Karar Künyesi
Karar Türü:
Sayıştay 5. Daire Kararı
Karar Tarihi:
10/25/2022
Karar No:
14
Esas No:
563
KARAR
Eğitim yardımı
Belediyenin işçi kadrosunda çalışan kişilere sözleşme gereği verilen eğitim yardımının hatalı ödenmesi suretiyle ……………………………… TL kamu zararına sebebiyet verildiği hususu ile ilgili olarak,
Belediye ile sendika arasında imzalanan ve 01.03.2020-28.02.2022 tarihleri arasını kapsayan Toplu İş sözleşmesinin “Öğrenim Yardımı” başlıklı 62 nci maddesinde;
“ İşçilerin bakmakla yükümlü oldukları, okumakta bulunan çocuklarına aşağıdaki belirtildiği miktarda yılda bir kez ödemek üzere net öğrenim yardımı yapılır.
İlkokul ve Ortaokul için ………………. TL
Lise ve dengi okul için ……………… TL
Yüksekokul için (Önlisans ve Lisans) …………………… TL
Engelli olduğunu Heyet Raporu ile belgeleyen işçi personelimizin her çocuğu için ………………. TL yardım yapılır.
Çocukları örgün öğrenim kurumlarında eğitim görenlerin her sınıf için en fazla 2 defa ödeme yapılır.
Açık lise ve açık öğretimde okuyanlara her sınıf için bir defa ödeme yapılır.
Evlat edinmelerde ve işçinin eşinin bakmakla yükümlü çocuğu öğrenim yardımından aynı şekilde yararlandırılır.
2. yıl ücretlere yapılacak zam oranında zam uygulanır.”
denilmektedir. Belediye ile sendika arasında imzalanan ve 01.03.2018-29.02.2020 tarihleri arasını kapsayan Toplu İş sözleşmesinin “Öğrenim Yardımı” başlıklı 62 nci maddesinde de aynı şekilde düzenleme bulunmaktadır.
Maddeye göre eğitim yardımına hak kazanabilmek için işçinin bakmakla yükümlü olması ve bakmakla yükümlü olduğu kişinin eğitim gördüğünü belgelemesi gerekir. Bakmakla yükümlü olma kavramının açıklığa kavuşturulması gerekir. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “Tanımlar” başlıklı 3 üncü maddesi ile diğer maddeleri birlikte değerlendirildiğinde, sigortası yani sosyal güvencesi olan kişinin eşi, 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim veya 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununda belirtilen aday çıraklık ve çıraklık eğitimi ile işletmelerde meslekî eğitim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan çocukları ile yaşına bakılmaksızın bu Kanuna göre malûl olduğu tespit edilen evli olmayan çocukları, geçimi genel sağlık sigortalısı tarafından sağlanan, yapılan gelir testi sonucunda aile içinde fert başına düşen gelir miktarı brüt asgari ücrete kadar olduğu tespit edilen ve diğer çocuklarından sağlık yardımı almayan ana ve babası, bakmakla yükümlü olduğu kişi olarak sayılmaktadır. Bakmakla yükümlü olunan kişinin ana ve babasının her ikisinin de genel sağlık sigortalısı olması durumunda, sistem tarafından birisinin üzerinden faydalandırılması sağlanmaktadır.
Hem anne hem de babanın çalışıyor olması durumunda eğitim yardımının ödemesinin nasıl olacağı belirlenmelidir. Her ne kadar hem anne hem de baba çocuklarının geçimini ve ihtiyaçlarını gidermekle yükümlü olsalar da, sözleşmede eğitim yardımı işçinin bakmakla yükümlü olması ve bakmakla yükümlü olduğu kişinin eğitim gördüğünü belgelemesi şartına bağlanmıştır. Dolayısıyla bakmakla yükümlü kavramının yukarıda belirtilen açıklama dikkate alındığında, çocukların sağlık ve AGİ’si (asgari geçim indirimi) kimin üzerinde görünüyor ise, eğitim yardımının o kişiye ödenmesi gerekmektedir. Bu bağlamda sağlık ve AGİ üzerinde görünmeyen anne/baba için eğitim yardımı yapılmaması gerekir.
Dosya kapsamında yapılan incelemede; hem anne hem de babası belediyede çalışan çocuklar için eğitim yardımının iki kişiye birden verildiği, ……………….. ile ………………..’ın evliliklerinden bir çocuklarının olduğu, daha sonra boşandıkları, çocuğun anneye verildiği, dolayısıyla …………………’ın çocuğuna bakmakla yükümlü olduğu, ancak eğitim yardımının hem ………………… ve hem de ………………….’a ödendiği görülmüştür. Bu şekilde eğitim yardımı yapılmasının sözleşme ve açıklamaya uygun olmadığı görülmektedir. Çocukların hem annesi hem de babasının aktif çalışan/emekli olması durumunda yalnızca biri üzerinden bu haktan yararlanabilmeleri gerekir.
Bu itibarla, Belediyenin işçi kadrosunda çalışan kişilere sözleşme gereği verilen eğitim yardımının hatalı ödenmesi sonucu oluşan ve ayrıntılı hesabı tabloda gösterilen ………………….. TL kamu zararının Harcama Yetkilisi ………………. (……………..) ile Gerçekleştirme Görevlisi …………………..’ya (…………………….),
Müştereken ve müteselsilen 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereği işleyecek faizleriyle ödettirilmesine,
İş bu ilamın tebliğ tarihinden itibaren aynı Kanunun 55 inci maddesi gereğince altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oyçokluğuyla,
karar verildi.
Azınlık Görüşü:
Başkan ……………………….’in karşı oy gerekçesi;
“Toplu iş sözleşmeleriyle kural olarak Anayasa ve mevzuattaki mutlak emredici kanun hükümlerine aykırı düzenleme yapılamayacağı açık olmakla birlikte, işçilerin ekonomik ve sosyal durumlarının korunması veya düzeltilmesine ilişkin olup da, iş (çalışma) ilişkisi çerçevesinde kalan hususların toplu iş sözleşmesinde düzenlenmesi mümkündür.
Nitekim, 01/03/2020-28/02/2022 tarihleri arasında yürürlükte bulunan Toplu İş Sözleşmesinin “Öğrenim yardımı” başlıklı 62 nci maddesinde; eşlerin ikisinin de Belediye bünyesinde çalışması halinde sadece birisine ödenmesi gerektiği gibi bir düzenleme olmadığı gibi, mevzuatta işçiler için bu şekilde ödeme yapılamayacağına ilişkin bir düzenleme de bulunmamaktadır.
Diğer taraftan 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 327 nci ve 328 inci maddelerinde; “Çocuğun bakımı, eğitimi ve korunması için gerekli giderler ana ve baba tarafından karşılanır. Ana ve baba, yoksul oldukları veya çocuğun özel durumu olağanüstü harcamalar yapılmasını gerektirdiği takdirde ya da olağan dışı herhangi bir sebebin varlığı hâlinde, hâkimin izniyle çocuğun mallarından onun bakım ve eğitimine yetecek belli bir miktar sarfedebilirler.”
“Ana ve babanın bakım borcu, çocuğun ergin olmasına kadar devam eder. Çocuk ergin olduğu halde eğitimi devam ediyorsa, ana ve baba durum ve koşullara göre kendilerinden beklenebilecek ölçüde olmak üzere, eğitimi sona erinceye kadar çocuğa bakmakla yükümlüdürler.” hükümleri yer almaktadır.
Buna göre, Toplu İş Sözleşmesiyle işçilerin bakmakla yükümlü oldukları ve okumakta bulunan çocukları için öngörülmüş olan eğitim yardımının, hem anneye hem de babaya yapılmasının mümkün olduğunun değerlendirilmesini gerekli kıldığından yapılan ödemelerde kamu zararı bulunmadığı anlaşılmaktadır.”
Belediyenin işçi kadrosunda çalışan kişilere sözleşme gereği verilen eğitim yardımının hatalı ödenmesi suretiyle ……………………………… TL kamu zararına sebebiyet verildiği hususu ile ilgili olarak,
Belediye ile sendika arasında imzalanan ve 01.03.2020-28.02.2022 tarihleri arasını kapsayan Toplu İş sözleşmesinin “Öğrenim Yardımı” başlıklı 62 nci maddesinde;
“ İşçilerin bakmakla yükümlü oldukları, okumakta bulunan çocuklarına aşağıdaki belirtildiği miktarda yılda bir kez ödemek üzere net öğrenim yardımı yapılır.
İlkokul ve Ortaokul için ………………. TL
Lise ve dengi okul için ……………… TL
Yüksekokul için (Önlisans ve Lisans) …………………… TL
Engelli olduğunu Heyet Raporu ile belgeleyen işçi personelimizin her çocuğu için ………………. TL yardım yapılır.
Çocukları örgün öğrenim kurumlarında eğitim görenlerin her sınıf için en fazla 2 defa ödeme yapılır.
Açık lise ve açık öğretimde okuyanlara her sınıf için bir defa ödeme yapılır.
Evlat edinmelerde ve işçinin eşinin bakmakla yükümlü çocuğu öğrenim yardımından aynı şekilde yararlandırılır.
2. yıl ücretlere yapılacak zam oranında zam uygulanır.”
denilmektedir. Belediye ile sendika arasında imzalanan ve 01.03.2018-29.02.2020 tarihleri arasını kapsayan Toplu İş sözleşmesinin “Öğrenim Yardımı” başlıklı 62 nci maddesinde de aynı şekilde düzenleme bulunmaktadır.
Maddeye göre eğitim yardımına hak kazanabilmek için işçinin bakmakla yükümlü olması ve bakmakla yükümlü olduğu kişinin eğitim gördüğünü belgelemesi gerekir. Bakmakla yükümlü olma kavramının açıklığa kavuşturulması gerekir. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “Tanımlar” başlıklı 3 üncü maddesi ile diğer maddeleri birlikte değerlendirildiğinde, sigortası yani sosyal güvencesi olan kişinin eşi, 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim veya 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununda belirtilen aday çıraklık ve çıraklık eğitimi ile işletmelerde meslekî eğitim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan çocukları ile yaşına bakılmaksızın bu Kanuna göre malûl olduğu tespit edilen evli olmayan çocukları, geçimi genel sağlık sigortalısı tarafından sağlanan, yapılan gelir testi sonucunda aile içinde fert başına düşen gelir miktarı brüt asgari ücrete kadar olduğu tespit edilen ve diğer çocuklarından sağlık yardımı almayan ana ve babası, bakmakla yükümlü olduğu kişi olarak sayılmaktadır. Bakmakla yükümlü olunan kişinin ana ve babasının her ikisinin de genel sağlık sigortalısı olması durumunda, sistem tarafından birisinin üzerinden faydalandırılması sağlanmaktadır.
Hem anne hem de babanın çalışıyor olması durumunda eğitim yardımının ödemesinin nasıl olacağı belirlenmelidir. Her ne kadar hem anne hem de baba çocuklarının geçimini ve ihtiyaçlarını gidermekle yükümlü olsalar da, sözleşmede eğitim yardımı işçinin bakmakla yükümlü olması ve bakmakla yükümlü olduğu kişinin eğitim gördüğünü belgelemesi şartına bağlanmıştır. Dolayısıyla bakmakla yükümlü kavramının yukarıda belirtilen açıklama dikkate alındığında, çocukların sağlık ve AGİ’si (asgari geçim indirimi) kimin üzerinde görünüyor ise, eğitim yardımının o kişiye ödenmesi gerekmektedir. Bu bağlamda sağlık ve AGİ üzerinde görünmeyen anne/baba için eğitim yardımı yapılmaması gerekir.
Dosya kapsamında yapılan incelemede; hem anne hem de babası belediyede çalışan çocuklar için eğitim yardımının iki kişiye birden verildiği, ……………….. ile ………………..’ın evliliklerinden bir çocuklarının olduğu, daha sonra boşandıkları, çocuğun anneye verildiği, dolayısıyla …………………’ın çocuğuna bakmakla yükümlü olduğu, ancak eğitim yardımının hem ………………… ve hem de ………………….’a ödendiği görülmüştür. Bu şekilde eğitim yardımı yapılmasının sözleşme ve açıklamaya uygun olmadığı görülmektedir. Çocukların hem annesi hem de babasının aktif çalışan/emekli olması durumunda yalnızca biri üzerinden bu haktan yararlanabilmeleri gerekir.
Bu itibarla, Belediyenin işçi kadrosunda çalışan kişilere sözleşme gereği verilen eğitim yardımının hatalı ödenmesi sonucu oluşan ve ayrıntılı hesabı tabloda gösterilen ………………….. TL kamu zararının Harcama Yetkilisi ………………. (……………..) ile Gerçekleştirme Görevlisi …………………..’ya (…………………….),
Müştereken ve müteselsilen 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereği işleyecek faizleriyle ödettirilmesine,
İş bu ilamın tebliğ tarihinden itibaren aynı Kanunun 55 inci maddesi gereğince altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oyçokluğuyla,
karar verildi.
Azınlık Görüşü:
Başkan ……………………….’in karşı oy gerekçesi;
“Toplu iş sözleşmeleriyle kural olarak Anayasa ve mevzuattaki mutlak emredici kanun hükümlerine aykırı düzenleme yapılamayacağı açık olmakla birlikte, işçilerin ekonomik ve sosyal durumlarının korunması veya düzeltilmesine ilişkin olup da, iş (çalışma) ilişkisi çerçevesinde kalan hususların toplu iş sözleşmesinde düzenlenmesi mümkündür.
Nitekim, 01/03/2020-28/02/2022 tarihleri arasında yürürlükte bulunan Toplu İş Sözleşmesinin “Öğrenim yardımı” başlıklı 62 nci maddesinde; eşlerin ikisinin de Belediye bünyesinde çalışması halinde sadece birisine ödenmesi gerektiği gibi bir düzenleme olmadığı gibi, mevzuatta işçiler için bu şekilde ödeme yapılamayacağına ilişkin bir düzenleme de bulunmamaktadır.
Diğer taraftan 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 327 nci ve 328 inci maddelerinde; “Çocuğun bakımı, eğitimi ve korunması için gerekli giderler ana ve baba tarafından karşılanır. Ana ve baba, yoksul oldukları veya çocuğun özel durumu olağanüstü harcamalar yapılmasını gerektirdiği takdirde ya da olağan dışı herhangi bir sebebin varlığı hâlinde, hâkimin izniyle çocuğun mallarından onun bakım ve eğitimine yetecek belli bir miktar sarfedebilirler.”
“Ana ve babanın bakım borcu, çocuğun ergin olmasına kadar devam eder. Çocuk ergin olduğu halde eğitimi devam ediyorsa, ana ve baba durum ve koşullara göre kendilerinden beklenebilecek ölçüde olmak üzere, eğitimi sona erinceye kadar çocuğa bakmakla yükümlüdürler.” hükümleri yer almaktadır.
Buna göre, Toplu İş Sözleşmesiyle işçilerin bakmakla yükümlü oldukları ve okumakta bulunan çocukları için öngörülmüş olan eğitim yardımının, hem anneye hem de babaya yapılmasının mümkün olduğunun değerlendirilmesini gerekli kıldığından yapılan ödemelerde kamu zararı bulunmadığı anlaşılmaktadır.”
Kararla ilgili sorunuz mu var?