Karar Künyesi
Karar Türü:
Sayıştay 3. Daire Kararı
Karar Tarihi:
6/1/2023
Karar No:
169
Esas No:
456
KARAR
Hizmet alımı
………. Limited Şirketi’nden doğrudan teminle hizmet alımı şeklinde gerçekleştirilen “………. Araç Kiralama İşi” kapsamında kiralanan araçların, Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usullere aykırı olarak, 1600 cc motor hacim sınırını aşan yabancı menşeli araçlar olması sebebiyle ………. TL kamu zararına sebebiyet verildiği iddiasına ilişkin dosyada mevcut bilgi ve belgeler incelenmiştir.
05.01.1961 tarihli ve 237 sayılı Taşıt Kanununun “Kanunun şümulü” başlıklı 1 inci maddesinde; belediyeler bu Kanun kapsamındaki kurumlar arasında sayılmış, “Kurumların edinebilecekleri taşıtlar” başlıklı 7 nci maddesinin birinci fıkrasında ise,
“Kurumların taşıt ihtiyaçlarını hizmet alımı suretiyle karşılamaları esastır. Bu şekilde temini mümkün olmayan, ekonomik bulunmayan veya sağlık, savunma ve güvenlik gibi nedenlerle hizmet alımı suretiyle karşılanması uygun görülmeyen taşıtlar diğer yollarla edinilebilir.” hükmüne yer verilmiştir.
Yine aynı Kanunun 12 nci maddesinin ikinci fıkrasının (f) bendinde “Hizmet alımı suretiyle edinilecek taşıtların cinsi, adedi, yaşı, hangi hizmetlerde kullanılacağı, kaynağı, yabancı menşeli olup olmayacağı ve diğer hususlar için gerekli esas ve usuller Cumhurbaşkanınca saptanır.” hükmü yer almaktadır. (02.07.2018 tarihli ve 703 sayılı KHK’nın 180 inci maddesiyle, bu fıkrada yer alan “Bakanlar Kurulunca” ibaresi “Cumhurbaşkanınca” şeklinde değiştirilmiştir.)
Bu kapsamda alınan, 17.03.2006 tarihli ve 2006/10193 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile “Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller” yayımlanmıştır. Söz konusu Esas ve Usuller’in “Genel esaslar” başlıklı 6 ncı maddesinin birinci fıkrasında;
“(1) Temel amaç çerçevesinde hizmet alımı suretiyle taşıt edinilebilmesinin genel esasları şunlardır:
a) Hizmet alımının yapıldığı yılın başında, binek ve station-wagon cinsi taşıtlar 10 yaşını, diğer taşıtlar ise 15 yaşını doldurmamış olacaktır.
b) Hizmet alımı suretiyle yabancı menşeli binek ve station-wagon cinsi taşıt edinilmesi Kanunun 10 uncu maddesinin beşinci fıkrasında öngörülen makam ve hizmetler ile sınırlı olacaktır.
c) Kanuna ekli (1) ve (2) sayılı cetvellerde yer alanlar ile güvenlik önlemli (zırhlı) araçlar ve koruma altına alınanlarla ilgili yönetmelik hükümlerine göre tahsis olunan araçlar dışında kullanılacak binek ve station-wagon cinsi taşıtların motor hacmi 1600 cc'yi geçmeyecektir.
…” denilmektedir.
237 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin beşinci fıkrasında yer alan;
“Bu Kanun kapsamında edinilecek taşıtların menşei, silindir hacimleri ve diğer niteliklerini belirlemeye ve sınırlamalar getirmeye Cumhurbaşkanı yetkilidir.” (11.02.2014 tarihli ve 6519 sayılı Kanun ile “Bakanlar Kurulu” ifadesi “Cumhurbaşkanı” olarak değiştirilmiştir.) hükmü uyarınca, Bakanlar Kurulu tarafından alınan ve 10.06.2014 tarihli ve 29026 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2014/6425 sayılı “237 Sayılı Taşıt Kanunu Kapsamında Edinilecek Taşıtların Menşei, Silindir Hacimleri ve Diğer Niteliklerinin Belirlenmesine Dair Karar”ın “Taşıtların nitelikleri” başlıklı 1 inci ve “Hizmet alımı suretiyle taşıt edinimi” başlıklı 2 nci maddelerinde;
“Taşıtların nitelikleri
MADDE 1- (1) 5/1/1961 tarihli ve 237 sayılı Taşıt Kanununa ekli (1) sayılı Cetvelde ve son iki sırasında belirtilenler hariç olmak üzere (2) sayılı Cetvelde yer alan makamlar ile güvenlik önlemli (zırhlı) araçlar, koruma altına alınanlarla ilgili yönetmelik hükümlerine göre tahsis olunanlar ve idarelerin yurt dışı teşkilatlan için yabancı menşeli binek veya station-wagon cinsi taşıt edinilebilir. Bunların dışında hibe dâhil her ne suretle olursa olsun yabancı menşeli binek veya station-wagon cinsi taşıt edinilemez
(2) Birinci fıkra kapsamındaki makam ve hizmetler hariç olmak üzere, edinilecek binek veya station-wagon cinsi taşıtların silindir hacimleri 1.600 cc’yi geçemez.
(3) Yerli muhteva oranı % 50’nin altında kalan taşıtlar yabancı menşeli sayılır.
(4) Binek ve station-wagon dışındaki taşıtlar hakkında yukarıdaki sınırlamalar uygulanmaz.
Hizmet alımı suretiyle taşıt edinimi
MADDE 2- (1) Hizmet alımı suretiyle edinilecek taşıtların menşei ve silindir hacimleri hakkında 1 inci madde hükümleri uygulanır.”
hükümlerine yer verilmiştir.
Yukarıda anılan Usul ve Esasların “Genel esaslar” başlıklı 6 ncı maddesinin ikinci fıkrasında ise;
“Genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile bu idarelere bağlı döner sermayelerin (Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği ile TBMM Genel Sekreterliği ve Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı hariç) hizmetleri için ihtiyaç duyulan ve yılı merkezi yönetim bütçe kanununa bağlı azami satın alma bedellerini gösterir (T) işaretli cetvelde belirtilen taşıtlardan binek, station-wagon, arazi binek, kaptı kaçtı, panel ve pick-up tipi taşıtların (fiilen arazi üzerinde çalışan arazi binek ve pick-up'lar hariç) hizmet alımı yöntemiyle ediniminde;
a) Şoför giderleri hariç yapılan taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedeli (katma değer vergisi hariç, her türlü bakım-onarım, sigorta ve benzeri giderler dâhil), taşıtın Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği tarafından yayımlanan ve harcama talimatının verildiği ay itibarıyla uygulanacak Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesinde yer alan kasko sigortası değerinin %2'sini aşmayacaktır.
b) Şoför giderleri dâhil yapılan taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedeli, (a) bendine göre tespit edilecek tutara yürürlükteki brüt asgari ücretin yüzde elli artırımlı tutarının ilave edilmesi suretiyle hesaplanacak tutarı aşmayacaktır.
c) Şoför gideri dâhil taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedeli hesabında yemek, yol, resmi tatil ücreti ve benzeri giderler de dâhil yürürlükte bulunan brüt asgari ücretin yüzde elli artırımlı tutarı esas alınacak; işveren maliyeti kapsamında yer alan sosyal sigorta ve genel sağlık sigortası işveren payı (%20,5) ve işsizlik sigortası işveren payı (%2) ile işçilik maliyeti üzerinden hesaplanan sözleşme giderleri ve genel giderler (%4) ise idarelerce ayrıca ödenecektir.
(3) İkinci fıkranın (a) bendinde belirlenen oranı, idareler ve taşıt cinsleri itibarıyla %20'ye kadar arttırmaya ve eksiltmeye Bakanlık yetkilidir.
(4) İkinci fıkra çerçevesinde hizmet alımı yöntemiyle edinilemeyen taşıtlar ile Kanuna bağlı (1) ve (2) sayılı cetvellerde yer alan makam ve hizmetler için edinilecek taşıtların temininde satın alma yöntemi tercih edilecektir.”
hükümleri yer almaktadır.
Yukarıda yer verilen Kanuna ekli mezkûr cetvellerde ve diğer mevzuatta, belediye teşkilatı içerisinde yer alan herhangi bir makam veya hizmet için yabancı menşeli binek veya station-wagon cinsi araç temin edilebileceğine dair bir ibare bulunmamaktadır.
Ayrıca, binek tipi taşıtların hizmet alımı suretiyle edinilmesinde, söz konusu taşıtların yerli muhteva oranının %50’nin üzerinde olması, motor hacminin 1600 cc’yi geçmemesi ve araç şoförsüz kiralandığı takdirde aylık kira bedelinin, harcama talimatının verildiği yılın ocak ayı kasko sigortası değerinin %2’sini aşmaması gerekmektedir.
Ancak yapılan incelemede; Belediye tarafından, ………. Limited Şirketi’nden doğrudan temin yöntemiyle, şoförsüz, “……….” marka yabancı menşeli ve 2000 cc motor hacimli binek araç kiralandığı, bu araca, yerli muhteva oranı ve motor hacmi sınırı kriterlerini karşılayan en yüksek kasko değerine sahip araç olan ………. marka aracın, harcama talimatının verildiği yılın ocak ayı kasko sigortası değerinin %2’sini aşan tutarda kira bedeli ödendiği ve bu suretle ………. TL kamu zararına sebebiyet verildiği,
görülmekle birlikte,
Rapor’a konu ………. TL kamu zararının ………. tarih ve ………. numaralı tahsilat makbuzu ile yüklenici firmadan tahsil edildiği ve ………. tarih ve ………. numaralı muhasebe işlem fişi ile gelir kaydedildiği anlaşıldığından konu ile ilgili ilişilecek husus kalmadığına,
6085 sayılı Sayıştay Kanununun 55 inci maddesi uyarınca ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.
………. Limited Şirketi’nden doğrudan teminle hizmet alımı şeklinde gerçekleştirilen “………. Araç Kiralama İşi” kapsamında kiralanan araçların, Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usullere aykırı olarak, 1600 cc motor hacim sınırını aşan yabancı menşeli araçlar olması sebebiyle ………. TL kamu zararına sebebiyet verildiği iddiasına ilişkin dosyada mevcut bilgi ve belgeler incelenmiştir.
05.01.1961 tarihli ve 237 sayılı Taşıt Kanununun “Kanunun şümulü” başlıklı 1 inci maddesinde; belediyeler bu Kanun kapsamındaki kurumlar arasında sayılmış, “Kurumların edinebilecekleri taşıtlar” başlıklı 7 nci maddesinin birinci fıkrasında ise,
“Kurumların taşıt ihtiyaçlarını hizmet alımı suretiyle karşılamaları esastır. Bu şekilde temini mümkün olmayan, ekonomik bulunmayan veya sağlık, savunma ve güvenlik gibi nedenlerle hizmet alımı suretiyle karşılanması uygun görülmeyen taşıtlar diğer yollarla edinilebilir.” hükmüne yer verilmiştir.
Yine aynı Kanunun 12 nci maddesinin ikinci fıkrasının (f) bendinde “Hizmet alımı suretiyle edinilecek taşıtların cinsi, adedi, yaşı, hangi hizmetlerde kullanılacağı, kaynağı, yabancı menşeli olup olmayacağı ve diğer hususlar için gerekli esas ve usuller Cumhurbaşkanınca saptanır.” hükmü yer almaktadır. (02.07.2018 tarihli ve 703 sayılı KHK’nın 180 inci maddesiyle, bu fıkrada yer alan “Bakanlar Kurulunca” ibaresi “Cumhurbaşkanınca” şeklinde değiştirilmiştir.)
Bu kapsamda alınan, 17.03.2006 tarihli ve 2006/10193 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile “Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller” yayımlanmıştır. Söz konusu Esas ve Usuller’in “Genel esaslar” başlıklı 6 ncı maddesinin birinci fıkrasında;
“(1) Temel amaç çerçevesinde hizmet alımı suretiyle taşıt edinilebilmesinin genel esasları şunlardır:
a) Hizmet alımının yapıldığı yılın başında, binek ve station-wagon cinsi taşıtlar 10 yaşını, diğer taşıtlar ise 15 yaşını doldurmamış olacaktır.
b) Hizmet alımı suretiyle yabancı menşeli binek ve station-wagon cinsi taşıt edinilmesi Kanunun 10 uncu maddesinin beşinci fıkrasında öngörülen makam ve hizmetler ile sınırlı olacaktır.
c) Kanuna ekli (1) ve (2) sayılı cetvellerde yer alanlar ile güvenlik önlemli (zırhlı) araçlar ve koruma altına alınanlarla ilgili yönetmelik hükümlerine göre tahsis olunan araçlar dışında kullanılacak binek ve station-wagon cinsi taşıtların motor hacmi 1600 cc'yi geçmeyecektir.
…” denilmektedir.
237 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin beşinci fıkrasında yer alan;
“Bu Kanun kapsamında edinilecek taşıtların menşei, silindir hacimleri ve diğer niteliklerini belirlemeye ve sınırlamalar getirmeye Cumhurbaşkanı yetkilidir.” (11.02.2014 tarihli ve 6519 sayılı Kanun ile “Bakanlar Kurulu” ifadesi “Cumhurbaşkanı” olarak değiştirilmiştir.) hükmü uyarınca, Bakanlar Kurulu tarafından alınan ve 10.06.2014 tarihli ve 29026 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2014/6425 sayılı “237 Sayılı Taşıt Kanunu Kapsamında Edinilecek Taşıtların Menşei, Silindir Hacimleri ve Diğer Niteliklerinin Belirlenmesine Dair Karar”ın “Taşıtların nitelikleri” başlıklı 1 inci ve “Hizmet alımı suretiyle taşıt edinimi” başlıklı 2 nci maddelerinde;
“Taşıtların nitelikleri
MADDE 1- (1) 5/1/1961 tarihli ve 237 sayılı Taşıt Kanununa ekli (1) sayılı Cetvelde ve son iki sırasında belirtilenler hariç olmak üzere (2) sayılı Cetvelde yer alan makamlar ile güvenlik önlemli (zırhlı) araçlar, koruma altına alınanlarla ilgili yönetmelik hükümlerine göre tahsis olunanlar ve idarelerin yurt dışı teşkilatlan için yabancı menşeli binek veya station-wagon cinsi taşıt edinilebilir. Bunların dışında hibe dâhil her ne suretle olursa olsun yabancı menşeli binek veya station-wagon cinsi taşıt edinilemez
(2) Birinci fıkra kapsamındaki makam ve hizmetler hariç olmak üzere, edinilecek binek veya station-wagon cinsi taşıtların silindir hacimleri 1.600 cc’yi geçemez.
(3) Yerli muhteva oranı % 50’nin altında kalan taşıtlar yabancı menşeli sayılır.
(4) Binek ve station-wagon dışındaki taşıtlar hakkında yukarıdaki sınırlamalar uygulanmaz.
Hizmet alımı suretiyle taşıt edinimi
MADDE 2- (1) Hizmet alımı suretiyle edinilecek taşıtların menşei ve silindir hacimleri hakkında 1 inci madde hükümleri uygulanır.”
hükümlerine yer verilmiştir.
Yukarıda anılan Usul ve Esasların “Genel esaslar” başlıklı 6 ncı maddesinin ikinci fıkrasında ise;
“Genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile bu idarelere bağlı döner sermayelerin (Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği ile TBMM Genel Sekreterliği ve Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı hariç) hizmetleri için ihtiyaç duyulan ve yılı merkezi yönetim bütçe kanununa bağlı azami satın alma bedellerini gösterir (T) işaretli cetvelde belirtilen taşıtlardan binek, station-wagon, arazi binek, kaptı kaçtı, panel ve pick-up tipi taşıtların (fiilen arazi üzerinde çalışan arazi binek ve pick-up'lar hariç) hizmet alımı yöntemiyle ediniminde;
a) Şoför giderleri hariç yapılan taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedeli (katma değer vergisi hariç, her türlü bakım-onarım, sigorta ve benzeri giderler dâhil), taşıtın Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği tarafından yayımlanan ve harcama talimatının verildiği ay itibarıyla uygulanacak Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesinde yer alan kasko sigortası değerinin %2'sini aşmayacaktır.
b) Şoför giderleri dâhil yapılan taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedeli, (a) bendine göre tespit edilecek tutara yürürlükteki brüt asgari ücretin yüzde elli artırımlı tutarının ilave edilmesi suretiyle hesaplanacak tutarı aşmayacaktır.
c) Şoför gideri dâhil taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedeli hesabında yemek, yol, resmi tatil ücreti ve benzeri giderler de dâhil yürürlükte bulunan brüt asgari ücretin yüzde elli artırımlı tutarı esas alınacak; işveren maliyeti kapsamında yer alan sosyal sigorta ve genel sağlık sigortası işveren payı (%20,5) ve işsizlik sigortası işveren payı (%2) ile işçilik maliyeti üzerinden hesaplanan sözleşme giderleri ve genel giderler (%4) ise idarelerce ayrıca ödenecektir.
(3) İkinci fıkranın (a) bendinde belirlenen oranı, idareler ve taşıt cinsleri itibarıyla %20'ye kadar arttırmaya ve eksiltmeye Bakanlık yetkilidir.
(4) İkinci fıkra çerçevesinde hizmet alımı yöntemiyle edinilemeyen taşıtlar ile Kanuna bağlı (1) ve (2) sayılı cetvellerde yer alan makam ve hizmetler için edinilecek taşıtların temininde satın alma yöntemi tercih edilecektir.”
hükümleri yer almaktadır.
Yukarıda yer verilen Kanuna ekli mezkûr cetvellerde ve diğer mevzuatta, belediye teşkilatı içerisinde yer alan herhangi bir makam veya hizmet için yabancı menşeli binek veya station-wagon cinsi araç temin edilebileceğine dair bir ibare bulunmamaktadır.
Ayrıca, binek tipi taşıtların hizmet alımı suretiyle edinilmesinde, söz konusu taşıtların yerli muhteva oranının %50’nin üzerinde olması, motor hacminin 1600 cc’yi geçmemesi ve araç şoförsüz kiralandığı takdirde aylık kira bedelinin, harcama talimatının verildiği yılın ocak ayı kasko sigortası değerinin %2’sini aşmaması gerekmektedir.
Ancak yapılan incelemede; Belediye tarafından, ………. Limited Şirketi’nden doğrudan temin yöntemiyle, şoförsüz, “……….” marka yabancı menşeli ve 2000 cc motor hacimli binek araç kiralandığı, bu araca, yerli muhteva oranı ve motor hacmi sınırı kriterlerini karşılayan en yüksek kasko değerine sahip araç olan ………. marka aracın, harcama talimatının verildiği yılın ocak ayı kasko sigortası değerinin %2’sini aşan tutarda kira bedeli ödendiği ve bu suretle ………. TL kamu zararına sebebiyet verildiği,
görülmekle birlikte,
Rapor’a konu ………. TL kamu zararının ………. tarih ve ………. numaralı tahsilat makbuzu ile yüklenici firmadan tahsil edildiği ve ………. tarih ve ………. numaralı muhasebe işlem fişi ile gelir kaydedildiği anlaşıldığından konu ile ilgili ilişilecek husus kalmadığına,
6085 sayılı Sayıştay Kanununun 55 inci maddesi uyarınca ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.
Kararla ilgili sorunuz mu var?