Ücret ve tazminat

… Genel Müdürlüğü merkez teşkilatında görevli … Daire Başkanına 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ekli (II) sayılı cetvelin 7’nci sırasındaki gösterge rakamları üzerinden ücret ve tazminat ödenmiştir.

375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin ek 10’uncu maddesinin birinci fıkrası hükmü gereğince, Kararnameye ekli (II) sayılı cetvelde yer alan unvanlı kadrolarda bulunanlardan aylıklarını 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na göre almakta olanlara anılan Cetvelde kadro unvanlarına karşılık gelen gösterge rakamlarının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarlarda ücret ve tazminat ödenmektedir.

375 sayılı KHK’ya ekli (II) sayılı cetvelin 7. sırasında; 1. Hukuk Müşaviri kadrosu ile ek göstergesi genel müdür yardımcısı düzeyinde ya da daha yüksek belirlenen değişik kadro ve unvanlarda bulunanlara ödenecek olan “Ücret” ve “Tazminat” göstergelerine yer verilirken “Müstakil Daire Başkanı”na da yer verilmiştir. Ancak bu daire başkanları parantez içi hükümle “Başbakanlık, bakanlık ve müsteşarlıklarda teşkilat kanunlarında hizmet birimi olarak tanımlanmış birimlerde” demek suretiyle sınırlandırılmıştır. Cetvelin 8. sırasında ise “Daire Başkanı” ifadesine yer verilerek bir üst sırada yapılan sınırlandırma dışında kalan tüm diğer daire başkanlarına yer verilmiştir.

3046 sayılı Kanun’un mülga 16’ncı maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde müstakil daire başkanlıklarının kurulmasının kanunla düzenleneceği hüküm altına alınmıştır.

Daire başkanlıklarının isim olarak teşkilat kanununda yer alması bu daire başkanlıklarının müstakil daire başkanlığı olarak örgütlendiği anlamına gelmez.

Bu çerçevede … Genel Müdürlüğü bünyesindeki daire başkanlıklarının müstakil daire başkanlığı olarak kurulduğunu kabul etme imkanı bulunmamaktadır. Bu nedenle … Genel Müdürlüğü bünyesindeki daire başkanlarına müstakil daire başkanlarına ödenmesi öngörülen ücret ve tazminatların ödenmesi 375 sayılı KHK hükümlerine aykırıdır.

Ancak, söz konusu ödemelerin … Başkanlığınca … tarihinde verilen görüş doğrultusunda yapıldığı anlaşılmaktadır.

… Başkanlığı kamu görevlilerinin tabi olacakları personel rejimlerinin düzenlenmesi, personel rejimleri arasında uyum, denge ve koordinasyonun sağlanması, uygulamalarda görülecek aksaklıkların giderilmesi mevzuatın değişen şartlara göre geliştirilmesi amacıyla kurulmuş, kamu personelinin hukuki ve mali statüsünün ve uygulanmasının esaslarını tespit etmek, personel mevzuatı ve teşkilatlanma ile ilgili konularda, kamu kurum ve kuruluşlarında değişik uygulamaları önleyecek ve uygulama birliğini sağlayacak tedbirleri tesbit etmek, personel konularında ortaya çıkabilecek tereddütleri gidererek uygulama birliğini sağlayacak tedbirleri almak ve personelle ilgili konularda, uygulamaya esas olmak üzere görüş ve mütalaa bildirmekle görevli bir kuruluştur. İlgililerin kurum bünyesindeki daire başkanlarının, müstakil daire başkanları için öngörülen zam ve tazminatları alıp alamayacakları hususunda tereddüte düştükleri, bu çerçevede … Başkanlığından görüş istedikleri ve gelen görüş doğrultusunda ödemede bulundukları anlaşılmaktadır.

5018 sayılı Kanunun 71’inci maddesinde “Kamu zararı; kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır”

6085 sayılı Sayıştay Kanununun 7’nci maddesinde de “Sorumlular; mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri ile illiyet bağı kurularak oluşturulan ilamda yer alan kamu zararından tek başlarına veya birlikte tazmin ile yükümlüdür” denilmektedir.

Bir kamu zararından söz edebilmek için öncelikle kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında eksilmeye neden olunması ve mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri ile sorumlular arasında illiyet bağı kurulması gerekmektedir. Ancak ilgililerin bir kamu zararına sebep olmamak için gerekli girişimlerde bulundukları ve aldıkları görüş doğrultusunda işlem yaptıkları göz önünde bulundurulduğunda, yapılan ödeme nedeniyle bu aşamada sorumluların kasıt, kusur veya ihmallerinden söz edilemeyeceği gibi yapılan işlemle sorumlular arasında illiyet bağı da kurulamaz.

Buna göre, … Genel Müdürlüğü bünyesindeki daire başkanlarına müstakil daire başkanları için öngörülen zam ve tazminatların ödenmesi nedeniyle yersiz bir ödemede bulunulmuşsa da, yapılan işlemin yetkili bir kamu idaresinin bu konudaki tespit ve değerlendirmesine istinaden yapıldığı anlaşıldığından ödemeyi gerçekleştirenlere sorumluluk atfedilmesine imkan bulunmamaktadır.

Bu itibarla, sorguda kamu zararı olarak hesaplanan … TL için bu aşamada ilişilecek husus bulunmadığına,

6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 55’inci maddesi uyarınca işbu ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy çokluğuyla karar verildi.

İlave Gerekçe:

Üye …’ün ilave gerekçesi:

3046 sayılı Kanunun mülga 16’ncı maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde müstakil daire başkanlıklarının kurulmasının kanunla düzenleneceği, diğer daire başkanlıklarının Bakanlar Kurulu kararıyla düzenleneceği belirtilmiştir.

“Madde 16- Bakanlık merkez teşkilatı ile bakanlık bağlı kuruluşlarının düzenlenmesinde aşağıdaki esas ve usuller uygulanır.

A) Genel Müdürlük, müstakil daire başkanlığı, danışma, denetim ve yardımcı birimlerin kurulması, kaldırılması, görev, yetki ve sorumlulukları kanunla düzenlenir.

B) Diğer daire başkanlıkları ile şube müdürlükleri hizmetin özelliğine göre ilgili bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu Kararı ile kurulur, kaldırılır, aynı bakanlık içerisinde veya bakanlıklar arasındaki bağlantısı değiştirilir.”, hükmü

Yine aynı Kanunda;

“Bakanlıkların temel kuruluşları:

“Madde 5- Bakanlıklar, merkez teşkilatı ile ihtiyaca göre kurulan taşra ve yurt dışı teşkilatından ve bağlı ve ilgili kuruluşlardan meydana gelir.” hükmü

yer almaktadır.

… Genel Müdürlüğünün Daire Başkanlıkları da … sayılı Kanunun … maddesinde ana hizmet birimleri ve görevleri şeklinde sıralanmış, dolayısıyla kanunla kurulmuştur. Bu yüzden Genel Müdürlük bünyesinde yer alan daire başkanlıkları müstakil daire başkanlığıdır.

Yaşanan tereddüt, konumuz daire başkanlarının 375 sayılı KHK ye ekli 2 sayılı cetvelin 7. Sırasında sayılan kısımdan mı 8. Sırasında sayılan kısımdan mı maaş alacağı hususundadır. İlgili mevzuatın yorumlanmasına ihtiyaç bulunmaktadır. Bu yorum yapılırken Daire Başkanlarının görev ve sorumlulukları açısından bir değerlendirme yapıldığında sorunun temel kaynağının bütün kamuyu tek bir mevzuat kalıbına göre değerlendirme zorunluluğundan kaynaklandığı görülmektedir. Dar yorumla yorumladığımızda … Genel Müdürlüğü Başbakanlık, Bakanlık ve Müsteşarlık içerisinde sayılamaz. Ancak yukarıda madde … olarak metnini aldığımız kanun maddesi “Bakanlık” lar tanımında bağlı ve ilgili kuruluşları da kapsamına almaktadır. Aksi yorum için “bakanlık merkez teşkilatı” ifadesinin bulunması gerekir.

Bunun yanında kurumun teşkilat yapısı ve daire başkanlıklarının taşra ile ilişkilerine baktığımızda adeta bir bakanlık teşkilatlanmasını görmekteyiz. Her il ve ilçede … müdürlüğü, ilçelerin çoğunda da … müdürlüğü olarak teşkilatı bulunmaktadır. Daire başkanlıklarının savunmalarda da belirtildiği üzere taşra birimleriyle doğrudan yazışma yetkisi bulunmaktadır. Bu husus görev, yetki ve sorumluluk açısından değerlendirildiğinde 7. Sırada sayılan, Unvanlar gibi maaş ödenmesi gerekir.

Ayrıca … Bakanlığı Harcama Yetkilisi Tebliğinde Genel Müdürlük Bağımsız Daire Başkanlığı zikredilmiştir. Dolayısıyla Genel Müdürlüğün Başbakanlık ve Bakanlık tanımına girmediği iddiası yerinde değildir. Aksi halde ibarenin “bakanlık merkez teşkilatı” olması gerekirdi. Bu tanımın KİT’lerdeki daire başkanlıklarının hariç tutulması için yazıldığını düşünüyorum. Bu nedenle, yapılan ödeme yerinde olup kamu zararı oluşmamıştır. Bu itibarla, konu hakkında ilişilecek husus bulunmadığına karar verilmesi gerekir.

Karşı Oy Gerekçesi :

Üye … ve Üye …’nın karşı oy gerekçeleri:

375 sayılı KHK’ya ekli (II) sayılı cetvelin 7. sırasında; 1. Hukuk Müşaviri kadrosu ile ek göstergesi genel müdür yardımcısı düzeyinde ya da daha yüksek belirlenen değişik kadro ve unvanlarda bulunanlara ödenecek olan “Ücret” ve “Tazminat” göstergelerine yer verilirken “Müstakil Daire Başkanı”na da yer verilmiştir. Ancak bu daire başkanları parantez içi hükümle “Başbakanlık, bakanlık ve müsteşarlıklarda teşkilat kanunlarında hizmet birimi olarak tanımlanmış birimlerde” demek suretiyle sınırlandırılmıştır. Cetvelin 8.sırasında ise “Daire Başkanı” ifadesine yer verilerek bir üst sırada yapılan sınırlandırma dışında kalan tüm diğer daire başkanlarına yer verilmiştir.

3046 sayılı Kanunun mülga 16’ncı maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde müstakil daire başkanlıklarının kurulmasının kanunla düzenleneceği hüküm altına alınmıştır. Bir daire başkanlığının, müstakil daire başkanlığı olduğunun kabulü için teşkilat kanununda açıkça müstakil daire başkanlığı olarak kurulduğunun belirtilmiş olması gerekmektedir.

Daire başkanlıklarının isim olarak teşkilat kanununda yer alması, bu daire başkanlıklarının müstakil daire başkanlığı olarak örgütlendiği anlamına gelmez.

Bu çerçevede … Genel Müdürlüğü bünyesindeki daire başkanlıklarının müstakil daire başkanlığı olarak kurulduğunu kabul etme imkanı bulunmamaktadır. Bu nedenle daire başkanlarına, ilgili mevzuatında müstakil daire başkanlarına ödenmesi öngörülen ücret ve tazminatların ödenmesi 375 sayılı KHK hükümlerine aykırıdır.

… Genel Müdürlüğü merkez teşkilatında görevli daire başkanlarının Başbakanlık, bakanlık ve müsteşarlıklardaki müstakil daire başkanı olarak kabul edilmesi mümkün olmadığından, bunlara anılan cetvelin 7’nci sırasındaki gösterge rakamları yerine, 8’inci sırasındaki gösterge rakamları üzerinden ücret ve tazminat ödenmesi gerekmektedir.

Bu itibarla, … Genel Müdürlüğünde … Dairesi Başkanlığı kadrolarında bulunanlara Cetvelin 8. sırasında yer alan daire başkanları yerine aynı cetvelin 7. sırasında sayılan müstakil daire başkanları için öngörülen ücret ve tazminatların ödenmesi sonucunda oluşan … TL tutarındaki kamu zararının sorumlularına müştereken ve müteselsilen 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 53’üncü maddesi gereği işleyecek faizleri ile birlikte ödettirilmesi gerekir.