Karar Künyesi
Karar Türü:
Sayıştay 8. Daire Kararı
Karar Tarihi:
1/16/2024
Karar No:
33
Esas No:
305
KARAR
Yapım İşi
... Belediyesinin … İhale kayıt numaralı “…” birim fiyatlı yapım işine ait 2 no.lu hakedişe ilişkin yapılan işler listesinde yer alan “…” iş kaleminin imalatı yapılmadığı halde ödemesi yapılarak … TL kamu zararına sebebiyet verildiği iddiasına ilişkin olarak,
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Kamu Zararı” başlıklı 71’inci maddesinde kamu zararı; kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması şeklinde tanımlanmıştır. Aynı maddede kamu zararının belirlenmesi şartlarından birisi olarak ise mal alınmadan, iş veya hizmet yaptırılmadan ödeme yapılmasının esas alınacağı düzenlemesine yer verildiği görülmektedir.
Yapılan incelemede, ... Ltd Şti. ve …Ltd. Şti yükleniminde bulunan … İhale kayıt numaralı “…” işine ait 2 no.lu hakedişe ilişkin yapılan işler listesinde yer alan “…” iş kaleminin imalatı yapılmadığı halde ödemesi yapılarak kamu zararına sebebiyet verildiği tespit edilmiştir.
Diğer taraftan, sorumlular tarafından gönderilen savunmalarda da yapılan işler listesinde yer alan “…” iş kalemi imalatının 2. no.lu ara hakedişin geçici metrajına sehven dahil edildiği hususunun kabul edildiği görülmektedir.
Hal böyle iken, “…” işinde yapılmayan iş kaleminin hakedişe dahil edilerek ödenmesi neticesinde Belediye bütçesinden yapılan … TL ödemenin 5018 sayılı Kanun’un 71’inci maddesine göre kamu zararı oluşturduğu kanaatine varılmıştır.
Konu mali sorumluluk yönünden değerlendirildiğinde ise;
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 32 ve 33’üncü maddelerine göre; harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden; gerçekleştirme görevlileri de, işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevlerinin yürütülmesinden sorumludurlar.
Nitekim, Sayıştay Genel Kurulu’nun 14.06.2007 tarih ve 5189/1 sayılı kararında da, harcama yetkilileri ile gerçekleştirme görevlilerinin kamu zararından birlikte sorumlu olduklarına karar verilmiştir.
Bu nedenle, kamu zararına konu hakediş bedelinin ödenmesine ilişkin ödeme emrini harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisi sıfatıyla imzalayan … ile … söz konusu ödeme sonucu oluşan kamu zararından sorumludurlar.
Yapı denetim görevlilerinin sorumluluğuna ilişkin olarak;
Yapı denetim görevlilerinin görev ve yetkilerine ilişkin hukuki düzenlemeler şu şekildedir;
Yapı denetim görevlisi; Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin eki Yapım İşleri Genel Şartnamesine göre “…İdare tarafından, işlerin denetimi için görevlendirilecek bir memur veya bir heyeti ve/veya idare dışından bu işleri yapmak üzere görevlendirilen gerçek veya tüzel kişi veya kişileri,…” şeklinde tanımlanmaktadır.
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin eki Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin “İşlerin denetimi” başlıklı 14’üncü maddesinde;
“….
(2) Herhangi bir işin, yapı denetim görevlisinin denetimi altında yapılmış olması yüklenicinin, üstlenmiş olduğu işi bütünüyle projelerine, sözleşme ve şartnamelerine, fen ve sanat kurallarına uygun olarak yapmak hususundaki yükümlülüklerini ve sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
(3) Yüklenici, üstlenmiş olduğu işleri, sorumlu bir meslek adamı olarak fen ve sanat kurallarına uygun olarak yapmayı kabul etmiş olduğundan, kendisine verilen projeye ve/veya teknik belgelere göre işi yapmakla, bu projenin ve/veya teknik belgelerin iş yerinin gereklerine, fen ve sanat kurallarına uygun olduğunu, ayrıca işin yapılacağı yere, kullanılacak her türlü malzemenin nitelik bakımından yeterliliğini incelemiş, kabul etmiş ve bu suretle işin teknik sorumluluğunu üstlenmiş sayılır. Bununla birlikte yüklenici, kendisine verilen projelerin ve/veya şartnamelerin, teslim edilen işyerinin veya malzemenin veyahut talimatın, sözleşme ve eklerinde bulunan hükümlere aykırı olduğunu veya fen ve sanat kurallarına uymadığı hususundaki karşı görüşlerini teslim ediliş veya talimat alış tarihinden başlayarak on beş gün içinde (özelliği bakımından incelenmesi uzun sürebilecek işlerde, yüklenicinin isteği halinde bu süre idarece artırılabilir) idareye yazı ile bildirmek zorundadır. Bu sürenin aşılması halinde yüklenicinin itiraz hakkı kalmaz. Yüklenicinin iddia ve itirazlarına rağmen, idare işi kendi istediği gibi yaptırdığı takdirde yüklenici, bu uygulamanın sonunda doğabilecek sorumluluktan kurtulur.
(4) Yüklenici ile yapı denetim görevlisi arasında anlaşmazlık olursa, bu anlaşmazlık 51 nci madde hükümlerine göre idarece karara bağlanır….” hükümleri bulunmakta olup bahsedilen maddede işlerin denetimi ile yüklenicinin sorumluluklarından bahsedilmiştir.
Aynı Şartnamenin “Hatalı, kusurlu ve eksik işler” başlıklı 24’üncü maddesinde;
“(1) Yapı denetim görevlisi, yüklenici tarafından yapılmış olan işin eksik, hatalı ve kusurlu olduğunu veya malzemenin şartnamesine uygun olmadığını gösteren delil ve emareler gördüğü takdirde, gerek işin yapımı sırasında ve gerekse kesin kabule kadar olan sürede bu gibi eksiklerin, hataların ve kusurların incelenmesi ve tespiti için gerekli görülen yerlerin kazılmasını ve/veya yıkılıp yeniden yapılmasını yükleniciye tebliğ eder. Bu incelemeler yüklenici veya vekili ile birlikte yapılır. Yüklenici veya vekili bu konuda yapılacak tebliğe uymazsa, incelemeler yapı denetim görevlisince tek taraflı olarak yapılıp durum bir tutanakla tespit edilir. Bu gibi inceleme ve araştırmaların giderleri, işlerin eksik, hatalı ve kusurlu olduğunun anlaşılması halinde yükleniciye ait olur. Aksi anlaşılırsa genel hükümlere göre işlem yapılır.
(2) Sorumluluğu yükleniciye ait olduğu anlaşılan hatalı, kusurlu ve malzemesi şartnameye uymayan işlerin bedelleri, geçici hakedişlere girmiş olsa bile, yüklenicinin daha sonraki hakedişlerinden veya kesin hakedişinden ya da teminatından kesilir….” denilerek yapı denetim görevlilerine sorumluluk yüklenmiştir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine göre yapı denetim görevlileri işin bütünüyle projelerine, sözleşme ve şartnamelerine, fen ve sanat kurallarına uygun olarak yapılıp yapılmadığını İdare adına denetlemekle görevlidirler. Yapı denetim görevlileri tarafından tespit edilen hatalı, kusurlu ve eksik işlerin yine mevzuatta belirlenen usule uygun şekilde işin projesine, sözleşme ve şartnamelerine, fen ve sanat kurallarına uygun hale getirilmesi gerekmektedir. Bunun yanı sıra sorumluluğu yükleniciye ait olduğu anlaşılan hatalı, kusurlu ve malzemesi şartnameye uymayan işlerin bedellerinin, geçici hakedişlere girmiş olsa bile, yüklenicinin daha sonraki hakedişlerinden ya da teminatından kesileceği düzenlemesine yer verilmiştir.
Yargılamaya esas rapora konu somut olayda, ihale kapsamındaki işte 2 no.lu hakedişe ilişkin yapılan işler listesinde yer alan “…” iş kaleminin imalatı yapılmamasına rağmen ödemede bulunulduğu tespitine yer verilmiştir. Yukarıda yer verilen hukuki düzenlemeler gereğince yapı denetim görevlilerinin ihale konusu işin yapımı aşamasındaki görev ve yükümlülükleri dikkate alındığında, ihale kapsamındaki işin sözleşme, şartname, fen ve sanat kurallarına uygun olmamasından ötürü sorumlu olacağı açıktır.
Buna göre, söz konusu yapım işinde yapı denetim görevlisi olarak yer alan İnşaat Mühendisleri … ve …’in diğer sorumlu sıfatıyla mali sorumluluklarının bulunduğu kanaatine varılmıştır. Nitekim, Temyiz Kurulunun ... tarih ve ... tutanak nolu kararı da bu yöndedir.
Sonuç olarak, Belediye tarafından yapım işi kapsamında fiilen yapılmamış iş kalemi bedelinin hakedişe dahil edilerek ödenmesi sonucu oluşan … TL kamu zararının sorumlularına müştereken ve müteselsilen ödettirilmesine karar verilmesi gerekmekte ise de, sorumlular tarafından gönderilen savunmalardan, bu tutarın … tarih ve … yevmiye numaralı ödeme emri belgesi ekinde yer alan 3 nolu hakedişten kesinti yapılmak suretiyle yüklenici … ve …’den mahsuben tahsil edildiği anlaşıldığından, uyuşmazlık konusu edilen … TL hakkında ilişilecek bir husus kalmadığına, tahsilatın ilamda gösterilmesine, oy birliğiyle karar verildi.
... Belediyesinin … İhale kayıt numaralı “…” birim fiyatlı yapım işine ait 2 no.lu hakedişe ilişkin yapılan işler listesinde yer alan “…” iş kaleminin imalatı yapılmadığı halde ödemesi yapılarak … TL kamu zararına sebebiyet verildiği iddiasına ilişkin olarak,
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Kamu Zararı” başlıklı 71’inci maddesinde kamu zararı; kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması şeklinde tanımlanmıştır. Aynı maddede kamu zararının belirlenmesi şartlarından birisi olarak ise mal alınmadan, iş veya hizmet yaptırılmadan ödeme yapılmasının esas alınacağı düzenlemesine yer verildiği görülmektedir.
Yapılan incelemede, ... Ltd Şti. ve …Ltd. Şti yükleniminde bulunan … İhale kayıt numaralı “…” işine ait 2 no.lu hakedişe ilişkin yapılan işler listesinde yer alan “…” iş kaleminin imalatı yapılmadığı halde ödemesi yapılarak kamu zararına sebebiyet verildiği tespit edilmiştir.
Diğer taraftan, sorumlular tarafından gönderilen savunmalarda da yapılan işler listesinde yer alan “…” iş kalemi imalatının 2. no.lu ara hakedişin geçici metrajına sehven dahil edildiği hususunun kabul edildiği görülmektedir.
Hal böyle iken, “…” işinde yapılmayan iş kaleminin hakedişe dahil edilerek ödenmesi neticesinde Belediye bütçesinden yapılan … TL ödemenin 5018 sayılı Kanun’un 71’inci maddesine göre kamu zararı oluşturduğu kanaatine varılmıştır.
Konu mali sorumluluk yönünden değerlendirildiğinde ise;
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 32 ve 33’üncü maddelerine göre; harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden; gerçekleştirme görevlileri de, işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevlerinin yürütülmesinden sorumludurlar.
Nitekim, Sayıştay Genel Kurulu’nun 14.06.2007 tarih ve 5189/1 sayılı kararında da, harcama yetkilileri ile gerçekleştirme görevlilerinin kamu zararından birlikte sorumlu olduklarına karar verilmiştir.
Bu nedenle, kamu zararına konu hakediş bedelinin ödenmesine ilişkin ödeme emrini harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisi sıfatıyla imzalayan … ile … söz konusu ödeme sonucu oluşan kamu zararından sorumludurlar.
Yapı denetim görevlilerinin sorumluluğuna ilişkin olarak;
Yapı denetim görevlilerinin görev ve yetkilerine ilişkin hukuki düzenlemeler şu şekildedir;
Yapı denetim görevlisi; Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin eki Yapım İşleri Genel Şartnamesine göre “…İdare tarafından, işlerin denetimi için görevlendirilecek bir memur veya bir heyeti ve/veya idare dışından bu işleri yapmak üzere görevlendirilen gerçek veya tüzel kişi veya kişileri,…” şeklinde tanımlanmaktadır.
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin eki Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin “İşlerin denetimi” başlıklı 14’üncü maddesinde;
“….
(2) Herhangi bir işin, yapı denetim görevlisinin denetimi altında yapılmış olması yüklenicinin, üstlenmiş olduğu işi bütünüyle projelerine, sözleşme ve şartnamelerine, fen ve sanat kurallarına uygun olarak yapmak hususundaki yükümlülüklerini ve sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
(3) Yüklenici, üstlenmiş olduğu işleri, sorumlu bir meslek adamı olarak fen ve sanat kurallarına uygun olarak yapmayı kabul etmiş olduğundan, kendisine verilen projeye ve/veya teknik belgelere göre işi yapmakla, bu projenin ve/veya teknik belgelerin iş yerinin gereklerine, fen ve sanat kurallarına uygun olduğunu, ayrıca işin yapılacağı yere, kullanılacak her türlü malzemenin nitelik bakımından yeterliliğini incelemiş, kabul etmiş ve bu suretle işin teknik sorumluluğunu üstlenmiş sayılır. Bununla birlikte yüklenici, kendisine verilen projelerin ve/veya şartnamelerin, teslim edilen işyerinin veya malzemenin veyahut talimatın, sözleşme ve eklerinde bulunan hükümlere aykırı olduğunu veya fen ve sanat kurallarına uymadığı hususundaki karşı görüşlerini teslim ediliş veya talimat alış tarihinden başlayarak on beş gün içinde (özelliği bakımından incelenmesi uzun sürebilecek işlerde, yüklenicinin isteği halinde bu süre idarece artırılabilir) idareye yazı ile bildirmek zorundadır. Bu sürenin aşılması halinde yüklenicinin itiraz hakkı kalmaz. Yüklenicinin iddia ve itirazlarına rağmen, idare işi kendi istediği gibi yaptırdığı takdirde yüklenici, bu uygulamanın sonunda doğabilecek sorumluluktan kurtulur.
(4) Yüklenici ile yapı denetim görevlisi arasında anlaşmazlık olursa, bu anlaşmazlık 51 nci madde hükümlerine göre idarece karara bağlanır….” hükümleri bulunmakta olup bahsedilen maddede işlerin denetimi ile yüklenicinin sorumluluklarından bahsedilmiştir.
Aynı Şartnamenin “Hatalı, kusurlu ve eksik işler” başlıklı 24’üncü maddesinde;
“(1) Yapı denetim görevlisi, yüklenici tarafından yapılmış olan işin eksik, hatalı ve kusurlu olduğunu veya malzemenin şartnamesine uygun olmadığını gösteren delil ve emareler gördüğü takdirde, gerek işin yapımı sırasında ve gerekse kesin kabule kadar olan sürede bu gibi eksiklerin, hataların ve kusurların incelenmesi ve tespiti için gerekli görülen yerlerin kazılmasını ve/veya yıkılıp yeniden yapılmasını yükleniciye tebliğ eder. Bu incelemeler yüklenici veya vekili ile birlikte yapılır. Yüklenici veya vekili bu konuda yapılacak tebliğe uymazsa, incelemeler yapı denetim görevlisince tek taraflı olarak yapılıp durum bir tutanakla tespit edilir. Bu gibi inceleme ve araştırmaların giderleri, işlerin eksik, hatalı ve kusurlu olduğunun anlaşılması halinde yükleniciye ait olur. Aksi anlaşılırsa genel hükümlere göre işlem yapılır.
(2) Sorumluluğu yükleniciye ait olduğu anlaşılan hatalı, kusurlu ve malzemesi şartnameye uymayan işlerin bedelleri, geçici hakedişlere girmiş olsa bile, yüklenicinin daha sonraki hakedişlerinden veya kesin hakedişinden ya da teminatından kesilir….” denilerek yapı denetim görevlilerine sorumluluk yüklenmiştir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine göre yapı denetim görevlileri işin bütünüyle projelerine, sözleşme ve şartnamelerine, fen ve sanat kurallarına uygun olarak yapılıp yapılmadığını İdare adına denetlemekle görevlidirler. Yapı denetim görevlileri tarafından tespit edilen hatalı, kusurlu ve eksik işlerin yine mevzuatta belirlenen usule uygun şekilde işin projesine, sözleşme ve şartnamelerine, fen ve sanat kurallarına uygun hale getirilmesi gerekmektedir. Bunun yanı sıra sorumluluğu yükleniciye ait olduğu anlaşılan hatalı, kusurlu ve malzemesi şartnameye uymayan işlerin bedellerinin, geçici hakedişlere girmiş olsa bile, yüklenicinin daha sonraki hakedişlerinden ya da teminatından kesileceği düzenlemesine yer verilmiştir.
Yargılamaya esas rapora konu somut olayda, ihale kapsamındaki işte 2 no.lu hakedişe ilişkin yapılan işler listesinde yer alan “…” iş kaleminin imalatı yapılmamasına rağmen ödemede bulunulduğu tespitine yer verilmiştir. Yukarıda yer verilen hukuki düzenlemeler gereğince yapı denetim görevlilerinin ihale konusu işin yapımı aşamasındaki görev ve yükümlülükleri dikkate alındığında, ihale kapsamındaki işin sözleşme, şartname, fen ve sanat kurallarına uygun olmamasından ötürü sorumlu olacağı açıktır.
Buna göre, söz konusu yapım işinde yapı denetim görevlisi olarak yer alan İnşaat Mühendisleri … ve …’in diğer sorumlu sıfatıyla mali sorumluluklarının bulunduğu kanaatine varılmıştır. Nitekim, Temyiz Kurulunun ... tarih ve ... tutanak nolu kararı da bu yöndedir.
Sonuç olarak, Belediye tarafından yapım işi kapsamında fiilen yapılmamış iş kalemi bedelinin hakedişe dahil edilerek ödenmesi sonucu oluşan … TL kamu zararının sorumlularına müştereken ve müteselsilen ödettirilmesine karar verilmesi gerekmekte ise de, sorumlular tarafından gönderilen savunmalardan, bu tutarın … tarih ve … yevmiye numaralı ödeme emri belgesi ekinde yer alan 3 nolu hakedişten kesinti yapılmak suretiyle yüklenici … ve …’den mahsuben tahsil edildiği anlaşıldığından, uyuşmazlık konusu edilen … TL hakkında ilişilecek bir husus kalmadığına, tahsilatın ilamda gösterilmesine, oy birliğiyle karar verildi.
Kararla ilgili sorunuz mu var?