Karar Künyesi
Karar Türü:
Sayıştay 3. Daire Kararı
Karar Tarihi:
3/1/2022
Karar No:
92
Esas No:
401
KARAR
Avukat Vekalet Ücreti Ödemelerinden Gelir Vergisi Tevkifatı
… Belediyesinin taraf olup kaybettiği davalardan karşı taraf avukatlarına yapılan vekâlet ücreti ödemeleri ile icra müdürlüklerine yapılan vekâlet ücreti ödemelerinden gelir vergisi tevkifatı yapılmaması sonucu toplam …TL tutarında kamu zararına sebebiyet verildiği iddiasıyla ilgili olarak dosyada mevcut bilgi ve belgeler değerlendirilmiştir.
31.12.1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun “Vergi tevkifatı” başlıklı 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında;
“Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zırai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar.
…”
Aynı fıkranın (2) numaralı bendinde;
“Yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yapılan ödemelerden (Noterlere (...) serbest meslek faaliyetlerinden dolayı yapılan ödemeler hariç);
a) 18 inci madde kapsamına giren serbest meslek işleri dolayısıyla yapılan ödemelerden,
b) Diğerlerinden,
…
% 25 vergi tevkifatı yapılır”
hükümleri yer almaktadır.
02.01.2019 tarihli ve 2009/14592 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının 1 inci maddesinde;
“193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinde yer alan kazanç ve iratlardan yapılacak vergi tevkifat oranları aşağıdaki şekilde yeniden tespit edilmiştir.
….
2. Yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yapılan ödemelerden (noterlere serbest meslek faaliyetlerinden dolayı yapılan ödemeler hariç);
…
b) Diğerlerinden % 20,
…”
hükmü yer almaktadır.
193 sayılı Kanunun “Vergi Tevkifatı” başlıklı 94 üncü maddesine, 05.12.2019 tarihli ve 7194 sayılı Dijital Hizmet Vergisi ile Bazı Kanunlarda ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 16 ncı maddesiyle;
“9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu ile 19/3/1969 tarihli ve 1136 sayılı Avukatlık Kanunu uyarınca karşı tarafa yükletilen vekalet ücretini (icra ve iflas müdürlüklerine yatırılanlar dâhil) ödeyenler tarafından gelir vergisi tevkifatı yapılır.” hükmü eklenmiştir.
27.05.2020 tarih ve 31137 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 311 seri nolu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nin “Vekalet ücretlerinde vergi tevkifatı uygulaması” başlıklı 25 inci maddesinde;
“…
(2) 7194 sayılı Kanunla yapılan düzenlemeyle, mahkemelerce veya icra ve iflas müdürlüklerince karşı tarafa yükletilen, avukatlara ait olan ve serbest meslek kazancına dahil edilmesi gereken vekalet ücretleri üzerinden, kimlerin tevkifat yapmakla yükümlü olduğu hususuna açıklık kazandırılmıştır. Buna göre, 193 sayılı Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında sayılanlar tarafından 2004 sayılı Kanun ile 1136 sayılı Kanun uyarınca karşı tarafa yükletilen vekalet ücretinin;
a) Borçlu (davayı kaybeden) tarafından doğrudan avukata ödendiği durumlarda, borçlu (davayı kaybeden) tarafından,
b) Borçlu (davayı kaybeden) tarafından avukata ödenmek üzere icra ve iflas müdürlüklerine yatırıldığı durumlarda, borçlu (davayı kaybeden) tarafından,
c) Borçlu (davayı kaybeden) tarafından alacaklı (davayı kazanan) tarafa ödendiği durumlarda, alacaklı (davayı kazanan) tarafından avukata ödeme yapılması esnasında,
gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmektedir.
…
(4) Vekalet ücretini ödemekle yükümlü olanlarca, ücretli olarak çalışan avukatların işverenlerine yapılan vekalet ücreti ödemelerinden tevkifat yapılmayacak, işverenin vekalet ücretini avukata ödemesi esnasında ise işverence ücret hükümlerine göre tevkifat yapılacaktır.
(5) Mahkeme kararında “KDV hariç” şeklinde bir ifadenin yer almaması halinde, vekalet ücretinin KDV dahil olduğu kabul edilir ve iç yüzde oranı uygulanmak suretiyle hesaplanan KDV, düzenlenen serbest meslek makbuzunda gösterilir. Bu durumda gelir vergisi tevkifatının KDV hariç tutar üzerinden yapılması gerektiği tabiidir.
…”
hükmü yer almaktadır.
Sorumlular tarafından savunmaya eklenen …tarihli ve …sayılı Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi (PTT)’nin yazısında da yukarıda bahsi geçen 311 seri nolu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin “Vekalet ücretlerinde vergi tevkifatı uygulaması” başlıklı 25 inci maddesinin dördüncü fıkrası gereğince, … Belediye Başkanlığı tarafından işveren sıfatıyla PTT’ye ödenen vekalet ücreti ödemelerinden vergi tevkifatı yapılmaması gerektiği anlaşılmaktadır.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri ve açıklamalar doğrultusunda; 193 sayılı Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen gelir vergisi tevkifatı yapmaya mecbur olan kişi ve kurumlar tarafından, davayı kaybeden taraf olarak doğrudan avukata ödenen veya avukata ödenmek üzere icra ve iflas müdürlüklerine yatırılan karşı taraf vekâlet ücretlerinden gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmekle birlikte, ücretli olarak çalışan avukatlara ait vekâlet ödemelerine ilişkin tevkifatın ise, Belediye tarafından değil, avukatın işvereni tarafından yapılması gerekmektedir.
Dolayısıyla, … Belediyesinin taraf olup kaybettiği davalardan karşı taraf avukatlarına yapılan vekalet ücreti ödemeleri ile icra müdürlerine yapılan vekalet ücret ödemelerinden gelir vergisi kesilmemesi mevzuata aykırı olup, 10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 71 inci maddesinde; “kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması” şeklinde tanımlanan kamu zararına sebebiyet vermektedir.
Bu itibarla, rapora konu edilen toplam …TL’nin;
- … TL’sinin mevzuata uygun olduğu anlaşıldığından ilişilecek husus bulunmadığına,
- …TL’lik kamu zararının;
- …TL’sinin …tarihli ve …numaralı Banka Tahsilat Bordrosu ile tahsil edilerek, …tarihli ve … numaralı,
- …TL’sinin … tarihli ve …numaralı Banka Tahsilat Bordrosu ile tahsil edilerek, …tarihli ve … numaralı,
- … TL’sinin …tarihli ve …numaralı Banka Tahsilat Bordrosu ile tahsil edilerek, …tarihli ve … numaralı,
- …TL’sinin …tarihli ve …numaralı Banka Tahsilat Bordrosu ile tahsil edilerek, …tarihli ve …numaralı,
- …TL’sinin …tarihli … numaralı ve …tarihli ve …numaralı,
Muhasebe İşlem Fişi ile gelir kaydedildiği anlaşıldığından, söz konusu kamu zararı için ilişilecek husus kalmadığına ve yapılan tahsilatın ilamda gösterilmesine,
6085 sayılı Sayıştay Kanununun 55 inci maddesi uyarınca ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.
… Belediyesinin taraf olup kaybettiği davalardan karşı taraf avukatlarına yapılan vekâlet ücreti ödemeleri ile icra müdürlüklerine yapılan vekâlet ücreti ödemelerinden gelir vergisi tevkifatı yapılmaması sonucu toplam …TL tutarında kamu zararına sebebiyet verildiği iddiasıyla ilgili olarak dosyada mevcut bilgi ve belgeler değerlendirilmiştir.
31.12.1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun “Vergi tevkifatı” başlıklı 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında;
“Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zırai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar.
…”
Aynı fıkranın (2) numaralı bendinde;
“Yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yapılan ödemelerden (Noterlere (...) serbest meslek faaliyetlerinden dolayı yapılan ödemeler hariç);
a) 18 inci madde kapsamına giren serbest meslek işleri dolayısıyla yapılan ödemelerden,
b) Diğerlerinden,
…
% 25 vergi tevkifatı yapılır”
hükümleri yer almaktadır.
02.01.2019 tarihli ve 2009/14592 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının 1 inci maddesinde;
“193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinde yer alan kazanç ve iratlardan yapılacak vergi tevkifat oranları aşağıdaki şekilde yeniden tespit edilmiştir.
….
2. Yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yapılan ödemelerden (noterlere serbest meslek faaliyetlerinden dolayı yapılan ödemeler hariç);
…
b) Diğerlerinden % 20,
…”
hükmü yer almaktadır.
193 sayılı Kanunun “Vergi Tevkifatı” başlıklı 94 üncü maddesine, 05.12.2019 tarihli ve 7194 sayılı Dijital Hizmet Vergisi ile Bazı Kanunlarda ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 16 ncı maddesiyle;
“9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu ile 19/3/1969 tarihli ve 1136 sayılı Avukatlık Kanunu uyarınca karşı tarafa yükletilen vekalet ücretini (icra ve iflas müdürlüklerine yatırılanlar dâhil) ödeyenler tarafından gelir vergisi tevkifatı yapılır.” hükmü eklenmiştir.
27.05.2020 tarih ve 31137 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 311 seri nolu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nin “Vekalet ücretlerinde vergi tevkifatı uygulaması” başlıklı 25 inci maddesinde;
“…
(2) 7194 sayılı Kanunla yapılan düzenlemeyle, mahkemelerce veya icra ve iflas müdürlüklerince karşı tarafa yükletilen, avukatlara ait olan ve serbest meslek kazancına dahil edilmesi gereken vekalet ücretleri üzerinden, kimlerin tevkifat yapmakla yükümlü olduğu hususuna açıklık kazandırılmıştır. Buna göre, 193 sayılı Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında sayılanlar tarafından 2004 sayılı Kanun ile 1136 sayılı Kanun uyarınca karşı tarafa yükletilen vekalet ücretinin;
a) Borçlu (davayı kaybeden) tarafından doğrudan avukata ödendiği durumlarda, borçlu (davayı kaybeden) tarafından,
b) Borçlu (davayı kaybeden) tarafından avukata ödenmek üzere icra ve iflas müdürlüklerine yatırıldığı durumlarda, borçlu (davayı kaybeden) tarafından,
c) Borçlu (davayı kaybeden) tarafından alacaklı (davayı kazanan) tarafa ödendiği durumlarda, alacaklı (davayı kazanan) tarafından avukata ödeme yapılması esnasında,
gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmektedir.
…
(4) Vekalet ücretini ödemekle yükümlü olanlarca, ücretli olarak çalışan avukatların işverenlerine yapılan vekalet ücreti ödemelerinden tevkifat yapılmayacak, işverenin vekalet ücretini avukata ödemesi esnasında ise işverence ücret hükümlerine göre tevkifat yapılacaktır.
(5) Mahkeme kararında “KDV hariç” şeklinde bir ifadenin yer almaması halinde, vekalet ücretinin KDV dahil olduğu kabul edilir ve iç yüzde oranı uygulanmak suretiyle hesaplanan KDV, düzenlenen serbest meslek makbuzunda gösterilir. Bu durumda gelir vergisi tevkifatının KDV hariç tutar üzerinden yapılması gerektiği tabiidir.
…”
hükmü yer almaktadır.
Sorumlular tarafından savunmaya eklenen …tarihli ve …sayılı Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi (PTT)’nin yazısında da yukarıda bahsi geçen 311 seri nolu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin “Vekalet ücretlerinde vergi tevkifatı uygulaması” başlıklı 25 inci maddesinin dördüncü fıkrası gereğince, … Belediye Başkanlığı tarafından işveren sıfatıyla PTT’ye ödenen vekalet ücreti ödemelerinden vergi tevkifatı yapılmaması gerektiği anlaşılmaktadır.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri ve açıklamalar doğrultusunda; 193 sayılı Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen gelir vergisi tevkifatı yapmaya mecbur olan kişi ve kurumlar tarafından, davayı kaybeden taraf olarak doğrudan avukata ödenen veya avukata ödenmek üzere icra ve iflas müdürlüklerine yatırılan karşı taraf vekâlet ücretlerinden gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmekle birlikte, ücretli olarak çalışan avukatlara ait vekâlet ödemelerine ilişkin tevkifatın ise, Belediye tarafından değil, avukatın işvereni tarafından yapılması gerekmektedir.
Dolayısıyla, … Belediyesinin taraf olup kaybettiği davalardan karşı taraf avukatlarına yapılan vekalet ücreti ödemeleri ile icra müdürlerine yapılan vekalet ücret ödemelerinden gelir vergisi kesilmemesi mevzuata aykırı olup, 10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 71 inci maddesinde; “kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması” şeklinde tanımlanan kamu zararına sebebiyet vermektedir.
Bu itibarla, rapora konu edilen toplam …TL’nin;
- … TL’sinin mevzuata uygun olduğu anlaşıldığından ilişilecek husus bulunmadığına,
- …TL’lik kamu zararının;
- …TL’sinin …tarihli ve …numaralı Banka Tahsilat Bordrosu ile tahsil edilerek, …tarihli ve … numaralı,
- …TL’sinin … tarihli ve …numaralı Banka Tahsilat Bordrosu ile tahsil edilerek, …tarihli ve … numaralı,
- … TL’sinin …tarihli ve …numaralı Banka Tahsilat Bordrosu ile tahsil edilerek, …tarihli ve … numaralı,
- …TL’sinin …tarihli ve …numaralı Banka Tahsilat Bordrosu ile tahsil edilerek, …tarihli ve …numaralı,
- …TL’sinin …tarihli … numaralı ve …tarihli ve …numaralı,
Muhasebe İşlem Fişi ile gelir kaydedildiği anlaşıldığından, söz konusu kamu zararı için ilişilecek husus kalmadığına ve yapılan tahsilatın ilamda gösterilmesine,
6085 sayılı Sayıştay Kanununun 55 inci maddesi uyarınca ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.
Kararla ilgili sorunuz mu var?