Karar Künyesi
Karar Türü:
Sayıştay 5. Daire Kararı
Karar Tarihi:
7/5/2022
Karar No:
112
Esas No:
543
KARAR
Atama
…..’nın müdürlüğe atamasının Kanun ile Yönetmeliğe aykırı yapılması ve özel hizmet tazminatının hatalı ödenmesi sonucunda ….. TL kamu zararına sebebiyet verildiği hususu ile ilgili olarak;
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 128 inci maddesinde, devletin ve diğer kamu tüzel kişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevlerin memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görüleceği ve memurların nitelik, atanma, ödev, yetki, hak ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işlerinin kanunla düzenleneceği belirtilmiş, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda da memurların hizmet şartları, nitelikleri, hak ve yükümlülükleri ile parasal ve özlük hakları objektif kurallara bağlanarak hukuki statüleri belirlenmiştir. Bu bağlamda, Devlet personel rejimi ve bunun hukuki sujesi olan memurluk, statü hukukuna dayanmakta, kadroda bu hukukun ayrılmaz parçasını oluşturmaktadır. 657 sayılı Kanunun 33üncü maddesi ile kanun koyucu, her kurumda çalıştırılacak personelin tamamı için görev yerlerinin belirtilerek kadro tespiti zorunluluğunu getirmiş, kadrosuz memur çalıştırılamayacağını kurala bağlamıştır. Yasada, hizmetin önemi, hizmet yerinin özellikleri ve yoğunluğu gibi kriterler esas alınmak suretiyle personel kadrolarının tespit edilmesi ve bu hizmetleri göreceklerin kendi sınıfları içindeki derece durumlarına uygun olmak kaydıyla o kadronun aylığını almaları amaçlanmıştır. Kadro, memurun çalıştığı belli bir görev yerini ifade etmekte, memurun yapacağı iş, onun kadrosu ile ilişkili bulunmaktadır.
657 sayılı Yasada Devlet memurluğunda yükselmenin kariyer ve liyakat ilkeleri çerçevesinde yapılması esası benimsenmiştir.
5393 sayılı Kanunun 38 ve 49 uncu maddelerinin kadrolara yapılacak atamada aranacak şartlarla ilgisi bulunmamaktadır. 5393 sayılı Kanunda atama yapacak mercii ile ilgili düzenleme yapıldığı, atanacaklarda aranacak şartlar ise 657 ve diğer Kanunlar ile Yönetmeliklerde belirlendiği için burada belirlenen şartların dikkate alınması gerekir. Atamaların Belediye Başkanı tarafından yapılacağı belirtilmektedir. Şüphesiz Belediye Başkanı Kanun ve Yönetmelikte aranan şartları taşıyanlar arasından atama yapacaktır. Bu madde nitelikleri taşıyanların kim tarafından atanacağını düzenlemiştir. Bu hiçbir şarta tabi olmadan istediği kişiyi atayabilir anlamına gelmemektedir.
Bu kadrolara şartlar sağlanmadan ve sınava girmeden yapılan atama kariyer ve liyakat ilkelerine aykırılık oluşmuştur. Kadrolara sınav şartı sağlamadan yapılan atamaların belli adam veya bağlantı bulma sonucunda olduğu, bu kişilerden daha liyakatlı kişilerin ise adamını veya bağlantıyı bulamadığı için atanamadığı unutulmamalıdır. Atamanın subjektif unsurlara göre yapıldığı durumda, aynı niteliklere sahip başka kişilerin ise atanamadığı bir gerçektir.
İdare/kamu hukukunda atama/görevlendirme belli şart ve niteliklere bağlanmıştır. Belirtilen kadrolara atanma veya görevlendirme ancak şartların sağlanmasıyla mümkündür. Şayet şartları sağlamayan kişilerin belirtilen kadrolara atanabilmesi veya ücret alabilmesinin kamu zararı olmadığı ve yapılan ödemelerin uygun olduğu iddia ediliyor ise, bu durumda kadro için gerekli şartların belirlenmesine gerek bulunmadığı açıktır. Şartları tutmayan kişiye yapılan ödemeler kamu zararıdır. Mevzuata aykırı olduğu kabul edilen atama işleminin sonucunda atamayı yapanların oluşan kamu zararından sorumlu olduğu açıktır. Sayıştay ahizi değil işlem yapan sorumluları yargılamaktadır.
Anayasa Mahkemesi ve Danıştay kararlarında belirtildiği üzere kazanılmış hak, hakkın elde edildiği tarihteki düzenlemelere (mevzuata) uygun edilmesi halinde geçerlidir. Hakkın elde edildiği tarihteki düzenlemelere (mevzuata) uygun elde edilmeyen hak, kazanılmış hak olarak değerlendirilemez.
Kamu görevlilerinin ilk kez bir göreve atanırken ya da görevde yükselme suretiyle üst göreve atanırken söz konusu görevin gerektirdiği nitelikleri taşıması zorunludur. Bu zorunluluk atama tarihi bakımından geçerli olduğu gibi görevin sürdürüldüğü süre zarfı yönünden de taşınması gereklidir. Bu çerçevede ilgilinin atanırken bu kadroya atanabilmek için gereken şartı taşımadığı açıktır. Bir görev için öngörülen koşulların taşınmaması halinde bu görevin belirli bir süre yürütülmüş olması ilgili lehine kazanılmış hak oluşturmaz. Söz konusu koşulların atama süresince de taşınması zorunlu olduğundan bu koşulun taşınmadığının daha sonra tespit edilmesi bu kişinin bu kadroda çalışmasına hukuki engel oluşturur. İlgilinin gerekli koşulları taşımadan müdürlüğe atandığı anlaşıldığında bu görevi yürütebilmesine olanak da bulunmamaktadır. İdari yargı, istikrarlı olarak koşullarını taşımadığı halde yapılan atamanın açık hata kapsamında olduğu ve bu nedenle yapılan ödemelerin her zaman geri alınacağına dair kararlar vermektedir.
Danıştay’ın istikrar bulmuş kararlarına göre açık hata olan işlemler/ödemeler süre kaydı olmaksızın her zaman geri alınabilir. Danıştay kararlarında atama şartlarını taşımama açık hata olarak kabul edilmektedir.(Örneğin; Danıştay Beşinci Dairesinin …. Esas, …. Karar sayılı ilamı, Danıştay Beşinci Dairesinin …. Esas, …. Karar sayılı ilamı)
Savunmada bahsedilen,
…. tarih …. sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Danıştay Dava Daireleri Genel Kurulu’nun …. Esas, …. Karar sayılı Danıştay İçtihadı Birleştirme Kararının hatalı terfi işlemi ile ilgili,
Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulunun …. tarih ….. Esas, ….Karar sayılı kararının, kişiye psikolog unvanı Üniversitelerarası Kurul, Yükseköğretim Kurulu Yürütme Kurulu ve Milli Eğitim Bakanlığı Personel Genel Müdürlüğü yazıları uyarınca verilmiş olup, davacının memuriyete giriş derecesine eklenen bir derecenin, bu tarihten yaklaşık …. yıl ….ay sonra geri alınması işlemi ile ilgili olduğu,
Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulunun …. tarih ve …. Esas, …. Karar sayılı ilamında, …idari istikrar ilkesinden hareketle, deniz harp okulu mezunu davacıya, bilgisayar yüksek mühendisliği unvan ve ruhsatnamesinin lehine hak sağladığı sonucuna varılmasında hukuki isabet yoksa da işlemin düzeltildiği tarihe kadar davacı lehine oluşan kazanımların da geri alınamayacağı,
Danıştay 5. Dairesinin …. tarih ve …. Esas, …. Karar sayılı ilamında, Kanunsuz bir yükselme işleminden sonra, aynı memur hakkında kanuna uygun çeşitli yükselmeler yapıldığı takdirde, idare tarafından kanunsuz yükselmenin artık geri alınması uygun değildir. İdare, yokluk, açık hata, memurun gerçek dışı beyanı veya hilesi hallerinde, süre aranmaksızın kanunsuz terfi veya intibaka dayanarak ödediği meblağı her zaman geri alabilir. Ancak belirtilen istisnalar dışında kalan hatalı ödemelerin istirdadı, hatalı ödemenin ilk yapıldığı tarihten başlamak üzere 90 gün içinde kabil olup, 90 günlük süre geçtikten sonra istirdat edilemeyeceğini, sakat bir işlem, bundan yararlanan lehine kazanılmış bir hak doğurmasa da, bunun kişiler için doğurduğu sübjektif etki ve sonuçlarının korunması gerektiği,
…. tarihli Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kurulu’nun …. Esas, …. Karar sayılı ilamında, yanlış bir idare tasarrufunun geri alınması kamu yararı bakımından zorunlu gibi görünmekte ise de, istikrarın korunmasında da kamu yararı olduğu, yerleşmiş (müesses) durumlar hataen de doğmuş olsalar ve hak teşkil etmeseler bile, her zaman geriye yürür şekilde ortadan kaldırılabilmeleri, istikrarı ve toplumun güven hissini sarsacağı ve kamu düzenini zedeleyeceği,
belirtilmiştir. Savunmada yer alan yargı kararlarının konu ile direkt ilgisi bulunmamaktadır. Yargı kararlarında yapılan hatalı işlemin müktesep bir hak doğurmayacağı, işlemin geri alınmasında sorun olmadığı, ancak işlemin düzeltildiği tarihe kadar oluşan kazanımların geri alınamayacağı şeklinde kararlar olduğu görülecektir. Savunmada bahsedilen Anayasa mahkemesi kararının ise sorgu konusu ile ilgisi bulunmamaktadır.
Savunmada belirtilen Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulunun … günlü…., K:…. sayılı kararı sorguda belirtilen hususa uymamaktadır. İdarenin fazla ödeme yapıldığını tespit ederek geri istenmesi veya eksik ödeme yapılması halinde kişinin isteyebileceği sürenin idari dava açma süresi olan 60 gün ile sınırlayan durum idarenin kendi işleyişi içinde uyması gereken ve konunun idari yargıya taşınması durumunda idari yargıda gözetilecek bir husustur.
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 68 inci maddesinin (B) fıkrasında, kurumların 1 ve 2’nci dereceli kadrolar için en az 10 yıl, 3 ve 4’üncü dereceli kadrolar için en az 8 yıl hizmeti bulunan ve yükseköğrenim görenlerin atanabileceği belirtilmiştir.
04.07.2009 gün ve 27278 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Mahalli İdareler Personelinin Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Yönetmeliğinin,
“Görevde yükselme suretiyle atanacaklarda aranacak genel şartlar” başlıklı 6’ncı maddesinde,
“(1) Görevde yükselme suretiyle atanacaklarda aşağıdaki genel şartlar aranır.
a) Görevde yükselme sınavında başarılı olmak.
b) Bu Yönetmelik kapsamındaki kadrolara atanabilmek için son müracaat tarihi itibariyle 5 inci maddede öngörülen alt görevlerde toplam en az bir yıl çalışmış olmak. Ancak yeni kurulan mahalli idarelerde ilk yıl bu süre şartı aranmaz.”
“Görevde yükselme sınavına tabi olarak atanacaklarda aranacak özel şartlar” başlıklı 7’nci maddesinde,
“(1) 5 inci maddenin birinci fıkrasında sayılan unvanlara görevde yükselme suretiyle yapılacak atamalarda aşağıdaki özel şartlar aranır.
a) Müdür ve şube müdürü kadrosuna atanabilmek için;
1) 657 sayılı Kanunun 68 inci maddesinin (B) bendinde belirtilen atanma şartlarını taşımak,
2) Fakülte veya en az dört yıllık yüksekokul mezunu olmak,
3) Ekli (1) sayılı listede sayılan ve teknik öğrenim gerektiren müdürlüklere atanabilmek için; yükseköğretim kurumlarının, kadronun görev alanı ile ilgili eğitim ve öğretimde bulunan en az dört yıllık bölümlerinden veya bu bölümlere denkliği kabul edilen yurtdışındaki yükseköğretim kurumlarının ilgili bölümlerinden mezun olmak,
4) Ekli (2) sayılı listede sayılan müdürlükler için son müracaat tarihi itibariyle iki yılı uzman, sivil savunma uzmanı, şef, ayniyat saymanı, kontrol memuru, eğitmen veya muhasebeci kadrosunda çalışmış olmak,”
düzenlemesi yapılmıştır.
…. tarihinde memur olarak atanan ….., …. tarihinde Veri Hazırlama ve Kontrol İşletmeni kadrosuna, …. tarihinde Veri Hazırlama ve Kontrol İşletmeni kadrosundan sınava girmeksizin Mali Hizmetler Müdürlüğü kadrosuna atanmıştır. …. meslek lisesi mezunudur.
Mali Hizmetler Müdürlüğü Yönetmelik eki müdürlüklerin yer aldığı listeye göre Ek 2 Diğer Müdürlükler arasında yer almaktadır. Mali Hizmetler Müdürü Yönetmelik eki (2) sayılı listede sayılan Diğer Müdürlükler arasında olduğundan dolayı kişinin bu müdürlüğe atanabilmesi için “657 sayılı Kanunun 68 inci maddesinin (B) bendinde belirtilen atanma şartlarını taşıması, Fakülte veya en az dört yıllık yüksekokul mezunu olması, iki yılı uzman, sivil savunma uzmanı, şef, ayniyat saymanı, kontrol memuru, eğitmen veya muhasebeci kadrosunda çalışmış olması” gerekir. Mali Hizmetler Müdürü kadrosuna atanabilmek için 657/68-B ve Mahalli İdareler Personelinin Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Yönetmeliğin 7 nci maddesindeki şartların olması gerekir. ….’nın Fakülte veya en az dört yıllık yüksekokul mezunu olmaması ve iki yılı uzman, sivil savunma uzmanı, şef, ayniyat saymanı, kontrol memuru, eğitmen veya muhasebeci kadrosunda çalışmış olma ile sınav şartını sağlamadığının dolayı Mali Hizmetler Müdürlüğüne atanması hatalıdır.
Diğer taraftan özel hizmet tazminatının hatalı ödenmesine ilişkin olarak;
22.03.2019 gün ve 30722 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 848 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile önceki yıllarda yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararlarında, 17/4/2006 tarihli ve 2006/10344 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan “Devlet Memurlarına Ödenecek Zam ve Tazminatlara İlişkin Karar” ve eki cetvellerin uygulanmasına 2019 ve ilgili yılda devam olunacağı belirtilmiş, 17/04/2006 gün ve 2006/10344 sayılı “Devlet Memurlarına Ödenecek Zam ve Tazminatlara İlişkin Kararın Esas alınacak sınıf, kariyer, kadro ve görev unvanları” başlıklı 3 üncü maddesinde ise,
“(1) a) I sayılı Cetvelin (A), (D), (E), (F), (G) ve (H) bölümlerinde yer alan zamlar ile II sayılı Cetvelin (A), (B) ve (D) bölümlerinde yer alan özel hizmet tazminatının ödenmesinde;
1) Kurumların 190 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ekli cetvellerinde yer alan kadro unvanları,
2) Kamu iktisadi teşebbüslerinin 233 ve 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamelere göre tespit olunan kadro unvanları,
3) (1) ve (2) numaralı alt bentler dışında kalan çeşitli mevzuat hükümlerine göre verilmiş unvanlı ve unvansız kadrolarda, kadro veya görev unvanları,
b) I sayılı Cetvelin (B) ve (C) bölümlerinde yer alan zamlar ile II sayılı Cetvelin (C), (E) ve (F) bölümlerinde yer alan özel hizmet tazminatının ödenmesinde, anılan bölümlerde ayrıca belirtilen istisnai durumlar hariç olmak üzere, personelin işgal ettiği kadronun sınıfı ve kariyeri,
c) III sayılı Cetvelde yer alan diğer tazminatların ödenmesinde Cetveldeki düzenlemeler,
esas alınır.”
hükmü yer almıştır.
….. lise mezunudur. Lise mezunlarının yükselebilecekleri kadro derecesi 3’tür. 657 sayılı Kanunun 37 nci maddesinde şartları taşıyanların yükselebilecekleri derecenin bir üstü olan derecelere yükseltileceğini belirtmiştir. …. 2’nci dereceli kadroya müktesebi ve 37 nci maddenin uygulanması ile gelmiştir. Mevcut düzenlemelere göre lise mezunu olan bir kişi 1 inci dereceli kadroya gelemez. ….’nın görev yaptığı Mali Hizmetler Müdürlüğüne ait kadronun derecesi 2 olarak belirlenmeli ve bu kadrodan ödeme yapılmalıdır. Lise mezunu olan …..’nın 1’inci dereceli kadroya atanamaması ve müktesebiyle de gelememesi nedeniyle ihdas edilen 1’inci dereceli kadronun yerine müktesebine uygun 2’nci dereceli kadronun özel hizmet tazminatının ödenmesi gerekir.
Savunmalarda atamanın mevzuata uygun olduğuna dair bir ifade yer almamıştır. Sorumlular da atamanın hatalı olduğunu bilmektedirler.
Savunmada yapılan ödemelerin kamu zararı olmadığı ifade edilmiş ise de, yukarıda açıklandığı üzere şartları tutmayan kişiye yapılan ödemeler kamu zararıdır. Bu kişiler mevzuata aykırı olarak atandıkları tarihten bu güne kadar temadi olarak yani sürüp gelen bir şekilde atandıkları kadronun haklarını almışlardır.
Savunmada bu kişinin atandığı görevi fiilen yaptığını, kamu zararı olarak iddia edilen tutarın bulunmadığını ve Anayasanın 18 inci maddesine göre angaryanın yasak olduğu ifadesine katılmak mümkün değildir. Sorguda belirtildiği üzere bu kişinin atama şartlarını taşımadığı açıktır.
Savunmada Mahalli İdareler Harcama Belgeleri Yönetmeliğinin 8 inci maddesi gereği aylık ve aylıkla birlikte ödemenin yapıldığı ilk aya ait ödeme belgesinin ekinde atama onayı ve işe başlama yazısı olacağının belirtildiği ifade edilmiştir. dolayısıyla Nisan ….. sonrası görev yapan harcama yetkililer ile gerçekleştirme görevlilerinin sorumlu olup olmadıklarının incelenmesi gerekir. Atama …. tarihinde olduğuna ve ödemeler de ….yılına ait olduğuna göre Nisan …. sonrası ödeme emirlerine imza atan harcama yetkililer ile gerçekleştirme görevlileri bilgi sahibi olduklarından sorumlulukları bulunmaktadır.
…. Yönetmeliğe aykırı olarak ….. gün …. sayılı onay ile Mali Hizmetler Müdürlüğüne atanmıştır. Atama onayında ve personel hareketleri onayında teklif eden yerinde isim ve imza bulunmamakta, onaylayan kısmında Belediye Başkanı ….’un imzası bulunmaktadır. Yönetmeliğe aykırı açık hata kapsamında yapılan atamadan dolayı Belediye Başkanının sorumlu olması tabiidir. Harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlileri de mevzuata aykırı çalıştırılan kişiye ödeme yapılması anında gerekli incelemeyi yapmadıklarından ve şartları tutmadığına ilişkin olarak atama yapan Belediye Başkanını yazılı uyarmadıklarından dolayı sorumludurlar. Atama onayında İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdürü …..’nun imzası bulunmamaktadır. İmzası bulunmadığından, kendisine sorumluluk atfedilmesi mümkün değildir
Neticeten….’nın 657 sayılı Kanunun 68/B maddesi ile Yönetmeliğe aykırı olarak Mali Hizmetler Müdürlüğü kadrosuna atanması ve 2 nci derece yerine 1 inci dereceli müdüre ait özel hizmet tazminatının verilmesi sonucu …. TL kamu zararına sebebiyet verilmiştir.
Bu itibarla; ….’nın müdürlüğe atamasının Kanun ile Yönetmeliğe aykırı yapılması ve özel hizmet tazminatının hatalı ödenmesi sonucunda oluşan ve ayrıntılı hesabı tabloda gösterilen …. TL kamu zararının;
…. TL’sinin Harcama Yetkilisi (….) …., Gerçekleştirme Görevlisi (…..) …. ile Üst Yönetici (…..) …..’a,
…. TL’sinin Harcama Yetkilisi (….) …., Gerçekleştirme Görevlisi (…..) …. ile Üst Yönetici (…..) …..’a,
…. TL’sinin Harcama Yetkilisi (….) …., Gerçekleştirme Görevlisi (…..) …. ile Üst Yönetici (…..) …..’a,
…. TL’sinin Harcama Yetkilisi (….) …., Gerçekleştirme Görevlisi (…..) …. ile Üst Yönetici (…..) …..’a,
müştereken ve müteselsilen, 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereği işleyecek faizleri ile ödettirilmesine,
İş bu ilamın tebliğ tarihinden itibaren aynı Kanunun 55 inci maddesi gereğince altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oybirliğiyle karar verildi.
…..’nın müdürlüğe atamasında görevli ve yetkili olanlar hakkında suç duyurusunda bulunulmasına gerek bulunmadığına oybirliğiyle karar verildi.
…..’nın müdürlüğe atamasının Kanun ile Yönetmeliğe aykırı yapılması ve özel hizmet tazminatının hatalı ödenmesi sonucunda ….. TL kamu zararına sebebiyet verildiği hususu ile ilgili olarak;
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 128 inci maddesinde, devletin ve diğer kamu tüzel kişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevlerin memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görüleceği ve memurların nitelik, atanma, ödev, yetki, hak ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işlerinin kanunla düzenleneceği belirtilmiş, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda da memurların hizmet şartları, nitelikleri, hak ve yükümlülükleri ile parasal ve özlük hakları objektif kurallara bağlanarak hukuki statüleri belirlenmiştir. Bu bağlamda, Devlet personel rejimi ve bunun hukuki sujesi olan memurluk, statü hukukuna dayanmakta, kadroda bu hukukun ayrılmaz parçasını oluşturmaktadır. 657 sayılı Kanunun 33üncü maddesi ile kanun koyucu, her kurumda çalıştırılacak personelin tamamı için görev yerlerinin belirtilerek kadro tespiti zorunluluğunu getirmiş, kadrosuz memur çalıştırılamayacağını kurala bağlamıştır. Yasada, hizmetin önemi, hizmet yerinin özellikleri ve yoğunluğu gibi kriterler esas alınmak suretiyle personel kadrolarının tespit edilmesi ve bu hizmetleri göreceklerin kendi sınıfları içindeki derece durumlarına uygun olmak kaydıyla o kadronun aylığını almaları amaçlanmıştır. Kadro, memurun çalıştığı belli bir görev yerini ifade etmekte, memurun yapacağı iş, onun kadrosu ile ilişkili bulunmaktadır.
657 sayılı Yasada Devlet memurluğunda yükselmenin kariyer ve liyakat ilkeleri çerçevesinde yapılması esası benimsenmiştir.
5393 sayılı Kanunun 38 ve 49 uncu maddelerinin kadrolara yapılacak atamada aranacak şartlarla ilgisi bulunmamaktadır. 5393 sayılı Kanunda atama yapacak mercii ile ilgili düzenleme yapıldığı, atanacaklarda aranacak şartlar ise 657 ve diğer Kanunlar ile Yönetmeliklerde belirlendiği için burada belirlenen şartların dikkate alınması gerekir. Atamaların Belediye Başkanı tarafından yapılacağı belirtilmektedir. Şüphesiz Belediye Başkanı Kanun ve Yönetmelikte aranan şartları taşıyanlar arasından atama yapacaktır. Bu madde nitelikleri taşıyanların kim tarafından atanacağını düzenlemiştir. Bu hiçbir şarta tabi olmadan istediği kişiyi atayabilir anlamına gelmemektedir.
Bu kadrolara şartlar sağlanmadan ve sınava girmeden yapılan atama kariyer ve liyakat ilkelerine aykırılık oluşmuştur. Kadrolara sınav şartı sağlamadan yapılan atamaların belli adam veya bağlantı bulma sonucunda olduğu, bu kişilerden daha liyakatlı kişilerin ise adamını veya bağlantıyı bulamadığı için atanamadığı unutulmamalıdır. Atamanın subjektif unsurlara göre yapıldığı durumda, aynı niteliklere sahip başka kişilerin ise atanamadığı bir gerçektir.
İdare/kamu hukukunda atama/görevlendirme belli şart ve niteliklere bağlanmıştır. Belirtilen kadrolara atanma veya görevlendirme ancak şartların sağlanmasıyla mümkündür. Şayet şartları sağlamayan kişilerin belirtilen kadrolara atanabilmesi veya ücret alabilmesinin kamu zararı olmadığı ve yapılan ödemelerin uygun olduğu iddia ediliyor ise, bu durumda kadro için gerekli şartların belirlenmesine gerek bulunmadığı açıktır. Şartları tutmayan kişiye yapılan ödemeler kamu zararıdır. Mevzuata aykırı olduğu kabul edilen atama işleminin sonucunda atamayı yapanların oluşan kamu zararından sorumlu olduğu açıktır. Sayıştay ahizi değil işlem yapan sorumluları yargılamaktadır.
Anayasa Mahkemesi ve Danıştay kararlarında belirtildiği üzere kazanılmış hak, hakkın elde edildiği tarihteki düzenlemelere (mevzuata) uygun edilmesi halinde geçerlidir. Hakkın elde edildiği tarihteki düzenlemelere (mevzuata) uygun elde edilmeyen hak, kazanılmış hak olarak değerlendirilemez.
Kamu görevlilerinin ilk kez bir göreve atanırken ya da görevde yükselme suretiyle üst göreve atanırken söz konusu görevin gerektirdiği nitelikleri taşıması zorunludur. Bu zorunluluk atama tarihi bakımından geçerli olduğu gibi görevin sürdürüldüğü süre zarfı yönünden de taşınması gereklidir. Bu çerçevede ilgilinin atanırken bu kadroya atanabilmek için gereken şartı taşımadığı açıktır. Bir görev için öngörülen koşulların taşınmaması halinde bu görevin belirli bir süre yürütülmüş olması ilgili lehine kazanılmış hak oluşturmaz. Söz konusu koşulların atama süresince de taşınması zorunlu olduğundan bu koşulun taşınmadığının daha sonra tespit edilmesi bu kişinin bu kadroda çalışmasına hukuki engel oluşturur. İlgilinin gerekli koşulları taşımadan müdürlüğe atandığı anlaşıldığında bu görevi yürütebilmesine olanak da bulunmamaktadır. İdari yargı, istikrarlı olarak koşullarını taşımadığı halde yapılan atamanın açık hata kapsamında olduğu ve bu nedenle yapılan ödemelerin her zaman geri alınacağına dair kararlar vermektedir.
Danıştay’ın istikrar bulmuş kararlarına göre açık hata olan işlemler/ödemeler süre kaydı olmaksızın her zaman geri alınabilir. Danıştay kararlarında atama şartlarını taşımama açık hata olarak kabul edilmektedir.(Örneğin; Danıştay Beşinci Dairesinin …. Esas, …. Karar sayılı ilamı, Danıştay Beşinci Dairesinin …. Esas, …. Karar sayılı ilamı)
Savunmada bahsedilen,
…. tarih …. sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Danıştay Dava Daireleri Genel Kurulu’nun …. Esas, …. Karar sayılı Danıştay İçtihadı Birleştirme Kararının hatalı terfi işlemi ile ilgili,
Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulunun …. tarih ….. Esas, ….Karar sayılı kararının, kişiye psikolog unvanı Üniversitelerarası Kurul, Yükseköğretim Kurulu Yürütme Kurulu ve Milli Eğitim Bakanlığı Personel Genel Müdürlüğü yazıları uyarınca verilmiş olup, davacının memuriyete giriş derecesine eklenen bir derecenin, bu tarihten yaklaşık …. yıl ….ay sonra geri alınması işlemi ile ilgili olduğu,
Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulunun …. tarih ve …. Esas, …. Karar sayılı ilamında, …idari istikrar ilkesinden hareketle, deniz harp okulu mezunu davacıya, bilgisayar yüksek mühendisliği unvan ve ruhsatnamesinin lehine hak sağladığı sonucuna varılmasında hukuki isabet yoksa da işlemin düzeltildiği tarihe kadar davacı lehine oluşan kazanımların da geri alınamayacağı,
Danıştay 5. Dairesinin …. tarih ve …. Esas, …. Karar sayılı ilamında, Kanunsuz bir yükselme işleminden sonra, aynı memur hakkında kanuna uygun çeşitli yükselmeler yapıldığı takdirde, idare tarafından kanunsuz yükselmenin artık geri alınması uygun değildir. İdare, yokluk, açık hata, memurun gerçek dışı beyanı veya hilesi hallerinde, süre aranmaksızın kanunsuz terfi veya intibaka dayanarak ödediği meblağı her zaman geri alabilir. Ancak belirtilen istisnalar dışında kalan hatalı ödemelerin istirdadı, hatalı ödemenin ilk yapıldığı tarihten başlamak üzere 90 gün içinde kabil olup, 90 günlük süre geçtikten sonra istirdat edilemeyeceğini, sakat bir işlem, bundan yararlanan lehine kazanılmış bir hak doğurmasa da, bunun kişiler için doğurduğu sübjektif etki ve sonuçlarının korunması gerektiği,
…. tarihli Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kurulu’nun …. Esas, …. Karar sayılı ilamında, yanlış bir idare tasarrufunun geri alınması kamu yararı bakımından zorunlu gibi görünmekte ise de, istikrarın korunmasında da kamu yararı olduğu, yerleşmiş (müesses) durumlar hataen de doğmuş olsalar ve hak teşkil etmeseler bile, her zaman geriye yürür şekilde ortadan kaldırılabilmeleri, istikrarı ve toplumun güven hissini sarsacağı ve kamu düzenini zedeleyeceği,
belirtilmiştir. Savunmada yer alan yargı kararlarının konu ile direkt ilgisi bulunmamaktadır. Yargı kararlarında yapılan hatalı işlemin müktesep bir hak doğurmayacağı, işlemin geri alınmasında sorun olmadığı, ancak işlemin düzeltildiği tarihe kadar oluşan kazanımların geri alınamayacağı şeklinde kararlar olduğu görülecektir. Savunmada bahsedilen Anayasa mahkemesi kararının ise sorgu konusu ile ilgisi bulunmamaktadır.
Savunmada belirtilen Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulunun … günlü…., K:…. sayılı kararı sorguda belirtilen hususa uymamaktadır. İdarenin fazla ödeme yapıldığını tespit ederek geri istenmesi veya eksik ödeme yapılması halinde kişinin isteyebileceği sürenin idari dava açma süresi olan 60 gün ile sınırlayan durum idarenin kendi işleyişi içinde uyması gereken ve konunun idari yargıya taşınması durumunda idari yargıda gözetilecek bir husustur.
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 68 inci maddesinin (B) fıkrasında, kurumların 1 ve 2’nci dereceli kadrolar için en az 10 yıl, 3 ve 4’üncü dereceli kadrolar için en az 8 yıl hizmeti bulunan ve yükseköğrenim görenlerin atanabileceği belirtilmiştir.
04.07.2009 gün ve 27278 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Mahalli İdareler Personelinin Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Yönetmeliğinin,
“Görevde yükselme suretiyle atanacaklarda aranacak genel şartlar” başlıklı 6’ncı maddesinde,
“(1) Görevde yükselme suretiyle atanacaklarda aşağıdaki genel şartlar aranır.
a) Görevde yükselme sınavında başarılı olmak.
b) Bu Yönetmelik kapsamındaki kadrolara atanabilmek için son müracaat tarihi itibariyle 5 inci maddede öngörülen alt görevlerde toplam en az bir yıl çalışmış olmak. Ancak yeni kurulan mahalli idarelerde ilk yıl bu süre şartı aranmaz.”
“Görevde yükselme sınavına tabi olarak atanacaklarda aranacak özel şartlar” başlıklı 7’nci maddesinde,
“(1) 5 inci maddenin birinci fıkrasında sayılan unvanlara görevde yükselme suretiyle yapılacak atamalarda aşağıdaki özel şartlar aranır.
a) Müdür ve şube müdürü kadrosuna atanabilmek için;
1) 657 sayılı Kanunun 68 inci maddesinin (B) bendinde belirtilen atanma şartlarını taşımak,
2) Fakülte veya en az dört yıllık yüksekokul mezunu olmak,
3) Ekli (1) sayılı listede sayılan ve teknik öğrenim gerektiren müdürlüklere atanabilmek için; yükseköğretim kurumlarının, kadronun görev alanı ile ilgili eğitim ve öğretimde bulunan en az dört yıllık bölümlerinden veya bu bölümlere denkliği kabul edilen yurtdışındaki yükseköğretim kurumlarının ilgili bölümlerinden mezun olmak,
4) Ekli (2) sayılı listede sayılan müdürlükler için son müracaat tarihi itibariyle iki yılı uzman, sivil savunma uzmanı, şef, ayniyat saymanı, kontrol memuru, eğitmen veya muhasebeci kadrosunda çalışmış olmak,”
düzenlemesi yapılmıştır.
…. tarihinde memur olarak atanan ….., …. tarihinde Veri Hazırlama ve Kontrol İşletmeni kadrosuna, …. tarihinde Veri Hazırlama ve Kontrol İşletmeni kadrosundan sınava girmeksizin Mali Hizmetler Müdürlüğü kadrosuna atanmıştır. …. meslek lisesi mezunudur.
Mali Hizmetler Müdürlüğü Yönetmelik eki müdürlüklerin yer aldığı listeye göre Ek 2 Diğer Müdürlükler arasında yer almaktadır. Mali Hizmetler Müdürü Yönetmelik eki (2) sayılı listede sayılan Diğer Müdürlükler arasında olduğundan dolayı kişinin bu müdürlüğe atanabilmesi için “657 sayılı Kanunun 68 inci maddesinin (B) bendinde belirtilen atanma şartlarını taşıması, Fakülte veya en az dört yıllık yüksekokul mezunu olması, iki yılı uzman, sivil savunma uzmanı, şef, ayniyat saymanı, kontrol memuru, eğitmen veya muhasebeci kadrosunda çalışmış olması” gerekir. Mali Hizmetler Müdürü kadrosuna atanabilmek için 657/68-B ve Mahalli İdareler Personelinin Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Yönetmeliğin 7 nci maddesindeki şartların olması gerekir. ….’nın Fakülte veya en az dört yıllık yüksekokul mezunu olmaması ve iki yılı uzman, sivil savunma uzmanı, şef, ayniyat saymanı, kontrol memuru, eğitmen veya muhasebeci kadrosunda çalışmış olma ile sınav şartını sağlamadığının dolayı Mali Hizmetler Müdürlüğüne atanması hatalıdır.
Diğer taraftan özel hizmet tazminatının hatalı ödenmesine ilişkin olarak;
22.03.2019 gün ve 30722 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 848 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile önceki yıllarda yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararlarında, 17/4/2006 tarihli ve 2006/10344 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan “Devlet Memurlarına Ödenecek Zam ve Tazminatlara İlişkin Karar” ve eki cetvellerin uygulanmasına 2019 ve ilgili yılda devam olunacağı belirtilmiş, 17/04/2006 gün ve 2006/10344 sayılı “Devlet Memurlarına Ödenecek Zam ve Tazminatlara İlişkin Kararın Esas alınacak sınıf, kariyer, kadro ve görev unvanları” başlıklı 3 üncü maddesinde ise,
“(1) a) I sayılı Cetvelin (A), (D), (E), (F), (G) ve (H) bölümlerinde yer alan zamlar ile II sayılı Cetvelin (A), (B) ve (D) bölümlerinde yer alan özel hizmet tazminatının ödenmesinde;
1) Kurumların 190 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ekli cetvellerinde yer alan kadro unvanları,
2) Kamu iktisadi teşebbüslerinin 233 ve 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamelere göre tespit olunan kadro unvanları,
3) (1) ve (2) numaralı alt bentler dışında kalan çeşitli mevzuat hükümlerine göre verilmiş unvanlı ve unvansız kadrolarda, kadro veya görev unvanları,
b) I sayılı Cetvelin (B) ve (C) bölümlerinde yer alan zamlar ile II sayılı Cetvelin (C), (E) ve (F) bölümlerinde yer alan özel hizmet tazminatının ödenmesinde, anılan bölümlerde ayrıca belirtilen istisnai durumlar hariç olmak üzere, personelin işgal ettiği kadronun sınıfı ve kariyeri,
c) III sayılı Cetvelde yer alan diğer tazminatların ödenmesinde Cetveldeki düzenlemeler,
esas alınır.”
hükmü yer almıştır.
….. lise mezunudur. Lise mezunlarının yükselebilecekleri kadro derecesi 3’tür. 657 sayılı Kanunun 37 nci maddesinde şartları taşıyanların yükselebilecekleri derecenin bir üstü olan derecelere yükseltileceğini belirtmiştir. …. 2’nci dereceli kadroya müktesebi ve 37 nci maddenin uygulanması ile gelmiştir. Mevcut düzenlemelere göre lise mezunu olan bir kişi 1 inci dereceli kadroya gelemez. ….’nın görev yaptığı Mali Hizmetler Müdürlüğüne ait kadronun derecesi 2 olarak belirlenmeli ve bu kadrodan ödeme yapılmalıdır. Lise mezunu olan …..’nın 1’inci dereceli kadroya atanamaması ve müktesebiyle de gelememesi nedeniyle ihdas edilen 1’inci dereceli kadronun yerine müktesebine uygun 2’nci dereceli kadronun özel hizmet tazminatının ödenmesi gerekir.
Savunmalarda atamanın mevzuata uygun olduğuna dair bir ifade yer almamıştır. Sorumlular da atamanın hatalı olduğunu bilmektedirler.
Savunmada yapılan ödemelerin kamu zararı olmadığı ifade edilmiş ise de, yukarıda açıklandığı üzere şartları tutmayan kişiye yapılan ödemeler kamu zararıdır. Bu kişiler mevzuata aykırı olarak atandıkları tarihten bu güne kadar temadi olarak yani sürüp gelen bir şekilde atandıkları kadronun haklarını almışlardır.
Savunmada bu kişinin atandığı görevi fiilen yaptığını, kamu zararı olarak iddia edilen tutarın bulunmadığını ve Anayasanın 18 inci maddesine göre angaryanın yasak olduğu ifadesine katılmak mümkün değildir. Sorguda belirtildiği üzere bu kişinin atama şartlarını taşımadığı açıktır.
Savunmada Mahalli İdareler Harcama Belgeleri Yönetmeliğinin 8 inci maddesi gereği aylık ve aylıkla birlikte ödemenin yapıldığı ilk aya ait ödeme belgesinin ekinde atama onayı ve işe başlama yazısı olacağının belirtildiği ifade edilmiştir. dolayısıyla Nisan ….. sonrası görev yapan harcama yetkililer ile gerçekleştirme görevlilerinin sorumlu olup olmadıklarının incelenmesi gerekir. Atama …. tarihinde olduğuna ve ödemeler de ….yılına ait olduğuna göre Nisan …. sonrası ödeme emirlerine imza atan harcama yetkililer ile gerçekleştirme görevlileri bilgi sahibi olduklarından sorumlulukları bulunmaktadır.
…. Yönetmeliğe aykırı olarak ….. gün …. sayılı onay ile Mali Hizmetler Müdürlüğüne atanmıştır. Atama onayında ve personel hareketleri onayında teklif eden yerinde isim ve imza bulunmamakta, onaylayan kısmında Belediye Başkanı ….’un imzası bulunmaktadır. Yönetmeliğe aykırı açık hata kapsamında yapılan atamadan dolayı Belediye Başkanının sorumlu olması tabiidir. Harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlileri de mevzuata aykırı çalıştırılan kişiye ödeme yapılması anında gerekli incelemeyi yapmadıklarından ve şartları tutmadığına ilişkin olarak atama yapan Belediye Başkanını yazılı uyarmadıklarından dolayı sorumludurlar. Atama onayında İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdürü …..’nun imzası bulunmamaktadır. İmzası bulunmadığından, kendisine sorumluluk atfedilmesi mümkün değildir
Neticeten….’nın 657 sayılı Kanunun 68/B maddesi ile Yönetmeliğe aykırı olarak Mali Hizmetler Müdürlüğü kadrosuna atanması ve 2 nci derece yerine 1 inci dereceli müdüre ait özel hizmet tazminatının verilmesi sonucu …. TL kamu zararına sebebiyet verilmiştir.
Bu itibarla; ….’nın müdürlüğe atamasının Kanun ile Yönetmeliğe aykırı yapılması ve özel hizmet tazminatının hatalı ödenmesi sonucunda oluşan ve ayrıntılı hesabı tabloda gösterilen …. TL kamu zararının;
…. TL’sinin Harcama Yetkilisi (….) …., Gerçekleştirme Görevlisi (…..) …. ile Üst Yönetici (…..) …..’a,
…. TL’sinin Harcama Yetkilisi (….) …., Gerçekleştirme Görevlisi (…..) …. ile Üst Yönetici (…..) …..’a,
…. TL’sinin Harcama Yetkilisi (….) …., Gerçekleştirme Görevlisi (…..) …. ile Üst Yönetici (…..) …..’a,
…. TL’sinin Harcama Yetkilisi (….) …., Gerçekleştirme Görevlisi (…..) …. ile Üst Yönetici (…..) …..’a,
müştereken ve müteselsilen, 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereği işleyecek faizleri ile ödettirilmesine,
İş bu ilamın tebliğ tarihinden itibaren aynı Kanunun 55 inci maddesi gereğince altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oybirliğiyle karar verildi.
…..’nın müdürlüğe atamasında görevli ve yetkili olanlar hakkında suç duyurusunda bulunulmasına gerek bulunmadığına oybirliğiyle karar verildi.
Kararla ilgili sorunuz mu var?