten kesinti yapma mecburiyetlerinin olmadığını belirtmiş olsalar da, mevzuatta alım tekniği ile ilgili bir ayırıma gidilmediğinden ve Belediyenin hizmet alımını yaptığı ... ... Belediyesi Hizmet Üretim San. Tic. A.Ş.’nin Genelge hükümlerine göre İşsizlik Sigorta Fonu tarafından karşılanan asgari destek tutarından yararlandığı ilgili SGK yazısından anlaşıldığından ilgili Genelge kapsamında İşsizlik Sigorta Fonu tarafından karşılanan asgari destek tutarının hakedişlerden kesilmemesi durumu mevzuata aykırılık teşkil etmektedir.
Yukarıda yer alan mevzuat ve açıklamalar gereğince, İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanan bu tutarların Yüklenicinin hak edişlerinden kesilmesi gerekirken Belediye tarafından hakedişlerden herhangi bir kesinti yapılmaması sonucu 10.12.2013 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 71 inci maddesinde; “kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması” şeklinde tanımlanan kamu zararına sebebiyet verildiği görülmüştür.
Bu itibarla, İşsizlik Sigortası Fonu tarafından karşılanan asgari ücret destek tutarlarının Yüklenicinin hakedişlerinden kesilmemesi sonucu oluşan … TL kamu zararının Harcama Yetkilisi (…) … ile Gerçekleştirme Görevlisi (…) …’ye müştereken ve müteselsilen, 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereği işleyecek faiziyle birlikte ödettirilmesine, anılan Kanunun 55 inci maddesi uyarınca ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy birliğiyle,
Kararla ilgili sorunuz mu var?