Karar Künyesi
Karar Türü:
Sayıştay Temyiz Kurulu Kararı
Karar Tarihi:
1/10/2024
Karar No:
53339
Esas No:
56382
KARAR
Konu: Belediye personeline yurtdışı harcırahı ödenmesi gerekirken, bu seyahatin finansmanının doğrudan temin yöntemiyle hizmet satın alınmak suretiyle sağlanması.
447 sayılı Ek İlamın 2. maddesi ile; yurtdışında temaslarda bulunmak üzere ... ve ... şehirlerine giden ... Belediye Başkanı ve bazı belediye personeline, yaptıkları yurtdışı seyahati için kendilerine 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümlerine göre yurtdışı harcırahı ödenmesi gerekirken, bu seyahatin finansmanının doğrudan temin yöntemiyle hizmet satın almak suretiyle sağlanması, seyahate katılan belediye personeli ile belediye personeli olmayan kişilerin konaklama, yemek ve ulaşım giderlerinin, temsil, tören ve ağırlama giderleri kapsamında ödenmesi sonucunda ... TL kamu zararının tazminine hükmedilerek, Harcama Yetkilisi ... ile Gerçekleştirme Görevlisi ...’ya müştereken ve müteselsilsen ödettirilmiştir.
TEMYİZ DİLEKÇESİ
İlamda Harcama Yetkilisi olarak sorumlu tutulan ... ile Gerçekleştirme Görevlisi olarak sorumlu tutulan ... sunmuş oldukları aynı mahiyetteki temyiz dilekçesinde;
Söz konusu sorgu kağıdının 20. maddesinde yapılan tespit ve değerlendirmeler hukuki olmadığını, Ek İlamda karşı oy gerekçesinde belirtilen tüm hususlara katılmakla birlikte, Sayıştay Temyiz Kurulu’na sunulan dilekçelerde belirttiği gerekçelere ek olarak;
Gerçekleştirilen faaliyette iddia edilen hukuksuzlukta belediye başkanı ...’nün sorumluluk dışı bırakılmasının da hukuki olmadığını, “Belediye Başkanının cevabında faaliyetlerden haberinin olmadığı “ beyanının hayatın olağan akışına aykırı olduğu gibi ayrıca bu beyan üzerinden sadece gerçekleştirme görevlisi ve harcama yetkilinin sorumlu tutulmasının da eşitlik ilkesine aykırı olduğunu,
Belediye Başkanı tarafından verilen yetki çerçevesinde söz konusu hizmetin alındığını, kaldı ki belediye başkanının şahsen katıldığı geziler olduğunu ve belediye başkanı ...’nün faaliyetten haberinin olmadığı beyanının gerçek dışı bir beyan olduğunu, bu beyan doğrultusunda sorumlu tutulmamasının hukuken mümkün olmadığını,
... (... Merkezi) ... tarihli davetiyesi ile ... Belediye Başkanı ...’nün davet edildiğini ve bu davet (EK1-Davetiye) üzerine söz konusu gezinin düzenlendiğini,
Kaldı ki belediye başkanı tarafından verilen yetki doğrultusunda belediye başkan yardımcısı ... tarafından söz konusu hizmet alımı için Başkanlık Olur’u alındığını, Belediye Başkan yardımcısı ...’ın da sorumlu tutulmamasının hukuki bir dayanağı bulunmadığını,
Yapılan faaliyetin bir görevlinin kurum adına görevlendirilerek, yurtdışına gitmesi ve kısa bir süre sonra geri gelmesi olmadığını, böyle bir iş veya hizmet olsaydı kurum adına yurtdışına çıkan kamu görevlisinin masrafının Harcırah Kanunu hükümlerine göre çözülmesi gerekeceğini, Bakanlar Kurulunca Yurtdışı Gündeliklerine Dair Karara ilişkin maddelere bakıldığında zaten yürütülen etkinliğin Harcırah Kanunu uyarınca yapılmasının mümkün olmadığını, Harcırah Kanunu hükümlerinin geçici ve sürekli görevlendirme halinde nasıl olacağı düzenlenmişken bununla hiçbir ilgisi olmayan faaliyet sebebiyle Harcırah Kanunu hükümlerinin uygulanması gerektiğini ileri sürmenin hukuki bir dayanağı bulunmadığını,
Ayrıca, yurt dışı faaliyetlerinde hizmet alımı ile gerçekleşeceğine dair Sayıştay 2. Dairesinin 2009 Hesap Yılı, Dosya No.38684, Tutanak No:39861 Tutanak Tarihli kararında "Dilekçiler tarafından, ...'daki bilim merkezi uygulamalarının incelenmesi, deney düzeneklerinin görülmesi, işletme modelleri hakkında bilgi edinilmesinin hedeflendiği, bu sebeple bir organizasyon şirketine ihtiyaç duyulduğundan rehberlik, konaklama ve taşıma hizmeti satın alındığı belirtilmekte olup; ödemelerin 4734 sayılı Kanuna uygun olarak satın alman paket program çerçevesinde, hizmetin satın alındığı firma tarafından düzenlenen faturalara istinaden yapıldığı ve belediye ile firma arasında imzalanan sözleşmede kişilerin kahvaltı, öğle ve akşam yemeklerine ilişkin masrafların kendilerine ait olduğu belirtildiğinden, kişiye gündelik ödenmesinde mükerrerlik bulunmadığı anlaşıldığından dilekçi iddialarının kabulü ile 1061 sayılı İlama Ek 1434 sayılı ilam ile toplam ... TL’ye tazmin hükmünün kaldırılmasına” dair kararının bulunduğunu,
Kaldı ki söz konusu faaliyetin Belediye Meclisince kabul edilen Stratejik Plan çerçevesinde yapıldığını,
Ayrıca bu seyahatler için belediye bütçesinden ekte örnekleri bulunan harcırah, uçak bileti ve diğer giderler için bir ücret alınmadığını, İlama konu edilen harcırah, yol ve diğer giderler için belediye bütçesinden ayrıca herhangi bir para çıkışı olmadığını, İlam da yol giderlerine ilişkin de bir tespitin de yapılmadığını, bundan dolayı herhangi bir mükerrerlikten ve kamu zararından söz edilemeyeceğini,
Belediyenin; ilgili kurumlarca onaylanmış Stratejik Planında yer alan, Başkanlık Makamının onayı ve Belediye Başkanının şahsen katılımı ile gerçekleşen bu organizasyonların tutarlarının kamu zararı olarak düşünülmesinin mümkün olmadığını, söz konusu harcamalara ilişkin oluşan herhangi bir kamu zararı bulunmadığını,
Dolayısıyla yapılan faaliyet nedeniyle kamu zararı oluşmadığını, yapılan işlemlerin hukuka ve yasalara uygun olduğunu ifade ederek, savunmalarının kabulüne karar verilmesini arz ve talep etmektedirler.
Başsavcılık mütalaasında özetle;
“Yurt dışında geçici görevlendirilen memurlar ile kurumlarında ödenek mukabilinde çalışanlara 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümlerine göre yol masrafı ve yevmiye ödenmesi gerekmektedir.
İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün 20.06.2005 tarih 2005/62 sayılı Genelgesinde; Belediyelerin seçilmiş ve atanmış personelinin yurtdışı görevlendirilmelerinde belediye meclisinden karar alınacağı, kamu kurum ve kuruluşları, Belediye birlikleri ve kamuya yararlı dernek statüsünde bulunan mahalli idare dernekleri dışındaki kişi, dernek, şirket, vakıf vb. kuruluşlar tarafından kurs, seminer, inceleme gezisi vb. adlarla yurtdışında düzenlenen programlar için personel görevlendirilmeyeceği ve harcırah ödenmeyeceği, Görevlendirilen personele 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümlerine göre harcırah giderleri dışında herhangi bir ödeme yapılmayacağı, herhangi bir ad altında organizasyon ödemesi yapılmasının mümkün olmadığı belirtilmiştir.
Yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri dikkate alındığında, yapılan ödemelerin kamu zararı olduğu ve verilen tazmin hükmünün tasdik edilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.
Arz olunur.” denilmektedir.
Dosyada mevcut belgelerin okunup incelenmesinden sonra;
GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ:
447 sayılı Ek İlamın 2. maddesi ile; yurtdışında temaslarda bulunmak üzere ... ve ... şehirlerine giden ... Belediye Başkanı ve bazı belediye personeline, yaptıkları yurtdışı seyahati için kendilerine 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümlerine göre yurtdışı harcırahı ödenmesi gerekirken, bu seyahatin finansmanının doğrudan temin yöntemiyle hizmet satın almak suretiyle sağlanması, seyahate katılan belediye personeli ile belediye personeli olmayan kişilerin konaklama, yemek ve ulaşım giderlerinin, temsil, tören ve ağırlama giderleri kapsamında ödenmesi sonucunda ... TL kamu zararının tazminine hükmedilerek, Harcama Yetkilisi ... ile Gerçekleştirme Görevlisi ...’ya müştereken ve müteselsilsen ödettirilmesine hükmedilmiştir.
Bu defa, İlamda Harcama Yetkilisi olarak sorumlu tutulan ... ile Gerçekleştirme Görevlisi olarak sorumlu tutulan ... tarafından temyiz kanun yoluna başvurularak, tazmin hükmünün kaldırılması talep edilmektedir.
Esas Yönünden İnceleme:
6245 sayılı Harcırah Kanunu’nun 3 üncü ve 7 nci maddelerinde, memurlar ile kurumlarında ödenek mukabilinde çalışanlara (belediye başkanları, meclis üyeleri vs.) bu Kanun’a göre harcırah verileceği, 14 üncü maddesinde de Kanun’un 1 inci maddesinde yazılı kurumlara ait bir görevin yerine getirilmesi amacıyla geçici görevle yurt içinde veya dışında başka bir yere gönderilen memur ve hizmetlilere, geçici görev yolluğu olarak yol masrafı ve yevmiye ödenmesi gerektiği, “Yurtdışında yol masrafı” başlıklı 29 uncu maddesinde, yurtdışında geçici görev yolculuklarında, uçak bilet bedelinin yol masrafı olarak ödenebileceği, ayrıca buna terminal ile ikamet yeri arasındaki taşıt ve hamal ücretinin ilave olunacağı, “Yurtdışında verilecek gündeliklerin miktarı” başlıklı 34’üncü maddesinde ise, bu Kanun gereğince verilecek yurtdışı gündeliklerinin miktarı, gidilecek ülkeye, memur ve hizmetlilerin aylık veya ücret tutarları ile görevin mahiyetine göre, mali yıl itibariyle ve Maliye Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca tayin olunacağı belirtilmiştir.
25.01.2014 tarih 28893 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararının eki “Yurt Dışı Gündeliklerine Dair Karar’ m 4 üncü maddesinin 1 inci fıkrasında, Türkiye’den başka ülkelere geçici görevle gönderilenlere, seyahat süresinin ilk on günü için ödenecek gündeliklerin ekli cetveldeki miktarın %50 artırılması suretiyle hesaplanacağı, 2’nci fıkrasında, Türkiye’den yurtdışına geçici görevle gönderilenlerden, seyahat ve ikamet süresinin ilk on günü ile sınırlı olmak kaydıyla, yurtdışında yatacak yer temini için ödedikleri ücretleri fatura ile belgelendirenlere, faturada gösterilen günlük yatak ücretinin birinci fıkrada belirtildiği şekilde artırımlı olarak hesaplanan gündeliklerinin % 40’ına kadar olan miktar için bir ödeme yapılmayacağı, %40’ını aşması halinde ise aşan kısmın sadece %70’inin ayrıca ödeneceği düzenlemesine yer verilmiştir.
İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün “Yurtdışı İlişkiler” başlıklı 20.06.2005 tarih ve B.050.MAH.076.000/5003/50520 sayılı Genelgesinde ise aynen:
“Belediyelerin seçilmiş ve atanmış personelinin yurtdışı görevlendirilmelerinde uyulacak esaslar ilgi genelgelerimizle belirlenmiştir. Ancak son günlerde Dışişleri Bakanlığı ve valiliklerimizden alınan yazılardan yurtdışı görevlendirmelerde bu esaslara uyulmadığı anlaşılmaktadır. Bu nedenle, yurtdışı görevlendirmelerde aşağıdaki esaslara uyulması gerekli görülmüştür.
1- Belediyeler bütçelerinden kendi görev ve hizmet konuları dışında harcama yapılamayacağından, görev ve hizmetle ilişkisi olmayan konular için yurtdışı görevlendirme yapılmayacaktır.
2- Görevlendirmeler; azami tasarruf ilkelerine uygun olarak, asgari sayıda personel ve asgari süreler için yapılacaktır.
3- Görevlendirmeler için belediye meclisinden karar alınacaktır.
4- Toplantı, kongre, seminer, panel vb. organizasyonlara katılmak için görevlendirilen personelde katılım için gerekli olan, yabancı dil bilgisi ve nitelikler aranacaktır.
5- Kamu kurum ve kuruluşları, Belediye birlikleri ve “kamuya yararlı demek” statüsünde bulunan mahalli idare dernekleri dışındaki kişi, demek, şirket, vakıf vb. kuruluşlar tarafından kurs, seminer, inceleme gezisi vb. adlarla yurtdışında düzenlenen programlar için personel görevlendirilmeyecek, harcırah ödenmeyecektir.
6- Toplantı, kongre, seminer, panel, vb. organizasyonlar ile kardeş şehir ilişkileri nedeniyle görevlendirilmelerde, organizasyonu düzenleyen kuruluş (Belediye, belediye birliği veya uluslararası kuruluş vb.) veya resmi makamlar tarafından yapılmış davet yazıları aranacaktır.
7- Yurtdışı görevlendirmeler ve temaslar hakkında belediye meclisine ilk toplantıda bilgi verilecektir.
8- Görevlendirilen personele 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümlerine göre harcırah (yol + yevmiye) giderleri dışında herhangi bir ödeme yapılmayacaktır.
9- Organizasyonu düzenleyen kuruluşa (var ise) herhangi bir ad altında (eğitim giderleri, hizmet satın alınması, konaklama ücreti, rehberlik ücreti vb.) ödeme yapılması mümkün değildir...” hükümleri yer almaktadır.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere, memuriyet mahalli dışındaki yurt içi ve dışındaki görevlere personelin görevlendirilmesi ve bu görevler nedeniyle yapılabilecek ödemeler 6245 sayılı Harcırah Kanununda düzenlenmiştir. Hangi tür organizasyon olursa olsun bu tip görevlendirmelerde Harcırah Kanunu hükümlerine göre giderlerin gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Belediye bütçesinden ödeme gerektiren veya gerektirmeyen her türlü yurtdışı görevlendirilmelerde uyulması gereken usul ve esasların düzenlendiği İçişleri Bakanlığı Genelge’ sinde de bu durum açıkça ortaya koyulmuştun Belediyeler; Kamu kurum ve kuruluşları, belediye birlikleri ve “kamuya yararlı dernek”; statüsünde bulunan mahalli idare derneklerinin düzenlediği kurs, seminer, inceleme gezisi gibi yurtdışında düzenlenen programlar için personel görevlendirebileceklerdir. Bu durumda görevlendirilen personele 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümlerine göre yol ve yevmiye giderleri dışında herhangi bir ödeme yapılmaması gerekmektedir. Organizasyonu düzenleyen kuruluşa ise çeşitli adlar altında (hizmet satın alınması, konaklama ücreti dahil) belediye bütçesinden ödeme yapılması mümkün değildir.
Sayıştay Temyiz Kurulunun 04.11.2020 tarih ve 48465 tutanak sayılı gerekçeli kararında söz konusu organizasyon için yapılan ödemelerin, Belediye Bütçesinden Yapılacak Temsil, Ağırlama ve Tören Giderleri Yönergesi kapsamında olduğu belirtilmiş ise de; Belediye personelinin yurtdışı giderlerinin temsil, ağırlama ve tören giderleri kapsamında ödenmesini öngören bir düzenleme bulunmamaktadır. Yol ve yevmiye gibi esasen harcırahın unsurları içinde yer alan ve Harcırah Kanunu hükümlerine göre karşılanması gereken görevlendirme/organizasyon giderinin, temsil ağırlama şeklinde değerlendirilmesi Harcırah Kanunu hükümlerini işlevsiz hale getirecektir.
Dosya kapsamındaki bilgi ve belgelerden ise; ... ve ... şehirlerine yapılan seyahatlere katılan kamu görevlilerine yurtdışı harcırahı verilmemekle birlikte seyahate katılan kamu görevlileriyle birlikte onay belgesinde olmayan dolayısıyla görevlendirilmeyen, kamu görevlisi olup olmadığı dahi belli olmayan kişilerinde konaklama, yemek ve seyahat giderlerinin doğrudan temin yöntemiyle yapılarak belediye bütçesinden ödendiği dolayısıyla söz konusu ödemenin 5018 sayılı Kanunun 71 inci maddesinde sayılan ve kamu zararının belirlenmesinde esas alınan kriterlerden olan “mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması” hükmü gereği kamu zararını oluşturduğu anlaşılmaktadır.
Sorumluluk Yönünden İnceleme:
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun "Belediye başkanı" başlıklı 37 nci maddesinde; belediye başkanının, belediye idaresinin başı ve belediye tüzel kişiliğinin temsilcisi olduğu hükmüne yer verilmiştir.
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Üst yöneticiler” başlıklı 11 inci maddesinde de;
“Bakanlıklarda müsteşar, diğer kamu idarelerinde en üst yönetici, il özel idarelerinde vali ve belediyelerde belediye başkanı üst yöneticidir. Ancak, Millî Savunma Bakanlığında üst yönetici Bakandır. Üst yöneticiler, idarelerinin stratejik planlarının ve bütçelerinin kalkınma planına, yıllık programlara, kurumun stratejik plan ve performans hedefleri ile hizmet gereklerine uygun olarak hazırlanması ve uygulanmasından, sorumlulukları altındaki kaynakların etkili, ekonomik ve verimli şekilde elde edilmesi ve kullanımını sağlamaktan, kayıp ve kötüye kullanımının önlenmesinden, malî yönetim ve kontrol sisteminin işleyişinin gözetilmesi, izlenmesi ve bu Kanunda belirtilen görev ve sorumlulukların yerine getirilmesinden Bakana; mahallî idarelerde ise meclislerine karşı sorumludurlar.
Üst yöneticiler, bu sorumluluğun gereklerini harcama yetkilileri, mali hizmetler birimi, (...) ve iç denetçiler (...)aracılığıyla yerine getirirler." denilmiştir.
Üst yöneticilerin sorumlulukları hakkında Sayıştay Genel Kurulunun 14.06.2007 tarih ve 5189/1 sayılı Kararında ise;
”Üst Yöneticiler işlerin gidişatından harcama yetkililerinin ve diğer görevlilerin bilgilendirmeleri ve raporları ile bilgi sahibi olmaktadırlar. Bununla birlikte üst yöneticilerin özel kanunlardan doğan Sayıştay’a karşı mali sorumlulukları olabileceği gibi, münferit bir olayda sorumluluklarına hükmedilmeleri de gerekebilir. Bu husus, meselenin Sayıştay yargısında görüşülmesi sırasında hükme bağlanacak bir konudur.” denilmiştir.
Belirtilen mevzuat hükümleri ve Sayıştay Genel Kurul Kararının üst yöneticilerle ilgili bölümü birlikte değerlendirildiğinde; üst yöneticilerin harcama yetkisi kullanmaları (harcama talimatı vermeleri) halinde sorumlu olacakları başka bir ifadeyle 5018 sayılı Kanun ile harcama süreci dışına çıkarılan üst yöneticilerin Sayıştay yargılamasında mali olarak sorumlu tutulmalarının özel kanunlardan doğan ya da münferit bir olayda söz konusu olabileceği karara bağlanmıştır. Bu kapsamda harcama sürecinde doğrudan yer almadığı anlaşılan Belediye Başkanı Üst Yönetici ...’ nün sorumluluğa dahil edilmemesi gerekmektedir.
Bu itibarla, 447 sayılı Ek İlamın 2’nci maddesiyle verilen ... TL’nin tazminine ilişkin hükmünün TASDİKİNE, (…. Daire Başkanı ... ile Üyeler ..., ..., ..., ..., ...’in aşağıda yazılı karşı oy gerekçelerine karşı) oyçokluğuyla,
6085 sayılı Kanunun 57 nci maddesi gereği bu kararın yazılı bildirim tarihinden itibaren on beş gün içerisinde Sayıştay’da karar düzeltilmesi yolu açık olmak üzere,
Karar verildiği 10.01.2024 tarih ve 56382 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.
Karşı oy gerekçeleri:
…. Daire Başkanı ...’ın karşı oy gerekçesi;
6245 sayılı Harcırah Kanununun “Muvakkat vazife harcırahı (Yol masrafı ve yevmiye)” başlıklı 14 üncü maddesinde;
“Aşağıda gösterilen memur ve hizmetlilere muvakkat vazife harcırahı olarak yol masrafı ile yevmiye verilir ve hamal (Cins ve adedi beyannamede gösterilmek suretiyle) bagaj ve ikametgah veya vazife mahalli ile istasyon, iskele veya durak arasındaki nakil vasıtası masrafları da ayrıca tediye olunur: 1. Birinci maddede yazılı kurumlara ait bir vazifenin ifası maksadıyla muvakkaten yurt içinde veya dışında başka bir yere gönderilenlere;...” denilmektedir.
Mezkur Kanunun “Yurtdışında verilecek gündeliklerin miktarı” başlıklı 34 üncü maddesinde ise;
“Bu Kanun gereğince verilecek yurtdışı gündeliklerinin miktarı, gidilecek ülkeye, memur ve hizmetlilerin aylık veya ücret tutarları ile görevin mahiyetine göre, mali yıl itibariyle ve Maliye Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca tayin olunur. Geçici görev ile yabancı ülkelere gönderilenlere, özel anlaşmaları gereğince yabancı devlet, uluslararası kuruluş veya resmi diğer kuruluşlar tarafından ödeme yapıldığı takdirde bu ödemeler gündeliklerinden indirilir.” düzenlemesi bulunmaktadır.
Dosya kapsamındaki bilgi ve belgelerden ise, ... ve ... şehirlerine yapılan seyahatlere katılan kamu görevlilerine yurtdışı harcırahı verilmediği, buna mukabil, bahsi geçen kamu görevlilerinin ve onay belgesinde olmayan kişilerin otel, konaklama ve seyahat giderlerinin hizmet alımı yoluyla temsil, tören ve ağırlama giderleri kapsamında Belediye bütçesinden karşılandığı görülmüştür. Belediye Bütçesinden Yapılacak Temsil Ağırlama ve Tören Giderleri Yönergesinde; Belediye personelinin yurtdışı giderlerinin temsil, ağırlama ve tören giderleri kapsamında ödenmesini öngören bir düzenleme bulunmamaktadır. Görevlendirilen personelin 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümlerine göre yurtdışı geçici görev yolluğu alması gerekmektedir.
İlamda, kamu zararı hesabının, hizmet alımı için yapılan ödemelerden yurtdışı gündelik miktarlarının düşülerek hesaplandığı anlaşılmaktadır. Oysa harcırah ödemesi ile söz konusu seyahate ilişkin firmalara yapılan ödemeler birbirinden farklı konulardır. Harcırah ödemesi memuriyet mahalli dışına gönderilen personelin harcırah beyannamesi doldurması ve ilgili kamu görevlisinin amiri konumunda bulunan kişiler tarafından tasdik edilmesi suretiyle ödenmektedir. Yurtdışında geçici olarak görevlendirilen personel geçici görev yolluğu beyannamesini vermek suretiyle belediyeden müstahak olduğu harcırahı talep edebilecektir. Harcırah kapsamında kamu görevlisine yapılabilecek ödemelerden gündelik gibi bazı unsurları önceden yetkili kamu idaresi tarafından belirlenmiş unsurlardan oluşurken, yolculuk ücretlerinin bir kısmı, hamaliye, yurtiçinde ikametgah ile havalimanı arasındaki ulaşım ücretleri gibi beyana tabi bazı ödemeler bulunmaktadır. Bu sebeple, kamu zararı hesaplanırken yapılan bu ödeme ile ilgisi bulunmayan ve ilgili kamu görevlisi tarafından yapılacak beyannameye dayanılarak yapılması gereken harcırah ödemesinin bazı unsurlarının ya da tamamının düşülmesinde isabet bulunmamaktadır. Kamu zararı hesabının yeninde yapılmasını teminen verilen tazmin hükmünün BOZULARAK dairesine tevdiine karar verilmesi gerekir.
Üyeler ..., ..., ..., ...’un karşı oy gerekçesi;
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediyenin Giderleri” başlıklı 60 ıncı maddesi (k) bendinde; temsil, tören, ağırlama ve tanıtım giderleri belediye giderleri arasında sayılmakta, Belediye Bütçesinden Yapılacak Temsil Ağırlama ve Tören Giderleri Yönergesinin 3 üncü maddesinde; temsil, ağırlama ve tören giderlerinin konu, kapsam ve miktarının tayininin belediye başkanının takdirine tabi olduğu belirtilmektedir.
Analitik Bütçe Sınıflandırmasının 03.6 kod no.lu Temsil ve Tanıtma Giderleri başlıklı 03.6.1.01 Temsil, Ağırlama, Tören, Fuar, Organizasyon Giderleri bölümünde;
“Makamın gerekli gördüğü temsil, ağırlama, hediye, tören giderleri ile yine temsil amaçlı olmak üzere spor faaliyetlerine, kısa süreli kongre, konferans ve seminer gibi toplantılara ilişkin karşılama, ağırlama ve organizasyon giderleri” ile;
“Yukarıda sayılanların dışında kalan temsil, ağırlama, tören, fuar, organizasyon giderleri” denilerek bu giderlerin bu bölüme kaydedileceği belirtilmektedir.
6245 sayılı Harcırah Kanunu’nun “Muvakkat vazife harcırahı (Yol masrafı ve yevmiye)”başlıklı 14 üncü maddesinde; “Aşağıda gösterilen memur ve hizmetlilere muvakkat vazife harcırahı olarak yol masrafı ile yevmiye verilir ve hamal (Cins ve adedi beyannamede gösterilmek suretiyle) bagaj ve ikametgah veya vazife mahalli ile istasyon, iskele veya durak arasındaki nakil vasıtası masrafları da ayrıca tediye olunur:” denildikten sonra, 1 numaralı bendinde; birinci maddede yazılı kurumlara ait bir vazifenin ifası maksadıyla muvakkaten yurt içinde veya dışında başka bir yere gönderilenlere geçici görev yolluğu ödeneceği belirtilmektedir.
Dosya kapsamındaki bilgi ve belgelerden, 2014-2019 Stratejik Plan faaliyetlerinin belirlenmesi sırasında takvime alınmış olan ... ve ... şehirlerinde temaslarda bulunmak üzere ziyaretlere katılan belediye başkanı ve personelin yeme, içme, konaklama ve ulaşım giderleri ile yurtiçi masraflarına ait giderlerin doğrudan temin yoluyla temsil, tören ve ağırlama giderleri kapsamında belediye bütçesinden karşılandığı anlaşılmaktadır.
Bu mevzuat hükümleri ve bilgiler doğrultusunda, ... Belediyesi bütçesinden yurtdışında gerçekleştirilen faaliyet nedeniyle yapılan harcamaların, bir görevlinin kurum adına bir vazifenin ifası amacıyla görevlendirilerek, yurtdışına gitmesi ve kısa bir süre sonra geri gelmesi şeklinde gerçekleşmediği, söz konusu faaliyetin belediye meclisince kabul edilen stratejik plan çerçevesinde ve yurtdışından yapılan davet üzerine hizmet alımı şeklinde gerçekleştirilen bir organizasyon gideri olduğu anlaşıldığından, söz konusu ödemenin temsil, tören ve ağırlama giderleri kapsamında yapılmasında mevzuata aykırılık bulunmadığı değerlendirildiğinden, 447 sayılı Ek İlamın 2’nci maddesiyle verilen ... TL’nin tazminine ilişkin hükmünün KALDIRILMASINA karar verilmesi uygun olur.
Üye ...’in karşı oy gerekçesi;
6245 sayılı Harcırah Kanunu’nun Harcırah verilecek kimseler başlıklı 4’ üncü maddesinde;
(Değişik: 11/12/1981-2562/2 md.) Bu Kanunda belirtilen hallerde:
1. Bu Kanun kapsamına giren kurumlarda çalışan memur ve hizmetliler ile aile fertlerine ve aynı kurumlarda fahri olarak çalışanlara;
2. Memur veya hizmetli olmamakla beraber kurumlarca geçici bir vazife ile görevlendirilenlere;
…
Harcırah verilir.”
Memur veya hizmetli olmayanların harcırahı başlıklı 8’ inci maddesinde;
“(Değişik: 11/12/1981- 2562/5 md.) Memur veya hizmetli olmadıkları halde bu Kanuna tabi kurumlarca geçici bir görev ile görevlendirilenlere verilecek yol masrafı ve gündelik, bunların bilgi seviyeleri ve faaliyet sahaları ile mahalli şartlar dikkate alınarak 4 ncü dereceye kadar olan memurlardan herhangi birine verilen yol masrafı ve gündeliğe kıyasen ilgili kurumca takdir olunur.
Ancak, ilgili Bakanlığın teklifi ve Maliye Bakanlığının olumlu görüşü üzerine, bu gibi kimselerden icabedenlere 4 ncü dereceden daha yüksek memurlara ödenebilecek yol masrafı ve gündelik verilebilir.”
Muvakkat vazife harcırahı (Yol masrafı ve yevmiye) başlıklı 14’ üncü maddesinde;
“Aşağıda gösterilen memur ve hizmetlilere muvakkat vazife harcırahı olarak yol masrafı ile yevmiye verilir ve hamal (Cins ve adedi beyannamede gösterilmek suretiyle) bagaj ve ikametgâh veya vazife mahalli ile istasyon, iskele veya durak arasındaki nakil vasıtası masrafları da ayrıca tediye olunur:
1. Birinci maddede yazılı kurumlara ait bir vazifenin ifası maksadıyla muvakkaten yurt içinde veya dışında başka bir yere gönderilenlere;
2. Yeni ve eski memuriyetlerine müteallik bir meseleden dolayı bu kanuna tabi kurumlarca açılan bir dava sebebiyle sanık veya davalı olarak (İşten el çektirilmiş olsun veya olmasın) başka bir yere gönderilenlerden lehinde netice hasıl olanlara;
3. Memuriyet merkezlerinin bulunduğu mahal dışındaki bir vazifeye vekâleten gönderilenlere;
4. Fiilen oturduğu mahalden gayrı bir yere açıktan vekâleten gönderilenlere (yalnız gidiş ve dönüşleri için);”
hükümleri yer almaktadır.
Daire kararında; kamu zararı tablosu hesaplanırken doğrudan temin ile yapılan ödemelerden; 2-4 Haziran’da ... için 4 personelle, 8-12 Mayıs ayında ... için 3 personelle ilgili yurtdışı harcırah yevmiyesi hesaplaması yapılarak düşüldüğü, yol masraflarının dikkate alınmadığı, memur ve hizmetli olmayanlarla ilgili yurtdışı harcırah yevmiyesi hesaplaması yapılmadığı anlaşılmaktadır.
Kamu zararı hesabında; Harcırah Kanunu’nun 4 ve 14’ncü maddede belirtilen hususlar dikkate alınarak yol masrafları ve varsa diğer giderler dikkate alınarak yeniden hesaplanmasını teminen verilen tazmin hükmünün BOZULARAK dairesine tevdiine karar verilmesi gerekir.
447 sayılı Ek İlamın 2. maddesi ile; yurtdışında temaslarda bulunmak üzere ... ve ... şehirlerine giden ... Belediye Başkanı ve bazı belediye personeline, yaptıkları yurtdışı seyahati için kendilerine 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümlerine göre yurtdışı harcırahı ödenmesi gerekirken, bu seyahatin finansmanının doğrudan temin yöntemiyle hizmet satın almak suretiyle sağlanması, seyahate katılan belediye personeli ile belediye personeli olmayan kişilerin konaklama, yemek ve ulaşım giderlerinin, temsil, tören ve ağırlama giderleri kapsamında ödenmesi sonucunda ... TL kamu zararının tazminine hükmedilerek, Harcama Yetkilisi ... ile Gerçekleştirme Görevlisi ...’ya müştereken ve müteselsilsen ödettirilmiştir.
TEMYİZ DİLEKÇESİ
İlamda Harcama Yetkilisi olarak sorumlu tutulan ... ile Gerçekleştirme Görevlisi olarak sorumlu tutulan ... sunmuş oldukları aynı mahiyetteki temyiz dilekçesinde;
Söz konusu sorgu kağıdının 20. maddesinde yapılan tespit ve değerlendirmeler hukuki olmadığını, Ek İlamda karşı oy gerekçesinde belirtilen tüm hususlara katılmakla birlikte, Sayıştay Temyiz Kurulu’na sunulan dilekçelerde belirttiği gerekçelere ek olarak;
Gerçekleştirilen faaliyette iddia edilen hukuksuzlukta belediye başkanı ...’nün sorumluluk dışı bırakılmasının da hukuki olmadığını, “Belediye Başkanının cevabında faaliyetlerden haberinin olmadığı “ beyanının hayatın olağan akışına aykırı olduğu gibi ayrıca bu beyan üzerinden sadece gerçekleştirme görevlisi ve harcama yetkilinin sorumlu tutulmasının da eşitlik ilkesine aykırı olduğunu,
Belediye Başkanı tarafından verilen yetki çerçevesinde söz konusu hizmetin alındığını, kaldı ki belediye başkanının şahsen katıldığı geziler olduğunu ve belediye başkanı ...’nün faaliyetten haberinin olmadığı beyanının gerçek dışı bir beyan olduğunu, bu beyan doğrultusunda sorumlu tutulmamasının hukuken mümkün olmadığını,
... (... Merkezi) ... tarihli davetiyesi ile ... Belediye Başkanı ...’nün davet edildiğini ve bu davet (EK1-Davetiye) üzerine söz konusu gezinin düzenlendiğini,
Kaldı ki belediye başkanı tarafından verilen yetki doğrultusunda belediye başkan yardımcısı ... tarafından söz konusu hizmet alımı için Başkanlık Olur’u alındığını, Belediye Başkan yardımcısı ...’ın da sorumlu tutulmamasının hukuki bir dayanağı bulunmadığını,
Yapılan faaliyetin bir görevlinin kurum adına görevlendirilerek, yurtdışına gitmesi ve kısa bir süre sonra geri gelmesi olmadığını, böyle bir iş veya hizmet olsaydı kurum adına yurtdışına çıkan kamu görevlisinin masrafının Harcırah Kanunu hükümlerine göre çözülmesi gerekeceğini, Bakanlar Kurulunca Yurtdışı Gündeliklerine Dair Karara ilişkin maddelere bakıldığında zaten yürütülen etkinliğin Harcırah Kanunu uyarınca yapılmasının mümkün olmadığını, Harcırah Kanunu hükümlerinin geçici ve sürekli görevlendirme halinde nasıl olacağı düzenlenmişken bununla hiçbir ilgisi olmayan faaliyet sebebiyle Harcırah Kanunu hükümlerinin uygulanması gerektiğini ileri sürmenin hukuki bir dayanağı bulunmadığını,
Ayrıca, yurt dışı faaliyetlerinde hizmet alımı ile gerçekleşeceğine dair Sayıştay 2. Dairesinin 2009 Hesap Yılı, Dosya No.38684, Tutanak No:39861 Tutanak Tarihli kararında "Dilekçiler tarafından, ...'daki bilim merkezi uygulamalarının incelenmesi, deney düzeneklerinin görülmesi, işletme modelleri hakkında bilgi edinilmesinin hedeflendiği, bu sebeple bir organizasyon şirketine ihtiyaç duyulduğundan rehberlik, konaklama ve taşıma hizmeti satın alındığı belirtilmekte olup; ödemelerin 4734 sayılı Kanuna uygun olarak satın alman paket program çerçevesinde, hizmetin satın alındığı firma tarafından düzenlenen faturalara istinaden yapıldığı ve belediye ile firma arasında imzalanan sözleşmede kişilerin kahvaltı, öğle ve akşam yemeklerine ilişkin masrafların kendilerine ait olduğu belirtildiğinden, kişiye gündelik ödenmesinde mükerrerlik bulunmadığı anlaşıldığından dilekçi iddialarının kabulü ile 1061 sayılı İlama Ek 1434 sayılı ilam ile toplam ... TL’ye tazmin hükmünün kaldırılmasına” dair kararının bulunduğunu,
Kaldı ki söz konusu faaliyetin Belediye Meclisince kabul edilen Stratejik Plan çerçevesinde yapıldığını,
Ayrıca bu seyahatler için belediye bütçesinden ekte örnekleri bulunan harcırah, uçak bileti ve diğer giderler için bir ücret alınmadığını, İlama konu edilen harcırah, yol ve diğer giderler için belediye bütçesinden ayrıca herhangi bir para çıkışı olmadığını, İlam da yol giderlerine ilişkin de bir tespitin de yapılmadığını, bundan dolayı herhangi bir mükerrerlikten ve kamu zararından söz edilemeyeceğini,
Belediyenin; ilgili kurumlarca onaylanmış Stratejik Planında yer alan, Başkanlık Makamının onayı ve Belediye Başkanının şahsen katılımı ile gerçekleşen bu organizasyonların tutarlarının kamu zararı olarak düşünülmesinin mümkün olmadığını, söz konusu harcamalara ilişkin oluşan herhangi bir kamu zararı bulunmadığını,
Dolayısıyla yapılan faaliyet nedeniyle kamu zararı oluşmadığını, yapılan işlemlerin hukuka ve yasalara uygun olduğunu ifade ederek, savunmalarının kabulüne karar verilmesini arz ve talep etmektedirler.
Başsavcılık mütalaasında özetle;
“Yurt dışında geçici görevlendirilen memurlar ile kurumlarında ödenek mukabilinde çalışanlara 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümlerine göre yol masrafı ve yevmiye ödenmesi gerekmektedir.
İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün 20.06.2005 tarih 2005/62 sayılı Genelgesinde; Belediyelerin seçilmiş ve atanmış personelinin yurtdışı görevlendirilmelerinde belediye meclisinden karar alınacağı, kamu kurum ve kuruluşları, Belediye birlikleri ve kamuya yararlı dernek statüsünde bulunan mahalli idare dernekleri dışındaki kişi, dernek, şirket, vakıf vb. kuruluşlar tarafından kurs, seminer, inceleme gezisi vb. adlarla yurtdışında düzenlenen programlar için personel görevlendirilmeyeceği ve harcırah ödenmeyeceği, Görevlendirilen personele 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümlerine göre harcırah giderleri dışında herhangi bir ödeme yapılmayacağı, herhangi bir ad altında organizasyon ödemesi yapılmasının mümkün olmadığı belirtilmiştir.
Yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri dikkate alındığında, yapılan ödemelerin kamu zararı olduğu ve verilen tazmin hükmünün tasdik edilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.
Arz olunur.” denilmektedir.
Dosyada mevcut belgelerin okunup incelenmesinden sonra;
GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ:
447 sayılı Ek İlamın 2. maddesi ile; yurtdışında temaslarda bulunmak üzere ... ve ... şehirlerine giden ... Belediye Başkanı ve bazı belediye personeline, yaptıkları yurtdışı seyahati için kendilerine 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümlerine göre yurtdışı harcırahı ödenmesi gerekirken, bu seyahatin finansmanının doğrudan temin yöntemiyle hizmet satın almak suretiyle sağlanması, seyahate katılan belediye personeli ile belediye personeli olmayan kişilerin konaklama, yemek ve ulaşım giderlerinin, temsil, tören ve ağırlama giderleri kapsamında ödenmesi sonucunda ... TL kamu zararının tazminine hükmedilerek, Harcama Yetkilisi ... ile Gerçekleştirme Görevlisi ...’ya müştereken ve müteselsilsen ödettirilmesine hükmedilmiştir.
Bu defa, İlamda Harcama Yetkilisi olarak sorumlu tutulan ... ile Gerçekleştirme Görevlisi olarak sorumlu tutulan ... tarafından temyiz kanun yoluna başvurularak, tazmin hükmünün kaldırılması talep edilmektedir.
Esas Yönünden İnceleme:
6245 sayılı Harcırah Kanunu’nun 3 üncü ve 7 nci maddelerinde, memurlar ile kurumlarında ödenek mukabilinde çalışanlara (belediye başkanları, meclis üyeleri vs.) bu Kanun’a göre harcırah verileceği, 14 üncü maddesinde de Kanun’un 1 inci maddesinde yazılı kurumlara ait bir görevin yerine getirilmesi amacıyla geçici görevle yurt içinde veya dışında başka bir yere gönderilen memur ve hizmetlilere, geçici görev yolluğu olarak yol masrafı ve yevmiye ödenmesi gerektiği, “Yurtdışında yol masrafı” başlıklı 29 uncu maddesinde, yurtdışında geçici görev yolculuklarında, uçak bilet bedelinin yol masrafı olarak ödenebileceği, ayrıca buna terminal ile ikamet yeri arasındaki taşıt ve hamal ücretinin ilave olunacağı, “Yurtdışında verilecek gündeliklerin miktarı” başlıklı 34’üncü maddesinde ise, bu Kanun gereğince verilecek yurtdışı gündeliklerinin miktarı, gidilecek ülkeye, memur ve hizmetlilerin aylık veya ücret tutarları ile görevin mahiyetine göre, mali yıl itibariyle ve Maliye Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca tayin olunacağı belirtilmiştir.
25.01.2014 tarih 28893 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararının eki “Yurt Dışı Gündeliklerine Dair Karar’ m 4 üncü maddesinin 1 inci fıkrasında, Türkiye’den başka ülkelere geçici görevle gönderilenlere, seyahat süresinin ilk on günü için ödenecek gündeliklerin ekli cetveldeki miktarın %50 artırılması suretiyle hesaplanacağı, 2’nci fıkrasında, Türkiye’den yurtdışına geçici görevle gönderilenlerden, seyahat ve ikamet süresinin ilk on günü ile sınırlı olmak kaydıyla, yurtdışında yatacak yer temini için ödedikleri ücretleri fatura ile belgelendirenlere, faturada gösterilen günlük yatak ücretinin birinci fıkrada belirtildiği şekilde artırımlı olarak hesaplanan gündeliklerinin % 40’ına kadar olan miktar için bir ödeme yapılmayacağı, %40’ını aşması halinde ise aşan kısmın sadece %70’inin ayrıca ödeneceği düzenlemesine yer verilmiştir.
İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün “Yurtdışı İlişkiler” başlıklı 20.06.2005 tarih ve B.050.MAH.076.000/5003/50520 sayılı Genelgesinde ise aynen:
“Belediyelerin seçilmiş ve atanmış personelinin yurtdışı görevlendirilmelerinde uyulacak esaslar ilgi genelgelerimizle belirlenmiştir. Ancak son günlerde Dışişleri Bakanlığı ve valiliklerimizden alınan yazılardan yurtdışı görevlendirmelerde bu esaslara uyulmadığı anlaşılmaktadır. Bu nedenle, yurtdışı görevlendirmelerde aşağıdaki esaslara uyulması gerekli görülmüştür.
1- Belediyeler bütçelerinden kendi görev ve hizmet konuları dışında harcama yapılamayacağından, görev ve hizmetle ilişkisi olmayan konular için yurtdışı görevlendirme yapılmayacaktır.
2- Görevlendirmeler; azami tasarruf ilkelerine uygun olarak, asgari sayıda personel ve asgari süreler için yapılacaktır.
3- Görevlendirmeler için belediye meclisinden karar alınacaktır.
4- Toplantı, kongre, seminer, panel vb. organizasyonlara katılmak için görevlendirilen personelde katılım için gerekli olan, yabancı dil bilgisi ve nitelikler aranacaktır.
5- Kamu kurum ve kuruluşları, Belediye birlikleri ve “kamuya yararlı demek” statüsünde bulunan mahalli idare dernekleri dışındaki kişi, demek, şirket, vakıf vb. kuruluşlar tarafından kurs, seminer, inceleme gezisi vb. adlarla yurtdışında düzenlenen programlar için personel görevlendirilmeyecek, harcırah ödenmeyecektir.
6- Toplantı, kongre, seminer, panel, vb. organizasyonlar ile kardeş şehir ilişkileri nedeniyle görevlendirilmelerde, organizasyonu düzenleyen kuruluş (Belediye, belediye birliği veya uluslararası kuruluş vb.) veya resmi makamlar tarafından yapılmış davet yazıları aranacaktır.
7- Yurtdışı görevlendirmeler ve temaslar hakkında belediye meclisine ilk toplantıda bilgi verilecektir.
8- Görevlendirilen personele 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümlerine göre harcırah (yol + yevmiye) giderleri dışında herhangi bir ödeme yapılmayacaktır.
9- Organizasyonu düzenleyen kuruluşa (var ise) herhangi bir ad altında (eğitim giderleri, hizmet satın alınması, konaklama ücreti, rehberlik ücreti vb.) ödeme yapılması mümkün değildir...” hükümleri yer almaktadır.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere, memuriyet mahalli dışındaki yurt içi ve dışındaki görevlere personelin görevlendirilmesi ve bu görevler nedeniyle yapılabilecek ödemeler 6245 sayılı Harcırah Kanununda düzenlenmiştir. Hangi tür organizasyon olursa olsun bu tip görevlendirmelerde Harcırah Kanunu hükümlerine göre giderlerin gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Belediye bütçesinden ödeme gerektiren veya gerektirmeyen her türlü yurtdışı görevlendirilmelerde uyulması gereken usul ve esasların düzenlendiği İçişleri Bakanlığı Genelge’ sinde de bu durum açıkça ortaya koyulmuştun Belediyeler; Kamu kurum ve kuruluşları, belediye birlikleri ve “kamuya yararlı dernek”; statüsünde bulunan mahalli idare derneklerinin düzenlediği kurs, seminer, inceleme gezisi gibi yurtdışında düzenlenen programlar için personel görevlendirebileceklerdir. Bu durumda görevlendirilen personele 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümlerine göre yol ve yevmiye giderleri dışında herhangi bir ödeme yapılmaması gerekmektedir. Organizasyonu düzenleyen kuruluşa ise çeşitli adlar altında (hizmet satın alınması, konaklama ücreti dahil) belediye bütçesinden ödeme yapılması mümkün değildir.
Sayıştay Temyiz Kurulunun 04.11.2020 tarih ve 48465 tutanak sayılı gerekçeli kararında söz konusu organizasyon için yapılan ödemelerin, Belediye Bütçesinden Yapılacak Temsil, Ağırlama ve Tören Giderleri Yönergesi kapsamında olduğu belirtilmiş ise de; Belediye personelinin yurtdışı giderlerinin temsil, ağırlama ve tören giderleri kapsamında ödenmesini öngören bir düzenleme bulunmamaktadır. Yol ve yevmiye gibi esasen harcırahın unsurları içinde yer alan ve Harcırah Kanunu hükümlerine göre karşılanması gereken görevlendirme/organizasyon giderinin, temsil ağırlama şeklinde değerlendirilmesi Harcırah Kanunu hükümlerini işlevsiz hale getirecektir.
Dosya kapsamındaki bilgi ve belgelerden ise; ... ve ... şehirlerine yapılan seyahatlere katılan kamu görevlilerine yurtdışı harcırahı verilmemekle birlikte seyahate katılan kamu görevlileriyle birlikte onay belgesinde olmayan dolayısıyla görevlendirilmeyen, kamu görevlisi olup olmadığı dahi belli olmayan kişilerinde konaklama, yemek ve seyahat giderlerinin doğrudan temin yöntemiyle yapılarak belediye bütçesinden ödendiği dolayısıyla söz konusu ödemenin 5018 sayılı Kanunun 71 inci maddesinde sayılan ve kamu zararının belirlenmesinde esas alınan kriterlerden olan “mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması” hükmü gereği kamu zararını oluşturduğu anlaşılmaktadır.
Sorumluluk Yönünden İnceleme:
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun "Belediye başkanı" başlıklı 37 nci maddesinde; belediye başkanının, belediye idaresinin başı ve belediye tüzel kişiliğinin temsilcisi olduğu hükmüne yer verilmiştir.
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Üst yöneticiler” başlıklı 11 inci maddesinde de;
“Bakanlıklarda müsteşar, diğer kamu idarelerinde en üst yönetici, il özel idarelerinde vali ve belediyelerde belediye başkanı üst yöneticidir. Ancak, Millî Savunma Bakanlığında üst yönetici Bakandır. Üst yöneticiler, idarelerinin stratejik planlarının ve bütçelerinin kalkınma planına, yıllık programlara, kurumun stratejik plan ve performans hedefleri ile hizmet gereklerine uygun olarak hazırlanması ve uygulanmasından, sorumlulukları altındaki kaynakların etkili, ekonomik ve verimli şekilde elde edilmesi ve kullanımını sağlamaktan, kayıp ve kötüye kullanımının önlenmesinden, malî yönetim ve kontrol sisteminin işleyişinin gözetilmesi, izlenmesi ve bu Kanunda belirtilen görev ve sorumlulukların yerine getirilmesinden Bakana; mahallî idarelerde ise meclislerine karşı sorumludurlar.
Üst yöneticiler, bu sorumluluğun gereklerini harcama yetkilileri, mali hizmetler birimi, (...) ve iç denetçiler (...)aracılığıyla yerine getirirler." denilmiştir.
Üst yöneticilerin sorumlulukları hakkında Sayıştay Genel Kurulunun 14.06.2007 tarih ve 5189/1 sayılı Kararında ise;
”Üst Yöneticiler işlerin gidişatından harcama yetkililerinin ve diğer görevlilerin bilgilendirmeleri ve raporları ile bilgi sahibi olmaktadırlar. Bununla birlikte üst yöneticilerin özel kanunlardan doğan Sayıştay’a karşı mali sorumlulukları olabileceği gibi, münferit bir olayda sorumluluklarına hükmedilmeleri de gerekebilir. Bu husus, meselenin Sayıştay yargısında görüşülmesi sırasında hükme bağlanacak bir konudur.” denilmiştir.
Belirtilen mevzuat hükümleri ve Sayıştay Genel Kurul Kararının üst yöneticilerle ilgili bölümü birlikte değerlendirildiğinde; üst yöneticilerin harcama yetkisi kullanmaları (harcama talimatı vermeleri) halinde sorumlu olacakları başka bir ifadeyle 5018 sayılı Kanun ile harcama süreci dışına çıkarılan üst yöneticilerin Sayıştay yargılamasında mali olarak sorumlu tutulmalarının özel kanunlardan doğan ya da münferit bir olayda söz konusu olabileceği karara bağlanmıştır. Bu kapsamda harcama sürecinde doğrudan yer almadığı anlaşılan Belediye Başkanı Üst Yönetici ...’ nün sorumluluğa dahil edilmemesi gerekmektedir.
Bu itibarla, 447 sayılı Ek İlamın 2’nci maddesiyle verilen ... TL’nin tazminine ilişkin hükmünün TASDİKİNE, (…. Daire Başkanı ... ile Üyeler ..., ..., ..., ..., ...’in aşağıda yazılı karşı oy gerekçelerine karşı) oyçokluğuyla,
6085 sayılı Kanunun 57 nci maddesi gereği bu kararın yazılı bildirim tarihinden itibaren on beş gün içerisinde Sayıştay’da karar düzeltilmesi yolu açık olmak üzere,
Karar verildiği 10.01.2024 tarih ve 56382 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.
Karşı oy gerekçeleri:
…. Daire Başkanı ...’ın karşı oy gerekçesi;
6245 sayılı Harcırah Kanununun “Muvakkat vazife harcırahı (Yol masrafı ve yevmiye)” başlıklı 14 üncü maddesinde;
“Aşağıda gösterilen memur ve hizmetlilere muvakkat vazife harcırahı olarak yol masrafı ile yevmiye verilir ve hamal (Cins ve adedi beyannamede gösterilmek suretiyle) bagaj ve ikametgah veya vazife mahalli ile istasyon, iskele veya durak arasındaki nakil vasıtası masrafları da ayrıca tediye olunur: 1. Birinci maddede yazılı kurumlara ait bir vazifenin ifası maksadıyla muvakkaten yurt içinde veya dışında başka bir yere gönderilenlere;...” denilmektedir.
Mezkur Kanunun “Yurtdışında verilecek gündeliklerin miktarı” başlıklı 34 üncü maddesinde ise;
“Bu Kanun gereğince verilecek yurtdışı gündeliklerinin miktarı, gidilecek ülkeye, memur ve hizmetlilerin aylık veya ücret tutarları ile görevin mahiyetine göre, mali yıl itibariyle ve Maliye Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca tayin olunur. Geçici görev ile yabancı ülkelere gönderilenlere, özel anlaşmaları gereğince yabancı devlet, uluslararası kuruluş veya resmi diğer kuruluşlar tarafından ödeme yapıldığı takdirde bu ödemeler gündeliklerinden indirilir.” düzenlemesi bulunmaktadır.
Dosya kapsamındaki bilgi ve belgelerden ise, ... ve ... şehirlerine yapılan seyahatlere katılan kamu görevlilerine yurtdışı harcırahı verilmediği, buna mukabil, bahsi geçen kamu görevlilerinin ve onay belgesinde olmayan kişilerin otel, konaklama ve seyahat giderlerinin hizmet alımı yoluyla temsil, tören ve ağırlama giderleri kapsamında Belediye bütçesinden karşılandığı görülmüştür. Belediye Bütçesinden Yapılacak Temsil Ağırlama ve Tören Giderleri Yönergesinde; Belediye personelinin yurtdışı giderlerinin temsil, ağırlama ve tören giderleri kapsamında ödenmesini öngören bir düzenleme bulunmamaktadır. Görevlendirilen personelin 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümlerine göre yurtdışı geçici görev yolluğu alması gerekmektedir.
İlamda, kamu zararı hesabının, hizmet alımı için yapılan ödemelerden yurtdışı gündelik miktarlarının düşülerek hesaplandığı anlaşılmaktadır. Oysa harcırah ödemesi ile söz konusu seyahate ilişkin firmalara yapılan ödemeler birbirinden farklı konulardır. Harcırah ödemesi memuriyet mahalli dışına gönderilen personelin harcırah beyannamesi doldurması ve ilgili kamu görevlisinin amiri konumunda bulunan kişiler tarafından tasdik edilmesi suretiyle ödenmektedir. Yurtdışında geçici olarak görevlendirilen personel geçici görev yolluğu beyannamesini vermek suretiyle belediyeden müstahak olduğu harcırahı talep edebilecektir. Harcırah kapsamında kamu görevlisine yapılabilecek ödemelerden gündelik gibi bazı unsurları önceden yetkili kamu idaresi tarafından belirlenmiş unsurlardan oluşurken, yolculuk ücretlerinin bir kısmı, hamaliye, yurtiçinde ikametgah ile havalimanı arasındaki ulaşım ücretleri gibi beyana tabi bazı ödemeler bulunmaktadır. Bu sebeple, kamu zararı hesaplanırken yapılan bu ödeme ile ilgisi bulunmayan ve ilgili kamu görevlisi tarafından yapılacak beyannameye dayanılarak yapılması gereken harcırah ödemesinin bazı unsurlarının ya da tamamının düşülmesinde isabet bulunmamaktadır. Kamu zararı hesabının yeninde yapılmasını teminen verilen tazmin hükmünün BOZULARAK dairesine tevdiine karar verilmesi gerekir.
Üyeler ..., ..., ..., ...’un karşı oy gerekçesi;
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediyenin Giderleri” başlıklı 60 ıncı maddesi (k) bendinde; temsil, tören, ağırlama ve tanıtım giderleri belediye giderleri arasında sayılmakta, Belediye Bütçesinden Yapılacak Temsil Ağırlama ve Tören Giderleri Yönergesinin 3 üncü maddesinde; temsil, ağırlama ve tören giderlerinin konu, kapsam ve miktarının tayininin belediye başkanının takdirine tabi olduğu belirtilmektedir.
Analitik Bütçe Sınıflandırmasının 03.6 kod no.lu Temsil ve Tanıtma Giderleri başlıklı 03.6.1.01 Temsil, Ağırlama, Tören, Fuar, Organizasyon Giderleri bölümünde;
“Makamın gerekli gördüğü temsil, ağırlama, hediye, tören giderleri ile yine temsil amaçlı olmak üzere spor faaliyetlerine, kısa süreli kongre, konferans ve seminer gibi toplantılara ilişkin karşılama, ağırlama ve organizasyon giderleri” ile;
“Yukarıda sayılanların dışında kalan temsil, ağırlama, tören, fuar, organizasyon giderleri” denilerek bu giderlerin bu bölüme kaydedileceği belirtilmektedir.
6245 sayılı Harcırah Kanunu’nun “Muvakkat vazife harcırahı (Yol masrafı ve yevmiye)”başlıklı 14 üncü maddesinde; “Aşağıda gösterilen memur ve hizmetlilere muvakkat vazife harcırahı olarak yol masrafı ile yevmiye verilir ve hamal (Cins ve adedi beyannamede gösterilmek suretiyle) bagaj ve ikametgah veya vazife mahalli ile istasyon, iskele veya durak arasındaki nakil vasıtası masrafları da ayrıca tediye olunur:” denildikten sonra, 1 numaralı bendinde; birinci maddede yazılı kurumlara ait bir vazifenin ifası maksadıyla muvakkaten yurt içinde veya dışında başka bir yere gönderilenlere geçici görev yolluğu ödeneceği belirtilmektedir.
Dosya kapsamındaki bilgi ve belgelerden, 2014-2019 Stratejik Plan faaliyetlerinin belirlenmesi sırasında takvime alınmış olan ... ve ... şehirlerinde temaslarda bulunmak üzere ziyaretlere katılan belediye başkanı ve personelin yeme, içme, konaklama ve ulaşım giderleri ile yurtiçi masraflarına ait giderlerin doğrudan temin yoluyla temsil, tören ve ağırlama giderleri kapsamında belediye bütçesinden karşılandığı anlaşılmaktadır.
Bu mevzuat hükümleri ve bilgiler doğrultusunda, ... Belediyesi bütçesinden yurtdışında gerçekleştirilen faaliyet nedeniyle yapılan harcamaların, bir görevlinin kurum adına bir vazifenin ifası amacıyla görevlendirilerek, yurtdışına gitmesi ve kısa bir süre sonra geri gelmesi şeklinde gerçekleşmediği, söz konusu faaliyetin belediye meclisince kabul edilen stratejik plan çerçevesinde ve yurtdışından yapılan davet üzerine hizmet alımı şeklinde gerçekleştirilen bir organizasyon gideri olduğu anlaşıldığından, söz konusu ödemenin temsil, tören ve ağırlama giderleri kapsamında yapılmasında mevzuata aykırılık bulunmadığı değerlendirildiğinden, 447 sayılı Ek İlamın 2’nci maddesiyle verilen ... TL’nin tazminine ilişkin hükmünün KALDIRILMASINA karar verilmesi uygun olur.
Üye ...’in karşı oy gerekçesi;
6245 sayılı Harcırah Kanunu’nun Harcırah verilecek kimseler başlıklı 4’ üncü maddesinde;
(Değişik: 11/12/1981-2562/2 md.) Bu Kanunda belirtilen hallerde:
1. Bu Kanun kapsamına giren kurumlarda çalışan memur ve hizmetliler ile aile fertlerine ve aynı kurumlarda fahri olarak çalışanlara;
2. Memur veya hizmetli olmamakla beraber kurumlarca geçici bir vazife ile görevlendirilenlere;
…
Harcırah verilir.”
Memur veya hizmetli olmayanların harcırahı başlıklı 8’ inci maddesinde;
“(Değişik: 11/12/1981- 2562/5 md.) Memur veya hizmetli olmadıkları halde bu Kanuna tabi kurumlarca geçici bir görev ile görevlendirilenlere verilecek yol masrafı ve gündelik, bunların bilgi seviyeleri ve faaliyet sahaları ile mahalli şartlar dikkate alınarak 4 ncü dereceye kadar olan memurlardan herhangi birine verilen yol masrafı ve gündeliğe kıyasen ilgili kurumca takdir olunur.
Ancak, ilgili Bakanlığın teklifi ve Maliye Bakanlığının olumlu görüşü üzerine, bu gibi kimselerden icabedenlere 4 ncü dereceden daha yüksek memurlara ödenebilecek yol masrafı ve gündelik verilebilir.”
Muvakkat vazife harcırahı (Yol masrafı ve yevmiye) başlıklı 14’ üncü maddesinde;
“Aşağıda gösterilen memur ve hizmetlilere muvakkat vazife harcırahı olarak yol masrafı ile yevmiye verilir ve hamal (Cins ve adedi beyannamede gösterilmek suretiyle) bagaj ve ikametgâh veya vazife mahalli ile istasyon, iskele veya durak arasındaki nakil vasıtası masrafları da ayrıca tediye olunur:
1. Birinci maddede yazılı kurumlara ait bir vazifenin ifası maksadıyla muvakkaten yurt içinde veya dışında başka bir yere gönderilenlere;
2. Yeni ve eski memuriyetlerine müteallik bir meseleden dolayı bu kanuna tabi kurumlarca açılan bir dava sebebiyle sanık veya davalı olarak (İşten el çektirilmiş olsun veya olmasın) başka bir yere gönderilenlerden lehinde netice hasıl olanlara;
3. Memuriyet merkezlerinin bulunduğu mahal dışındaki bir vazifeye vekâleten gönderilenlere;
4. Fiilen oturduğu mahalden gayrı bir yere açıktan vekâleten gönderilenlere (yalnız gidiş ve dönüşleri için);”
hükümleri yer almaktadır.
Daire kararında; kamu zararı tablosu hesaplanırken doğrudan temin ile yapılan ödemelerden; 2-4 Haziran’da ... için 4 personelle, 8-12 Mayıs ayında ... için 3 personelle ilgili yurtdışı harcırah yevmiyesi hesaplaması yapılarak düşüldüğü, yol masraflarının dikkate alınmadığı, memur ve hizmetli olmayanlarla ilgili yurtdışı harcırah yevmiyesi hesaplaması yapılmadığı anlaşılmaktadır.
Kamu zararı hesabında; Harcırah Kanunu’nun 4 ve 14’ncü maddede belirtilen hususlar dikkate alınarak yol masrafları ve varsa diğer giderler dikkate alınarak yeniden hesaplanmasını teminen verilen tazmin hükmünün BOZULARAK dairesine tevdiine karar verilmesi gerekir.
Kararla ilgili sorunuz mu var?