Karar Künyesi
Karar Türü:
Sayıştay 8. Daire Kararı
Karar Tarihi:
3/15/2022
Karar No:
52
Esas No:
239
KARAR
Mahkemece belirlenen vekalet ücreti ödemesinden gelir vergisi tevkifatının yapılmaması
Belediye aleyhine sonuçlanan davada, mahkemece belirlenen vekalet ücretinin ödenmesi sırasında gelir vergisi tevkifatının yapılmaması nedeniyle … TL tutarında kamu zararına sebebiyet verildiği iddiasına ilişkin olarak,
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun “Serbest meslek kazancının tarifi” başlıklı 65’inci maddesinde,
“Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır.
Serbest meslek faaliyeti; sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır.
...” hükmüne yer verilmiştir.
Anılan Kanunun 94’üncü maddesinin birinci fıkrasında ise kamu idare ve müesseselerinin, iktisadi kamu müesseselerinin, sair kurumların, ticaret şirketlerinin, iş ortaklıklarının, derneklerin, vakıfların, dernek ve vakıfların iktisadi işletmelerinin, kooperatiflerin, yatırım fonu yönetenlerin, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabının, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçilerin, maddede bentler halinde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecbur oldukları belirtilmiş olup aynı fıkranın (2) numaralı bendinde, yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere gelir vergisi tevkifatı yapılacağı hüküm altına alınmıştır.
Diğer taraftan, 7194 sayılı Kanun’un 16’ncı maddesi ile 193 sayılı Kanun’un 94’üncü maddesine ikinci fıkrasından sonra gelmek üzere eklenen üçüncü fıkrasında, “9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu ile 19/3/1969 tarihli ve 1136 sayılı Avukatlık Kanunu uyarınca karşı tarafa yükletilen vekalet ücretini (icra ve iflas müdürlüklerine yatırılanlar dâhil) ödeyenler tarafından gelir vergisi tevkifatı yapılacağı” hükmüne yer verilmek suretiyle, mahkemelerce veya icra ve iflas müdürlüklerince karşı tarafa yükletilen, avukatlara ait olan ve serbest meslek kazancına dahil edilmesi gereken vekalet ücretleri üzerinden, kimlerin tevkifat yapmakla yükümlü olduğu hususuna açıklık getirilmiştir.
27.05.2020 tarih ve 31137 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 311 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nin sekizinci bölümünde de konu ayrıntılı ve anlaşılır bir şekilde açıklanmıştır.
Anılan Tebliğin;
“Vekalet ücretlerinde vergi tevkifatı uygulaması” başlıklı 25’inci maddesinde,
“(1) 193 sayılı Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında gelir vergisi tevkifatı yapmaya mecbur olan kişi ve kurumlar belirtilmiş ve aynı maddenin birinci fıkrasının; (1) numaralı bendinde hizmet erbabına ödenen ücretlerden 103 üncü ve 104 üncü maddelere göre, (2) numaralı bendinin (b) alt bendinde ise yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yapılan ödemeler üzerinden 2009/14592 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca % 20 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılacağı hüküm altına alınmıştır.
(2) 7194 sayılı Kanunla yapılan düzenlemeyle, mahkemelerce veya icra ve iflas müdürlüklerince karşı tarafa yükletilen, avukatlara ait olan ve serbest meslek kazancına dahil edilmesi gereken vekalet ücretleri üzerinden, kimlerin tevkifat yapmakla yükümlü olduğu hususuna açıklık kazandırılmıştır. Buna göre, 193 sayılı Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında sayılanlar tarafından 2004 sayılı Kanun ile 1136 sayılı Kanun uyarınca karşı tarafa yükletilen vekalet ücretinin;
a) Borçlu (davayı kaybeden) tarafından doğrudan avukata ödendiği durumlarda, borçlu (davayı kaybeden) tarafından,
b) Borçlu (davayı kaybeden) tarafından avukata ödenmek üzere icra ve iflas müdürlüklerine yatırıldığı durumlarda, borçlu (davayı kaybeden) tarafından,
c) Borçlu (davayı kaybeden) tarafından alacaklı (davayı kazanan) tarafa ödendiği durumlarda, alacaklı (davayı kazanan) tarafından avukata ödeme yapılması esnasında,
gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmektedir.
(3) 193 sayılı Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında sayılmayanlar, diğer bir ifadeyle tevkifat yükümlülüğü bulunmayanlar tarafından yapılan vekalet ücreti ödemeleri üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılmayacaktır.
(4) Vekalet ücretini ödemekle yükümlü olanlarca, ücretli olarak çalışan avukatların işverenlerine yapılan vekalet ücreti ödemelerinden tevkifat yapılmayacak, işverenin vekalet ücretini avukata ödemesi esnasında ise işverence ücret hükümlerine göre tevkifat yapılacaktır.
(5) Mahkeme kararında "KDV hariç" şeklinde bir ifadenin yer almaması halinde, vekalet ücretinin KDV dahil olduğu kabul edilir ve iç yüzde oranı uygulanmak suretiyle hesaplanan KDV, düzenlenen serbest meslek makbuzunda gösterilir. Bu durumda gelir vergisi tevkifatının KDV hariç tutar üzerinden yapılması gerektiği tabiidir.
...” denilmiştir.
Yine, 26.04.2014 tarih ve 28983 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği’nin;
“B/4. Avukatlık Ücretleri” başlıklı bölümünde,
“…
Mahkeme kararında “KDV hariç” şeklinde bir ifadenin yer almaması halinde, vekalet ücretinin KDV dâhil olduğu kabul edilir ve iç yüzde oranı uygulanmak suretiyle hesaplanan KDV, düzenlenen serbest meslek makbuzunda gösterilir.” açıklamasına yer verilmiştir.
Bu hüküm ve açıklamalara göre, serbest meslek erbabı olan avukatlara ödenen vekalet ücretlerinin serbest meslek kazancı niteliğinde olması nedeniyle serbest meslek kazancı hükümlerine göre vergilendirilmesi gerektiği ve vekalet ücretinin borçlu (davayı kaybeden) tarafından doğrudan avukata ödenmesi veya avukata ödenmek üzere icra ve iflas müdürlüklerine yatırılması durumlarında, borçlu (davayı kaybeden) tarafından %20 oranında tevkifat yapılması gerektiği, ayrıca mahkeme kararında “KDV hariç” şeklinde bir ifadenin yer almadığı hallerde vekalet ücretinin KDV dâhil olduğu kabul edilerek iç yüzde oranı uygulanmak suretiyle KDV’nin hesaplanması ve gelir vergisi tevkifatı yapılırken KDV hariç tutar üzerinden tevkifat yapılması gerekmektedir.
Ancak yapılan incelemede, belediyenin kaybettiği dava nedeniyle karşı taraf vekiline ödemekle yükümlü olduğu vekalet ücretlerinden gelir vergisi tevkifatı yapılmaması sonucu … TL vergi ziyaına sebebiyet verildiği görülmüşse de,
Sorumlular tarafından gönderilen savunmalardan, söz konusu … TL tutarındaki gelir vergisinin,
… TL’sinin … tarih … sayılı Muhasebe İşlem Fişi (MİF) ile Harcama Yetkilisi (…) …’ten,
… TL’sinin … tarih ve … sayılı MİF ile Muhasebe Yetkilisi (…) …’dan,
… TL’sinin … tarih ve …, … sayılı MİF ile Gerçekleştirme Görevlisi (…) …’dan,
… TL’sinin … tarih ve … sayılı MİF ile Gerçekleştirme Görevlisi (…) …’ten,
… TL’sinin … tarih ve … sayılı MİF ile Harcama Yetkilisi (…) …’den,
tahsil edildiği anlaşıldığından, konu hakkında ilişilecek bir husus kalmadığına, yapılan tahsilatın ilamda gösterilmesine, oy birliğiyle karar verildi.
Belediye aleyhine sonuçlanan davada, mahkemece belirlenen vekalet ücretinin ödenmesi sırasında gelir vergisi tevkifatının yapılmaması nedeniyle … TL tutarında kamu zararına sebebiyet verildiği iddiasına ilişkin olarak,
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun “Serbest meslek kazancının tarifi” başlıklı 65’inci maddesinde,
“Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır.
Serbest meslek faaliyeti; sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır.
...” hükmüne yer verilmiştir.
Anılan Kanunun 94’üncü maddesinin birinci fıkrasında ise kamu idare ve müesseselerinin, iktisadi kamu müesseselerinin, sair kurumların, ticaret şirketlerinin, iş ortaklıklarının, derneklerin, vakıfların, dernek ve vakıfların iktisadi işletmelerinin, kooperatiflerin, yatırım fonu yönetenlerin, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabının, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçilerin, maddede bentler halinde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecbur oldukları belirtilmiş olup aynı fıkranın (2) numaralı bendinde, yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere gelir vergisi tevkifatı yapılacağı hüküm altına alınmıştır.
Diğer taraftan, 7194 sayılı Kanun’un 16’ncı maddesi ile 193 sayılı Kanun’un 94’üncü maddesine ikinci fıkrasından sonra gelmek üzere eklenen üçüncü fıkrasında, “9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu ile 19/3/1969 tarihli ve 1136 sayılı Avukatlık Kanunu uyarınca karşı tarafa yükletilen vekalet ücretini (icra ve iflas müdürlüklerine yatırılanlar dâhil) ödeyenler tarafından gelir vergisi tevkifatı yapılacağı” hükmüne yer verilmek suretiyle, mahkemelerce veya icra ve iflas müdürlüklerince karşı tarafa yükletilen, avukatlara ait olan ve serbest meslek kazancına dahil edilmesi gereken vekalet ücretleri üzerinden, kimlerin tevkifat yapmakla yükümlü olduğu hususuna açıklık getirilmiştir.
27.05.2020 tarih ve 31137 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 311 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nin sekizinci bölümünde de konu ayrıntılı ve anlaşılır bir şekilde açıklanmıştır.
Anılan Tebliğin;
“Vekalet ücretlerinde vergi tevkifatı uygulaması” başlıklı 25’inci maddesinde,
“(1) 193 sayılı Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında gelir vergisi tevkifatı yapmaya mecbur olan kişi ve kurumlar belirtilmiş ve aynı maddenin birinci fıkrasının; (1) numaralı bendinde hizmet erbabına ödenen ücretlerden 103 üncü ve 104 üncü maddelere göre, (2) numaralı bendinin (b) alt bendinde ise yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yapılan ödemeler üzerinden 2009/14592 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca % 20 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılacağı hüküm altına alınmıştır.
(2) 7194 sayılı Kanunla yapılan düzenlemeyle, mahkemelerce veya icra ve iflas müdürlüklerince karşı tarafa yükletilen, avukatlara ait olan ve serbest meslek kazancına dahil edilmesi gereken vekalet ücretleri üzerinden, kimlerin tevkifat yapmakla yükümlü olduğu hususuna açıklık kazandırılmıştır. Buna göre, 193 sayılı Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında sayılanlar tarafından 2004 sayılı Kanun ile 1136 sayılı Kanun uyarınca karşı tarafa yükletilen vekalet ücretinin;
a) Borçlu (davayı kaybeden) tarafından doğrudan avukata ödendiği durumlarda, borçlu (davayı kaybeden) tarafından,
b) Borçlu (davayı kaybeden) tarafından avukata ödenmek üzere icra ve iflas müdürlüklerine yatırıldığı durumlarda, borçlu (davayı kaybeden) tarafından,
c) Borçlu (davayı kaybeden) tarafından alacaklı (davayı kazanan) tarafa ödendiği durumlarda, alacaklı (davayı kazanan) tarafından avukata ödeme yapılması esnasında,
gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmektedir.
(3) 193 sayılı Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında sayılmayanlar, diğer bir ifadeyle tevkifat yükümlülüğü bulunmayanlar tarafından yapılan vekalet ücreti ödemeleri üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılmayacaktır.
(4) Vekalet ücretini ödemekle yükümlü olanlarca, ücretli olarak çalışan avukatların işverenlerine yapılan vekalet ücreti ödemelerinden tevkifat yapılmayacak, işverenin vekalet ücretini avukata ödemesi esnasında ise işverence ücret hükümlerine göre tevkifat yapılacaktır.
(5) Mahkeme kararında "KDV hariç" şeklinde bir ifadenin yer almaması halinde, vekalet ücretinin KDV dahil olduğu kabul edilir ve iç yüzde oranı uygulanmak suretiyle hesaplanan KDV, düzenlenen serbest meslek makbuzunda gösterilir. Bu durumda gelir vergisi tevkifatının KDV hariç tutar üzerinden yapılması gerektiği tabiidir.
...” denilmiştir.
Yine, 26.04.2014 tarih ve 28983 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği’nin;
“B/4. Avukatlık Ücretleri” başlıklı bölümünde,
“…
Mahkeme kararında “KDV hariç” şeklinde bir ifadenin yer almaması halinde, vekalet ücretinin KDV dâhil olduğu kabul edilir ve iç yüzde oranı uygulanmak suretiyle hesaplanan KDV, düzenlenen serbest meslek makbuzunda gösterilir.” açıklamasına yer verilmiştir.
Bu hüküm ve açıklamalara göre, serbest meslek erbabı olan avukatlara ödenen vekalet ücretlerinin serbest meslek kazancı niteliğinde olması nedeniyle serbest meslek kazancı hükümlerine göre vergilendirilmesi gerektiği ve vekalet ücretinin borçlu (davayı kaybeden) tarafından doğrudan avukata ödenmesi veya avukata ödenmek üzere icra ve iflas müdürlüklerine yatırılması durumlarında, borçlu (davayı kaybeden) tarafından %20 oranında tevkifat yapılması gerektiği, ayrıca mahkeme kararında “KDV hariç” şeklinde bir ifadenin yer almadığı hallerde vekalet ücretinin KDV dâhil olduğu kabul edilerek iç yüzde oranı uygulanmak suretiyle KDV’nin hesaplanması ve gelir vergisi tevkifatı yapılırken KDV hariç tutar üzerinden tevkifat yapılması gerekmektedir.
Ancak yapılan incelemede, belediyenin kaybettiği dava nedeniyle karşı taraf vekiline ödemekle yükümlü olduğu vekalet ücretlerinden gelir vergisi tevkifatı yapılmaması sonucu … TL vergi ziyaına sebebiyet verildiği görülmüşse de,
Sorumlular tarafından gönderilen savunmalardan, söz konusu … TL tutarındaki gelir vergisinin,
… TL’sinin … tarih … sayılı Muhasebe İşlem Fişi (MİF) ile Harcama Yetkilisi (…) …’ten,
… TL’sinin … tarih ve … sayılı MİF ile Muhasebe Yetkilisi (…) …’dan,
… TL’sinin … tarih ve …, … sayılı MİF ile Gerçekleştirme Görevlisi (…) …’dan,
… TL’sinin … tarih ve … sayılı MİF ile Gerçekleştirme Görevlisi (…) …’ten,
… TL’sinin … tarih ve … sayılı MİF ile Harcama Yetkilisi (…) …’den,
tahsil edildiği anlaşıldığından, konu hakkında ilişilecek bir husus kalmadığına, yapılan tahsilatın ilamda gösterilmesine, oy birliğiyle karar verildi.
Kararla ilgili sorunuz mu var?