Karar Künyesi
Karar Türü:
Sayıştay 6. Daire Kararı
Karar Tarihi:
4/26/2022
Karar No:
103
Esas No:
868
KARAR
Dosya kapsamındaki bilgi ve belgelerin incelenmesi sonucunda;
... Belediyesi tarafından … ihale kayıt numarası ile ihale edilen ve …Temizlik Yemek Nakliye İnş. ve Güv. Sis. San. ve Tic. Ltd. Şti. ile sözleşmesi imzalanan “Çöp Toplama, Nakliye ve Kent Temizliğinin Yapılması İşine Ait 4 Aylık Sürücüsüz Araç Kiralanması Hizmet Alımı İşi”nin ihale dokümanında yer alan fiyat farkına ilişkin hükümlerde katsayıların önünde yer alan endekslerin (fiyatların) belirlenmemiş olmasına rağmen fiyat farkı hesabında ÜFE Genel endeksinin esas alınmadığı görülmüştür.
31.08.2013 tarih ve 28751 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na Göre İhale Edilen Hizmet Alımlarında Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslar’ın (Kararname) “Uygulama esasları” başlıklı 7’nci maddesinde, “Bu Esaslara tabi hizmet alımı ihalelerinde fiyat farkı uygulanabilmesi için, söz konusu işlerin ihalelerine ilişkin idari şartname ve sözleşmelerde, bu Esaslara göre fiyat farkı hesaplanacağının belirtilmiş olması gerekir. Sözleşmelerde yer alan fiyat farkına ilişkin usul ve esaslarda sözleşme imzalandıktan sonra değişiklik yapılamaz.” hükmü yer almaktadır.
Anılan Kararname’nin “Fiyat farkı hesabı” başlıklı 5’inci maddesinde hizmet alımlarında fiyat farkının hesabına ilişkin esas alınacak formül ve formülde yer alan ifadelere ilişkin olarak;
“F = An x B x ( Pn-1)
İn Yn Gn Mn
Pn = [a1 + a2 —— + b1 —— + b2 —— + c ——]
İo Yo Go Mo
(2) Formüllerde yer alan;
a) F: Fiyat farkını (TL),
b) B: 0,90 sabit katsayısını,
c) An:(…) uygulama ayında gerçekleşen iş kalemlerinin sözleşme fiyatlarıyla çarpılması sonucu bulunan tutarı (TL), (…)
ç) Pn: (…) fiyat farkı hesabında kullanılan temel endeksler ve güncel endeksler ile a1, a2, b1, b2 ve c değerlerinin ağırlık oranlarını temsil eden katsayıların yukarıdaki formüle uygulanması sonucu bulunan fiyat farkı katsayısını,
d) a1: Haftalık çalışma saatinin tamamı idarede kullanılan işçiliklerin ağırlık oranını temsil eden ve 6 ncı maddeye göre fiyat farkı hesaplanan sabit bir katsayıyı,
e) a2: Haftalık çalışma saatinin tamamı idarede kullanılmayan işçiliklerin ağırlık oranını temsil eden sabit bir katsayıyı,
f) b1: Akaryakıtın ağırlık oranını temsil eden sabit bir katsayıyı,
g) b2: Malzeme veya diğer hizmetlerin ağırlık oranını temsil eden sabit bir katsayıyı,
ğ) c: Makine ve ekipmanın amortismanına ilişkin ağırlık oranını temsil eden sabit bir katsayıyı,
(…)
(4) Formüldeki temel endeksler (o) ve güncel endeksler (n)’den;
a) İo, İn: İşçilikle ilgili temel asgari ücreti ve güncel asgari ücreti,
b)Yo, Yn: Katı ve sıvı yakıtlar için, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından aylık yayımlanan 2003=100 Temel Yıllı Üretici Fiyatları Alt Sektörlere Göre Endeks Sonuçları Tablosunun 23 numaralı “Kok Kömürü ve Rafine Edilmiş Petrol Ürünleri”,
231 numaralı “Kok Fırını Ürünleri”, 232 numaralı “Rafine Edilmiş Petrol Ürünleri” sütunundaki sayılardan ilgisine göre uygun olan birini veya birkaçını,
c) Go, Gn: İhale konusu hizmet kapsamında yer alan malzeme ve diğer hizmetler için fiyat farkı hesabına esas sayı veya sayıları,
ç) Mo, Mn: Makine ve ekipmana ait amortisman için, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından aylık yayımlanan 2003=100 Temel Yıllı Üretici Fiyatları Alt Sektörlere Göre Endeks Sonuçları Tablosunun 29 numaralı “Makine ve Teçhizat b.y.s.”, 291 numaralı “Uçak, Motorlu Taşıt ve Motosiklet Motorları Hariç Olmak Üzere Mekanik Güç Kullanımı ve Üretimi İçin Makineler”, 292 numaralı “Diğer Genel Amaçlı Makineler”, 293 numaralı “Tarım ve Ormancılık Makineleri”, 295 numaralı “Diğer Özel Amaçlı Makineler” sütunundaki sayıyı, ifade eder.
(5) Yukarıdaki endekslerden Go ve Gn için idarece; Türkiye İstatistik Kurumu tarafından aylık yayımlanan 2003=100 Temel Yılı Üretici Fiyatları Alt Sektörlere Göre Endeks Sonuçları Tablosundan alt sektörler itibarıyla malzeme ve diğer hizmetlerin niteliği ve gereklerine uygun olan sütun veya sütunlar tespit edilerek hangi sütun veya sütunlardaki sayı veya sayıların kullanılacağının ihale dokümanında belirtilmesi zorunludur. İdarelerin bu tespiti yapamamaları veya yapmamaları durumlarda ise Go ve Gn endeksleri için Türkiye İstatistik Kurumu tarafından aylık yayımlanan 2003=100 Temel Yıllı Üretici Fiyatları Alt Sektörlere Göre Endeks Sonuçları Tablosunun “ÜFE Genel” sütunundaki sayılar esas alınır.” denilmektedir.
Ek olarak mezkur Kararname’nin “Endeks veya fiyat belirlenmeyen hizmet alımlarında fiyat farkı” başlıklı 10’uncu maddesinde, “İhale dokümanında fiyat farkı verileceği öngörülmesine rağmen idare tarafından sabit katsayılar ile endekslerin belirlenmediği durumlarda, temel endeks ve güncel endeks olarak, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından aylık yayımlanan 2003=100 Temel Yıllı Üretici Fiyatları Alt Sektörlere Göre Endeks Sonuçları Tablosunun “ÜFE Genel” sütunundaki sayı esas alınarak fiyat farkı hesaplanır.” hükmü yer almaktadır.
Anılan mevzuat hükümleri değerlendirildiğinde Kararname’nin 5’inci maddesi uyarınca fiyat farkının hesaplanabilmesi için ihale dokümanında fiyat farkı formülünde yer alan sabit katsayılara ve makine-ekipman amortismanı ile yakıtlar için Kararname’de belirtilmiş olan endekslere (fiyatlara) yer verilmesi gerekmektedir. Söz konusu katsayılar ile endekslere (fiyatlara) yer verilmemesi halinde ise fiyat farkı hesabında temel endeks ve güncel endeks olarak ÜFE Genel sütunundaki sayının esas alınması gerektiği Kararname’de hüküm altına alınmıştır.
İdare tarafından … ihale kayıt numarası ile ihale edilen işin İdari Şartnamesi’nin “Fiyat Farkı” başlıklı 47’inci maddesinde ise yukarıda bahsi geçen Fiyat Farkına İlişkin Esaslar’ın 5’inci maddesi hükümlerine göre fiyat farkının hesaplanacağı belirtilmiş olup fiyat farkı hesaplanırken uygulanacak katsayılar; a1:0,00, a2:0,00 b1:0,52, b2:0,22 c:0,26 olarak tespit edilmiştir.
Söz konusu ihale dokümanı hükümlerinin incelenmesinde, akaryakıt ile makine-ekipmanın amortismanına ilişkin endeksin (fiyat) belirlenmemiş olduğu görülmüştür. Dolayısıyla da fiyat farkı hesabına ilişkin formül gereği katsayılar ile çarpma işlemine tabi tutulacak olan endekslerin (fiyat) ÜFE Genel sütunundaki sayıların esas alınarak belirlenmesi gerekmektedir.
Kaldı ki Kararname’nin “Fiyat farkı hesabı” başlıklı 5’inci maddesinin 7 ve 8’inci fıkrasında, “İşin gerçekleştirilmesinde kullanılacak malzeme ve makine ile ekipmanın niteliği dikkate alınarak, fiyat farkı hesabına esas b1, b2, ve c değerleri için aynı anda birden fazla endeks de belirlenebilir.
Yukarıdaki endekslerden birinin veya birkaçının sözleşmenin uygulanması sırasında Türkiye İstatistik Kurumu tarafından değiştirilmesi halinde, değiştirilen endekse eşdeğer yeni bir endeks belirlenir ise bu endeks; yeni bir endeks belirlenmez ise, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından aylık yayımlanan 2003=100 Temel Yıllı Üretici Fiyatları Alt Sektörlere Göre Endeks Sonuçları Tablosunun “ÜFE Genel” sütunundaki sayı esas alınarak fiyat farkı hesaplanır.” hükümlerine yer verilerek ihale dokümanında fiyat farkı hesabına ilişkin olarak endekslerin (fiyat) belirlenmemesi halinde temel endeks ve güncel endeks olarak Türkiye İstatistik Kurumu tarafından aylık yayımlanan 2003=100 Temel Yıllı Üretici Fiyatları Alt Sektörlere Göre Endeks Sonuçları Tablosunun (TÜİK Endeks Sonuçları Tablosu) “ÜFE Genel” sütunundaki sayının esas alınarak fiyat farkı hesaplanması gerektiği açıklığa kavuşturulmuştur.
Ancak idare tarafından ihale dokümanında endekslere ilişkin bir belirleme yapılmamasına rağmen fiyat farkı hesabında, TÜİK Endeks Sonuçları Tablosunda yer alan “ÜFE Genel” sütunundaki sayı yerine, 19 numaralı “Kok ve rafine petrol ürünleri” ile 28 numaralı “Makine ve ekipmanlar b.y.s.” sütunundaki sayı esas alınmış olup mevzuata aykırı bu uygulama sonucu … TL kamu zararına neden olunmuştur.
Ancak kamu zararı tutarı … TL ahizi … Temizlik Yemek Nakliye İnş. ve Güv. Sis. San. ve Tic.Ltd. Şti’den … tarih ve … no.lu banka dekontu ile tahsil edilerek … tarih ve … sayılı muhasebe işlem fişi ile gelir kaydedildiğinden ilişilecek husus kalmadığına 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 55’inci maddesi uyarınca işbu İlamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.
... Belediyesi tarafından … ihale kayıt numarası ile ihale edilen ve …Temizlik Yemek Nakliye İnş. ve Güv. Sis. San. ve Tic. Ltd. Şti. ile sözleşmesi imzalanan “Çöp Toplama, Nakliye ve Kent Temizliğinin Yapılması İşine Ait 4 Aylık Sürücüsüz Araç Kiralanması Hizmet Alımı İşi”nin ihale dokümanında yer alan fiyat farkına ilişkin hükümlerde katsayıların önünde yer alan endekslerin (fiyatların) belirlenmemiş olmasına rağmen fiyat farkı hesabında ÜFE Genel endeksinin esas alınmadığı görülmüştür.
31.08.2013 tarih ve 28751 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na Göre İhale Edilen Hizmet Alımlarında Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslar’ın (Kararname) “Uygulama esasları” başlıklı 7’nci maddesinde, “Bu Esaslara tabi hizmet alımı ihalelerinde fiyat farkı uygulanabilmesi için, söz konusu işlerin ihalelerine ilişkin idari şartname ve sözleşmelerde, bu Esaslara göre fiyat farkı hesaplanacağının belirtilmiş olması gerekir. Sözleşmelerde yer alan fiyat farkına ilişkin usul ve esaslarda sözleşme imzalandıktan sonra değişiklik yapılamaz.” hükmü yer almaktadır.
Anılan Kararname’nin “Fiyat farkı hesabı” başlıklı 5’inci maddesinde hizmet alımlarında fiyat farkının hesabına ilişkin esas alınacak formül ve formülde yer alan ifadelere ilişkin olarak;
“F = An x B x ( Pn-1)
İn Yn Gn Mn
Pn = [a1 + a2 —— + b1 —— + b2 —— + c ——]
İo Yo Go Mo
(2) Formüllerde yer alan;
a) F: Fiyat farkını (TL),
b) B: 0,90 sabit katsayısını,
c) An:(…) uygulama ayında gerçekleşen iş kalemlerinin sözleşme fiyatlarıyla çarpılması sonucu bulunan tutarı (TL), (…)
ç) Pn: (…) fiyat farkı hesabında kullanılan temel endeksler ve güncel endeksler ile a1, a2, b1, b2 ve c değerlerinin ağırlık oranlarını temsil eden katsayıların yukarıdaki formüle uygulanması sonucu bulunan fiyat farkı katsayısını,
d) a1: Haftalık çalışma saatinin tamamı idarede kullanılan işçiliklerin ağırlık oranını temsil eden ve 6 ncı maddeye göre fiyat farkı hesaplanan sabit bir katsayıyı,
e) a2: Haftalık çalışma saatinin tamamı idarede kullanılmayan işçiliklerin ağırlık oranını temsil eden sabit bir katsayıyı,
f) b1: Akaryakıtın ağırlık oranını temsil eden sabit bir katsayıyı,
g) b2: Malzeme veya diğer hizmetlerin ağırlık oranını temsil eden sabit bir katsayıyı,
ğ) c: Makine ve ekipmanın amortismanına ilişkin ağırlık oranını temsil eden sabit bir katsayıyı,
(…)
(4) Formüldeki temel endeksler (o) ve güncel endeksler (n)’den;
a) İo, İn: İşçilikle ilgili temel asgari ücreti ve güncel asgari ücreti,
b)Yo, Yn: Katı ve sıvı yakıtlar için, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından aylık yayımlanan 2003=100 Temel Yıllı Üretici Fiyatları Alt Sektörlere Göre Endeks Sonuçları Tablosunun 23 numaralı “Kok Kömürü ve Rafine Edilmiş Petrol Ürünleri”,
231 numaralı “Kok Fırını Ürünleri”, 232 numaralı “Rafine Edilmiş Petrol Ürünleri” sütunundaki sayılardan ilgisine göre uygun olan birini veya birkaçını,
c) Go, Gn: İhale konusu hizmet kapsamında yer alan malzeme ve diğer hizmetler için fiyat farkı hesabına esas sayı veya sayıları,
ç) Mo, Mn: Makine ve ekipmana ait amortisman için, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından aylık yayımlanan 2003=100 Temel Yıllı Üretici Fiyatları Alt Sektörlere Göre Endeks Sonuçları Tablosunun 29 numaralı “Makine ve Teçhizat b.y.s.”, 291 numaralı “Uçak, Motorlu Taşıt ve Motosiklet Motorları Hariç Olmak Üzere Mekanik Güç Kullanımı ve Üretimi İçin Makineler”, 292 numaralı “Diğer Genel Amaçlı Makineler”, 293 numaralı “Tarım ve Ormancılık Makineleri”, 295 numaralı “Diğer Özel Amaçlı Makineler” sütunundaki sayıyı, ifade eder.
(5) Yukarıdaki endekslerden Go ve Gn için idarece; Türkiye İstatistik Kurumu tarafından aylık yayımlanan 2003=100 Temel Yılı Üretici Fiyatları Alt Sektörlere Göre Endeks Sonuçları Tablosundan alt sektörler itibarıyla malzeme ve diğer hizmetlerin niteliği ve gereklerine uygun olan sütun veya sütunlar tespit edilerek hangi sütun veya sütunlardaki sayı veya sayıların kullanılacağının ihale dokümanında belirtilmesi zorunludur. İdarelerin bu tespiti yapamamaları veya yapmamaları durumlarda ise Go ve Gn endeksleri için Türkiye İstatistik Kurumu tarafından aylık yayımlanan 2003=100 Temel Yıllı Üretici Fiyatları Alt Sektörlere Göre Endeks Sonuçları Tablosunun “ÜFE Genel” sütunundaki sayılar esas alınır.” denilmektedir.
Ek olarak mezkur Kararname’nin “Endeks veya fiyat belirlenmeyen hizmet alımlarında fiyat farkı” başlıklı 10’uncu maddesinde, “İhale dokümanında fiyat farkı verileceği öngörülmesine rağmen idare tarafından sabit katsayılar ile endekslerin belirlenmediği durumlarda, temel endeks ve güncel endeks olarak, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından aylık yayımlanan 2003=100 Temel Yıllı Üretici Fiyatları Alt Sektörlere Göre Endeks Sonuçları Tablosunun “ÜFE Genel” sütunundaki sayı esas alınarak fiyat farkı hesaplanır.” hükmü yer almaktadır.
Anılan mevzuat hükümleri değerlendirildiğinde Kararname’nin 5’inci maddesi uyarınca fiyat farkının hesaplanabilmesi için ihale dokümanında fiyat farkı formülünde yer alan sabit katsayılara ve makine-ekipman amortismanı ile yakıtlar için Kararname’de belirtilmiş olan endekslere (fiyatlara) yer verilmesi gerekmektedir. Söz konusu katsayılar ile endekslere (fiyatlara) yer verilmemesi halinde ise fiyat farkı hesabında temel endeks ve güncel endeks olarak ÜFE Genel sütunundaki sayının esas alınması gerektiği Kararname’de hüküm altına alınmıştır.
İdare tarafından … ihale kayıt numarası ile ihale edilen işin İdari Şartnamesi’nin “Fiyat Farkı” başlıklı 47’inci maddesinde ise yukarıda bahsi geçen Fiyat Farkına İlişkin Esaslar’ın 5’inci maddesi hükümlerine göre fiyat farkının hesaplanacağı belirtilmiş olup fiyat farkı hesaplanırken uygulanacak katsayılar; a1:0,00, a2:0,00 b1:0,52, b2:0,22 c:0,26 olarak tespit edilmiştir.
Söz konusu ihale dokümanı hükümlerinin incelenmesinde, akaryakıt ile makine-ekipmanın amortismanına ilişkin endeksin (fiyat) belirlenmemiş olduğu görülmüştür. Dolayısıyla da fiyat farkı hesabına ilişkin formül gereği katsayılar ile çarpma işlemine tabi tutulacak olan endekslerin (fiyat) ÜFE Genel sütunundaki sayıların esas alınarak belirlenmesi gerekmektedir.
Kaldı ki Kararname’nin “Fiyat farkı hesabı” başlıklı 5’inci maddesinin 7 ve 8’inci fıkrasında, “İşin gerçekleştirilmesinde kullanılacak malzeme ve makine ile ekipmanın niteliği dikkate alınarak, fiyat farkı hesabına esas b1, b2, ve c değerleri için aynı anda birden fazla endeks de belirlenebilir.
Yukarıdaki endekslerden birinin veya birkaçının sözleşmenin uygulanması sırasında Türkiye İstatistik Kurumu tarafından değiştirilmesi halinde, değiştirilen endekse eşdeğer yeni bir endeks belirlenir ise bu endeks; yeni bir endeks belirlenmez ise, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından aylık yayımlanan 2003=100 Temel Yıllı Üretici Fiyatları Alt Sektörlere Göre Endeks Sonuçları Tablosunun “ÜFE Genel” sütunundaki sayı esas alınarak fiyat farkı hesaplanır.” hükümlerine yer verilerek ihale dokümanında fiyat farkı hesabına ilişkin olarak endekslerin (fiyat) belirlenmemesi halinde temel endeks ve güncel endeks olarak Türkiye İstatistik Kurumu tarafından aylık yayımlanan 2003=100 Temel Yıllı Üretici Fiyatları Alt Sektörlere Göre Endeks Sonuçları Tablosunun (TÜİK Endeks Sonuçları Tablosu) “ÜFE Genel” sütunundaki sayının esas alınarak fiyat farkı hesaplanması gerektiği açıklığa kavuşturulmuştur.
Ancak idare tarafından ihale dokümanında endekslere ilişkin bir belirleme yapılmamasına rağmen fiyat farkı hesabında, TÜİK Endeks Sonuçları Tablosunda yer alan “ÜFE Genel” sütunundaki sayı yerine, 19 numaralı “Kok ve rafine petrol ürünleri” ile 28 numaralı “Makine ve ekipmanlar b.y.s.” sütunundaki sayı esas alınmış olup mevzuata aykırı bu uygulama sonucu … TL kamu zararına neden olunmuştur.
Ancak kamu zararı tutarı … TL ahizi … Temizlik Yemek Nakliye İnş. ve Güv. Sis. San. ve Tic.Ltd. Şti’den … tarih ve … no.lu banka dekontu ile tahsil edilerek … tarih ve … sayılı muhasebe işlem fişi ile gelir kaydedildiğinden ilişilecek husus kalmadığına 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 55’inci maddesi uyarınca işbu İlamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.
Kararla ilgili sorunuz mu var?