Sosyal güvenlik prim kesintisi

A) ……………………. Belediyesinde çalışan işçilerin bordrolarının incelenmesinde, yemek yardımı ve çocuk yardımı istisnasının hatalı olarak sosyal güvenlik prim matrahına dahil edilmesi ve ek gıda yardımı ödemelerinin ise hiç dahil edilmemesinden dolayı sosyal güvenlik primi kesintilerinin eksik hesaplanması suretiyle …………………… TL kamu zararına sebebiyet verildiği hususu ile ilgili olarak,

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun “Prime esas kazançlar” başlıklı 80 inci maddesinde;

“4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıların prime esas kazançları aşağıdaki şekilde belirlenir.

a) Prime esas kazançların hesabında;

1) Hak edilen ücretlerin,

2) Prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkaktan o ay içinde yapılan ödemelerin ve işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen tutarların,

3) İdare veya yargı mercilerince verilen karar gereğince yukarıdaki (1) ve (2) numaralı alt bentlerde belirtilen kazançlar niteliğinde olmak üzere sigortalılara o ay içinde yapılan ödemelerin, brüt toplamı esas alınır.

b) Ayni yardımlar ve ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları ile Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30’unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz.

c) (b) bendinde belirtilen istisnalar dışında her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemeler ile ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemeler prime esas kazanca tabi tutulur. Diğer kanunlardaki prime tabi tutulmaması gerektiğine dair muafiyet ve istisnalar bu Kanunun uygulanmasında dikkate alınmaz.

(…)”

hükümleri yer almaktadır.

5510 sayılı Kanun’un 11, 12, 80, 86, 88 ve 90 ıncı maddeleri ve Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğine dayanılarak hazırlanan 01.09.2012 tarih ve 28398 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İşveren Uygulama Tebliği’nin “Yemek Paraları (Yardımı)” başlıklı 7.7.1 maddesinde;

“Sigortalılara yemek parası adı altında yapılan ödemelerin, işyerinde veya müştemilatında işveren tarafından yemek verilmemesi şartıyla, fiilen çalışılan gün sayısı dikkate alınarak 16 yaşından büyükler için belirlenen günlük asgari ücretin % 6 sının, yemek verilecek gün sayısı ile çarpılması sonucunda bulunacak miktarı, prime esas kazançların tespitinde dikkate alınmayacak, dolayısıyla bu tutardan prim kesilmeyecektir.

Bu durumda, yemek parası adı altında yapılan ödemelerden prime esas kazanca dahil edilecek tutar,

Brüt Günlük Asgari Ücret X % 6 X (Ay İçinde Fiilen Çalışılan Gün Sayısı) Yemek Parası Verilen Gün Sayısı = İstisna Tutarı,

Ödenen Yemek Parası – İstisna Tutarı = Prime Esas Kazanca Dahil Edilecek Yemek Parası,

formülü vasıtasıyla hesaplanacaktır.

(…)”

İşveren Uygulama Tebliği’nin “Çocuk Zammı (Yardımı)” başlıklı 7.7.2 maddesinde ise;

“Sigortalının hizmet akdinin devam etmesi şartıyla ve fiilen çalışmasının olup olmadığı üzerinde durulmaksızın; sigortalı veya isteğe bağlı sigortalı sayılmayan, kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olan çocuklarından 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim veya 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Meslekî Eğitimi Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ya da işletmelerde meslekî eğitim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan çocukları ile yaşına bakılmaksızın Kanuna göre malûl olduğu tespit edilen evli olmayan çocuklarından en fazla iki çocuk (iki çocuk dahil) için çocuk zammı adı altında yapılan ödemelerin, çocuk başına 16 yaşından büyükler için belirlenen aylık asgari ücretin %2'si oranındaki tutarı, aylık prime esas kazançların hesaplanmasında dikkate alınmayacaktır.

Bu durumda, çocuk zammı adı altında yapılan ödemelerden prime esas kazanca dahil edilecek tutar;

Brüt Aylık Asgari Ücret X % 2 X Çocuk Sayısı (İki Çocuğa Kadar) = İstisna Tutarı,

Ödenen Çocuk Zammı – İstisna Tutar = Prime Esas Kazanca Dahil Edilecek Çocuk Zammı,

formülü vasıtasıyla hesaplanacaktır.

(…)”

denilmektedir.

Yukarıda yer alan mevzuat ve sözleşme hükümleri gereğince; ek gıda yardımı, 5510 sayılı Kanun’un 80 inci maddesinde istisna tutulan yardımlardan olmadığından prime esas kazancın tespitinde sosyal güvenlik matrahına dahil edilmelidir. Ayrıca, yemek yardımı ve çocuk yardımı istisnasının İşveren Uygulama Tebliğinde belirlenen şekilde uygulanarak sosyal güvenlik prim matrahına bu kalemlerin de dahil edilmesi gerekmektedir.

…………………… Belediyesinde çalışan işçilere ek gıda yardımı kapsamında yapılan nakdi ödemelerin sosyal güvenlik prim matrahına dahil edilmediği, yemek yardımı kapsamında yapılan ödemelerin tamamının sosyal güvenlik prim matrahına dahil edilerek istisna kısmının indirilmediği ve çocuk yardımı kapsamında yapılan ödemelerden prime esas kazanca dahil edilecek olan kısımdan indirilecek istisna tutarlarında Tebliğ’de belirtilen hesaplama yönteminin kullanılmadığı ve eksik istisna uygulanması sonucu kamu zararına neden olunduğu görülmüştür.

B) …………………… Belediyesinin gelir vergisi matrahına etki eden bazı kalemlerin hatalı hesaplanması sonucunda gelir vergisinin eksik hesaplanması suretiyle ……………………TL kamu zararına sebebiyet verildiği hususu ile ilgili olarak,

………………. Belediyesinde çalışan işçilere; ……………….Sendikası (………………….) ile imzalanan 01.01.2019-31.12.2020 yürürlük tarihli Toplu İş Sözleşmesinde toplu iş sözleşmesi kapsamındaki tüm işçilere 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda uygulanan esas miktara göre aile ve çocuk yardımı ödeneceği düzenlenmiştir. 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun “Tazminat ve yardımlarda” başlıklı 25 inci maddesinde çeşitli zam ve tazminat adları altında ücretlilere yapılan ödemelerin hangilerinin gelir vergisinden müstesna olduğu sayılmış olup aile yardımı ödemeleri için herhangi bir istisna hükmüne yer verilmediği için işçilere yapılan aile yardımı ödemeleri gelir vergisinden istisna tutulması gerekirken uygulamada belediyede çalışan bazı işçilere aile yardımı kapsamında yapılan ödemelerin gelir vergisi matrahına dahil edilmediği görülmüştür.

193 sayılı Kanun’un “Mevzu” başlıklı 1 inci maddesinde gerçek kişilerin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarının gelir vergisine tabi olduğu; “Gerçek ücretler” başlıklı 63 üncü maddesinde ise kanunla kurulan emekli sandıkları ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun geçici 20 nci maddesinde belirtilen sandıklara ödenen aidat ve primlere ilişkin indirimler yapıldıktan sonra kalan miktar ücretin gerçek safi değerini oluşturduğu belirtilmiştir. Bu nedenle gelir vergisi matrahının oluşturulmasında, sosyal güvenlik prim matrahının doğru hesaplanması ve oranların doğru uygulanması, yapılacak indirim açısından önem arz etmektedir.

Yapılan incelemede; sosyal güvenlik prim matrahındaki çocuk ve yemek yardımı istisnaları ile ek gıda yardımı kalemlerinin hesaplamada hatalı uygulanmasının sosyal güvenlik prim matrahını azalttığı ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 82 nci maddesinde belirtilmiş olan prime esas kazanca genel sağlık sigortası için %5 olarak uygulanacak sigortalı payının Ocak ve Şubat aylarında %6 üzerinden hesaplandığı tespit edilmiştir.

Sosyal güvenlik prim matrahının eksik hesaplanması gelir vergisi matrahını yükseltirken, aile yardımının gelir vergisi matrahına dahil edilmemesi ve genel sağlık sigortası oranlarının hatalı uygulanması gelir vergisi matrahını daha fazla azalttığından toplamda gelir vergisi matrahının eksik belirlenmesi sonucu kamu zararına neden olunmuştur.

Bu itibarla,

A ve B bentleriyle ilgili olarak; savunma ekinde gönderilen ve sonradan daireye intikal eden belgelerin incelenmesi neticesinde sorgu konusu edilen …………………… TL kamu zararının;

…………… TL’si …………… tarih E/…………. no.lu, ………… TL’si ………… tarih E/………….. no.lu tahsilat makbuzları ile …………….’tan,

………….. TL’si ………….. tarih E/………….. no.lu tahsilat makbuzu ile Ahiz …………….’dan,

………….. TL’si ………….. tarih E/………… no.lu, ………….. TL’si …………. tarih E………….. no.lu tahsilat makbuzları ile Ahiz …………..’dan,

…………. TL’si, ………….. tarih E/………….. no.lu tahsilat makbuzu ile Ahiz …………….’dan,

……….. TL’si, ………… tarih E/……….. no.lu tahsilat makbuzu ile Ahiz …………’tan,

………… TL’si, ………… tarih E/…………. no.lu, …………. TL’si …………. tarih E/………. no.lu tahsilat makbuzları ile Ahiz ………’dan,

………… TL’si, ……….. tarih E/………… no.lu tahsilat makbuzu ile Ahiz …………..’tan,

………….. TL’si, ………….. tarih E/…………… no.lu tahsilat makbuzu ile Ahiz ………….’ten,

…………. TL’si, ………….. tarih E/………… no.lu tahsilat makbuzu ile Ahiz …………’ten,

………….. TL’si, …………… tarih E/…………. no.lu tahsilat makbuzu ile Ahiz …………..’dan,

………… TL’si, …………. tarih E/………. no.lu tahsilat makbuzu ile Ahiz ………..’ten,

………… TL TL’si, ……….. tarih E/…………. no.lu, ………….. TL’si ………… tarih E/………….. no.lu tahsilat makbuzları ile Ahiz ………….’ten,

…………. TL’si, ………….. tarih E/………..no.lu tahsilat makbuzu ile Ahiz ………….’dan,

............

………

……………….. TL’si, ……………… tarih E/…………. no.lu, ………….. TL’si ……………. tarih E/………….. no.lu tahsilat makbuzları ile Ahiz ……………….’dan tahsil edildiğinden ilişilecek husus kalmadığına,

Kalan ……………. TL kamu zararının ise Harcama Yetkilisi …………….. (…………...) ile Gerçekleştirme Görevlisi ……………….’e (Şef),

Müştereken ve müteselsilen 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereğince işleyecek faizleri ile birlikte ödettirilmesine,

İş bu ilamın tebliğ tarihinden itibaren aynı Kanunun 55 inci maddesi gereğince altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oybirliğiyle,

karar verildi.