Karar Künyesi
Karar Türü:
Sayıştay Temyiz Kurulu Kararı
Karar Tarihi:
3/13/2024
Karar No:
52673
Esas No:
56570
KARAR
Tarihi eser yapım işinde; yaklaşık maliyette ve pursantaj listesinde yer alan bazı imalat kalemlerinin projesinde belirtilen imalatlarla aynı olmamasından ötürü mukayeseli keşif artışı yapılması;
600 sayılı Ek İlamın 2. maddesiyle; anahtar teslimi götürü bedel şeklinde ihale edilen … yükleniminde gerçekleştirilen … İşinde; yaklaşık maliyette ve pursantaj listesinde yer alan bazı imalat kalemlerinin projesinde belirtilen imalatlarla aynı olmamasından ötürü mukayeseli keşif artışı yapıldığı gerekçesiyle … TL’nin tazminine ilişkin hüküm tesis edilmiştir. {***377 sayılı Ek İlamın 9. maddesinin (C) bendiyle de aynı konu hakkında tazmin hükmü verilmiş, bu hükme karşı yapılan temyiz başvurusu üzerine Sayıştay Temyiz Kurulunun 08.11.2017 tarihli ve 43634 tutanak sayılı Kararı (2. maddesi) ile “sorumlu(lar) tarafından; sonradan revize proje düzenlendiği iddia edilmekte olup, (varsa) geçici kabul sonrası işin bitmiş durumunu gösteren (temyiz başvurusunun yapıldığı tarihte henüz hazırlanmadığı belirtilen) bu onaylı/tasdikli revize uygulama projesi ve mahal listesi üzerinden teknik, bilimsel ve fiili tespitlere göre değerlendirme yapılmadan tazmin hükmü tesis esilmesinde hukuki isabet görülmediği” gerekçesiyle tazmin hükmünün BOZULARAK sorumlunun temyiz dilekçesindeki (ve daha önceden sorgu aşamasında öne sürülen) iddialarının (gerek görülmesi halinde bilirkişi raporu marifetiyle yapılacak tespitlere göre) yapılan açıklamalar doğrultusunda değerlendirilmesini takiben kamu zararı oluşup oluşmadığının belirlenmesi ve (oluşursa) kamu zararı hesabının (yeniden) yapılması suretiyle yeni bir hüküm kurulmasını teminen dosyanın ilgili DAİREYE GÖNDERİLMESİNE oy çokluğuyla karar verilmiş, ancak Sayıştay 2. Dairesi, kararında direnerek (ısrar ederek) 600 sayılı Ek İlamın 2. maddesiyle yeniden aynı tutar için işbu tazmin hükmünü vermiştir.***}
İşbu madde ile ilgili olarak temyiz talep eden sorumlulardan (Hakediş Kapağı Üzerinde İmzası Bulunan) Yapı Denetim Görevlisi sıfatıyla temyiz İnşaat Mühendisi … ve Mimar …, kendi gündem sıralarında görüşülen temyiz dilekçelerinde özetle; kamu zararı hesabındaki … TL’lik parmaklık yapılması imalatı hariç … TL’lik kısım için aşağıda belirtilen nedenlerle temyiz talebinde bulunduğunu;
- Mukayeseli keşfin amacının iş artışı değil proje ve mahal üstesine uygun ödeme yapılabilmesi olduğunu, nitekim yapılan mukayeseli keşifte projede yalnızca içi işlenmiş kubbe yapılması yer aldığı ve uygulamada da bu imalat yapıldığı için mukayeseli keşifte uygun olmayan V.1127 Yonu Taşından Çift Kat İçi ve Dışı İşlenmiş Temiz Kubbe Yapılması İşçiliği pozunun çıkarılarak yerine V.1349 Yonu Taşından Yalnız İçi İşlenmiş Kubbe Yapılması İşçiliği pozunun konulduğunu, bu yapılmasaydı o zamanda ödeme ile imalat arasında bir uyumsuzluk oluşacak olduğunu, kubbeyi sadece içi işlenmiş olarak yaptırıp bunu içi ve dışı işlenmiş kubbe imalatı olarak alarak ödemesini yapmanın, yapılmamış bir imalatı yapılmış gibi ödemek olup mevzuata aykırı olduğunu, ayrıca dilekçeye ekli birim fiyat listelerinde görüleceği üzere V.1127 pozunun fiyatının … TL/m2, V.1349 pozunun fiyatının ise … TL/m² iken birbirinin yaklaşık iki katı olan fiyatlardan yüksek fiyatlı olan pozu çıkarıp düşük fiyatlı pozu koyarak yapılmış olan gerçek imalat karşılığı ödeme yapılmasının sağlanması için mukayeseli keşif yapılmasının tamamen mevzuat doğrultusunda yapılmış bir uygulama olduğunu, yine türbe külahının da projede farisili olmadığı için ödemenin mevzuata uygunluğu açısından farisili pozu çıkarılarak yerine sadece içi işlenmiş külah yapılması pozu konarak mukayeseli keşif hazırlandığını, analizi pozuyla ödenmiş olan horasan harçlı demirsiz beton dökülmesi imalatı ile ilgili olarak ise; sorgu aşamasındaki savunma ekinde verilen talimatlarda da görüldüğü gibi proje müellifi talimatı doğrultusunda tonozlarda bütünlük sağlamak ve kurşun kaplama altında düzgün bir zemin oluşturmak amacıyla yapılmış bir imalat olduğunu, belirtilen dolgu imalatının da hafif malzemeyle eğim vermek amaçlı yaptırıldığını, Analiz 1 olarak adlandırılan imalat ilave imalat olduğu için iş artışı olarak konulduğunu (Ek İlamın 1. ve 3. maddeleri için dilekçenin son bölümünde dile getirdiği huşuları bu madde için de tekrar ederek) ifade etmek suretiyle tazmin hükmünün kaldırılması istemini bu madde için de yinelemiştir.
Aynı ilam maddesi ile ilgili olarak sorumlulardan (Ödeme Emri Belgesi Üzerinde İmzası Bulunan) Harcama Yetkilisi sıfatıyla temyiz talep eden Bölge Müdürü … ise, burada görüşülen dosyasındaki temyiz dilekçesinde özetle; söz konusu hakedişlerin hazırlandığı tarihten önce yani 24.06.2011 tarihinde kararname ile … Bölge Müdürlüğüne atamasının yapıldığını, dolayısıyla söz konusu işin bahsi geçen tarih ve sürecinde İdare tarafından yapılan 25.11.2011 tarihli 3 no.lu hakedişi (Dilekçe Eki: 1), 25.01.212 tarihli 4 no.lu hakedişi (Dilekçe Eki: 2), 13.11.2012 tarihli 5 no.lu hakediş (Dilekçe Eki: 3) ile aynı işin geçici kabul işlemlerine müdahil olmadığı gibi hiçbir ödemede de imzasının bulunmadığını, ayrıca iş için iki adet mukayeseli keşif düzenlendiğinin ilgili hakedişlerin de imzacısı olmadığını, o sürede Bitliste bulunmadığı 2. mukayeseli keşfin dayanak alındığının görüleceğini, ayrıca, herhangi bir ödeme evrakı olmayıp, özellikle restorasyon gibi uygulama yapılacak alanda karşınıza ne çıkacağının bilinmediğini, bu sebeple kesin proje denilen bir kavramın kullanılmadığını, bu nedenle sadece varsayımlara dayalı hazırlanan 1. mukayeseli keşfin düzenlemesinde imzasının bulunduğunu, ancak dilekçe ekindeki 1. mukayeseli keşif özeti ve 2. mukayeseli keşif özeti incelendiğinde; imzacısı bulunduğu ilk mukayeseli keşif çalışmasından sonra tayininin çıktığını, daha sonra ilgili personelce 04.11.2011 tarihinde yeniden bir mukayeseli keşif düzenlendiğini ve başka bir Bölge Müdürünün imzacı olduğunun görüleceğini, nihayetinde 3, 4, 5 ve son hakedişlerin tümünün en yakın tarihli keşif özeti kapsamında oluşturulduğunu, 2. keşif özetinin yapılmasıyla, imza attığı 21.12.2010 tarihli keşif özetinin bir anlamının kalmadığını, bu bağlamda hiçbir ödemeye esas evrakı imzalamadığını, hakedişleri etkileyecek mukayeseli keşif, rapor, tutanak vs. işlemlerde bulunmadığının açık olduğunu, kamu zararının tespiti için kullanılan ödeme belgelerinin (hakedişler, ataşmanlar vb.) ilk proje doğrultusunda değil; mahallinde tamamlanmış olan imalatlar doğrultusunda hazırlandığını, bilindiği üzere tescilli eserlerin restorasyonlarında söküm, raspa ve temizlik sonrasında ilk projeden farklı izler çıkabildiğini ve ilgili mevzuat hükümleri gereğince yapılacak müdahalelerin eserin özgününe uygun olarak yapılması gerektiğinden; ilk proje ile ödeme karşılaştırması yapmanın doğru olmayacağını, zira zaten Geçici Kabul Komisyonu tarafından incelenen restorasyon işinin mevcut haliyle mevzuata uygun olarak değerlendirilerek geçici kabulünün yapıldığını, yine anahtar teslimi bir işte yukarıda bahsedilen durumlarda oluşan müdahale değişiklikleri nedeniyle iş artışına gidilmiş olup, uygulama sonrası projelerin, deprem ve bu aşamada oluşan hasar tespitleri, müdahaleler ve diğer proje süreçlerinin tamamıyla teknik kadronun bilebileceği ve uygulama şartlarını oluşturabileceği durumlar olduğunu, kaldı ki; yukarıda bahsettiği üzere 24.06.2011 tarihinde başka Bölgede görev aldığını, … Bölge Müdürlüğü yetkisindeki hiçbir işte görev almasının ve emir vermesinin mümkün olmadığını, uygulama süresince ortaya çıkan iz ve belgelere göre şekillenmiş projeler ve imalatlardan da yetki ve sorumluluğunun bulunmadığını, açıklanan nedenlerle kamu zararı oluştuğu iddiasıyla tarafından böyle bir tazmin talep edilmesinin adalet, mevzuat ve hayatın olağan akışına uygun olmadığının düşünüldüğünü ifade etmek suretiyle tazmin hükmünün kaldırılması gerektiğini Kurulumuza arz etmiştir.
Aynı ilam maddesi ile ilgili olarak sorumlulardan (Ödeme Emri Belgesi Üzerinde İmzası Bulunan) Harcama Yetkilisi sıfatıyla temyiz talep eden Bölge Müdürü … ise, kendi gündem sırasında görüşülen dosyasındaki temyiz dilekçesinde özetle; eski eser onarım ve restorasyon işlerinde restorasyon projelerinin uygulama sırasında değişikliklere uğrayabildiğini, ihale ekindeki koruma kurulu tasdikli projelerin tadil edilebildiğini, bu gibi proje değişikliklerinde son projeye göre mukayeseli keşifler yapılmakta, ilk projede olup da koruma kurulu onaylı tadilat projelerinde olmayan imalatlar mukayeseli keşiflerde azalan olarak minha edilmekte, ilk projede bulunmayıp da tadil edilen projede olan imalatların artan olarak hesabının yapılmakta olduğunu, ihale öncesi şartlarla, uygulama aşamasındaki şartlar değişmiş olduğundan; burada da bu işlemin gerçekleştirildiğini, buna ait kontrollüğün ve proje müellifinin müteahhide uygulanması için vermiş olduğu yazılı talimat tutanağının dilekçe ekinde sunulduğunu, bu değişiklikler dikkate alınmak suretiyle imalatların yapıldığını, mukayeseli keşifte de hesabının yapıldığını, söz konusu iş ile alakalı, iki defa mukayeseli keşif yapılmış olup, birinci mukayeseli keşfin, 21/12/2010 tarihinde Bölge Müdürü … tarafından, ikinci mukayeseli keşfin de 04/11/2011 tarihinde Bölge Müdürü … tarafından imzalandığını ve onaylandığını, iki mukayeseli keşfin yapıldığı dönemde de de herhangi bir sorumluluğunun olmadığının dilekçe ekindeki mukayeseli keşif raporlarında görüldüğünü, mukayeseli keşif kararında kendi imzasının bulunmadığını, dolayısıyla belirtilen kamu zararından sorumluluğunun bulunmadığını, kendisinin sadece daha önce onaylanmış keşif tutarının eklendiği hakedişi imzaladığını, ilgili işin 04 no.lu hakedişinin, 06/02/2012 tarihinde, kendinden önceki Bölge Müdürü … tarafından imzalandığı ve ödendiğinin yine dilekçe ekindeki 04 no.lu hakediş üst kapağında görüldüğünü, buna rağmen hem ikinci mukayeseli keşifte imzası bulunan …, hem de tarafına yöneltilen sorumluluğun aynısını 04 no.lu hakedişte gerçekleştiren Bölge Müdürü …’ün sorumlu tutulmayıp, tarafına sorumluluk yüklendiğini, bu hususların göz önünde bulundurulması gerektiğini, sözleşme, şartname ve yönetmeliklerde bahsedildiği üzere söz konusu işlerde tüm imalatların proje ve teknik şartnameler doğrultusunda yapı denetim görevlisinin ve ilgili sorumlu Müdürün vereceği talimatlar doğrultusunda yüklenici tarafından yapıldığını, burada tüm sorumluluğun yüklenici ve yapı denetim görevlisinde olduğunu, kendisinin söz konusu işte Kontrol Şefi de Kontrol Amiri de olmadığını, bu nedenle bu imalatların kusurlu, eksik veya yanlış yapılmasında Bölge Müdür Vekili olarak hiçbir yetkisinin ve sorumluluğunun olmasının söz konusu olamayacağını, kendisinin buradaki tüm yetki ve sorumluluğunun ilgili Şube Müdürlüğünce incelendikten sonra İta Amiri olarak kendisine sunulan ödeme emirlerini işlerin yürümesi için onaylamaktan ibaret olduğunu, yukarıda bahsettiği üzere kusurlu, eksik veya yanlış imalat yapılması veya eksik veya fazla ödeme gibi konularda hiçbir sorumluluğunun bulunmadığını, buradaki yetki ve sorumluluğunun Bölge Müdürlüğünce yapılacak işlemlerde koordineyi sağlamak olduğunu, ancak Sayıştay’ın nihai kararları doğrultusunda oluşacak kamu zararını ilgililerinden tahsili konusunda çalışmalar yapılacağını dile getirmek suretiyle tazmin hükmünün kaldırılması gerektiğini Kurulumuza arz etmiştir.
(Sorumlular … ve …’nun tamamen aynı mahiyetteki temyiz dilekçeleri ve sorumlu …’ın temyiz dilekçesi için geçerli) Başsavcılık mütalaasında özetle; dilekçede Ek İlamın 2. (Asıl İlamın 9/C maddesi) ile ilgili olarak özetle; parmaklık yapılması imalatı hariç … TL’lik kısım için temyiz talebinde bulunulduğu, mukayeseli keşfin amacının iş artışı değil proje ve mahal listesine uygun ödeme yapılabilmesi olduğu, somut olayda kubbeyi sadece içi işlenmiş olarak yaptırıp bunu içi ve dışı işlenmiş kubbe imalatı olarak ödenmesinin yapılmamış bir imalatı yapılmış gibi ödemek olacağı, diğer tespit edilen hususlarında aynı mahiyette olduğu, 9 Kasım 2011 günü … merkezli deprem ve daha sonra …'e tayin olması nedeniyle revize projelerin hazırlanması ya da Kurulca onaylanmasının tarafınca mümkün olmadığı, yerine gelen diğer personelin ise bu konuda herhangi bir işleminin olmadığı aksi halde kamu zararı ile karşılaşılmayacağı hususlarının ileri sürüldüğü ve bu meyanda tazmin hükmünün kaldırılmasının talep edildiği ifade edildikten sonra; dosya üzerinden yapılan inceleme sonucunda; 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 9 uncu maddesinde; Koruma Yüksek Kurulunun ilke kararları çerçevesinde koruma bölge kurullarınca alınan kararlara aykırı olarak, korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarına inşaî ve fizikî müdahalede bulunulamayacağı, anılan Kanunun 10 uncu maddesinde; … Genel Müdürlüğünün idaresinde ve denetiminde bulunan kültür ve tabiat varlıklarının korunması ve değerlendirilmesinin, koruma kurulları kararı alındıktan sonra, … Genel Müdürlüğünce yürütüleceği, aynı Kanunun 57 inci maddesinde; taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarında 3194 sayılı İmar Kanununun 21 inci maddesi kapsamına giren ruhsata tâbi olmayan tadilat ve tamiratlar dışındaki her türlü inşaî ve fizikî müdahalenin koruma bölge kurulunun izni ile yapılacağı hususlarının hüküm altına alındığı, mevzuat gereği imalat değişikliklerinin kurul onayı ile olduğu ve bu işe ilişkin imalat değişikliğine ilişkin herhangi bir Kurul Kararı bulunmadığı ve revize proje olmadığı dikkate alındığından; hukuki olarak işin ilk projesine göre tamamlanacağının açık olduğu, dolayısıyla anahtar teslimi götürü bedel işte proje değişikliği olmadan iş artışına gidilmesinin mevzuata aykırı olduğu; sonuç olarak Ek İlamın 2. (Asıl İlamın 9/C maddesi) için temyiz talebinin reddedilerek Daire Kararının tasdik edilmesinin uygun olacağı mütalâa olunmuştur.
(Sorumlu …’in temyiz dilekçesi için geçerli) Başsavcılık mütalaasında özetle; dilekçede özetle; hakedişlerin hazırlandığı tarihten önce 24.06.2011 tarihinde kararname ile … Bölge Müdürlüğüne atandığı, ilgili hakedişlerin de imzacısı olmadığı o tarihlerde Bitlis'te görev yaptığı, sadece varsayımlara dayalı hazırlanan 1. mukayeseli keşif düzenlemesinde imzasının bulunduğu, daha sonra 2. keşif özetinin hazırlandığı ve 3, 4, 5 ve son hakedişlerin bu keşif özetine göre hazırlandığı, bu nedenle hiçbir ödemeye esas evrak üzerinde imzasının olmadığı hususlarının ileri sürüldüğü ve bu meyandan tazmin hükmünün kaldırılmasının talep edildiği ifade edildikten sonra; dosya üzerinden yapılan inceleme sonucunda; mevzuat gereği imalat değişikliklerinin kurul onayı ile olduğu ve bu işe ilişkin imalat değişikliğine ilişkin herhangi bir Kurul Kararı bulunmadığı ve revize proje olmadığı dikkate alındığından; işin ilk projesine göre tamamlandığının açık olduğu, Daire Ek İlamında da;
“Vakıf Kültür Varlıkları İhale Yönetmeliğinin 66 ncı maddesinde projede öngörülmeyen imalatlar için iş artışı verilebilmektedir. Dolayısıyla söz konusu imalatlar işin projesinde öngörüldüğünden bu imalatların iş artışı kapsamında değerlendirilmesi mümkün değildir.
Bu işe ait revize proje ve nihai proje ile bunlara ait koruma kurulu kararı bulunmadığı, raporda belirtilen imalat tutarlarının kesin hesapta da belirlendiği ve kontrollük raporunda mukayeseli keşfin proje değişikliğinden olmadığı, anlaşıldığından kamu zararının olduğu açıktır.”
Şeklinde gerekçede açıklanan tazmin hükmünün sorumluluk açısından da mevzuata uygun olduğunun düşünüldüğü; açıklanan nedenle Daire Kararının tasdikinin uygun olacağı mütalaa olunmuştur.
Yukarıda adı geçen sorumlu (…), (Başsavcılık mütalaasına yanıt olarak gönderdiği) ikinci temyiz dilekçesinde özetle; tazmin hükmüne karşı temyiz talebine ilişkin Savcılık Görüşünde belirtilen hususlar ile ilgili olarak ilk temyiz dilekçesindeki hususları aynen tekrar etmiştir.
(Sorumlu …’in ikinci temyiz dilekçesi için geçerli) Başsavcılık ikinci mütalaasında özetle; dilekçede özetle; hakedişlerin hazırlandığı tarihten önce yani 24.06.2011 tarihinde kararname ile … Bölge Müdürlüğüne atamasının yapıldığı, sadece varsayımlara dayalı hazırlanan 1. mukayeseli keşif düzenlemesinde imzası bulunduğu; daha sonra ödemelere esas 2. mukayeseli keşfin düzenlendiği, hakedişlerin ilk proje doğrultusunda değil, mahallinde tamamlanmış olan imalatlar doğrultusunda hazırlandığı, bunun nedeninin de tescilli eserlerin restorasyonlarında söküm, raspa ve temizlik sonrasında ilk projeden farklı izler çıkabileceği ve ilgili mevzuat hükümleri gereğince yapılacak müdahalelerin eserin özgünlüğüne uygun olarak yapılması gerektiğinden; ilk proje ile ödeme karşılaştırmasının yapılmasının uygun olmayacağı hususlarının ileri sürüldüğü ve bu meyanda tazmin hükmünün kaldırılmasının talep edildiği ifade edildikten sonra; dosya üzerinde yapılan inceleme neticesinde; adı geçen sorumlu tarafından ileri sürülen hususların önceki mütalaada belirtilen görüşlerin değiştirilmesini sağlayacak bir mahiyet taşımadığı anlaşıldığından; yargılamanın söz konusu mütalâaya göre karara bağlanmasının uygun olacağı mütalaa olunmuştur.
İşbu dosya ile duruşmalı temyiz talep eden sorumlu … ile Sayıştay Savcısının sözlü açıklamalarının dinlenmesinden ve dosyada mevcut belgelerin okunup incelenmesinden sonra,
GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ:
377 sayılı Ek İlamın 9. maddesinin (C) bendiyle aynı konu hakkında aynı tutar için verilen tazmin hükmü için önceki (08.11.2017 tarihli ve 43634 tutanak sayılı) Temyiz Kurulu Kararımızda (2. maddesi) “sorumlu(lar) tarafından; sonradan revize proje düzenlendiği iddia edilmekte olup, (varsa) geçici kabul sonrası işin bitmiş durumunu gösteren (temyiz başvurusunun yapıldığı tarihte henüz hazırlanmadığı belirtilen) bu onaylı/tasdikli revize uygulama projesi ve mahal listesi üzerinden teknik, bilimsel ve fiili tespitlere göre değerlendirme yapılmadan tazmin hükmü tesis esilmesinde hukuki isabet görülmediği” gerekçeleriyle bozma kararı verilmiş ve sorumlunun temyiz dilekçesindeki (ve daha önceden sorgu aşamasında öne sürülen) iddialarının (gerek görülmesi halinde bilirkişi raporu marifetiyle yapılacak tespitlere göre) yapılan açıklamalar doğrultusunda değerlendirilmesini takiben kamu zararı oluşup oluşmadığının belirlenmesi ve (oluşursa) kamu zararı hesabının (yeniden) yapılması suretiyle yeni bir hüküm kurulmasını teminen yeni bir hüküm tesisi için dosyanın ilgili Daireye gönderilmesine karar verilmiştir.
Konu Dairesince yeniden incelenmiş ve;
“Önceki Temyiz Kurulu Kararımız doğrultusunda Denetçi tarafından, Sayıştay Başkanlığının 29.06.2020 tarihli ve 36260761-660[195.01]-E.20032332 sayılı yazısıyla … Bölge Müdürlüğünden … Bölge Müdürlüğünden … işine ait;
1-Yapı denetim görevlisi olarak görevlendirilen personele ilişkin yazı
2-Geçici kabul teklif belgesi
3-Geçici kabul belgesi
4-Sözleşme sonrası yapılan proje değişiklileri (revize projeler) ile bunlara ait yüklenici dilekçeleri, idare yazıları, iş artışı ve eksilişi kararları ve Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararları
5-Geçici Kabulden sonra düzenlenen nihai proje ve varsa buna ilişkin Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararları
Belgelerinin istendiği, Sayıştay Başkanlığının anılan yazısına istinaden, … Bölge Müdürlüğü tarafından ... tarihli ve ... sayılı yazı ekinde; … işine ait Geçici Kabul Teklif Belgesi, Geçici Kabul Belgesi, iş artışı ve eksilişi kararları ile bunlara ait yüklenici dilekçeleri ve idare yazılarının gönderildiği, aynı yazıda yapı denetim görevlisi olarak görevlendirilen personele ilişkin yazı ile geçici kabulden sonra düzenlenen nihai proje ve buna ilişkin Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararlarının bulunmadığının belirtildiği, belirtilen iş artışı ve eksilişi kararları ile bunlara ait yüklenici dilekçeleri ve idare yazılarının ilk rapor ekinde yer alan belgeler olduğu, bunların yeni bir belge niteliğinde olmadığı, bu işte ihaleye çıkılırken mahal listesi hazırlanmadığından ihale dokümanları arasında mahal listesinin bulunmadığı, Sayıştay Başkanlığının 28.09.2020 tarihli ve 36260761-660-E.20047105 sayılı ikinci bir yazısıyla … Bölge Müdürlüğünden … İşine ait;
1-Kesin hakediş/Kesin hesap
2-Kesin kabul
3-Sayıştay ilamına istinaden tahsil edilen tutarları gösteren muhasebe işlem fişi
Belgelerinin istendiği, … Bölge Müdürlüğü tarafından gönderilen ... tarihli ve ... sayılı yazıda; kesin hesabın yazı ekinde sunulduğu, Sayıştay İlamına istinaden tahsil edilen bir tutarın bulunmadığının ve kesin kabulünün ise henüz yapılmadığının belirtildiği, … Bölge Müdürlüğü tarafından gönderilen ... tarihli ve ... sayılı yazıda; Sayıştay ilamına istinaden tahsil edilen bir tutarın gönderildiğinin belirtildiği, tahsil edilen belgenin bu maddeye ait olmadığı, 337 sayılı Ek İlamın 9/A maddesine ait olduğunun görüldüğü”
Gerekçeleriyle tekrardan aynı tutar hakkında (ve ilk Ek İlamdaki aynı sorumluların uhdesinde kalmak üzere) tazmin hükmü verilmiştir.
2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunun 9 uncu maddesinde; Koruma Yüksek Kurulunun ilke kararları çerçevesinde koruma bölge kurullarınca alınan kararlara aykırı olarak, korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarına inşaî ve fizikî müdahalede bulunulamayacağı,
Anılan Kanunun 10 uncu maddesinde; … Genel Müdürlüğünün idaresinde ve denetiminde bulunan kültür ve tabiat varlıklarının korunması ve değerlendirilmesi, koruma kurulları kararı alındıktan sonra, … Genel Müdürlüğünce yürütüleceği,
Aynı Kanunun 57 inci maddesinde; taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarında 3194 sayılı İmar Kanununun 21 inci maddesi kapsamına giren ruhsata tâbi olmayan tadilat ve tamiratlar dışındaki her türlü inşaî ve fizikî müdahalenin koruma bölge kurulunun izni ile yapılacağı
Hüküm altına alınmıştır.
Yukarıdaki madde hükümlerinden anlaşılacağı üzere; taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarına ait restorasyon uygulamaları koruma kurulları kararı alındıktan sonra yapılmaktadır. Restorasyon uygulamaları koruma kurulları tarafından onaylanmış projelere göre yapılmaktadır. Şayet uygulama sırasında farklı imalat ve ölçülerin çıkması veya bunlarda bir değişiklik olması durumunda bu değişiklikler kurulun onayı alındıktan sonra yapılabilmektedir. Dolayısıyla, imalat ve ölçü değişiklikleri kurul onayı alınmadan yapılamamaktadır.
Somut olayda sadece Koruma Kurulunun ihaleden önce onayladığı projeler bulunmaktadır. Sözleşme yapıldıktan sonra temyize konu imalatlarla ilgili olarak Koruma Kurulunun onayladığı herhangi bir revize proje bulunmamaktadır. Koruma Kurulunun raporda belirtilen imalat değişikliği ile ilgili bir kararı bulunmamaktadır.
Mevzuat gereği imalat değişikliklerinin kurul onayı ile olduğu ve bu işe ilişkin imalat değişikliğine ilişkin herhangi bir kurul kararı bulunmadığı ve revize proje olmadığı dikkate alındığından, işin ilk projesine göre tamamlandığı açıktır. Dolayısıyla anahtar teslimi götürü bedel işte proje değişikliği olmadan iş artışına gidilmesi mevzuata aykırıdır.
… Bölge Müdürlüğü tarafından gönderilen ... tarihli ve ... sayılı yazı ekinde gönderilen belgelerden işin kesin hesabının 24.12.2019 tarihinde yapıldığı görülmektedir. Kamu zararına esas ... TL tutarındaki kamu zararı kesin hesapta da tespit edilmiştir.
Anahtar teslimi götürü bedel sözleşmelerde yüklenici teklifini uygulama projeleri ile mahal listesine göre vermektedir. Yüklenici teklifini pursantaj listesine göre vermemektedir. Pursantaj listesi sadece ilerleme yüzdesini göstermektedir. Diğer bir ifadeyle pursantaj listesi, işin yapılmasına ilişkin bir dayanak oluşturma niteliği bulunmayan, proje ve mahal listelerine dayalı olarak hangi imalat seviyesinde sözleşme bedelinin hangi oranda ödeme yapılacağını gösteren bir belgedir. Daha açık bir ifadeyle, imalatı belirleyen pursantaj tablosu değil uygulama projesi ile mahal listesidir. Dolayısıyla ödeme ile imalat arasında bir uyumsuzluk bulunmamaktadır.
Kontrollük raporunda pursantaj listesi ile proje arasında uyumsuzluk olduğu gerekçesiyle mukayeseli keşif hazırlandığı belirtilmiştir. Dolayısıyla, proje değişikliğini ve iş artışını gerektiren bir durum bulunmamaktadır.
Bir kez daha temyiz konusu edilen imalat kalemlerine bakılacak olursa;
1- Medrese rölöve projesinde mescit kubbesinin yıkılmış olduğu görülmektedir. Medreseye ait restorasyon projesinde içi işlenmiş kubbe yapılacağı belirtilmiştir. Proje doğrultusunda mescit kubbesinin içi işlenmiş şekilde yapıldığı görülmektedir. Temyiz dilekçeleri ve Kontrollük Raporunda bu durum belirtilmektedir. Ancak pursantaj listesinde kubbe ile ilgili imalat içi ve dışı temizlenmiş kubbe yapılması belirtildiği ve projesinden farklı olduğu gerekçesiyle V.1127 Yonu Taşından Çift Kat İçi ve Dışı İşlenmiş Temiz Kubbe Yapılması İşçiliği pozu çıkartılmış yerine, V.1349 Yonu Taşından Yalnız İçi İşlenmiş Kubbe Yapılması İşçiliği pozu eklenmiştir. Görüleceği üzere projesinde içi işlenmiş kubbe öngörülmüş ve yapılan imalatta bu şekildedir. Dolayısıyla, pursantaj listesinde yer alan V.1127 Yonu Taşından Çift Kat İçi ve Dışı İşlenmiş Temiz Kubbe Yapılması İşçiliği pozunun çıkartılması yerine V.1349 Yonu Taşından Yalnız İçi İşlenmiş Kubbe Yapılması İşçiliği pozunun eklenerek iş artışına gidilmesi mevzuata aykırıdır.
2- Medreseye ait restorasyon projesinde medrese çatısında (dam) yer alan toprağın temizlik ve bakımı yapıldıktan sonra özgün harçla dolgu yapılarak eğim verileceği belirtilmiştir. Mukayeseli keşifte pursantaj listesinde söz konusu imalatın olmadığı gerekçesiyle Analiz 1 Horasan Harçlı Demirsiz Beton Dökülmesi imalatının iş artışı olarak verildiği görülmektedir. Proje kapsamında yer alan bu imalatın iş artışı olarak verilmesi mümkün değildir.
3- Türbe rölöve projesinde türbe kubbe ve külahının tamamen, tonozların ise bir kısmının yıkılmış olduğu görülmektedir. Türbeye ait restorasyon projesinde içi işlenmiş kubbe ve külah yapılacağı belirtilmiştir. Proje doğrultusunda kubbe ve külahın içi işlenmiş şekilde yapıldığı görülmektedir. Temyiz dilekçesi ve Kontrollük raporunda bu durum belirtilmektedir.
Ancak pursantaj listesinde kubbe ile ilgili imalat içi ve dışı temizlenmiş kubbe yapılması belirtildiği ve projesinden farklı olduğu gerekçesiyle V.1127 Yonu Taşından Çift Kat İçi ve Dışı İşlenmiş Temiz Kubbe Yapılması İşçiliği pozu çıkartılmış yerine, V.1349 Yonu Taşından Yalnız İçi İşlenmiş Kubbe Yapılması İşçiliği pozu eklenmiştir.
Külah ile ilgili olarak ise pursantaj listesinde Farisili, Köşeli Türbe Külahı yapılması belirtildiği ve projesinden farklı olduğu gerekçesiyle V.1113 Yonu Taşından Farisili, Köşeli Türbe Külahı Yapılması İşçiliği pozu çıkartılmış yerine, V.1349 Yonu Taşından Yalnız İçi İşlenmiş Demir Kenetli Köşeli Külah Yapılması İşçiliği pozu eklenmiştir.
Söz konusu imalatlar, projesinde belirtildiği gibi kubbe ve külah sadece içi şekilde yapılmıştır. Söz konusu imalat projede yer almaktadır. Dolayısıyla, proje kapsamında yer alan V.1349, V.1345 pozlarına ait imalatların iş artışı olarak verilmesi mümkün değildir.
4- Türbeye ait restorasyon projesinde pencereye demir parmaklık yapılacağı belirtilmiştir. Pursantaj listesinde demir parmaklık imalatı yer almadığı gerekçesiyle bu imalatla ilgili iş artışına gidildiği ve 23.202 İşlenerek dekore edilmiş her çeşit demirden parmaklık, korkuluk yapılması ve yerine konulması pozu imalatının iş artışı olarak verildiği görülmüştür. Dolayısıyla, proje kapsamında yer alan imalatların iş artışı olarak verilmesi mümkün değildir.
Yukarıda tek tek açıklandığı üzere sorgu konusu edilen imalatlar proje kapsamında yer alan imalatlardır. Diğer bir ifadeyle projede öngörülen imalatlardır. Söz konusu imalatların iş artışı olarak verilmesinin tek gerekçesi ise bu imalatların pursantaj listesine yer almaması veya farklı bir şekilde yer almasıdır. Söz konusu durum mukayeseli keşif artışı raporunda belirtilmiştir.
Vakıf Kültür Varlıkları İhale Yönetmeliğinin 66 ncı maddesinde projede öngörülmeyen imalatlar için iş artışı verilebilmektedir. Dolayısıyla, söz konusu imalatlar işin projesinde öngörüldüğünden bu imalatların iş artışı kapsamında değerlendirilmesi mümkün değildir.
Bu işe ait revize proje ve nihai proje ile bunlara ait koruma kurulu kararı bulunmadığı, raporda eksik olduğu belirtilen imalat tutarlarının kesin hesapta da belirlendiği ve Kontrollük raporunda mukayeseli keşfin proje değişikliğinden olmadığı anlaşıldığından kamu zararının olduğu açıktır.
Sonuç olarak, anahtar teslimi götürü bedel söz konusu işte yüklenici teklifini uygulama projeleri ve bunlara ilişkin mahal listelerine dayalı olarak işin tamamı için verdikleri, dolayısıyla eksik imalat veya fazla ödemenin proje esas alınarak belirlendiği, herhangi bir imalatta değişiklik olduğu takdirde bunun projeye işlenmesi ve bedelinin buna göre hesaplanması gerektiği hususları göz önüne alındığında ve iş artışı kapsamında belirtilen imalatların işin ilk uygulama projesi ile mahal listesinde yer alması karşısında; ilk proje ile mahal listesinde yer alan bir imalatın iş artışı kapsamında değerlendirilmesi, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 71 inci maddesi kapsamında kamu zararına sebebiyet verdiğinden; temyiz talebinde bulunan sorumluların konunun esası ve sorumluluk yönünden tüm iddia ve itirazlarının reddedilerek 600 sayılı Ek İlamın 2. maddesiyle verilen … TL’nin tazminine ilişkin hükmün TASDİKİNE, (Üye …’un aşağıda yazılı azınlık görüşüne karşı) oy çokluğuyla,
6085 sayılı Kanunun 57 nci maddesi gereği bu Kararın yazılı bildirim tarihinden itibaren onbeş gün içerisinde Sayıştay’da karar düzeltilmesi yolu açık olmak üzere,
Karar verildiği 13.03.2024 tarih ve 56570 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.
Karşı oy gerekçesi/Azınlık görüşü
Üye …:
Eski eser onarım ve restorasyon işlerinde restorasyon projeleri uygulama sırasında değişikliklere uğrayabilmekte, ihale ekindeki tasdikli projeler tadil edilebilmekte, projede öngörülemeyen birçok farklı imalat çıkabilmekte; bunlar da ancak Kültür Varlıklarını Koruma Kanunu ve Bölge Koruma Kurullarınca alınmış olan ilke kararları doğrultusunda özgün nitelikleri koruma doğrultusunda değerlendirilmekte ve uygulanmakta, restorasyon bitimi sonrasında ise uygulama sonrası projeler ya da restorasyon raporu hazırlanarak Bölge Koruma Kuruluna gönderilmektedir.
Ek İlamda adı geçen işte de sorumlu(lar) tarafından açıklandığı üzere ihaleye çıkılan restorasyon projelerinde revizyon yapılmasını gerektiren bazı durumlar ortaya çıkmış olduğundan; mukayeseli keşif yapılmasında mevzuata engel bir durum bulunmamaktadır. Bu bağlamda, mukayeseli keşfe konu olan imalatların iş artışı kapsamında görülemeyeceğinden hareketle tesis edilen tazmin hükmünün hukuken isabetli olmadığı da aşikârdır.
Kaldı ki, anahtar teslimi götürü bedel bir sözleşmede metrajlarla işin değerlendirilmesinin söz konusu olamayacağı; zira ödemelere esas olanın pursantaj oranları olduğu da bilinen bir husustur.
Tüm bu hususların yanı sıra, işin kesin kabulü (hesabı) yapılmamış olup, kesin kabulü (hesabı) yapılmayan işlerde bu aşamada Sayıştay Denetçisi tarafından iş artışı kapsamında nitelendirilemeyeceği belirtilen imalatların kamu zararına sebebiyet verdiğinden ve kamu görevlilerine sorumluluk yüklenmesinden de söz edilemez. Diğer bir ifadeyle, ek ilama konu bu hususlar, kesin hakedişte değerlendirilecek hususlar olup, -ihtilafa konu işin anahtar teslim götürü bedel bir iş olduğu da dikkate alınmak suretiyle- kesin hakedişi düzenlenmeyen işlerde (birim fiyatlı işler gibi değerlendirilerek) imalatların proje (varsa revize proje), mahal listesi, teknik şartname ve sözleşmesine uygun olarak yerine getirilmediğinden bahsetmek mümkün değildir.
Bu itibarla, temyiz talebinde bulunan sorumlunun iddia ve itirazlarının kabulüyle tazmin hükmünün kaldırılması gerekir.
600 sayılı Ek İlamın 2. maddesiyle; anahtar teslimi götürü bedel şeklinde ihale edilen … yükleniminde gerçekleştirilen … İşinde; yaklaşık maliyette ve pursantaj listesinde yer alan bazı imalat kalemlerinin projesinde belirtilen imalatlarla aynı olmamasından ötürü mukayeseli keşif artışı yapıldığı gerekçesiyle … TL’nin tazminine ilişkin hüküm tesis edilmiştir. {***377 sayılı Ek İlamın 9. maddesinin (C) bendiyle de aynı konu hakkında tazmin hükmü verilmiş, bu hükme karşı yapılan temyiz başvurusu üzerine Sayıştay Temyiz Kurulunun 08.11.2017 tarihli ve 43634 tutanak sayılı Kararı (2. maddesi) ile “sorumlu(lar) tarafından; sonradan revize proje düzenlendiği iddia edilmekte olup, (varsa) geçici kabul sonrası işin bitmiş durumunu gösteren (temyiz başvurusunun yapıldığı tarihte henüz hazırlanmadığı belirtilen) bu onaylı/tasdikli revize uygulama projesi ve mahal listesi üzerinden teknik, bilimsel ve fiili tespitlere göre değerlendirme yapılmadan tazmin hükmü tesis esilmesinde hukuki isabet görülmediği” gerekçesiyle tazmin hükmünün BOZULARAK sorumlunun temyiz dilekçesindeki (ve daha önceden sorgu aşamasında öne sürülen) iddialarının (gerek görülmesi halinde bilirkişi raporu marifetiyle yapılacak tespitlere göre) yapılan açıklamalar doğrultusunda değerlendirilmesini takiben kamu zararı oluşup oluşmadığının belirlenmesi ve (oluşursa) kamu zararı hesabının (yeniden) yapılması suretiyle yeni bir hüküm kurulmasını teminen dosyanın ilgili DAİREYE GÖNDERİLMESİNE oy çokluğuyla karar verilmiş, ancak Sayıştay 2. Dairesi, kararında direnerek (ısrar ederek) 600 sayılı Ek İlamın 2. maddesiyle yeniden aynı tutar için işbu tazmin hükmünü vermiştir.***}
İşbu madde ile ilgili olarak temyiz talep eden sorumlulardan (Hakediş Kapağı Üzerinde İmzası Bulunan) Yapı Denetim Görevlisi sıfatıyla temyiz İnşaat Mühendisi … ve Mimar …, kendi gündem sıralarında görüşülen temyiz dilekçelerinde özetle; kamu zararı hesabındaki … TL’lik parmaklık yapılması imalatı hariç … TL’lik kısım için aşağıda belirtilen nedenlerle temyiz talebinde bulunduğunu;
- Mukayeseli keşfin amacının iş artışı değil proje ve mahal üstesine uygun ödeme yapılabilmesi olduğunu, nitekim yapılan mukayeseli keşifte projede yalnızca içi işlenmiş kubbe yapılması yer aldığı ve uygulamada da bu imalat yapıldığı için mukayeseli keşifte uygun olmayan V.1127 Yonu Taşından Çift Kat İçi ve Dışı İşlenmiş Temiz Kubbe Yapılması İşçiliği pozunun çıkarılarak yerine V.1349 Yonu Taşından Yalnız İçi İşlenmiş Kubbe Yapılması İşçiliği pozunun konulduğunu, bu yapılmasaydı o zamanda ödeme ile imalat arasında bir uyumsuzluk oluşacak olduğunu, kubbeyi sadece içi işlenmiş olarak yaptırıp bunu içi ve dışı işlenmiş kubbe imalatı olarak alarak ödemesini yapmanın, yapılmamış bir imalatı yapılmış gibi ödemek olup mevzuata aykırı olduğunu, ayrıca dilekçeye ekli birim fiyat listelerinde görüleceği üzere V.1127 pozunun fiyatının … TL/m2, V.1349 pozunun fiyatının ise … TL/m² iken birbirinin yaklaşık iki katı olan fiyatlardan yüksek fiyatlı olan pozu çıkarıp düşük fiyatlı pozu koyarak yapılmış olan gerçek imalat karşılığı ödeme yapılmasının sağlanması için mukayeseli keşif yapılmasının tamamen mevzuat doğrultusunda yapılmış bir uygulama olduğunu, yine türbe külahının da projede farisili olmadığı için ödemenin mevzuata uygunluğu açısından farisili pozu çıkarılarak yerine sadece içi işlenmiş külah yapılması pozu konarak mukayeseli keşif hazırlandığını, analizi pozuyla ödenmiş olan horasan harçlı demirsiz beton dökülmesi imalatı ile ilgili olarak ise; sorgu aşamasındaki savunma ekinde verilen talimatlarda da görüldüğü gibi proje müellifi talimatı doğrultusunda tonozlarda bütünlük sağlamak ve kurşun kaplama altında düzgün bir zemin oluşturmak amacıyla yapılmış bir imalat olduğunu, belirtilen dolgu imalatının da hafif malzemeyle eğim vermek amaçlı yaptırıldığını, Analiz 1 olarak adlandırılan imalat ilave imalat olduğu için iş artışı olarak konulduğunu (Ek İlamın 1. ve 3. maddeleri için dilekçenin son bölümünde dile getirdiği huşuları bu madde için de tekrar ederek) ifade etmek suretiyle tazmin hükmünün kaldırılması istemini bu madde için de yinelemiştir.
Aynı ilam maddesi ile ilgili olarak sorumlulardan (Ödeme Emri Belgesi Üzerinde İmzası Bulunan) Harcama Yetkilisi sıfatıyla temyiz talep eden Bölge Müdürü … ise, burada görüşülen dosyasındaki temyiz dilekçesinde özetle; söz konusu hakedişlerin hazırlandığı tarihten önce yani 24.06.2011 tarihinde kararname ile … Bölge Müdürlüğüne atamasının yapıldığını, dolayısıyla söz konusu işin bahsi geçen tarih ve sürecinde İdare tarafından yapılan 25.11.2011 tarihli 3 no.lu hakedişi (Dilekçe Eki: 1), 25.01.212 tarihli 4 no.lu hakedişi (Dilekçe Eki: 2), 13.11.2012 tarihli 5 no.lu hakediş (Dilekçe Eki: 3) ile aynı işin geçici kabul işlemlerine müdahil olmadığı gibi hiçbir ödemede de imzasının bulunmadığını, ayrıca iş için iki adet mukayeseli keşif düzenlendiğinin ilgili hakedişlerin de imzacısı olmadığını, o sürede Bitliste bulunmadığı 2. mukayeseli keşfin dayanak alındığının görüleceğini, ayrıca, herhangi bir ödeme evrakı olmayıp, özellikle restorasyon gibi uygulama yapılacak alanda karşınıza ne çıkacağının bilinmediğini, bu sebeple kesin proje denilen bir kavramın kullanılmadığını, bu nedenle sadece varsayımlara dayalı hazırlanan 1. mukayeseli keşfin düzenlemesinde imzasının bulunduğunu, ancak dilekçe ekindeki 1. mukayeseli keşif özeti ve 2. mukayeseli keşif özeti incelendiğinde; imzacısı bulunduğu ilk mukayeseli keşif çalışmasından sonra tayininin çıktığını, daha sonra ilgili personelce 04.11.2011 tarihinde yeniden bir mukayeseli keşif düzenlendiğini ve başka bir Bölge Müdürünün imzacı olduğunun görüleceğini, nihayetinde 3, 4, 5 ve son hakedişlerin tümünün en yakın tarihli keşif özeti kapsamında oluşturulduğunu, 2. keşif özetinin yapılmasıyla, imza attığı 21.12.2010 tarihli keşif özetinin bir anlamının kalmadığını, bu bağlamda hiçbir ödemeye esas evrakı imzalamadığını, hakedişleri etkileyecek mukayeseli keşif, rapor, tutanak vs. işlemlerde bulunmadığının açık olduğunu, kamu zararının tespiti için kullanılan ödeme belgelerinin (hakedişler, ataşmanlar vb.) ilk proje doğrultusunda değil; mahallinde tamamlanmış olan imalatlar doğrultusunda hazırlandığını, bilindiği üzere tescilli eserlerin restorasyonlarında söküm, raspa ve temizlik sonrasında ilk projeden farklı izler çıkabildiğini ve ilgili mevzuat hükümleri gereğince yapılacak müdahalelerin eserin özgününe uygun olarak yapılması gerektiğinden; ilk proje ile ödeme karşılaştırması yapmanın doğru olmayacağını, zira zaten Geçici Kabul Komisyonu tarafından incelenen restorasyon işinin mevcut haliyle mevzuata uygun olarak değerlendirilerek geçici kabulünün yapıldığını, yine anahtar teslimi bir işte yukarıda bahsedilen durumlarda oluşan müdahale değişiklikleri nedeniyle iş artışına gidilmiş olup, uygulama sonrası projelerin, deprem ve bu aşamada oluşan hasar tespitleri, müdahaleler ve diğer proje süreçlerinin tamamıyla teknik kadronun bilebileceği ve uygulama şartlarını oluşturabileceği durumlar olduğunu, kaldı ki; yukarıda bahsettiği üzere 24.06.2011 tarihinde başka Bölgede görev aldığını, … Bölge Müdürlüğü yetkisindeki hiçbir işte görev almasının ve emir vermesinin mümkün olmadığını, uygulama süresince ortaya çıkan iz ve belgelere göre şekillenmiş projeler ve imalatlardan da yetki ve sorumluluğunun bulunmadığını, açıklanan nedenlerle kamu zararı oluştuğu iddiasıyla tarafından böyle bir tazmin talep edilmesinin adalet, mevzuat ve hayatın olağan akışına uygun olmadığının düşünüldüğünü ifade etmek suretiyle tazmin hükmünün kaldırılması gerektiğini Kurulumuza arz etmiştir.
Aynı ilam maddesi ile ilgili olarak sorumlulardan (Ödeme Emri Belgesi Üzerinde İmzası Bulunan) Harcama Yetkilisi sıfatıyla temyiz talep eden Bölge Müdürü … ise, kendi gündem sırasında görüşülen dosyasındaki temyiz dilekçesinde özetle; eski eser onarım ve restorasyon işlerinde restorasyon projelerinin uygulama sırasında değişikliklere uğrayabildiğini, ihale ekindeki koruma kurulu tasdikli projelerin tadil edilebildiğini, bu gibi proje değişikliklerinde son projeye göre mukayeseli keşifler yapılmakta, ilk projede olup da koruma kurulu onaylı tadilat projelerinde olmayan imalatlar mukayeseli keşiflerde azalan olarak minha edilmekte, ilk projede bulunmayıp da tadil edilen projede olan imalatların artan olarak hesabının yapılmakta olduğunu, ihale öncesi şartlarla, uygulama aşamasındaki şartlar değişmiş olduğundan; burada da bu işlemin gerçekleştirildiğini, buna ait kontrollüğün ve proje müellifinin müteahhide uygulanması için vermiş olduğu yazılı talimat tutanağının dilekçe ekinde sunulduğunu, bu değişiklikler dikkate alınmak suretiyle imalatların yapıldığını, mukayeseli keşifte de hesabının yapıldığını, söz konusu iş ile alakalı, iki defa mukayeseli keşif yapılmış olup, birinci mukayeseli keşfin, 21/12/2010 tarihinde Bölge Müdürü … tarafından, ikinci mukayeseli keşfin de 04/11/2011 tarihinde Bölge Müdürü … tarafından imzalandığını ve onaylandığını, iki mukayeseli keşfin yapıldığı dönemde de de herhangi bir sorumluluğunun olmadığının dilekçe ekindeki mukayeseli keşif raporlarında görüldüğünü, mukayeseli keşif kararında kendi imzasının bulunmadığını, dolayısıyla belirtilen kamu zararından sorumluluğunun bulunmadığını, kendisinin sadece daha önce onaylanmış keşif tutarının eklendiği hakedişi imzaladığını, ilgili işin 04 no.lu hakedişinin, 06/02/2012 tarihinde, kendinden önceki Bölge Müdürü … tarafından imzalandığı ve ödendiğinin yine dilekçe ekindeki 04 no.lu hakediş üst kapağında görüldüğünü, buna rağmen hem ikinci mukayeseli keşifte imzası bulunan …, hem de tarafına yöneltilen sorumluluğun aynısını 04 no.lu hakedişte gerçekleştiren Bölge Müdürü …’ün sorumlu tutulmayıp, tarafına sorumluluk yüklendiğini, bu hususların göz önünde bulundurulması gerektiğini, sözleşme, şartname ve yönetmeliklerde bahsedildiği üzere söz konusu işlerde tüm imalatların proje ve teknik şartnameler doğrultusunda yapı denetim görevlisinin ve ilgili sorumlu Müdürün vereceği talimatlar doğrultusunda yüklenici tarafından yapıldığını, burada tüm sorumluluğun yüklenici ve yapı denetim görevlisinde olduğunu, kendisinin söz konusu işte Kontrol Şefi de Kontrol Amiri de olmadığını, bu nedenle bu imalatların kusurlu, eksik veya yanlış yapılmasında Bölge Müdür Vekili olarak hiçbir yetkisinin ve sorumluluğunun olmasının söz konusu olamayacağını, kendisinin buradaki tüm yetki ve sorumluluğunun ilgili Şube Müdürlüğünce incelendikten sonra İta Amiri olarak kendisine sunulan ödeme emirlerini işlerin yürümesi için onaylamaktan ibaret olduğunu, yukarıda bahsettiği üzere kusurlu, eksik veya yanlış imalat yapılması veya eksik veya fazla ödeme gibi konularda hiçbir sorumluluğunun bulunmadığını, buradaki yetki ve sorumluluğunun Bölge Müdürlüğünce yapılacak işlemlerde koordineyi sağlamak olduğunu, ancak Sayıştay’ın nihai kararları doğrultusunda oluşacak kamu zararını ilgililerinden tahsili konusunda çalışmalar yapılacağını dile getirmek suretiyle tazmin hükmünün kaldırılması gerektiğini Kurulumuza arz etmiştir.
(Sorumlular … ve …’nun tamamen aynı mahiyetteki temyiz dilekçeleri ve sorumlu …’ın temyiz dilekçesi için geçerli) Başsavcılık mütalaasında özetle; dilekçede Ek İlamın 2. (Asıl İlamın 9/C maddesi) ile ilgili olarak özetle; parmaklık yapılması imalatı hariç … TL’lik kısım için temyiz talebinde bulunulduğu, mukayeseli keşfin amacının iş artışı değil proje ve mahal listesine uygun ödeme yapılabilmesi olduğu, somut olayda kubbeyi sadece içi işlenmiş olarak yaptırıp bunu içi ve dışı işlenmiş kubbe imalatı olarak ödenmesinin yapılmamış bir imalatı yapılmış gibi ödemek olacağı, diğer tespit edilen hususlarında aynı mahiyette olduğu, 9 Kasım 2011 günü … merkezli deprem ve daha sonra …'e tayin olması nedeniyle revize projelerin hazırlanması ya da Kurulca onaylanmasının tarafınca mümkün olmadığı, yerine gelen diğer personelin ise bu konuda herhangi bir işleminin olmadığı aksi halde kamu zararı ile karşılaşılmayacağı hususlarının ileri sürüldüğü ve bu meyanda tazmin hükmünün kaldırılmasının talep edildiği ifade edildikten sonra; dosya üzerinden yapılan inceleme sonucunda; 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 9 uncu maddesinde; Koruma Yüksek Kurulunun ilke kararları çerçevesinde koruma bölge kurullarınca alınan kararlara aykırı olarak, korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarına inşaî ve fizikî müdahalede bulunulamayacağı, anılan Kanunun 10 uncu maddesinde; … Genel Müdürlüğünün idaresinde ve denetiminde bulunan kültür ve tabiat varlıklarının korunması ve değerlendirilmesinin, koruma kurulları kararı alındıktan sonra, … Genel Müdürlüğünce yürütüleceği, aynı Kanunun 57 inci maddesinde; taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarında 3194 sayılı İmar Kanununun 21 inci maddesi kapsamına giren ruhsata tâbi olmayan tadilat ve tamiratlar dışındaki her türlü inşaî ve fizikî müdahalenin koruma bölge kurulunun izni ile yapılacağı hususlarının hüküm altına alındığı, mevzuat gereği imalat değişikliklerinin kurul onayı ile olduğu ve bu işe ilişkin imalat değişikliğine ilişkin herhangi bir Kurul Kararı bulunmadığı ve revize proje olmadığı dikkate alındığından; hukuki olarak işin ilk projesine göre tamamlanacağının açık olduğu, dolayısıyla anahtar teslimi götürü bedel işte proje değişikliği olmadan iş artışına gidilmesinin mevzuata aykırı olduğu; sonuç olarak Ek İlamın 2. (Asıl İlamın 9/C maddesi) için temyiz talebinin reddedilerek Daire Kararının tasdik edilmesinin uygun olacağı mütalâa olunmuştur.
(Sorumlu …’in temyiz dilekçesi için geçerli) Başsavcılık mütalaasında özetle; dilekçede özetle; hakedişlerin hazırlandığı tarihten önce 24.06.2011 tarihinde kararname ile … Bölge Müdürlüğüne atandığı, ilgili hakedişlerin de imzacısı olmadığı o tarihlerde Bitlis'te görev yaptığı, sadece varsayımlara dayalı hazırlanan 1. mukayeseli keşif düzenlemesinde imzasının bulunduğu, daha sonra 2. keşif özetinin hazırlandığı ve 3, 4, 5 ve son hakedişlerin bu keşif özetine göre hazırlandığı, bu nedenle hiçbir ödemeye esas evrak üzerinde imzasının olmadığı hususlarının ileri sürüldüğü ve bu meyandan tazmin hükmünün kaldırılmasının talep edildiği ifade edildikten sonra; dosya üzerinden yapılan inceleme sonucunda; mevzuat gereği imalat değişikliklerinin kurul onayı ile olduğu ve bu işe ilişkin imalat değişikliğine ilişkin herhangi bir Kurul Kararı bulunmadığı ve revize proje olmadığı dikkate alındığından; işin ilk projesine göre tamamlandığının açık olduğu, Daire Ek İlamında da;
“Vakıf Kültür Varlıkları İhale Yönetmeliğinin 66 ncı maddesinde projede öngörülmeyen imalatlar için iş artışı verilebilmektedir. Dolayısıyla söz konusu imalatlar işin projesinde öngörüldüğünden bu imalatların iş artışı kapsamında değerlendirilmesi mümkün değildir.
Bu işe ait revize proje ve nihai proje ile bunlara ait koruma kurulu kararı bulunmadığı, raporda belirtilen imalat tutarlarının kesin hesapta da belirlendiği ve kontrollük raporunda mukayeseli keşfin proje değişikliğinden olmadığı, anlaşıldığından kamu zararının olduğu açıktır.”
Şeklinde gerekçede açıklanan tazmin hükmünün sorumluluk açısından da mevzuata uygun olduğunun düşünüldüğü; açıklanan nedenle Daire Kararının tasdikinin uygun olacağı mütalaa olunmuştur.
Yukarıda adı geçen sorumlu (…), (Başsavcılık mütalaasına yanıt olarak gönderdiği) ikinci temyiz dilekçesinde özetle; tazmin hükmüne karşı temyiz talebine ilişkin Savcılık Görüşünde belirtilen hususlar ile ilgili olarak ilk temyiz dilekçesindeki hususları aynen tekrar etmiştir.
(Sorumlu …’in ikinci temyiz dilekçesi için geçerli) Başsavcılık ikinci mütalaasında özetle; dilekçede özetle; hakedişlerin hazırlandığı tarihten önce yani 24.06.2011 tarihinde kararname ile … Bölge Müdürlüğüne atamasının yapıldığı, sadece varsayımlara dayalı hazırlanan 1. mukayeseli keşif düzenlemesinde imzası bulunduğu; daha sonra ödemelere esas 2. mukayeseli keşfin düzenlendiği, hakedişlerin ilk proje doğrultusunda değil, mahallinde tamamlanmış olan imalatlar doğrultusunda hazırlandığı, bunun nedeninin de tescilli eserlerin restorasyonlarında söküm, raspa ve temizlik sonrasında ilk projeden farklı izler çıkabileceği ve ilgili mevzuat hükümleri gereğince yapılacak müdahalelerin eserin özgünlüğüne uygun olarak yapılması gerektiğinden; ilk proje ile ödeme karşılaştırmasının yapılmasının uygun olmayacağı hususlarının ileri sürüldüğü ve bu meyanda tazmin hükmünün kaldırılmasının talep edildiği ifade edildikten sonra; dosya üzerinde yapılan inceleme neticesinde; adı geçen sorumlu tarafından ileri sürülen hususların önceki mütalaada belirtilen görüşlerin değiştirilmesini sağlayacak bir mahiyet taşımadığı anlaşıldığından; yargılamanın söz konusu mütalâaya göre karara bağlanmasının uygun olacağı mütalaa olunmuştur.
İşbu dosya ile duruşmalı temyiz talep eden sorumlu … ile Sayıştay Savcısının sözlü açıklamalarının dinlenmesinden ve dosyada mevcut belgelerin okunup incelenmesinden sonra,
GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ:
377 sayılı Ek İlamın 9. maddesinin (C) bendiyle aynı konu hakkında aynı tutar için verilen tazmin hükmü için önceki (08.11.2017 tarihli ve 43634 tutanak sayılı) Temyiz Kurulu Kararımızda (2. maddesi) “sorumlu(lar) tarafından; sonradan revize proje düzenlendiği iddia edilmekte olup, (varsa) geçici kabul sonrası işin bitmiş durumunu gösteren (temyiz başvurusunun yapıldığı tarihte henüz hazırlanmadığı belirtilen) bu onaylı/tasdikli revize uygulama projesi ve mahal listesi üzerinden teknik, bilimsel ve fiili tespitlere göre değerlendirme yapılmadan tazmin hükmü tesis esilmesinde hukuki isabet görülmediği” gerekçeleriyle bozma kararı verilmiş ve sorumlunun temyiz dilekçesindeki (ve daha önceden sorgu aşamasında öne sürülen) iddialarının (gerek görülmesi halinde bilirkişi raporu marifetiyle yapılacak tespitlere göre) yapılan açıklamalar doğrultusunda değerlendirilmesini takiben kamu zararı oluşup oluşmadığının belirlenmesi ve (oluşursa) kamu zararı hesabının (yeniden) yapılması suretiyle yeni bir hüküm kurulmasını teminen yeni bir hüküm tesisi için dosyanın ilgili Daireye gönderilmesine karar verilmiştir.
Konu Dairesince yeniden incelenmiş ve;
“Önceki Temyiz Kurulu Kararımız doğrultusunda Denetçi tarafından, Sayıştay Başkanlığının 29.06.2020 tarihli ve 36260761-660[195.01]-E.20032332 sayılı yazısıyla … Bölge Müdürlüğünden … Bölge Müdürlüğünden … işine ait;
1-Yapı denetim görevlisi olarak görevlendirilen personele ilişkin yazı
2-Geçici kabul teklif belgesi
3-Geçici kabul belgesi
4-Sözleşme sonrası yapılan proje değişiklileri (revize projeler) ile bunlara ait yüklenici dilekçeleri, idare yazıları, iş artışı ve eksilişi kararları ve Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararları
5-Geçici Kabulden sonra düzenlenen nihai proje ve varsa buna ilişkin Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararları
Belgelerinin istendiği, Sayıştay Başkanlığının anılan yazısına istinaden, … Bölge Müdürlüğü tarafından ... tarihli ve ... sayılı yazı ekinde; … işine ait Geçici Kabul Teklif Belgesi, Geçici Kabul Belgesi, iş artışı ve eksilişi kararları ile bunlara ait yüklenici dilekçeleri ve idare yazılarının gönderildiği, aynı yazıda yapı denetim görevlisi olarak görevlendirilen personele ilişkin yazı ile geçici kabulden sonra düzenlenen nihai proje ve buna ilişkin Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararlarının bulunmadığının belirtildiği, belirtilen iş artışı ve eksilişi kararları ile bunlara ait yüklenici dilekçeleri ve idare yazılarının ilk rapor ekinde yer alan belgeler olduğu, bunların yeni bir belge niteliğinde olmadığı, bu işte ihaleye çıkılırken mahal listesi hazırlanmadığından ihale dokümanları arasında mahal listesinin bulunmadığı, Sayıştay Başkanlığının 28.09.2020 tarihli ve 36260761-660-E.20047105 sayılı ikinci bir yazısıyla … Bölge Müdürlüğünden … İşine ait;
1-Kesin hakediş/Kesin hesap
2-Kesin kabul
3-Sayıştay ilamına istinaden tahsil edilen tutarları gösteren muhasebe işlem fişi
Belgelerinin istendiği, … Bölge Müdürlüğü tarafından gönderilen ... tarihli ve ... sayılı yazıda; kesin hesabın yazı ekinde sunulduğu, Sayıştay İlamına istinaden tahsil edilen bir tutarın bulunmadığının ve kesin kabulünün ise henüz yapılmadığının belirtildiği, … Bölge Müdürlüğü tarafından gönderilen ... tarihli ve ... sayılı yazıda; Sayıştay ilamına istinaden tahsil edilen bir tutarın gönderildiğinin belirtildiği, tahsil edilen belgenin bu maddeye ait olmadığı, 337 sayılı Ek İlamın 9/A maddesine ait olduğunun görüldüğü”
Gerekçeleriyle tekrardan aynı tutar hakkında (ve ilk Ek İlamdaki aynı sorumluların uhdesinde kalmak üzere) tazmin hükmü verilmiştir.
2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunun 9 uncu maddesinde; Koruma Yüksek Kurulunun ilke kararları çerçevesinde koruma bölge kurullarınca alınan kararlara aykırı olarak, korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarına inşaî ve fizikî müdahalede bulunulamayacağı,
Anılan Kanunun 10 uncu maddesinde; … Genel Müdürlüğünün idaresinde ve denetiminde bulunan kültür ve tabiat varlıklarının korunması ve değerlendirilmesi, koruma kurulları kararı alındıktan sonra, … Genel Müdürlüğünce yürütüleceği,
Aynı Kanunun 57 inci maddesinde; taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarında 3194 sayılı İmar Kanununun 21 inci maddesi kapsamına giren ruhsata tâbi olmayan tadilat ve tamiratlar dışındaki her türlü inşaî ve fizikî müdahalenin koruma bölge kurulunun izni ile yapılacağı
Hüküm altına alınmıştır.
Yukarıdaki madde hükümlerinden anlaşılacağı üzere; taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarına ait restorasyon uygulamaları koruma kurulları kararı alındıktan sonra yapılmaktadır. Restorasyon uygulamaları koruma kurulları tarafından onaylanmış projelere göre yapılmaktadır. Şayet uygulama sırasında farklı imalat ve ölçülerin çıkması veya bunlarda bir değişiklik olması durumunda bu değişiklikler kurulun onayı alındıktan sonra yapılabilmektedir. Dolayısıyla, imalat ve ölçü değişiklikleri kurul onayı alınmadan yapılamamaktadır.
Somut olayda sadece Koruma Kurulunun ihaleden önce onayladığı projeler bulunmaktadır. Sözleşme yapıldıktan sonra temyize konu imalatlarla ilgili olarak Koruma Kurulunun onayladığı herhangi bir revize proje bulunmamaktadır. Koruma Kurulunun raporda belirtilen imalat değişikliği ile ilgili bir kararı bulunmamaktadır.
Mevzuat gereği imalat değişikliklerinin kurul onayı ile olduğu ve bu işe ilişkin imalat değişikliğine ilişkin herhangi bir kurul kararı bulunmadığı ve revize proje olmadığı dikkate alındığından, işin ilk projesine göre tamamlandığı açıktır. Dolayısıyla anahtar teslimi götürü bedel işte proje değişikliği olmadan iş artışına gidilmesi mevzuata aykırıdır.
… Bölge Müdürlüğü tarafından gönderilen ... tarihli ve ... sayılı yazı ekinde gönderilen belgelerden işin kesin hesabının 24.12.2019 tarihinde yapıldığı görülmektedir. Kamu zararına esas ... TL tutarındaki kamu zararı kesin hesapta da tespit edilmiştir.
Anahtar teslimi götürü bedel sözleşmelerde yüklenici teklifini uygulama projeleri ile mahal listesine göre vermektedir. Yüklenici teklifini pursantaj listesine göre vermemektedir. Pursantaj listesi sadece ilerleme yüzdesini göstermektedir. Diğer bir ifadeyle pursantaj listesi, işin yapılmasına ilişkin bir dayanak oluşturma niteliği bulunmayan, proje ve mahal listelerine dayalı olarak hangi imalat seviyesinde sözleşme bedelinin hangi oranda ödeme yapılacağını gösteren bir belgedir. Daha açık bir ifadeyle, imalatı belirleyen pursantaj tablosu değil uygulama projesi ile mahal listesidir. Dolayısıyla ödeme ile imalat arasında bir uyumsuzluk bulunmamaktadır.
Kontrollük raporunda pursantaj listesi ile proje arasında uyumsuzluk olduğu gerekçesiyle mukayeseli keşif hazırlandığı belirtilmiştir. Dolayısıyla, proje değişikliğini ve iş artışını gerektiren bir durum bulunmamaktadır.
Bir kez daha temyiz konusu edilen imalat kalemlerine bakılacak olursa;
1- Medrese rölöve projesinde mescit kubbesinin yıkılmış olduğu görülmektedir. Medreseye ait restorasyon projesinde içi işlenmiş kubbe yapılacağı belirtilmiştir. Proje doğrultusunda mescit kubbesinin içi işlenmiş şekilde yapıldığı görülmektedir. Temyiz dilekçeleri ve Kontrollük Raporunda bu durum belirtilmektedir. Ancak pursantaj listesinde kubbe ile ilgili imalat içi ve dışı temizlenmiş kubbe yapılması belirtildiği ve projesinden farklı olduğu gerekçesiyle V.1127 Yonu Taşından Çift Kat İçi ve Dışı İşlenmiş Temiz Kubbe Yapılması İşçiliği pozu çıkartılmış yerine, V.1349 Yonu Taşından Yalnız İçi İşlenmiş Kubbe Yapılması İşçiliği pozu eklenmiştir. Görüleceği üzere projesinde içi işlenmiş kubbe öngörülmüş ve yapılan imalatta bu şekildedir. Dolayısıyla, pursantaj listesinde yer alan V.1127 Yonu Taşından Çift Kat İçi ve Dışı İşlenmiş Temiz Kubbe Yapılması İşçiliği pozunun çıkartılması yerine V.1349 Yonu Taşından Yalnız İçi İşlenmiş Kubbe Yapılması İşçiliği pozunun eklenerek iş artışına gidilmesi mevzuata aykırıdır.
2- Medreseye ait restorasyon projesinde medrese çatısında (dam) yer alan toprağın temizlik ve bakımı yapıldıktan sonra özgün harçla dolgu yapılarak eğim verileceği belirtilmiştir. Mukayeseli keşifte pursantaj listesinde söz konusu imalatın olmadığı gerekçesiyle Analiz 1 Horasan Harçlı Demirsiz Beton Dökülmesi imalatının iş artışı olarak verildiği görülmektedir. Proje kapsamında yer alan bu imalatın iş artışı olarak verilmesi mümkün değildir.
3- Türbe rölöve projesinde türbe kubbe ve külahının tamamen, tonozların ise bir kısmının yıkılmış olduğu görülmektedir. Türbeye ait restorasyon projesinde içi işlenmiş kubbe ve külah yapılacağı belirtilmiştir. Proje doğrultusunda kubbe ve külahın içi işlenmiş şekilde yapıldığı görülmektedir. Temyiz dilekçesi ve Kontrollük raporunda bu durum belirtilmektedir.
Ancak pursantaj listesinde kubbe ile ilgili imalat içi ve dışı temizlenmiş kubbe yapılması belirtildiği ve projesinden farklı olduğu gerekçesiyle V.1127 Yonu Taşından Çift Kat İçi ve Dışı İşlenmiş Temiz Kubbe Yapılması İşçiliği pozu çıkartılmış yerine, V.1349 Yonu Taşından Yalnız İçi İşlenmiş Kubbe Yapılması İşçiliği pozu eklenmiştir.
Külah ile ilgili olarak ise pursantaj listesinde Farisili, Köşeli Türbe Külahı yapılması belirtildiği ve projesinden farklı olduğu gerekçesiyle V.1113 Yonu Taşından Farisili, Köşeli Türbe Külahı Yapılması İşçiliği pozu çıkartılmış yerine, V.1349 Yonu Taşından Yalnız İçi İşlenmiş Demir Kenetli Köşeli Külah Yapılması İşçiliği pozu eklenmiştir.
Söz konusu imalatlar, projesinde belirtildiği gibi kubbe ve külah sadece içi şekilde yapılmıştır. Söz konusu imalat projede yer almaktadır. Dolayısıyla, proje kapsamında yer alan V.1349, V.1345 pozlarına ait imalatların iş artışı olarak verilmesi mümkün değildir.
4- Türbeye ait restorasyon projesinde pencereye demir parmaklık yapılacağı belirtilmiştir. Pursantaj listesinde demir parmaklık imalatı yer almadığı gerekçesiyle bu imalatla ilgili iş artışına gidildiği ve 23.202 İşlenerek dekore edilmiş her çeşit demirden parmaklık, korkuluk yapılması ve yerine konulması pozu imalatının iş artışı olarak verildiği görülmüştür. Dolayısıyla, proje kapsamında yer alan imalatların iş artışı olarak verilmesi mümkün değildir.
Yukarıda tek tek açıklandığı üzere sorgu konusu edilen imalatlar proje kapsamında yer alan imalatlardır. Diğer bir ifadeyle projede öngörülen imalatlardır. Söz konusu imalatların iş artışı olarak verilmesinin tek gerekçesi ise bu imalatların pursantaj listesine yer almaması veya farklı bir şekilde yer almasıdır. Söz konusu durum mukayeseli keşif artışı raporunda belirtilmiştir.
Vakıf Kültür Varlıkları İhale Yönetmeliğinin 66 ncı maddesinde projede öngörülmeyen imalatlar için iş artışı verilebilmektedir. Dolayısıyla, söz konusu imalatlar işin projesinde öngörüldüğünden bu imalatların iş artışı kapsamında değerlendirilmesi mümkün değildir.
Bu işe ait revize proje ve nihai proje ile bunlara ait koruma kurulu kararı bulunmadığı, raporda eksik olduğu belirtilen imalat tutarlarının kesin hesapta da belirlendiği ve Kontrollük raporunda mukayeseli keşfin proje değişikliğinden olmadığı anlaşıldığından kamu zararının olduğu açıktır.
Sonuç olarak, anahtar teslimi götürü bedel söz konusu işte yüklenici teklifini uygulama projeleri ve bunlara ilişkin mahal listelerine dayalı olarak işin tamamı için verdikleri, dolayısıyla eksik imalat veya fazla ödemenin proje esas alınarak belirlendiği, herhangi bir imalatta değişiklik olduğu takdirde bunun projeye işlenmesi ve bedelinin buna göre hesaplanması gerektiği hususları göz önüne alındığında ve iş artışı kapsamında belirtilen imalatların işin ilk uygulama projesi ile mahal listesinde yer alması karşısında; ilk proje ile mahal listesinde yer alan bir imalatın iş artışı kapsamında değerlendirilmesi, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 71 inci maddesi kapsamında kamu zararına sebebiyet verdiğinden; temyiz talebinde bulunan sorumluların konunun esası ve sorumluluk yönünden tüm iddia ve itirazlarının reddedilerek 600 sayılı Ek İlamın 2. maddesiyle verilen … TL’nin tazminine ilişkin hükmün TASDİKİNE, (Üye …’un aşağıda yazılı azınlık görüşüne karşı) oy çokluğuyla,
6085 sayılı Kanunun 57 nci maddesi gereği bu Kararın yazılı bildirim tarihinden itibaren onbeş gün içerisinde Sayıştay’da karar düzeltilmesi yolu açık olmak üzere,
Karar verildiği 13.03.2024 tarih ve 56570 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.
Karşı oy gerekçesi/Azınlık görüşü
Üye …:
Eski eser onarım ve restorasyon işlerinde restorasyon projeleri uygulama sırasında değişikliklere uğrayabilmekte, ihale ekindeki tasdikli projeler tadil edilebilmekte, projede öngörülemeyen birçok farklı imalat çıkabilmekte; bunlar da ancak Kültür Varlıklarını Koruma Kanunu ve Bölge Koruma Kurullarınca alınmış olan ilke kararları doğrultusunda özgün nitelikleri koruma doğrultusunda değerlendirilmekte ve uygulanmakta, restorasyon bitimi sonrasında ise uygulama sonrası projeler ya da restorasyon raporu hazırlanarak Bölge Koruma Kuruluna gönderilmektedir.
Ek İlamda adı geçen işte de sorumlu(lar) tarafından açıklandığı üzere ihaleye çıkılan restorasyon projelerinde revizyon yapılmasını gerektiren bazı durumlar ortaya çıkmış olduğundan; mukayeseli keşif yapılmasında mevzuata engel bir durum bulunmamaktadır. Bu bağlamda, mukayeseli keşfe konu olan imalatların iş artışı kapsamında görülemeyeceğinden hareketle tesis edilen tazmin hükmünün hukuken isabetli olmadığı da aşikârdır.
Kaldı ki, anahtar teslimi götürü bedel bir sözleşmede metrajlarla işin değerlendirilmesinin söz konusu olamayacağı; zira ödemelere esas olanın pursantaj oranları olduğu da bilinen bir husustur.
Tüm bu hususların yanı sıra, işin kesin kabulü (hesabı) yapılmamış olup, kesin kabulü (hesabı) yapılmayan işlerde bu aşamada Sayıştay Denetçisi tarafından iş artışı kapsamında nitelendirilemeyeceği belirtilen imalatların kamu zararına sebebiyet verdiğinden ve kamu görevlilerine sorumluluk yüklenmesinden de söz edilemez. Diğer bir ifadeyle, ek ilama konu bu hususlar, kesin hakedişte değerlendirilecek hususlar olup, -ihtilafa konu işin anahtar teslim götürü bedel bir iş olduğu da dikkate alınmak suretiyle- kesin hakedişi düzenlenmeyen işlerde (birim fiyatlı işler gibi değerlendirilerek) imalatların proje (varsa revize proje), mahal listesi, teknik şartname ve sözleşmesine uygun olarak yerine getirilmediğinden bahsetmek mümkün değildir.
Bu itibarla, temyiz talebinde bulunan sorumlunun iddia ve itirazlarının kabulüyle tazmin hükmünün kaldırılması gerekir.
Kararla ilgili sorunuz mu var?